کوردستان
قۆناغی دووەمی پڕۆسەی سەرژمێری گشتی دانیشتووان لە عیراق و هەرێمی كوردستان بەڕێوەدەچێت و تا سەعات ١٢ی ئەمشەو بەردەوام دەبێت و دوایین وادەیە بۆ تۆماركردنی ناوی خێزانەكان.
لە بەرەبەیانی رۆژی چوارشەممەوە، قەدەغەی هاتوچۆ چووە بواری جێبەجێكردنەوە و بەوەش قۆناغی دووەمی پڕۆسەی سەرژمێری گشتی دەستیپێكرد و تاوەكو سەعات ١٢ی شەوی رابردوو بەردەوامبوو، ئەمڕۆش لە سەعات 8ی بەیانی پڕۆسەكە دەستیپێكرد و لە سەعات١٢ی ئەمشەو فۆڕمی تۆماركردنی هاووڵاتیان لە تابلێتەكان لەكاردەخرێن، بەوەش كۆتایی بە قۆناغی دووەمی پرۆسەكە دێت.
هاوشێوەی رۆژی یەكەم، ئەمڕۆش بژمێرەكان سەردانی ماڵی هاووڵاتیان دەكەن بۆ پشتڕاستكردنەوەی ئەو زانیارییانەی كە لە قۆناغی یەكەمی پڕۆسەكەدا بە ئەلیكترۆنی تۆماركراون، بەڵام ئەگەر هەر ماڵێك بژمێرەكان سەردانی نەكردووە، پێویستە پەیوەندی بكەن بە هێڵی گەرمی 567 كە بۆ ئاگاداركردنەوەی بژمێرەكان كارایە، بۆیە ئەمڕۆ دوایین وادەیە بۆ تۆماركردنی ناوی خێزانەكان لە سەرژمێری گشتی و
مەكتەبی سیاسیی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لە رۆژی شەهیدی یەكێتیدا پەیامێکی بڵاوکردەوە و دەڵێت، مێژووی پڕ سەروەریی و تێكۆشانی یەكێتی هەموو رۆژەكانی پڕن لە تۆماری سەربەرزی.
دەقی پەیامەکە...
مێژووی پڕ سەروەریی و تێكۆشانی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان هەموو رۆژەكانی پڕن لە تۆماری سەربەرزی و گیانبازی، كە سەرقافڵەی ئەم كاروانە نەپساوەیە شەهیدانی سەرکردە (خاڵە شیهاب و جەعفەرعەبدولواحید و ئەنوەر زۆراب) بوون، كە لە رۆژی ٢١ـی تشرینی دووەمی ساڵی ١٩٧٦دا لە زیندانەكانی رژێمی بەعسی رووخاودا بە دروشمی (كەم بژی و كەڵ بژی) گیانیان بۆ ئازادیی و سەربەخۆیی كورد و كوردستان بەخشی.
لەناو ئەم كاروانەی شەهیدان و سەروەراندا كە هەزاران تێكۆشەر لەنێو زیندان، لە چالاكیەكانی نێو شار، لە سەنگەرەكانی بەرگریدا بەگیان و خوێنی خۆیان چەندین داستانی نەبەردی و رووبەڕووبوونەوەیان بەرامبەر بە جەلادەكان و نۆكەر و هێزەكانی رژێمی بەعسی ڕووخاو تۆماركردوە، بۆ هەمیشە بە نەمری لە دڵ و ویژدانی هەموو كوردێكی تێكۆشەر دەمێننەوە، بۆ بەرز راگرتنی ئەو قارەمانێتی و سەروەرییانەیان و بەرز راگرتنی یادەوەری وناوبانگیان، لە كۆی ساڵدا ئەم رۆژە دیاری كراوە تاوەكو هەمووان پێكەوە لەیەك ساتدا سەری رێز لەئاست یادكردنەوەیاندا دابنەوێنین.
لەم یادەدا پڕشكۆیەدا سەربەرزین بەوەی لە سایەی قوربانیدانی شەهیدەكانماندا، یەكێتیەكەمان بەهەمان گیانی سەردەمی سەختی دێرینەوە بەردەوامە و وێستگەی هەڵبژاردنی ئەمجارەی کوردستانیش بەڵگەی زیندوون.
ئەم پێداگیری و رژدبوونەمان لە درێژەپێدانی رێبازی شەهیدانەوە سەرچاوەی گرتووە و ئەمانەتێكە لە ئەستۆمان كە دەبێت نەك هەر بۆ ئیمڕۆ بەڵكو بۆ ئایندەی دووریش درێژە پێدەری بین تاوەكو گشت مافە بەدینەهاتوەكان لەسەرئاستی عێراقیشدا مسۆگەر بكەین
- درودبۆ رۆحی شەهیدان وسڵاوی وەفا و ئەمەكداری بۆ كەسوكار وخانەوادە هەمیشە سەربەرزەكانیان.
مەكتەبی سیاسیی
یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان
ژووری عەمەلیاتی سەرژمێری لە هەرێمی كوردستان رایگەیاند، بەمەبەستی تەواوكردنی پرۆسەی سەژمێری، پشووی فەرمانبەر و ئەفسەر و كارمەندانی هێزەكانی ناوخۆ لە ناوچە كوردستانییەكان تا ١٠ـی ١٢ درێژكرایەوە.
هێمن میرانی ئەندامی ژووری عەمەلیاتی سەرژمێری رایگەیاند، بەمەبەستی تەواوكردنی پرۆسەی سەژمێری پشووی فەرمانبەر و ئەفسەر و كارمەندانی هێزەكانی ناوخۆ تا ١٠ـی ١٢ درێژدەكرێتەوە بۆ ئەوانەی گەڕاونەتەوە ناوچەكانی ماددەی ١٤٠ بۆ ئەوەی فۆرمی دووەم لە دوای قەدەغەی هاتووچۆ پڕبكەنەوە.
دەشڵێت، لەدوای تەواوكردنی فۆرمی یەكەم، قۆناغێكی دیكە دەستپێدەكات كە زانیاری زیاترە و پێویستە لایەنیكەم یەكێك لە ئەندامانی خێزان لەو شوێنانە بمێننەوە و هەموو بەڵگەنامەكانی ئەندامانی خێزانیان لابێت و فۆرمی دووەم بەدروستی پڕبكەنەوە.
وتیشی، حكومەتی هەرێم پشووی ئەو كەسانە بە كراوەیی دەهێڵێتەوە تا تەواوی پرۆسەی سەرژمێری تەواودەبێت.
وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا رایگەیاند، وڵاتەكەی پێشوازی دەكات لە ئەنجامدانی پرۆسەی سەرژمێری گشتی دانیشتووان لە عیراق و هەرێمی كوردستان.
ماتیۆ میلەر وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا رایگەیاند، ئەوان پێشوازی لە یەكەم سەرژمێری دانیشتوان لە دوای ساڵی 1997ەوە دەكەن، وتیشی، ئەنجامدانی ئەو پڕۆسەیە بۆ عیراق تایبەتمەندی خۆی دەبێت.
ئاماژەی بەوەشكرد، ئەنجامدانی سەرژمێری گشتی وادەكات ئەو وڵاتە ستراتیژی ئابوری و گەشەپێدان و پلانی داهاتووی خۆی باشتر بزانێت، هەروەها، وتیشی، هانی هەموو عیراقییەكان دەدەن، بە دانیشتوانی هەرێمی كوردستانیشەوە، بۆ بەشداریكردن لە سەرژمێرییەكەدا.
ئیدارەی پارێزگای هەڵەبجە رەتیدەكاتەوە هیچ بڕیار و نووسراوێكی رەسمی لەلایەن حكومەتی هەرێم یاخود حكومەتی فیدراڵەوە دەرچووبێت بۆ قەرەبووكردنی ئەو هاووڵاتیانەی لەكاتی كیمیابارانكردنی هەڵەبجە ئاوارەی ئێران بوون.
ئیدارەی پارێزگای هەڵەبجە لە راگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە، چەند جارێكە بابەتی قەرەبووكردنەوەی هاووڵاتیانی ئاوارەی پارێزگای هەڵەبجە بەبێ هیچ نووسراوێكی رەسمی حكومەتی هەرێم یاخود حكومەتی فیدراڵ دەجوڵێندرێت بۆ مەرامی سیاسی و كەسی.
ئەوەشی خستووەتەڕوو، دوای بەدواداچوونیان بۆ ئەو بابەتە لە رێگەی حكومەتی هەرێم و وەزارەتی ناوخۆوە كە لیژنەی تایبەتمەندی بۆ پێكهێنراوە دەركەوتووە، لەئیستادا هیچ نوسراوێكی رەسمی نییە بۆ دەستپێكردنەوەی قەرەبووی هاووڵاتیانی ئاوارەی هەڵەبجە لەلایەن حكومەتی هەرێم یاخود حكومەتی فیدراڵەوە.
ئیدارەی پارێزگاكە دڵنیاییش دەدات، لێكۆڵینەوە و بەدواداچوونەكانیان بۆ قەرەبووكردنەوەی هاووڵاتیانی ئاوارە بەردەوامی دەبێت و لەكاتی بوونی هەر نووسراوێكی رەسمی لەوبارەیەوە، بۆ رای گشتی بڵاودەكەنەوە.
وەزارەتی پلاندانان رایدەگەیەنێت، لە رۆژانی قەدەغەی هاتوچۆدا بژمێرەكان لە سەعات ٧ـی بەیانی بۆ ١٢ـی شەو سێ جار سەردانی ماڵان دەکەن، هەر ماڵێكیش دەرگایان لێنەكاتەوە بە شوێنێكی داخراو دادەنرێت.
قوسەی عەبدولفەتاح بەڕێوەبەری گشتی كاروباری تەكنیكی لە دەزگای ئامار و سیستمی زانیاری جوگرافی لە وەزارەتی پلاندانان رایگەیاند، بژمێرەكان سەعات ٧ـی بەیانی دەست دەكەن بە سەردانیكردنی ماڵی هاووڵاتیان بۆ پشتڕاستكردنەوەی ئەو زانیاریانەی كە پێشوەخت بە ئەلیكترۆنی تۆماركراون.
وتیشی، بژمێرەكان سێ جار سەردانی خێزانەكان دەكەن بۆ دڵنیابوونەوە لە زانیارییەكانیان و ئامادەبوونی هاووڵاتیان لە ماڵەكانیان.
قوسەی عەبدولفەتاح ئەوەشی خستەڕوو، بژمێرەكان دەستەواژەی "خانووەكە داخراوە" لەسەر ئەو ماڵە دەنوسن كە دەرگایان لێناكانەوە، پاش ئەوەی سێ جار سەردانیان كردووە لە ماوەی سەرژمێریدا و لە كاتی جیاوازدا.
وەزارەتی تەندروستی هەرێم بۆ پێشكەشكردنی خزمەتگوزاری تەندروستی بە هاووڵاتیان لە رۆژانی پشووی سەرژمێریدا چەند بڕیارێكی دەركرد.
بەپێی بڕیارەكانی وەزارەتی تەندروستی پزیشكانی پسپۆڕ، نیشتەجێی دێرین، خولاو، پەرستار و كارمەندانی تەندروستی بە دەوامی ئێشكگری پابەنددەبن و هەروەها ئامادەباشی بۆ ئەمبوڵانس و بەدواداچوونی بەردەوام بۆ پڕۆژەكانی خاوێنكردنەوە و دابینكردنی خۆراك دەكرێت.
هەر بەپێی بڕیارەكان، نەخۆشخانەكانی فریاكەوتن و نۆرینگە دەرەكییەكان كراوەبن و سەنتەرەكانی پێدانی چارەسەری کیمیایی بۆ نەخۆشانی شێرپەنجە پێویستە بە شێوەی ئێشكگری كراوەبێت.
وەزارەتی تەندروستی ئاماژەی بەوەشداوە، تیمەكانی فریاگوزاری و هێڵی ١٢٢ بەردەوام دەبن لە ئەرك و كارەكانیان بە شێوەی ٢٤ سەعاتی و هۆبەی پزیشكی فریاكەوتن خشتەی دابینكردنی تیمەكانی دادەنێت بۆ شوێنە پێویستەكان.
وەزارەتی دارایی هەرێم، بڕیاری لێخۆشبوونی رێژەی لە ٢٠٪ـی بۆ قەرزی بچووك دەركرد و لایەنی قەرزداریشی سەرپشك كرد، بە یەك گوژمە یاخود بە شەش گوژمەی یەكسان قەرزەكە بداتەوە.
بەپێی نووسراوێكی وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێم، تایبەت بە لێخۆشبوونی رێژەی لە ٢٠٪ـی قەرزەكانی ناو پرۆژەی پێدانی قەرزی بچووك، بڕیاردراوە بە لێخۆشبوونی لە ٢٠٪ـی بۆ كۆی گشتی بەركەوتەكانی قەرزی نەگەڕاوە.
هەروەها، لە نووسراوەكەدا هاتووە، لایەنی سوودمەندبوو لە پرۆژەكە كە پێویستە لە ماوەی شەش مانگدا قەرزەكەی بگەڕێنێتەوە، سەرپشك دەكرێت لەوەی بە یەك گوژمە قەرزەكە بداتەوە یاخود بە شەش گوژمەی یەكسان مانگانە قەرزەكەی بداتەوە.
قوباد تاڵەبانی داوا لە هاووڵاتیانی كەركوك دەكات وەك ئەركێكی نیشتمانی، بۆ خۆتۆماركردن لە پرۆسەی سەرژمێری، بگەڕێنەوە زێدی خۆیان.
قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیرانی هەرێم رایگەیاند، كەركوك و ناوچە دابڕێنراوەكان، بەشێكی دانەبڕاون لە جەستەی نیشتمان.
جەختی لەوەش كردووەتەوە، لەم سەرژمێرییەدا وەك ئەركی نیشتمانی با ئەوانەی سەر بە ناوچە دابڕیندراوەكانن بگەڕێنەوە زێدی رەسەنیان و بەشدار بن لەم پرۆسەیە.
قوباد تاڵەبانی هەروەها دەڵێت، خۆی كە "نفوسی" لەسەر كەركوكە، وەك هاووڵاتییەك ئەو ئەركە بەجێدێنێت و بە شانازییەوە لەكەركوك دەبێت.
بەڕێوەبەریی گشتیی تەندروستیی سلێمانی رایگەدەیەنێت، لە رۆژانی پشوودا سەرجەم نەخۆشخانەکانی پارێزگای سلێمانی بەشێوەی ئیشکگر ٢٤ سەعات کراوەدەبن.
د. سەباح هەورامی بەڕێوەبەری گشتیی تەندروستیی سلێمانی لە راگەیەنراوێکدا بڵاویکردەوە، بەمەبەستی ئامادەکاری و بەردەوامبوون لە پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری تەندروستی، لە رۆژانی پشوودا سەرجەم نەخۆشخانە و سەنتەرەکان بەردەوام دەبن لە پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری تەندروستی بەشێوەی ئێشکگر.
ئاماژەی بەوەشکرد، داوا لە هاووڵاتیانی دەکەن لە کاتی بوونی هەر حاڵەتێکی کتوپڕدا دەتوانن پەیوەندی بە سەنتەری فریاکەوتنی خێرای تەندروستی ژمارە ١٢٢ بکەن.
لە ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم كێشە بۆ سەرژمێری دروستكراوە و یوزەر و پاسۆردی فۆڕمی ناو تابلێتی بژمێرەكان ناكرێتەوە، سالار مەحمودیش دەڵێت، كێشەكە سیاسییە.
سالار مەحمود لێپرسراوی مەڵبەندی گەرمیانی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لە لێدوانێكدا بۆ كوردسات نیوز رایگەیاند، كێشە بۆ دانیشتووانی ناحیە و گوندەكانی نێوان كەلار و جەلەولا دروستبووە و كێشەكەش سیاسییە.
وتیشی، لە ناحیەی كۆكز و نزیكەی ١٠ گوندی ناحیەكە، ٤٠ بژمێر لە بەیانییەوە تائێستا فۆڕمی ناو تابلێتەكانیان كارا نابێت و یوزەر و پاسۆردی فۆڕمی ناو تابلێتی بژمێرەكان ناكرێتەوە.
هاوكات سروە محەمەد ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەران رایگەیاند، لەسەر هێڵن بۆ چارەسەركردنی كێشەی كارانەبوونی تابلێتەكان، كە بە كێشەیەكی سیاسی دایدەنێین.ڤ
ئەمڕۆ دواین وادەیە بۆ تۆماری بایۆمەتری ئەو موچەخۆرانەی كە تائێستا خۆیان تۆمارنەكردووە و بایۆمەترییان نییە.
پەیامنێری كوردسات نیوز رایگەیاند، ئەمڕۆ سەعات شەشی ئێوارە دواین وادە دەبێت بۆ تۆماری بایۆمەتری ئەو خانەنشین و موچەخۆرانەی كە تائێستا خۆیان تۆمار نەكردووە. سەرچاوەیەكیش بە كوردسات نیوزی وت، ئەگەری هەیە وادەی دروستكردنی بایۆمەتری بۆ مووچەخۆران درێژبكرێتەوە.
پێشتر وەزارەتی دارایی هەرێم رایگەیاندبوو، ئەو مووچەخۆر و خانەنشین و خاوەن پێداویستییە تایبەت و وارسی شەهیدانەی تائێستا خۆیان لە سیستمی بایۆمەتری تۆمارنەكردووە ٢٠ی ئەم مانگە دواین وادەیە خۆیان تۆماربكەن، بەڵام ٢٠ و٢١ی مانگ پشووە بەهۆی پرۆسەی سەرژمێری و قەدەغەی هاتوچۆوە بۆیە ئەمڕۆ دوا وادەیە.
راشیگەیاندبوو، هەر كەسێك تۆماری بایۆمەتری نەبێت لەلایەن حكومەتی عیراقەوە موچەكەی رادەگیرێت.
ئەمڕۆ قۆناغی یەكەمی پڕۆسەی سەرژمێری گشتی دانیشتووان لە عیراق و هەرێمی كوردستان كۆتایی دێت و سبەینێ قۆناغی دووەم دەستپێدەكات و قەدەغەی هاتووچۆ دەچێتە بواری جێبەجێكردنەوە.
قۆناغی یەكەمی پڕۆسەی سەرژمێری گشتی دانیشتووان لە رۆژی ١٦ی ئەم مانگە دەستپێكردووە و تا سەعات ١٢ی شەوی ئەمشەو بەردەوام دەبێت، بۆ ئەو قۆناغەشە پێویستە لە هەر ماڵێك كەسێك یان زیاتر ئامادە بێت و بەڵگەكان بدات بە بژمێرەكان، لەدوای وەرگرتنی بەڵگەنامە، بژمێرەكان ناو و رۆژ و ساڵی لەدایكبوونی ئەندامانی خێزانەكە تۆماردەكات، وەك ئامادەكارییەك بۆ رۆژانی ٢٠ و ٢١ی مانگ.
هاوكات لەدوای كۆتاییهاتنی قۆناغی یەكەم، سبەینێ قۆناغی دووەمی سەرژمێری گشتی دانیشتووان لە عیراق و هەرێمی كوردستان دەستپێدەكات و ماوەی دوو رۆژ بەردەوامدەبێت، لەو دوو رۆژەدا قەدەغەی هاتوچۆی سەرتاسەری دەبێت و پێویستە هاووڵاتییان لە ماڵەكانیان بمێننەوە و بەڵگەنامە رەسمییەكانیان بدەن بە تیمی سەرژمێری و وەڵامی پرسیارەكان بە دروستی بدەنەوە.
بڕیاردەری فراكسیۆنی یەكێتی لە ئەنجومەنی نوێنەران دەڵێت، لە ناوچە كوردستانییەكان كورد هەیە بە ٥٠٠ دۆلار ناسنامە بۆ عەرەبی هاوردە دەردەهێنێت.
كاروان یاروەیس لە پەیجی تایبەتی خۆی لە فەیسبووك ئاماژەی بەوەكردووە، بەپێچەوانەوەی هەموو ئەوانەی دڵنیایی دەدەن، مەترسیی قوڵی هەیە، ئەو سەرژمێرییە لە داهاتوویەكی نزیكدا، هێندەی دیكە چارەنوسی ناوچە كوردستانییەكان بخاتە مەترسییەوە.
ئاماژەی بۆ ئەوەشكردووە، لەچەند ساڵی رابردوودا بەئێستاشەوە جوتیاری كورد سەدان دۆنم زەوی كشتوكاڵی بە عەرەبی هاوردە فرۆشتووە، بەشی زۆری ئەو خانوانەشی كە حكومەتی هەرێم وەك پشتێنەیەكی گرنگ لە زەنگاباد بۆ ئاوارە كوردەكان دروستیكردوون كە سەرووی ٤٠٠ خانوو بوو، بە پارەیەكی كەم بە بەعەرەبی هاوردە فرۆشراون.
دەشڵێت، كوردی واهەیە، بە ٥٠٠ دۆلار بەرتیل نفوسی عەرەبی هاوردە دەگوازێتەوە بۆ ناوچە كوردستانییەكان و بەپێچەوانەشەوە بەهەمان پارە نفوسی كورد دەگوازێتەوە.
لە رۆژانی ٢٠ و ٢١ی ئەم مانگە، كە بەهۆی سەرژمێرییەوە قەدەغەی هاتووچۆ رادەگەیەندرێت، بەڵام جوڵەی بازرگانی و گەشتیاری لە هەردوو دەروازەی پەروێزخان و باشماخ ئاسایی دەبێت.
راگەیاندن و پەیوەندییەكانی كۆمەڵگای دەروازەی نێودەوڵەتی پەروێزخان ئاگاداری هاووڵاتیان دەكات ڕۆژانی چوارشەممە و پێنجشەممە، جوڵەی بازرگانی و گەشتیاری لە دەروازەكەوە ئاسایی دەبێت و سەرجەم بنكەكانی ناو دەروازەكە لە ئەركدا دەبن بۆ راییكردنی مامەڵەی هاووڵاتیان.
هاوكات بەڕێوەبەرایەتی كۆمەڵگای دەروازەی نێودەوڵەتی باشماخ رایگەیاندووە، لە رۆژانی ٢٠ و ٢١ و ڕۆژانی دوایی، هاتووچۆ لە دەروازەكە ئاسایی دەبێت و سەرجەم فەرمانگەكان لە ئەركدا دەبن بۆ خزمەتی هاووڵاتیان.
بەپێی رێنماییەكانی وەزارەتی ناوخۆی هەرێم، لە سەعات ١٢ی شەوی ١٩ لەسەر ٢٠ تا سەعات ١٢ی شەوی ٢١ لەسەر ٢٢ی تشرینی دووەم قەدەغەی هاتوچۆ ڕادەگەیەندرێت و هاتنە دەرەوە و هاتوچۆی ناوشارەكان و نێوان شارەكان سنوردار دەبێت و تەنها فڕۆكەخانە و دەروازە نێودەوڵەتییەكان كراوە دەبن.
ئەندامێكی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك رایدەگەیەنێت، هەر بژمێرێك ناوی هەر ماڵ و كەسێك بە بیانووی جیاوازەوە تۆمارنەكات ڕاستەوخۆ سزا دەدرێت.
د. ئەحمەد كەركوكی لە بەیاننامەیەكدا دەڵێت، هەر بژمێرێك ناوی هەر ماڵ و كەسێك بە بیانووی جیاوازەوە تۆمارنەكات ڕاستەوخۆ بەبڕیاری پارێزگاری كەركوك لەكارەكەی دووردەخرێتەوە.
جەخت لەوەشدەكاتەوە، فۆنتی كوردی بۆ ئایپادی دەستی بژمێرەكان زیادكراوە لەپێناوی نووسینی ناوە كوردییەكان وەك خۆی، بەپێویستیشی دەزانێت هەموو كوردێكی ڕەسەن هەست بە بەرپرسیارێتی بكات و بگەڕێتەوە بۆ شارەكەی خۆی و ناوی خۆیان لە سەرژمێری تۆمار بكەن.