بەپێی راگەیەندراوێکی کۆمسیۆن، سەرۆکی ئەنجومەنی کۆمسیاران و ئەندامانی ئەنجومەنەکە، پابەندبونی تەواویان بە ئەنجامدانی ھەڵبژاردن لە رۆژی ١٠ی تشرینی یەکەمی ئەمساڵ دوپاتکردووەتەوە بەپێی پێوەرە نێودەوڵەتییەکان بەڕێوەدەچێت. 

ئاماژە بۆ ئەوەشکراوە، ھەشت ھەزار و ٢٧٣ ناوەندی دەنگدان کە ٥٥ ھەزار و ٤١ وێستگەی دەنگدان لە خۆ دەگرێت، بۆ ھەڵبژاردنی پێشوەخت ئامادە دەکرێت و ٢٣ ملیۆن و ٩٨٦ ھەزار و ٧٤ عێراقییش مافی دەنگدانیان دەبێت.

ئەوە لەکاتێکدایە تا ئێستا گومان دەکرێت لە بەڕێوەچوونی ھەڵبژاردن لە وادەی دیاریکراودا و لە چەند رۆژی رابردووشدا موقتەدا سەدر رابەری رەوتی سەدر بایکۆتکردنی ھەڵبژاردنی راگەیاند، بەڵام مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق بڕیارەکەی سەدری رەتکردووەتەوە و داوایکرد بەشداری ھەڵبژاردن بکات.

وەزارەتی تەندروستی عێراق لەبارەی رەوشی کۆرۆنا راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و تیایدا ھۆشداری دەداتە ھاوڵاتیان لە رووی ھەڵکشانی ژمارەی توشبووان و گیانلەدەستدان بەکۆرۆنا. 

ئاماژەی بەوەشکردووە، شەپۆلی سێیەمی کۆرۆنا گەیشتووەتە لوتکە و تەندروستی زۆرینەی توشبووانیش ناجێگیرە، ئەوەش بووەتە ھۆی ئەوەی  کارمەندانی نەخۆشخانەکان فریای ھەموان نەکەون. 

وەزارەتی تەندروستی عێراق داواکارە ھاوڵاتیان زیاتر پابەندی رێنماییەکانی تەندروستی بن و رێکارە ئەمنییەکانی نەخۆشخانەکانیش زیاتر بکرێن.

ڕاگەیاندنی حەشدی شەعبی بڵاویانکردەوە، بۆردوومانێکی ئەمریکا چەند خاڵێکی لەسەر سنوری سوریا کردووەتە ئامانج.

میدیاکانی حکومەتی سوریاش ئەو بۆردوومانەیان پشت ڕاست کردووەتەوە و ڕایانگەیاندووە، کاروانێکی حەشدی شەعبی لە سنوری عێراق و سوریا بۆردوومان کراون.

بە پێی زانیارییە سەرەتاییەکان ئەو کاروانە چەک و کەلوپەلی سەربازییان پێ بووە و بۆردوومانەکەش بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوان بووە.

جەواد موسەوی ئەندامی لیژنەی تەندروستی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ڕایگەیاندووە، ھاوڵاتیانی عێراق بە پێی پێویست بە دەنگ داواکارییەکانی وەرگرتنی ڤاکسینەوە نایەن و ھەندێک لەو ناوەندانەی بۆ پێدانی ڤاکسین دیاریکراون، کات ھەیە تەنانەت یەک کەسیش سەردانیان ناکات، ئەوەش وا دەکات پڕۆسەکە زۆر سست بێت و ئەگەر بەم شێوەیە بەردەوام بێت عێراق ٢٩ ساڵی تری دەوێت بۆ ئەوەی تەواوی دانیشتوانەکەی ڤاکسین وەربگرن.

بە پێی ئەو ئامارانەی لەلایەن وەزارەتی تەندروستی عێراقەوە بڵاودەکرێتەوە، تا ئێستا لە کۆی ٤٠ ملیۆن عێراقی، تەنھا یەک ملیۆن و ١٢٧ ھەزار کەس ڤاکسینیان وەرگرتووە کە دەکاتە ڕێژەی لە ١٪ی دانیشتوانی عێراق.

لەگەڵ نزیکبوونەوەی وادەی سەردانەکەی مستەفا کازمی بۆ ئەمریکا کە بڕیارە یەکێک لە تەوەرە سەرەکییەکانی کۆبوونەوەکانی لەگەڵ لێپرسراوانی ئەو وڵاتە کشانەوەی ھێزە بیانییەکان بێت لە عێراق، موختار موسەوی ئەندامی لیژنەی دەرەوە لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ڕایگەیاندووە، دەبێت وەفدی دانوستانکاری عێراق بۆ ئەمریکیەکانی دووپاتبکاتەوە کە ئەنجومەنی نوێنەران بڕیاری کشانەوەی ھێزە بیانییەکانی لە خاکی عێراق داوە و داواش لە حکومەت دەکات بریارەکە جێبەجێ بکات، چونکە ئەو بڕیارە ھێڵی سورە و گۆرانکاری تێدا ناکرێت.

"جین ساکی" وتەبێژی کۆشکی سپی لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژەی بۆ ئەوە کردووە، لە سەردانەکەی کازمیدا بۆ واشنتۆن، جۆو بایدن سەرۆکی ئەمریکا و کازمی گفتۆگۆیەکی چڕوپڕ ئەنجام دەدەن و چەند تەوەرێکی گرنگ تاوتوێ دەکرێت، کە گرنگترینیان پەیوەندی نێوان عێراق و ئەمریکا  و دۆسیەی ئەمنیی و سیاسی و ئابووری عێراق و بەرەنگاربوونەوەی داعشە، جگە لەوەش کازمی و بایدن ڕێککەوتنێکی ستراتیژی ئیمزا دەکەن.

بە پێی زانیارییەکان بەھۆی تێکچوونی ڕەوشی ئەمنی و سیاسی لە بەغداد، ھێزێکی ئاسایشی حەشدی شەعبی ھێرشیکردووەتە سەر بارەگایەک و چەند کەسێکیان دەستگیرکردووە، لە ئێستاشدا ڕەوشی ئەمنی شارەکە نائارامە و ھێزێکی زۆری ئەمنی لە ناوچەکانی بەغداد بڵاوەیان پێکراوە.

ھەر بە پێی زانیارییەکان تیرۆریستانی داعش سودیان لە نائارامی ڕەوشی ئەمنیی شارەکە وەرگرتووە و لە ھەوڵی ئەوەدابوون لە چەند ناوچەیەک کردەوەی تیرۆریستی ئەنجام بدەن، بڵاوکردنەوەی ئەو ھێزە ئەمنیییەش پەیوەندی بەو بابەتەوە ھەیە.

عەممار حەکیم لە پەیامێکدا لە تویتەر ڕایگەیاند، داوا لە موقتەدا سەدر ڕێبەری ڕەوتی سەدر دەکەن لە بڕیاری کشانەوەی لە ھەڵبژاردن پاشگەزببێتەوە، و درێژە بدات بە ھەوڵە نیشتیمانی و ھاوبەشەکان بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگەکان و بەدیھێنانی خواستەکانی گەل.

ئاماژەی بەوەشکردووە، جەخت لە پاراستنی پەیڕەوکردنی مافە دیموکراسییەکان و پاشەکشە نەکردن لەو مافانە دەکەنەوە، چونکە تەنھا ڕێگەیە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگەکان، لەو ڕێگەیەشەوە گەل دەتوانێت گوزارشت لە خواستەکانی و بەدەستھێنانی مافەکانی بکات.

سەرچاوەیەکی باڵا لە حکومەتی عێراق ئاشکرایکردووە، لەسەر ڕاسپاردەی سەرۆک کۆمار و سەرۆک وەزیرانی عێراق و بە نێوەندگیری چەند سەرکردەیەی سیاسی و مەرجەعییەتەکانی شیعە، ھەوڵەکان دەستیپێکردووە بۆ بە پاشگەزکردنەوەی (موقتەدا سەدر) لە بڕیاری بایکۆتکردنی ھەڵبژاردن.

مستەفا کازمیش لە پەیامێکدا بۆ سەدر ڕایگەیاندووە، عێراق پێویستی بە توانای ھەمووانە، سەرچاوەکە ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، (حەیدەر عەبادی و عەممار حەکیم) سەرۆکایەتی ئەو نێوەندگیرییە دەکەن و ڕۆژی ھەینییش چەند سەرکردەیەکی باڵای شیعە لە نەجەف چاویان بە (موقتەدا سەدر) کەوتووە، بەڵام تا ئیستا ئەنجامی ئەو ھەوڵانە دەرنەکەووتووە، و تەنھا لە تویتێکدا (موقتەدا سەدر) ھێمای بۆ ئەو نێوەندگیرییە کردووە و ڕایگەیاندووە، پێویستە ھەمووان بگەڕێنەوە بۆ لای خودا.

مەھدی ڕەشید حەمدانی وەزیری سەرچاوەکانی ئاوی عێراق و تەمام ڕەعد وەزیری سەرچاوەکانی ئاوی سوریا ڕێککەوتنێکیان بۆ ڕێکخستنەوەی دۆسیەی ئاو لە نێوان ھەردوو وڵات ئیمزاکرد.

بە پێی ڕێککەوتنەکە بەغداد و دیمەشق لە بارەی ئاستی ئاوی دیجلە و فورات زانیاری بە یەکتر دەدەن و لیژنە ھاوبەشەکانی نێوانیاشیان لە بارەی بڕی ئاو لە سنوری سوریا و تورکیا چالاک دەکەنەوە.

باسیش لەوە کراوە ھەردوو وڵات لە سود و زیانەکانی کەمبوونەوەی ئاو ھاوبەش دەبن.

بە پێی ڕاگەیەندراوێکی کۆشکی سپی، بڕیارە مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق سەردانی واشنتۆن بکات و لە ٢٦ی ئەم مانگە لەگەڵ جۆو بایدن سەرۆکی ئەمریکا کۆببێتەوە.

ئامانجی سەردانەکەش بۆ پێشخستنی ھاوکارییە دوو لایەنەکانی ھەردوولایە لە بوارەکانی ئابووری و سیاسی و ئاسایش بە تایبەتیش بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی چەکدارانی داعش.

ئامانجێکی دیکەی کۆبوونەوەکە بۆ بەرەوپێشبردنی گفتوگۆ ستراتیژییەکانی نێوان واشنتۆن و بەغدادە بە تایبەتی دوای زۆربوونی ھێرشی گروپە چەکدارەکان بۆ سەر بنکە سەربازییەکانی ئەمریکا و ھاوپەیمانان لە عێراق و ھەرێمی کوردستان.

مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق، لە تویتێکدا ڕایگەیاند، ڕەوتی سەدر لایەنێکی گرنگن و ناکرێت پێشبینی بەشداری نەکردنیان لە ھەڵبژاردندا بکرێت.

وتیشی، لە بەردەم بەرپرسیاریەتیەکی مێژووییدان بۆ گەیشتن بە ھەڵبژاردنێکی بێگەرد و ئازاد، عێراقیش پێویستی بە ھەماھەنگی ھەموولایەک ھەیە.

ئەو قسانەی کازمی دوای ئەوە دێت، موقتەدا سەدر ڕێبەری ڕەوتی سەدر، بە ڕەسمی کشانەوەی ڕەوتەکەی و بەشدارینەکردنی لە ھەڵبژاردنی پێشوەختی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ڕاگەیاند، کە بڕیارە ١٠ی ١٠ی ئەمساڵ بەڕێوەبچێت.

تەحسین خەفاجی وتەبێژی فەرماندەیی ئۆپراسیۆنە ھاوبەشەکانی عێراق ڕایگەیاند، ھێزی پێشمەرگە و سوپا و ھێزە ئەمنییەکانی عێراق، ھەماھەنگی باشیان ھەیە و بەھۆی ئەو ھەماھەنگییانە و پێکھێنانی ناوەندی ھەماھەنگی ھاوبەش لە نێوان پێشمەرگە و سوپای عێراق لە کەرکوک و دیالە، جموجوڵ و پەلامارەکانی تیرۆرستانی داعش کەمبووەتەوە.

وتیشی، ھەردوولا ڕۆڵیان ھەبووە لە کوشتن و دەستیگریکردنی ژمارەیەکی زۆر لە تیرۆرستانی داعش لەو ناوچانە.

لە بارەی بوونی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتیشەوە، ئاماژەی بەوەکردووە، ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی لەسەر داوای حکومەتی عێراق لێرەن و پاڵپشتی ھەواڵگری ھێزە ئەمنییەکان دەکەن و لە ڕێگەی فڕۆکەی بێ فڕۆکەوانیشەوە، حەشارگەکانی داعش بۆردومان دەکەن.