جیهان
ئەحمەد حسێنی وتەبێژی وەزارەتی بەرگری ئێران ڕایگەیاند، موشەکی ھەڵگری مانگی دەستکرد، کە چەند ڕۆژێک پێش ئێستا ڕەوانەی بۆشایی ئاسمان کرا، خێرایی پێویستی بۆ گەیشتن بە ئامانجەکەی نەبووە و پڕۆژەکەیان شکستی ھێناوە.
ھەفتەی ڕابردوو ئێران موشەکێکی بە ناوی سیمۆرغ کە ھەڵگری مانگی دەستکرد بوو، ڕەوانەی بۆشایی ئاسمان کرد و چەند سەعاتێک دواتر، بەشێک لە میدیاکان بڵاویانکردەوە، پڕۆسەکە سەرکەوتوو نەبووە، ئەوەش بۆ پێنجەم جارە ئێران لە ڕەوانەکردنی مانگی دەستکرد بۆ بۆشایی ئاسمان شکست دەھێنێت.
"دیلان یەشیلگوز" کچە کوردێکی خەڵکی باکوری کوردستان و ئەندامی پارتی گەل بۆ ئازادی و دیموکراسی بۆ وەزیری داد و ئاسایشی ھۆڵەندا دەستنیشانکراوە، بە پێی زانیارییەکان بڕیارە ١٠ی ئەم مانگە لە حکومەتی نوێی ھۆڵەندا بە سەرۆکایەتی "مارک روتە" دەست بەکاربێت.
"دیلان یەشیلگوز" لە ١٨ی حوزەیرانی ١٩٧٧ لە خێزانێکی کوردی شاری دێرسیم لە باکووری کوردستان لەدایکبووە، لە تەمەنی منداڵییەوە لەگەڵ خێزانەکەی چووەتە ھۆڵەندا، لە ساڵی ٢٠١٤ تا ٢٠١٧ ئەندامی ئەنجومەنی شارەوانی ئەمستەردام بووە.
ئەنتۆنی بلینکن وەزیری دەرەوەی ئەمریکا لە تویتێکدا بڵاویکردەوە، سەرجەم وڵاتانی ئەندام لە ڕێکخراوی ناتۆ ھەڵوێستێکی یەکگرتوویان ھەیە بۆ بەرپەرچدانەوەی دەستدرێژیکردنە سەر خاکی ئۆکراین و لەسەر ئەو پرسەش ڕێکخراوەکە ئامادەیە گفتوگۆ لەگەڵ ڕووسیا بکات.
لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیشدا لەگەڵ ڤۆلۆدیمیر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکراین، ئەنتۆنی بلینکن پشتیوانی لە پاراستنی سەروەری خاکی ئۆکراین کرد و ڕاشیگەیاند، ئەمریکا لە ھەموو بوارەکاندا پاڵپشتی ئەو وڵاتە دەکات.
پێشتریش جۆو بایدن سەرۆکی ئەمریکا لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا لەگەڵ ڤلادمیر پوتن سەرۆکی ڕووسیا ھۆشداری دایە مۆسکۆ و ڕایگەیاند، ئەگەر ڕووسیا ھێرش بکاتە سەر خاکی ئۆکراین، وەڵامی یەکلاکەرەوەیان دەبێت.
ئاژانسی ھەواڵی کۆریای باکور لە زاری کیم جۆنگ ئون بڵاویکردەوە، گرنگە ھەنگاوی یەکلاکەرەوە بنرێت بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی تایبەت بە پێداویستییەکانی خەڵک.
لە ساڵانی ڕابردوودا لە کاتی دەستپێکی ساڵی نوێدا، سەرۆکی کۆریای باکور بەشی زۆری وتارەکەی تەرخان دەکرد بۆ بایەخدان بە سیاسەتی دەرەوەی وڵاتەکەی، بەڵام ئەمساڵ بە پێچەوانەوە، تەوەری سەرەکی وتارەکەی تایبەت بوو بە گەشەپێدانی ئابوری و چارەسەرکردنی برسیەتی و کێشەی خۆراک لە وڵاتەکەیدا.
بەھۆی پڕۆگرامە ئەتۆمییە قەدەغەکراوەکەیەوە، کۆریای باکور ڕووبەڕووی کەمی خۆراک و قات و قڕی بووەتەوە و ناتوانێت وەک پێویست خۆراک بۆ ھاوڵاتیانی دابین بکات.
ئەوەی زیاتر ڕەوشی ناوخۆیی ئەو وڵاتەشی خراپتر کردووە، لەبەر مەترسی ڤایرۆسی کۆرۆنا، تەواوی سنوری وڵاتەکەی لەگەڵ دەرەوەدا داخستووە.
میدیای ئەمریکا بڵاویکردەوە، بەھۆی ئەو ئاگرەی چەند ڕۆژێک پێش ئێستا ناوچەکانی باکوری شاری دێنڤەری لە ویلایەتی کۆلۆرادۆی گرتەوە، نزیکەی ھەزار خانوو و بینا و باڵەخانە سوتاون و ٣٠ ھەزار کەسیش ئاوارە بوون و شوێنەکانی خۆیان جێھێشتووە.
ئاماژە بەوەشکراوە، جگە لە برینداربوونی حەوت کەس، ئاگرەکە زیانی گیانی نەبووە.
سەعید خەتیب زادە وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران ڕایگەیاند، بە ھەوڵی باڵیۆزانی ئێران لە تورکیا و سوریا و بە ھاوکاری باڵیۆزخانەکانی ئەو دوو وڵاتە لە تاران، توانیوویانە ئەو نۆ کۆچبەرە کوردەی کە ھاوینی ڕابردوو ڕادەستی بەرەی نوسرە کرابوون، بگەڕێنرێنەوە بۆ ئێران.
مانگی تەمموزی ساڵی ڕابردوو نۆ کۆچبەری خەڵکی شارەکانی پاوە و سەردەشت لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان لەگەڵ ژمارەیەک کۆچبەری ھەرێمی کوردستان لە دارستانەکانی نزیک ئیستەنبوڵ و لە کاتی پەڕینەوەیان بۆ ئەوروپا لەلایەن پۆلیسی تورکیاوە دەستگیرکران، ئەو کۆچبەرانە لەبەر ئەوەی دیپۆرتی ئێران نەکرێنەوە خۆیان بە سوری ناساندبوو و بەھۆیەوە تورکیا ڕادەستی بەرەی نوسرەی کردن.
ئەنتۆنی بلینکن وەزیری دەرەوەی ئەمریکا لە تویتێکدا بڵاویکردەوە، سەرجەم وڵاتانی ئەندام لە رێکخراوی ناتۆ ھەڵوێستێکی یەکگرتوویان ھەیە بۆ بەرپەرچدانەوەی دەستدرێژیکردنە سەر خاکی ئۆکراین و لەسەر ئەو پرسەش رێکخراوەکە ئامادەیە گفتوگۆ لەگەڵ روسیا بکات.
لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیشدا لەگەڵ ڤۆلۆدیمیر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکراین، ئەنتۆنی بلینکن پشتیوانی لە پاراستنی سەروەری خاکی ئۆکراین کرد و راشیگەیاند، ئەمریکا لە ھەموو بوارەکاندا پاڵپشتی ئەو وڵاتە دەکات.
پێشتریش جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا لەگەڵ ڤلادمیر پوتن سەرۆکی روسیا ھۆشداری دایە مۆسکۆ و رایگەیاند، ئەگەر روسیا ھێرش بکاتە سەر خاکی ئۆکراین، وەڵامی یەکلاکەرەوەیان دەبێت.
بە مەبەستی کەمکردنەوەی ئاڵۆزییەکانی نێوانیان، جۆو بایدن سەرۆکی ئەمریکا پەیوەندییەکی تەلەفۆنی لەگەڵ ڤلادمیر پوتن سەرۆکی ڕووسیا ئەنجامدا و دوابەدوای پەیوەندییە تەلەفۆنییەکە، جێن ساکی وتەبێژی کۆشکی سپی لە ڕاگەیەندراوێکدا ئاشکرایکرد، بایدن ھۆشداری داوەتە پوتن و پێی ڕاگەیاندووە، ئەگەر ڕووسیا ھێرش بکاتە سەر ئۆکراین، ئەمریکا و ھاوپەیمانەکانی وەڵامی یەکلاکەرەوەیان دەبێت.
کۆشکی کرملینیش بڵاویکردەوە، بایدن بە پوتنی ڕاگەیاندووە، لە ئەگەری پەرەسەندنی ئاڵۆزییەکان لەسەر پرسی ئۆکراین، گەمارۆی زیاتر بەسەر ڕووسیادا دەسەپێنن، لە وەڵامدا پوتن جەختی لەوە کردووەتەوە کە ئەو بڕیارە، زیان بە پەیوەندییەکانی نێوان واشنتن و مۆسکۆ دەگەیەنێت.
لە ماوەی یەک مانگەدا، ئەوە دووەمجارە سەرۆکانی ئەمریکا و ڕووسیا پەیوەندی تەلەفۆنییان ئەنجامداوە کە لەسەر داوای پوتن بووە.
روسیا بە جێگیرکردنی دەیان ھەزار سەرباز لە نزیک "ئۆکراین" لە ماوەی ٢ مانگی رابردوودا، وڵاتانی خۆرئاوای نیگەران کردووە و ترسیان ھەیە لەوەی سیناریۆی ساڵی ٢٠١٤ دووبارە ببێتەوە، کە روسیا نیمچە دورگەی "کریما"ی خستە سەر وڵاتەکە.
ھاوکات سکاڵا لە دژی ئەو کەسانەش تۆمار کراوە کە دیمەن و وێنەی دانیشتنەکەی دادگایان تۆمار کردوە.
ئەوەش لەکاتێکدایە، "پەروین بووڵدان"لە دانیشتنەکەی دادگادا لە بەرامبەر ھەڵوێستی سەرۆکی دادگا بەرامبەر ئۆنور گەنجەر، رایگەیاندبوو ئەو کەسە لە منبج پەروەردە و راھێنانی پێکراوە. ئەندامی داعشە، ناتوانن بە ئارامی و بە ئاسوودەیی رەفتاری لەگەڵ بکەن. دەبێت وەک بکوژێک لەگەڵ ئەو کەسەدا مامەڵە بکەن.
ئەحمەد حسێنی وتەبێژی وەزارەتی بەرگری ئێران ڕایگەیاند، موشەکێکی ھەڵگری مانگی دەستکردیان بە ناوی سیمورغ، بە مەودای ٤٧٠ کیلۆمەتر و بەخێرایی حەوت ھەزار و ٣٥٠ مەتر لە چرکەیەکدا ڕەوانەی بۆشایی ئاسمان کردووە.
ھەرچەندە وتەبێژی وەزارەتی بەرگری ئێران ڕایگەیاندووە، تاقیکردنەوەکە سەرکەوتووانە و بە پێی پلانەکانیان ئەنجامدراوە.
بەڵام بەشێک لە میدیاکانی حکومەتی ئێران بڵاویانکردووەتەوە، موشەکەکە خێرایی پێویستی نەبووە و ئامانجەکەی نەپێکاوە، ئەوەش بۆ پێنجەم جارە ئێران لە ڕەوانەکردنی مانگی دەستکرد بۆ بۆشایی ئاسمان شکست دەھێنێت.
ئاماژەی بەوەشکرد، لە سەرەتاوە داوایان کردووە بێ ھیچ ڕێگرییەک، نوێنەرەکانیان بتوانن بگەن بە کۆچبەران لەو ناوچەیە، لە ئێستاشدا لەگەڵ وەزارەتی ناوخۆ و پاسەوانی سنوری پۆڵەندا لەسەر خەتن.
ئەو کۆبوونەوەیەش ٤ مانگ دوای کۆبوونەوەیەکی تریان دێت کە لە شاری "رامەڵا"ی "فەڵەستین" بەڕێوەچوو، ھاوکات ئەوە یەکەمین جارە لە ماوەی نزیکەی ١٠ ساڵدا کە سەرۆکی فەلەستین سەردانی ئیسرائیل بکات.