عێراق
نوسراوەکەی وەزارەتی تەندروستیی عێراق، ٢٧ی نیسانی ئەمساڵ دەرچووە و ئیمزای "ھانی مووسا" بریکاری ھونەریی وەزیری تەندروستی لەسەرە و ئاڕاستەی بەڕێوەبەرایەتی تەندروستی سەرجەم پارێزگاکانی کردووە، لە نوسراوەکەدا ھاتووە پێویستە سەرجەم نەخۆشخانە کەرەڤانەییەکان دابخرێن، چونکە مەرجی سەلامەتیان نیە و مەترسین لەسەر نەخۆش و کارمەندانی تەندروستی ناو بنکەکە و بەردەوام ئەگەری گڕگرتنیان ھەیە.
لە دوای سەرھەڵاندانی ڤایرۆسی کۆرۆنا لە عێراق و بەرزبوونەوەی ئامارەکان و پڕبوونی نەخۆشخانەکان لە تووشبووانی کۆرۆنا، دەیان نەخۆشخانە و بنکەی تەندروستیی کاتی لە کابینە دروستکران و تا ئێستاش بەشێکی زۆریان لە کارکردن بەردەوامن.
مستەفا کازمی رایگەیاند، ئەحمەد کینانی لەدایکبوی ساڵی ١٩٨٥، پیشەکەی ئەفسەرە بە پلەی ملازمی یەک لە وەزارەتی ناوخۆ، تاوانباری سەرەکی تیرۆرکردنی ھیشام ھاشمیە، سەرۆک وەزیرانی عێراق ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، بکوژ نزیکە لە گروپە چەکدارەکانی دەرەوەی یاسا.
کازمی وتیشی، ئەحمەد کینانی بە ھاوکاری چەند چەکدارێکی تر تاوانەکەیان ئەنجامداوە و سەرجەمیان راپێچی بەردەم دادگا دەکرێن.
باڵیۆزی یەکێتی ئەوروپاش لە عێراق، پێشوازی لە راگەیاندنی دەستگیرکردنی تۆمەتباری سەرەکی تیرۆرکردنی ھاشمی کردووە و داوایکردووە لێپرسینەوەیەکی تەواو و دادپەروەر لەو دۆسیەیە و سەرجەم دۆسییەکانی دیکەشدا بکرێت.
موقتەدا سەدڕ لە پەیامێکدا رایگەیاند: بایکۆتی ھەڵبژاردنی پێشوەخت لە عێراق دەکات و سەرجەم وەزیرەکانیشی لە حکومەتی ئێستا دەکشێنێتەوە و بەشداری حکومەتی داھاتووش ناکات.
موقتەدا سەدر ، لە پەیامەکەیدا جەختی کردەوە، ئەوەی روو دەدات پیلانە بۆ زەلیلکردنی عێراق و دەبێت گەندەڵکاران عێراق بەجێھبلێن و نیشتیمان بۆ عێراقییەکان بێت.
ھۆشداریشی دا لە دووبارە بوونەوەی سیناریۆی سوریا و ئەفغانستان لە عێراق.
نوسینگەی سەرۆک وەزیرانی عێراق رایگەیاند، ئەمڕۆ کازمی لەگەڵ برێت مەکگۆرگ رێکخەری کۆشکی سپی بۆ کاروباری خۆرھەڵاتی ناوەڕاست و باکوری ئەفریقا و وەفدی یاوەری، ئامادەکارییەکانی دانوستانی ستراتیژی نێوان بەغداد و واشنتۆنیان تاوتوێ کرد، ھەروەھا میکانیزمی کشانەوەی ھێزەکانی ئەمریکا و چوونە قۆناغێکی نوێی ھەماھەنگی ستراتیژی بۆ پاراستنی ئەمنیەت و سەروەری خاکی عێراق تاوتوێ کراوە.
ئەمە سەرباری باس کردنی پەیوەندییە ئابوری و بازرگانییەکان و روبەڕوبوونەوەی مەترسییەکانی کۆرۆنا، جەختیش کراوەتەوە لەوەی ناوچەکە پێویستی بە دانوستان و ھێورکردنەوە ھەیە.
وەزیری دەرەوەی لیتوانیا، لە کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانیدا لە بەغداد ڕایگەیاند، ٨٠٠ کۆچبەری عێراقی کە بە شێوەیەکی نایاسایی لە بیلاروسەوە گەیشتوونەتە لیتوانیا، ئێستا لە دارستانەکاندا بە شێوەیەکی نایاسایی نیشتەجێبوون. ڕاشیگەیاند، بیلاروس پرسی کۆچبەران وەک کارتی فشار بەرامبەر ئەوروپا بەکاردەھێنێت.
لە دوای تێکچوونی پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئەوروپا، حکومەتی بیلاروس ڕێوشوێنەکانی بەرامبەر کۆچبەران کەمکردووەتەوە و کارئاسانی دەکات بۆ گەیشتن بە وڵاتانی ئەوروپا، ئەوەش قەیرانێکی نوێی لە نێوان ئەوروپا و بیلاروس دروستکردووە و سەدان کۆچبەر لە بیلاروسەوە بەرەو لیتوانیا ڕۆشتوون.
جەواد مووسەوی بڕیاردەری لیژنەی تەندروستی و ژینگەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، ڕایگەیاند، ھۆکاری سەرەکی بەرزبوونەوەی ئامارەکانی تووشبوون بە کۆرۆنا، دەگەڕێتەوە بۆ خێرایی بڵاوبوونەوەی جۆرە گۆڕاوەکەی کۆرۆنا، کە چوار ھێندەی جۆرە کۆنەکەیە.
وتیشی، بۆ ئەوەی کەرتی تەندروستی عێراق لە داڕمان بپارێزن، پێویستە بە خێرایی قەدەغەی ھاتوچۆی سەرتاسەری لە عێراق ڕابگەیەندرێت و ڕێکاری بە پەلە بگیرێتەبەر.
بە پێی ئامارەکانی وەزارەتی تەندروستی، تا ئێستا زیاتر لە یەک ملیۆن و ٤٦٦ ھەزار و ٥٠٠ کەس لە سەرتاسەری عێراق تووشی کۆرۆنا بوون و زیاتر لە ١٧ ھەزار و ٧٠٠ کەسیان گیانیان لە دەستداوە.
بەھۆی رووداوەکانی ١٤ی تەمووز، سەرجەم ئەندامانی بنەماڵەی فەرمانڕەوای عێراق و مەلیک فەیسەڵی دووەم و نوری سەعید سەرۆک وەزیرانی ئەو کاتەی عێراق کوژران، بەشێوەیەکی گشتیش زیاتر لە ١٠٠ کەس کوژران.
ھاوکات بە بریاری پارێزگاری زیقار، لە ئەمڕۆوە سەردانیکردنی نەخۆش لە سەرجەم نەخۆشخانەکانی ئەو پارێزگایە رادەگیرێت و تەنھا رێگە بە یەک کەس دەدرێت، کە وەک چاودێر لەلای نەخۆشەکە بمێنێتەوە.
بەپێی دواین ئاماری کۆمسیۆنی باڵای مافەکانی مرۆڤی عێراق، بەھۆی ئاگرکەوتنەوە لە نەخۆشخانەی "ئیمام حوسێنی فێرکاری" لە پارێزگای زیقار، ٩٤ کەس گیانیان لە دەستداوە، کە ھێشتا تەرمی ٣٢ کەسیان نەناسراوەتەوە.
سەرچاوەیەکی ئەمنی ڕایگەیاند، تیرۆریستانی داعش پەلاماری خاڵێکی پشکنینی فەوجی دووی لیوای ١٨ی پۆلیسی فیدراڵییان لە نزیک ناحیەی ڕەشاد داوە و لە ئاکامدا پۆلیسێک کوژراوە.
محەمەد حەلبوسی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بەرنامەی کاری کۆبوونەوەکەی ئەمڕۆی ئەنجومەنی نوێنەرانی گۆڕی و تایبەتی کرد بە ڕووداوی ئاگرکەوتنەوەکەی نەخۆشخانەی ئیمام حسێن، ئەوە لە کاتێکدایە بڕیاربوو بە پێی بەرنامەی کاری کۆبوونەوەکە، لیژنەی زانایان بۆ دیاریکردنی ئەنجامی کۆمسیۆنی باڵای مافەکانی مرۆڤ و پێشنیازە یاسای پاراستنی فەرمانبەری مافپەروەر و پێشنیازە یاسای ھەمواری یەکەمی یاسای مافی مانەوەی بیانییەکان دەنگدانیان لەسەر بدرێت و ھاوکات خوێندنەوەش بۆ چەند پڕۆژەیاسایەک بکرێت.
سەرچاوەیەکی ئەمنی ئاشکرایکردووە، زۆرینەی خۆپیشاندەرەکانی ناسڕیە کەسوکاری قوربانیەکانی ئاگرکەوتنەوەکەی شەوی ڕابردووی نەخۆشخانەی ئیمام حسێنن و ئەمڕۆ نەخۆشخانە ئەھلییەکانی شاری ناسڕەیەیان داخستووە، شەوی ڕابردووش خۆپیشاندەران ژمارەیەک ئۆتۆمبێلی ھێزەکانی پۆلیسیان سوتاندووە.
تەندروستی عێراقیش ئاشکرایکرد، لە نەخۆشانەی حسێنی فێرکاری لە ناسریە بەھۆی رووداوی ئاگرکەوتنەوەکەوە ٩٢ کەس گیانیان لەدەستداوە.
لە لایەکی ترەوە مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق لە میانەی کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی وەزیراندا ناوی کاندیدی نوێی بۆ پۆستی وەزیری تەندروستی پێشکەش کرد راشی گەیاند لە ماوەی ھەفتەیەکدا دەرەنجامی لێکۆڵینەوەکانی پەیوەست بە نەخۆشخانەی حسێنی فێرکاری ئاشکرا دەکەن.
ئیرەج مەسجدی باڵیۆزی ئێران لە بەغداد، لە دوای کۆبونەوەیەکی لەگەڵ جینین بلاسخارت نێردەی نەتەوەیەکگرتوەکان لە عێراق رایگەیاند، دوایین پێشھاتەکانی عێراق و ئێران و ناوچەکەیان تاوتوێ کردوە و باسیان لە پەیوەندییەکانی عێراق و ئێران کردوە لەدوای پێکھێنانی حکومەتی نوێی ئێران.
باڵیۆزی ئێران راشیگەیاندوە، پشتگیری وڵاتەکەی بۆ عێراق و ھەڵبژاردنی پێشوەختی ئەنجومەنی نوێنەران دوپاتکردووەتەوە و نیگەرانی تارانیشیان گەیاندوە بە نێردەی نەتەوەیەکگرتوەکان سەبارەت بەو دەستوەردانەی ئەمریکا و بەریتانیا لە ھەڵبژاردنی عێراقدا ئەنجامی دەدەن.
چوار ساڵ تێپەڕ دەبێت بەسەر رزگارکردنی موسڵ لە دەستی تیرۆریستانی داعش، کە بە خاڵێکی بەھێزی شکستی تیرۆریستان لە ناوچەکە ئەژمار دەکرێت، کە تیایدا ھێزەکانی سەر بە حەشدی شەعبی بەشدارییەکی کارایان کرد.