عێراق
ھاوکات کازمی لەبارەی کێشەی کارەباوە وتی، عێراق رووبەرووی گرفتی کەمی کارەبا بۆتەوە لەم وەرزەدا و ھەوڵی چارەسەرکردنی کێشەکە دەدەن. باسی لەوەش کرد، ئەوان میراتێکی خراپیان لە قەیرانی کارەبا بۆ ماوەتەوە و بۆچارەسەری بەشێکی کێشەکەش، بەم نزیکانە چەند وێستگەیەکی کارەبا دەکەنەوە.
دوای ئەوەی وەزارەتی کارەبای عێراق رایگەیاند، وێستگەی کارەبای سەڵاحەدین لە سامەڕا لە رێگەی کاتیۆشاوە بۆردومانکراوە، زیانێکی گەورەی بەرکەوتووە، گرووپی تیرۆرستی داعشیش بەرپرسیارێتی خۆی لەو ھێرشە مووشەکییە راگەیاند.
چەند ھەفتەیەکە پەلامارەکانی داعش بۆ سەر وێستگە و تاوەرەکانی کارەبا لە پارێزگاکانی باشوور و ناوەڕاستی عێراق زیادیکردووە، ئەوەش ھاوکاتە لەگەڵ ھاتنی وەرزی ھاوین و بەرزبوونەوەی پلەکانی گەرما، حکومەتی عێراقیش بۆ پاراستنی ئەو تاوەرانە بیر لە بەکارھێنانی فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان دەکاتەوە.
سەعات یەکی دوای نیوڕۆی سبەینێ، ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کۆدەبێتەوە و بەپێی بەرنامەی کاری کۆبوونەوەکە، دەنگ لەسەر ئەندامانی دادگای پێداچونەوەی فیدڕاڵی و پرۆژەیاسای پەسەندکردنی رێککەوتنی گواستنەوەی ئاسمانی لە نێوان عێراق و سعودیە دەدات و خوێندنەوەش بۆ ژمارەیەک پرۆژەیاسا دەکات.
لەلایەکی ترەوە، سەرۆکایەتی ئەنجومەنی نوێنەران لەگەڵ سەرۆکی فراکسیۆنەکان کۆبووەوە و تاوتوێی کاری قۆناغی داھاتووی ئەنجومەنی نوێنەرانیان کرد، جەخییان لە کاراکردنی رۆڵی چاودێریی ئەنجومەنی نوێنەران و پێکھێنانی لیژنەی شارەزایانی کۆمسیۆن و مافی مرۆڤیان تاوتوێ کرد.
ئیکتیفا حەسناوی ئەندامی لیژنەی تەندروستی ئەنجومەنی نوێنەران رایگەیاند، سەرباری ئەو داواکارییانەی بۆ راگەیاندنی قەدەغەی ھاتوچۆی گشتی ئاراستەی وەزارەتی تەندروستی کراوە، بەڵام تا ئێستا وەزارەتەکە بە نیاز نییە ئەو ھەنگاوە بنێت، بەڵکو دەیەوێت لە رووی فراوانکردنی ھەڵمەتەکانی کوتان دژ بە ڤایرۆسی کۆرۆنا، روبەڕوی شەپۆلی سێیەمی کۆرۆنا ببێتەوە.
ئاشکراشیکردوە، لە ماوەی رابردوودا ژمارەیەکی زیاتر لە ھاوڵاتیان روویان لە بنکە تەندروستییەکان کردوە بۆ بەکارھێنانی ڤاکسینی کۆرۆنا.
لەلایەکی تریشەوە بەھۆی زیادبونی ئامارەکانی کۆرۆناوە، شانەی قەیرانەکان لە پارێزگای زیقار قەدەغەی ھاتوچۆ و راگرتنی دەوامی رەسمی لە فەرمانگە حکومییەکان بۆ ماوەی یەک ھەفتە راگەیاند و بڕیارەکە لەمڕۆوە جێبەجێ دەکرێت.
ئەوە لەکاتێکدایە وەزارەتی تەندروستی عێراق ئامادەیی تەواوی بۆ روبەروبونەوەی شەپۆلی سێیەمی کۆرۆنا راگەیاندوە و دوپاتیکردۆتەوە کە دوای ئەم شەپۆلەش چەند شەپۆلێکی تری کۆرۆنا لە وڵاتەکەدا دروست دەبن .
لە راگەیەنراوی کۆتایی لوتکەی شامی نوێ کە لە بەغدا بەڕێوەچوو، میسر و ئوردن پشتیوانی خۆیان بۆ ئەنجامدانی ھەڵبژاردنی پێشوەخت لە عێراق دەربڕی و رایانگەیاند، دەبێت کێبرکێ و ململانێکان دادپەروەری و شەفافیەت بھێنێتە ئاراوە.
ھاوکات عێراق و ئوردنیش، پشتیوانی خۆیان بۆ ھەڵوێستەکانی میسر نیشاندا لەبەرامبەر بەنداوی نەھزە و گەرەنتیکردنی پشکی قاھیرە لەئاوی روباری نیل.
لە لوتکەی شامی نوێ عێراق و میسر و ئوردن، جەختیان کردەوە لەسەر جێبەجێکردنی شاری ئابوری "عێراقی-ئوردنی" و ئاڵوگۆڕکردنی وزەی کارەبا لەنێوان بەغداد-قاھیرە-عەممان، و بەستنەوەی تۆڕی غاز و نەوتی عێراق بە میسر لە رێگەی بەندەری عەقەبەی ئوردنەوە.
(نەجم جبوری) پارێزگاری نەینەوا ڕایگەیاند، لەسەر بڕیاری (مستەفا کازمی)، حکومەتی عێراق (٢٦) ملیار دیناری تری بۆ قەرەبووی زیانلێکەوتووانی ئۆپراسیۆنە سەربازییەکانی جەنگی دژی داعش ڕەوانە کردووە و لەم قۆناغەشدا تەنھا زیانلێکەوتووانی گەڕەکەکانی موسڵی کۆن دەگرێتەوە.
وتیشی، لە قۆناغی یەکەمدا (٣٥٠) ھاوڵاتی زیانلێکەوتوو قەرەبوو دەکرێنەوە، (٤) ھەزار کەسی تریش داوای قەرەبوویان پێشکەش بە دادگا کردووە.
بەڵام ھێشتا پڕۆسەی قەرەبووکردنەوەی زیانلێکەتووانی (شەنگال و زوممار و ڕەبیعە و تەلەعفەر) دەستیان پێنەکردووە.
کۆلۆنێل (واین مارۆتۆ) وتەبێژی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی ڕایگەیاند، لە مانگی حوزەیراندا بە ھاوبەشی لەگەڵ ھێزەکانی سوریای دیموکرات و سوپا و ھێزە ئەمنیەکانی عێراق، (٢٣) ئۆپراسیۆنیان لە دژی پاشماوە و شانە نوستووەکانی داعش لە عێراق و سوریا ئەنجامداوە.
وتیشی، ئۆپراسیۆنەکان پاڵپشت بووە بە زانیاری ھەواڵگری، بۆ شکستپێکھێنانی پیلانەکانی داعش بۆ ئەنجامدانی کردەوەی تیرۆریستی و بە ئامانجگرتنی ھاوڵاتیان.
کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەکانی عێراق نووسراوێکی ئاڕاستەی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی عێراق کردووە و ئاماژەی بۆ ئەوەکردووە، بە بڕیاری ئەنجومەنی وەزیران داوا لە وەزارەتی خوێندنی باڵا دەکات ناوی مامۆستایانی زانکۆ و پەیمانگەکان بە پێی فۆڕمێکی ئەلیکترۆنی، کە بۆ وەزارەت نێردراوە ڕەوانەی کۆمسیۆن بکەن، پێویستە لەگەڵ ناوی مامۆستایاندا، ژمارەی کارتی دەنگدانی ھەر مامۆستایەک ڕەوانە بکرێت بە مەبەستی ئەوەی بە پێی ئەو شوێن و ناوەندانەی دەنگدان دابنرێن، کە خۆیان سەر بەو ناوەندەن بۆ ئەوەی وەک بەڕێوەبەری ناوەندەکە یان وێستگەی دەنگدان دیاری بکرێن.
کۆمسیۆن بڕیاریداوە ڕۆژی ٥ی تەمموزی داھاتوو نووسینگەکانی کۆمسیۆنی ھەڵبژاردنەکان لە پارێزگاکان تیروپشکی پێدانی ژمارە بە کاندیدەکانی ھەڵبژاردن ئەنجام بدەن.
وەزارەتی دادی عێراق، لە راگەیاندراوێکدا ئاشکرایکرد، ئەو تیرۆرستە عەرەبە یاخود بیانیانەی تری داعش، کە بەپێی ماددەی چواری تیرۆر حکومدراون و لە گرتووخانەکاندان، رادەستی وڵاتەکانی خۆیان ناکرێنەوە، تاکو ئەو کاتەی تەواوی حکومەکەیان لە گرتووخانەکانی عێراق تەواو دەکەن.
روونیشیکردووەتەوە، سەردانی رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان و رێکخراوەکانی بواری مافی مرۆڤ بۆ گرتووخانەکان و لێکۆڵینەوە لە دەستگیرکراوەکانی داعش رێگە پێدراوە، بەڵام نزیکەی دوو ساڵە بەھۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆناوە ئەو پڕۆسەیە راگیراوە.
دوای تێکشانی گرووپی تیرۆرستی داعش، سەدان کەس لە ئەندامانی ئەو گرووپە لە عێراق دادگایی کران و بە تاوانی جەنگ سزادراون.
(عادل رکابی) وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتی عێراق ڕایگەیاند، لەمساڵدا زیاتر لە (ھەزار) کرێکاری بیانییان دیپۆرتی وڵاتانی خۆیان کردووەتەوە کە بەشێوەی نایاسایی ھاتبوونە عێراق.
وتیشی، بەھۆی پابەند نەبوونیان بە یاساکان و بەگەڕنەخستنی دەستی کاری ناوخۆیی، دۆسیەی (٤٠٠) کۆمپانیای کەرتی تایبەت ڕەوانەی دادگا کراون، (٣٥٠) کۆمپانیاش ئاگادارکراونەتەوە.
وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتی عێراق ڕاشیگەیاند، تەواوی کۆمپانیاکانی کەرتی تایبەت پابەند کراون بۆ بەگەڕخستنی کۆمپانیاکانیان، پێویستە ٥٠٪ی دەستی کاریان، کرێکاری ناوخۆیی بێت.
(بەدر زیادی) ئەندامی لیژنەی ئاسایش و بەرگری لە ئەنجومەنی نوێنەران ڕایگەیاند، بە پێی دواین ڕاپۆرتی لیژنەکەیان، ھێزەکانی تورکیا (٧٠) بنکە و بارەگا و خاڵی چاودێری سەربازییان لە ناو سنوری ھەرێمی کوردستان دامەزراندووە.
ئەو ئەندامەی لیژنەی بەرگری ئاشکرایکردووە، تورکیا پلانی ھەیە لەو ناوچانە (٣٠) ھەزار سەرباز جێگیر بکات و زیادکردنی ئەو ژمارەیەش چاوەڕوانکراوە.
دەشڵێت، ڕێگرتن لەو لەشکرکێشی و ھێرشانەی تورکیا ئاسان نییە و پێویستە حکومەتی عێراقی ھەڵوێستی جدی ھەبێت.
وەزارەتی نەوتی عێراق ڕایگەیاند، گەورەترین گرێبەستی بۆ بەرھەمھێنانی ٢ ھەزار مێگاوات کارەبا بە تیشکی خۆر لەگەڵ کۆمپانیای "مەسدەر"ی ئیماڕاتی ئیمزاکردووە.
بە پێی گرێبەستەکە چەندین پڕۆژەی بەرھەمھێنانی وزەی کارەبا بە تیشکی خۆر لە ناوەڕاست و باشوری عێراق جێبەجێ دەکرێن.
ڕاشیگەیاندووە، ئەو گرێبەستە بۆ زیادکردنی توانای بەرھەمھێنانی کارەبایە بۆ ئەوەی لەگەڵ خواستی ناوخۆی عێراق بگونجێت و قەیرانی کەمی کارەبا چارەسەر بکرێت.