عێراق
حەمید نایف وتەبێژی وەزارەتی کشتوکاڵی عێراقی وتی، ھاوردەکردنی ھێلکە لەناوچوونی تەواوەتی کەرتی کێڵگە پەلەوەرییەکانی لێدەکەوێتەوە و خاوەن کێڵگەکان بە ناچاری کێڵگەکانیان دەفرۆشن و ملیۆنان کەسیش بێکار دەمێننەوە.
حەمید نایف وتیشی، بەرزبوونەوەی بەھای دۆلار کاریگەری لەسەر داھاتی کێلگەکان کردووە و وەزارەت رێککەوتووە لەسەر ئەوەی نرخی تەبەقێک ھێلکە بۆ زیاتر لە پێنج ھەزار بەرز نەکرێتەوە.
راشیگەیاند، نەبوونی چاودێری ئەمنی و قۆرغکاری ھۆکاری بەرزبوونەوەی نرخن، کە لە عێراق نرخی ھێلکەی مریشک بە شێوەیەکی بەرچاو بەرزبووەتەوە و نرخی تەبەقێک گەیشتە حەوت ھەزار، لەکاتێکدا نرخەکەی چوار بۆ پێنج ھەزار دینار بووە.
یەحیا رەسوڵ وتەبێژی مستەفا کازمی فەرماندەی ھێزە چەکدارەکانی عێراق رایگەیاند، ھێرش کردنە سەر فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی ھەولێر و بنکەی "عەین ئەسەد" لە "ئەنبار"، ھێرشکردنە بۆ سەر ھەژموونی وڵات و یاسا نێودەوڵەتییەکان، جارێکی تریش رەتیکردەوە خاکی عێراق بکرێتە گۆڕەپانی یەکلاکردنەوەی ململانێ نێودەوڵەتییەکان و بە دوای ئەو کەسانەوەش دەبن لە یاسا دەرچوون، بۆ ئەوەی ژینگەیەکی ئارام بۆ ھەڵبژاردنەکانی عێراق دابین بکەن.
وتەبێژەکەی کازمی وتیشی، بژاردەی شەڕ و ئاشتی مافی دەوڵەتە و دەبێت خۆڕاگربن و رێز لەو بڕیار و دەرئەنجامانە بگرن لە دانوستانە ستراتیژییەکانەوە دەدرێن.
(یەحیا رەسوڵ) وتەبێژی فەرماندەی ھێزە چەکدارەکانی عێراق ڕایگەیاند، بڕیار دراوە بە گەڕاندنەوەی زیاتر لە (٦٠) ھەزار کارمەند بۆ سەر کارەکانیان، کە لە دوای ساڵی ٢٠١٤ەوە بە چەند ھۆکارێک لە کارەکانیان دورخراونەتەوە.
وتیشی، زۆرینەی ئەو کارمەندانە لە ڕیزی ھێزە ئەمنییەکان بوون و پێشتر بە شێوەی گرێبەست دامەزرابوون.
(یەحیا ڕەسوڵ) ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، دۆسیەی تیرۆرکردنی (ھیشام ھاشمی) چالاکوان و شارەزای کاروباری ئەمنی پێش ساڵێک بە دەستی گروپێکی چەکدار، ئێستا لە دەستی دەزگای ھەواڵگری و لیژنەیەکی تایبەتە بۆ ئاشکراکردنی تۆمەتباری ڕاستەقینەی تاوانەکە و گەشبینیشن کە لەو دۆسیەیە دادپەروەری بەدیدێت.
سەرچاوە ئەمنییەکانی عێراق بڵاویانکردەوە، بەرەبەیانی ئەمڕۆ فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی بۆمبرێژکراو، لەلایەن سیستمی بەرگری باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغدا خراوەتەخوارەوە.
دوای ڕووداوەکە باڵیۆزخانەی ئەمریکا زەنگی ئاگادارکردنەوەی لێداوە و ھێزێکی ئەمنیی زۆر لە نزیک باڵیۆزخانەکە کۆبووەتەوە.
باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغدا لە ڕاگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەشکردووە، لەگەڵ ھێزەکانی عێراق لێکۆڵینەوە لە ھێرشەکە دەکەن و بەردەوام دەبن لە پاراستنی کارمەندان و باڵیۆزخانەکەیان و لەو پێناوەشدا ھەموو ڕێوشوێنێک دەگرنەبەر.
ئەوەش لە کاتێکدایە، دوێنێ دووشەممە چەند موشەکێک ئاڕاستەی ھێزەکانی ئەمریکا لە بنکەی عەین ئەسەد کران و تاوەکو ئێستاش ھیچ گروپ و لایەنێک بەرپرسیاریەتی ئەو ھێرشانەی لەئەستۆ نەگرتووە.
وەلائی دەشڵێت، نەک تەنھا لە عێراق، بەڵکو لە کوردستان و سوریا و ئوردن و کوەیت و سعودیەش، بەرەنگاری ئەمریکا دەبنەوە و ھێرشەکانیان لە ئاسمان و زەوی و دەریا و بە درێژایی ھەموو سنوورەکانی عێراق دەبێت.
ھەڕەشەکەی ئەمینداری کەتیبەکانی سەید شوھەدا لە کاردانەوەی ئەو ھێرشەیە کە ڕۆژی ٢٨ی مانگی ڕابردوو، لەلایەن ئەمریکاوە کرایە سەر چەند پێگەیەکی کەتیبەکانی سەید شوھەدا لە سنووری عێراق و سوریا و بەھۆیەوە پێنج ئەندامی ئەو گرووپە کوژران.
خەتیب زادە لە کۆنفرانسی ڕۆژنامەوانی ھەفتانەیدا ڕایگەیاند، ئێران ھەمیشە دووپاتیکردووەتەوە کە زمانی ھەڕەشە و ھێز ھیچ سودێکی نابێت بۆ بەدیھێنانی ئاسایش و سەقامگیری لە ناوچەکەدا.
وتیشی، ھێرشە بەردەوام و دوبارەکانی ئەمریکا دژی گروپە چەکدارەکانی عێراق و سوریا لە سنوری نێوان ھەردوو وڵات، تەنھا بۆ بە ئامانجکردنی ئەو ھێزە بنەڕەتیانەیە کە شەڕ لە دژی شانە نوستووەکانی داعش دەکەن چونکە ئەمریکا دەیەوێت ئەو گروپە لەناو نەچێت و بەھێزبێتەوە.
سەبارەت بەو تۆمەتانەش کە ئاڕاستەی ئێران دەکرێت لە دەستوەردان لە کاروباری ناوخۆی عێراق، وتەبێژەکەی وەزارەتی دەرەوەی ئێران ڕایگەیاند، ھەرگیز دەستیان لە کاروباری ناوخۆی عێراق وەرنەداوە و نیازێکی لەو جۆرەشیان نییە.
ئۆپراسیۆنەکە لە گوندی پەڵکانە و شۆراوە و ناوچەی تاوێرکەوە لە خۆرھەڵاتی قەزای خورماتوو ئەنجامدرا و چوار بۆمبی چێنراو پوچەڵکرانەوە و ژمارەیەک مۆڵگەی و شوێنی حەوانەوەی تیرۆرستانیش لەناوبران، بەڵام دواتر دوو بۆمبی چێنراو بە ھێزەکانی حەشدی شەعبیدا تەقینەوە و دوو کەسیان بریندار بوون.
ھاوکات لە ناوچەی زەرگەیش لە خۆرئاوای قەزاکە، سوپای عێراق کێوماڵێکی بۆ دەستگیرکردن و لەناوبردنی مۆڵگەکانی داعش ئەنجامدا.
میدیا عێراقییەکان بڵاویانکردەوە، لە ئەنجامی ھێرشەکانی چەند رۆژی رابردووی داعش بۆ سەر ھێلەکانی کارەبا لە پارێزگاکانی نەینەوا و کەرکوک، تا ئێستا حەوت کەس کوژراون و ١١ کەسی تر برینداربوون.
ئاماژەیان بەوەشکردووە، ھەر بەھۆی ئەو ھێرشانەوە ٦١ ھێڵی کارەبا پچڕاوە، ئەوەش ھاوکاتە لەگەڵ بەرزبوونەوەی پلەکانی گەرما و مەترسی بۆ سەر ژیانی ھاوڵاتیانی عێراق دروستکردووە.
سەرچاوەیەکی ئەمنیی لە حکومەتی عێراق بڵاویکردووەتەوە کە مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق بڕیاریداوە بۆ لەمەودوا فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان بۆ پاراستنی تاوەرەکانی کارەبا بەکاربھێنرێت.
کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەکانی عێراق راشیگەیاند، تیمێکیان پێکھێناوە بۆ تۆمارکردنی ھەر پێشێلکارییەک کە لە رێکارەکانی بانگەشە و ئامادەکارییەکاندا بۆ پڕۆسەکە دەکرێن.
سادق عەتیە پسپۆڕی کەشناسی عێراق رایگەیاند، لە ئەمڕوە لە شار و شارۆچکەکانی عێراق، بە رێژەیەکی کەم دابەزین لە پلەکانی گەرما بەدیدەکرێت.
چەند رۆژێکە پلەکانی گەرما لە ھەرێمی کوردستان و عێراق، بەرێژەیەکی بەرچاوو بەرزبوونەوەی تۆمارکردووە و لە ھەندێک ناوچە بەتایبەت لە پارێزگاکانی باشووری عێراق، پلەکانی گەرما بۆ سەروو ٥٠ پلە بەرزبوونەتەوە.