کوردستان
لاھور شێخ جەنگی ئاماژەی بە بڕیار و سیاسەتی نوێی و بەھێزی پێگەی یەکێتیی کرد و ڕایگەیاند؛ یەکێتیی دوای کۆنگرەی نوێبوونەوە لە سەر ئاستی ھەرێم و بەغداد ھەنگاوی گەورەی ناوە و بە شێوەیەکی واقیعی و حەکیمانە مامەڵەی لەگەڵ پرسەکاندا کردووە بە تایبەت لە مەسەلەی کێشەکانی نێوان حکومەتی ھەرێم و حکومەتی فیدراڵی ، بۆ ئەو مەبەستەش لە بەغدا چەندین کۆبوونەوەی گرنگ و بەرھەمدارمان لەگەڵ ھێز و لایەنە سیاسییەکانی عێراق و لایەنی حکومی ئەنجامدا
لاھور شێخ جەنگی باسی لە دۆخی ئەمنیی ھەرێمی کوردستان کرد و جەختیکردەوە؛ دژی ھەموو شەڕێکی براکوژیین، سەرکۆنەی ھەموو لایەنێکیش دەکەین کە بیەوێت ئارامی و سەقامگیریی کوردستان بخاتە مەترسییەوە
ھەروەک ئاماژەی بە پڕۆسەی چاکسازیی و یەکخستنەوەی ھێزی پێشمەرگە و بوونی یەک ھێزی نیشتمانی پڕچەک و مەشقپێکراو کرد
"بەشدار حەسەن" ئەندامی تیمی پارێزەرانی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، بڕیار بوو دانیشتنی دادگا بۆ مامۆستا بەدەل بەرواری و رۆژنامەنووس ئومێد بەرۆشکی لە رۆژی ١٧ی ئابی ٢٠٢١ بەڕێوەبچێت، بەڵام لەسەر داوای تیمی پارێزەران پێشخراوە بۆ ٢٩ی تەمموزی ٢٠٢١.
وتیشی، ئەو ماددەیەی مامۆستا بەدەل و ئومێد بەرۆشکی پێ تۆمەتبارکراوە، ماددەی ١ لە یاسای ژمارە ١ی ساڵی ٢٠٠٣ی پەرلەمانی کوردستانە و تایبەتە بە سیخوڕی، ئەوەش ھەمان ئەو ماددەیە کە پێنج رۆژنامەنوس و چالاکوانەکەی تری بادینانی پێ سزادرا. لەبارەی دۆسیەی ئەو پێنج رۆژنامەنوس و چالاکوانەکەی کە سزای ٦ ساڵ زیندانی دران، "بەشدار حەسەن" ئاشکرایکرد، بە مەبەستی پێداچوونەوە رۆژی پێنج شەممەی رابردوو جارێکی تر دۆسیەکەیان ئاڕاستەی دادگای پێداچوونەوەی ھەرێم کراوەتەوە و چاوەڕوانی دوا بڕیاری دادگان.
بافڵ تاڵەبانی لەبارەی کێشەکانی ئەمڕۆی ھەرێم و عێراق و قوڵبوونەوەی ناکۆکییەکان پێشنیاری دیالۆگی نیشتمانی لەنێوان ھەموو ھێزەکان کرد بۆ گەیشتن بەڕێککەوتن و لێکتێگەیشتن و رایگەیاند، دەبێت چیتر بە لۆژیکی زۆرینە و کەمینە مامەڵە لەگەڵ یەکتر نەکرێت و ئەم لۆژیکە نەبێتە پێوەر بۆ تێپەڕاندنی یاساکان چونکە ئەمە دۆخەکە ئاڵۆزتر دەکات. پێویستە ھەموومان باوەڕمان بە داڕشتنی سیاسەتێکی نوێ ھەبێت بۆ بەڕێوەبردنی عێراق و دەستوور بنەمای پەیوەندییەکان بێت و ھیچ نەتەوە و پێکھاتەیەک پشتگوێ نەخرێت.
ھەر لە لەکۆبوونەوەکەدا وێڕای بیروڕا ئاڵوگۆڕکردن لەسەر پەرەسەندنە سیاسییەکان، پرسی کاری ئەنجومەنی نوێنەران، یاسادانان و چاودێریکردنی دەسەڵاتەکان و پارێزگاری لەمافی گشتی و نەتەوە و پێکھاتەکان لەڕێگای شەرعییەتی پەرلەمانییەوە گفتوگۆی لەبارەوە کرا و جەخت لە تێگەیشتن و پەنابردن بۆ زمانی گفتوگۆ کرایەوە بۆ رووبەڕووبوونەوەی کێشەکان و چارەسەرکردنیان.
لەبەشێکی تری کۆبوونەوەکەدا جەخت لە ئەنجامدانی زەمینەی لەبار بۆ ئەنجامدانی ھەڵبژاردنێکی پاک و بێگەرد و دابینکردنی ئاسایشی ھەڵبژاردن کرایەوە بەشێوەیەک کە مافی ھەموولایەک پارێزراوبێت.
لەبارەی شەھیدبوونی پێشمەرگەیەک لە ناوچەی "شەرانش" لە ناحیەی دەرکاری سەربە قەزای زاخۆ ھەپەگە رایگەیاند، ئەو ڕووداوە ھیچ پەیوەندییەکی بە ھێزەکانی گەریلاوە نییە، دەشڵێت، سوپای تورکیا بە ھەڕەمەکی گوندەکانی ھەرێمی کوردستان دەکاتە ئامانج.
پێشتر "ئەدیب سندی" بەڕێوەبەری ناحیەی دەرکار بە کوردسات نیوزی راگەیاند، سەعات حەوتی ئەمرۆ لە بەرزاییەکانی کێرە لە زنجیرە شاخەکانی خامتیر، بە قەناس تەقەیان لێکراوە و بەھۆیەوە پێشمەرگەیەک شەھید بووە. وتیشی، ئەو ھێرشە پەکەکە کردویەتی. بەپێی زانیارییەکان، چەند خاڵێکی سەربازیی تورکیا لە بەرزاییەکانی شاخی خامتیر ھەن کە زۆر نزیکن لەو خاڵەی ھێزەکانی پێشمەرگە.
بەڕێوەبەرایەتی کۆنترۆڵی جۆری دەرمان لە وەزارەتی تەندروستی ھەرێم رایگەیاند، لە بەردەوامی پشکنین و بەدواداچوونەکان لە شاری ھەولێر نۆ کۆمپانیای دەرمان بە ھۆکاری سەرپێچی جۆراوجۆر و پابەندنەبوون بە رێنمایی و مەرجەکانی کوالێتی کۆنترۆڵی دەرمان داخران.
ھۆشداریش دەدات بە سەرجەم کۆمپانیاکانی دەرمان کە پابەندی رێنماییەکان بن، بە پێچەوانەوە سەرپێچیکاران رووبەڕووی سزای یاسایی توند دەکرێنەوە. لە ماوەی رابردوودا خراپی چەند جۆرێکی دەرمان و نزمی کوالێتییان لە بازاڕەکانی ھەرێمی کوردستان، ناڕەزایی ھاووڵاتیانی لێکەوتەوە و چەند جارێکیش لیژنەکانی چاودێری بازاڕ دەستیان بەسەر بڕێکی زۆر دەرمانی قاچاخ و بێ ستیکەردا گرتووە.
دەقی رونکردنەوەکە...
رونکردنەوەیەک بۆ رای گشتی و جوتیارانی خۆشەویست
بۆ بەرچاوڕونی گشت لایەک وەزارەتی کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاوی ھەرێم چۆنیەتی وەرگرتنی گەنمی جوتیاران ڕووندەکاتەوە دوابەدوای بریاری وەرگرتن و کرینەوەی گەنم بەپێی فەرمانی وەزاری ژمارە (٣٧٥٠ ) ٦-٦-٢٠٢١
١.لە کاتی فرۆشتنەوەی گەنم بەم کۆمپانیایانە جوتیار پێویستی بە کڕینەوەی پسولەی سایلۆکان نابێت کە نرخەکەی سالی پار لە نێوان (٨٠،٠٠٠—١٠٠،٠٠٠)
٢.پارەی کرینەوەی گەنم یەکسەر دەدرێت و دوا ناخرێت.
بەپێچەوانەی وەزارەتی بازرگانی عێراق کە جاری واھەیە چەندین مانگ و زیاتر لە سالێک دەخایەنێت.
٣.گەنم بە پێی مواسافاتی وەزارەتی بازرگانی عێراقی دەبێت.
٤.لێبرین لە عێراق ٪٣ بەلام لە کۆمپانیا تەنھا ٪٢ دەبێت.
٥.وەزیری کشتوکاڵی عێراق پرۆژەکەی زۆر بەلاوە گرنگ بوە و گەرەکیەتی ئەم پرۆژە لە ناوچەکانی تری عێراق بکرێت.وە داوای لە کۆمپانیاکان کردووە کە بۆ وەرگرتنەوەی گەنمی جوتیاران میکانیزمێک دابنێن .
٦.ئەم نرخە لە بەرژەوەندی بەکاربەرو جوتیارە چونکە ئەم پرۆژەیە یٔاردی سفر و ساوار و بروش .... بەرھەم دێنێت و دەبێتە ھۆی کەم بونەوەی ھاوردە زیاتر پشت بەستن بە بەرھەمی ناوخۆ رکابەری بەرھەمی دەورو بەر دەکرێت.
٧.لە بۆرسەی جیھانی نرخی گەنم لە نێوان ٣٠٠$ — ٣٠٥$ باشترین کوالیتی لە رێژەی پرۆتین وگلۆتین کە زۆر باشترە لە کوالیتی گەنمی ناوخۆ نرخی گەنمی ناوخۆ بە ٣٣٠$
٨.پێویستە گەنمی ناوخۆ بگاتە یٔاستێک بتوانێ رکابەری گەنمی ھاوردە بکات.
٩. جوتیار دەتوانێت قەرزەکان زووتر بداتەوە لە بنەتۆ و قرکەر و پەین کیماوی لە پارەی ساغکردنەوەی بەرھەمەکە.
١٠. لە وەزارەتی بازرگانی حکومەتی فیدرالی عێراق رێژەی وەرگرتن لە نێوان ١٠٪ بۆ ١٢٪ تێپەرناکات لە کاتێک دا یٔەو کۆمپانیایانە ھەموو گەنمی بەرھەم ھاتوو لە جوتیاران وەردەگرنەوە.
١١. رێژەی قازانجی کۆمپانیا لە ١٠٪ تێناپەرێت دوای بەرھەم ھێنانی ھەموو بەرھەمەکان لەبەر بەرژەوەندی گشتی دانیشتوان و جوتیاران بۆ یٔەوەی بە ھیچ شێوەیەک خەلک زەرەرمەند نەبێت.
١٢. جوتیار پێویستی بە چاوەروانی زۆر نیە و لە چەند شوێنێک دەتوانێت گەنم تسلیم بکات واتە سڕەی پێویست نیە و وە ئەمە دەبێتە ھۆی ئەمەی کە کرێی کەمتر بێتە سەر بارھەلگرەکان بە بەراورد بەساڵانی پێشوو .
١٣. ھەموو باری گەنمەکە یٔەژمار دەکرێت واتە سەرجەم بارەکە تەسلیمی سایلۆکە دەکرێت .
١٤.ئەم بریارە لە پێناوی بەرژەوەندی گشتی جوتیاران و ساغکردنەوەی بەرھەمی ناوەخۆ دراوە ، ھەروەھا ئەم بەرھەمانە نزیکەی شەش ملیۆن کەس لە دانیشتوانی ھەرێمی کوردستان بەکاری دەھێنن .
راگەیاندنی وەزارەتی کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاو
ئەحمەد زەویتن نوێنەری رێکخراوی تەندروستیی جیھانی لە عێراق رایگەیاند، رەوشی کۆرۆنا لە عێراق بە چەند قۆناغێکدا تێپەڕیوە، لە ئێستاشدا رەوشی ڤایرۆسەکە بەراورد بە چەند ھەفتەی رابردوو جێگیرە، بەڵام ھێشتا جێگەی نیگەرانییە.
راشیگەیاند، تائێستا جۆرە ھندیییەکەی ڤایرۆسی کۆرۆنا لە عێراق تۆمار نەکراوە و تێپەراندنی ڤایرۆسەکەش بەندە بە پابەندبوونی ھاوڵاتیان بە رێنماییەکانی خۆپاراستن لە کۆرۆنا و بەکارھێنانی ڤاکسینی کۆرۆنا.
لە چوارچێوەی سەردانەکەیاندا بۆ "بەغداد"، وەفدی یەکێتی بە سەرۆکایەتی "بافڵ تاڵەبانی" بە جیا لەگەڵ باڵیۆزانی روسیا و چین و ئێران و ئەمریکا لە "بەغداد" کۆدەبێتەوە.
پێش نیوەڕۆی ئەمڕۆ، کۆبوونەوەی وەفدی یەکێتی لەگەڵ باڵیۆزی روسیا لە "بەغداد" دەستیپێکرد، ھەروەھا لەگەڵ باڵیۆزی چینیش کۆبوونەوە، دواتریش لەگەڵ باڵیۆزی ئێران و ئەمریکا لە "بەغداد" بە جیا کۆدەبنەوە.
لە درێژەی ناڕەزایەتییەکان دژی لەشکرکێشییەکانی تورکیا لە ھەرێمی کوردستان، حزبی شیوعی کوردستان لە شاری ھەولێر، گردبوونەوەیەکی رێکخست و یاداشتێکی ئاراستەی سێ سەرۆکایەتییەکەی ھەرێم و نەتەوەیەکگرتووەکان کرد و رایگەیاند، لەشکرکێشییەکانی تورکیا، ناسەقامگیری لە ناوچەکە زیاد دەکات و زەمینەی سەرھەڵدانەوەی گرووپی تیرۆرستی داعش خۆش دەکات.
لەدیدارێکدا کە ژمارەیەک لەئەندامانی مەکتەبی سیاسی و سەرکردایەتی ئامادەبوون، گفتوگۆکرا لەبارەی دۆخی سیاسی، ئابووری و ئەمنی ھەرێمی کوردستان بۆچوونیان لەبارەوە خرایەڕوو.
بافڵ تاڵەبانی خواستی یەکێتی دووپاتکردەوە بۆ زیاتر پتەوکردنی پەیوەندییە لە مێژینەکانی ھەرێمی کوردستان بەتایبەت یەکێتی لەگەڵ چین لەرووی سیاسی، ئابووری، بازرگانی و کەلتوری و وتی، دەمانەوێت ھاریکاری و ھەماھەنگییەکان سەرلەنوێ ببوژێنینەوە و ئەو پەیوەندییە دۆستانە مێژووییەی سەرۆک مام جەلال لەگەڵ کۆماری چین بونیادینابوو درێژەی پێبدەین و ھاوکارمان بن لەپێشخستنی زیاتری ھەرێمەکەمان.
ھەر لەدیدارەکەدا وەفدی یەکێتی ئاماژەیان بەھەوڵەکانی پێشخستنی ژێرخانی ئابووری ھەرێم کرد و روونیانکردەوە، دەرفەتی باش رەخساوە بۆ وەبەرھێنان لە بوارەکانی وزە، کشتوکاڵ، پیشەسازی و بازرگانی تاوەکو کۆمپانیاکان و سەرمایەدارانی چین ھانبدرێن و بەشداربن لەپێشخستنی ئەو کەرتانە و بەگەڕخستنی سەرمایەکانیان و ھەموو ھاوکاری و کارئاسانییەکشیان لەو ڕووەوە دەربڕی.
وەفدەکە سوپاسی ھاوکارییە بەردەوامەکانی چینیان بۆ ھەرێمی کوردستان کرد لە رووبەڕووبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا و دواشیانکرد ئەو ھاوکارییە تەندروستییانە بەردەوام بێت.
لەبەرامبەریشدا باڵیۆزی چین لە عێراق تەئکیدی لە پشتیوانی ھەوڵەکانی یەکێتی کردەوە و وتی، ھاوکاری و ھەماھەنگییەکانمان بۆ ھەرێم و عێراق بەردەوام دەبن.
لەدیدارێکدا گفتوگۆ لەبارەی دوایین گۆڕانکارییە و سیاسی ئەمنییەکانەوە کرا و ھەڵبژاردنی پێشوەختەی عێراق، رووبەڕووبوونەوەی پاشماوەکانی داعش و پەیوەندییەکانی ھەرێم و عێراق تاوتوێکران. بافڵ تاڵەبانی ھەڵوێستی یەکێتی روونکردەوە و وتی، لەبەرامبەر ھەموو پێشھاتەکان یەکێتی لەگەڵ تێگەیشتن و گفتوگۆی بونیادنەرانەی نیشتمانی نێوان لایەنە سیاسییەکانی ھەرێم و عێراقە و دەمانەوێت متمانە لەسەر بنەمای بەرژەوەندی گشتی و نیشتمانی بونیادبنێینەوە و دەستوور مەرجەع بێت بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان.
ھەر لەدیدارەکدا بافڵ تاڵەبانی جەختی لە پەرەپێدان و فراوانکردنی پەیوەندییە دۆستانەکانی لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران کردەوە لەچوارچێوەی پاراستنی بەرژەوەندییە باڵاکان و خزمەتکردنی گشتی.
لەبارەی پاراستنی سنوورەکان و رووبەڕووبوونەوەی پاشماوەکانی داعش و ھەماھەنگییە سەربازییەکان لەنێوان ھەردوولا.
ھاوسەرۆک ستراتیژی رووبەڕووبوونەوەی مەترسییەکانی خستەڕوو و ئاماژەی بە گرنگی بەردەوامی ھەماھەنگییەکان کرد بۆ زاڵبوون بەسەر بۆشاییە ئەمنییەکان و پاراستنی ئاسایش و ئارامی. سوپاسی کۆماری ئیسلامی ئێرانیشی کرد کە لە جەنگی رووبەڕووبوونەوەی داعش ھاوکاری ھەرێم بوون و رۆڵی گرنگیان گێڕا لە بەرقەرارکردنی سەقامگیری لە ناوچەکە..
ڕاگەیاندراوی (٢٤) کاتژمێری تایبەت بە نەخۆشی ڤایرۆسی کۆڕۆنای نوێ COVID١٩ ژمارە (٤٦٧)
١. پشکنین: (٩٧٢٢ پشکنینی نوێ)
• (٣٤٨١) ھەولێر
• (٢١٢٢) سلێمانی
• (٣٦٤٥) دھۆک
• (٠) ھەڵەبجە
• (٤١٢) گەرمیان
• (٦٢) ڕاپەڕین
•
٢. تووشبوو: (٥٧٤ تووشبووی نوێ)
• (٧٥) ھەولێر
• (٢٧٦) سلێمانی
• (١٨٠) دھۆک
• (٠) ھەڵەبجە
• (٣٨) گەرمیان
• (٥) ڕاپەڕین
٣. چاکبوون: (٦١٦ چاکبوون)
• (١٩٨) ھەولێر
• (٢١٩) سلێمانی
• (١٨٩) دھۆک
• (١٠) ھەڵەبجە
• (٠) گەرمیان
• (٠) ڕاپەڕین
•
٤. مردن: (٧ مردن)
• (٣) ھەولێر
• (٣) سلێمانی
• (٠) دھۆک
• (٠) ھەڵەبجە
• (٠) گەرمیان
• (١) ڕاپەڕین
•
ئاماری گشتی:
کەڕەنتین ھاوڵاتی ٢١٨٧١ (٢١٨٧١ دەرچوو)
پشکنین ١٩٣٨٤٦٧ (٦٧٤٦١٢ ھەولێر، ٤٦٧٠٨١ سلێمانی، ٧٨١٠٨٥ دھۆک، ١٥٦٨٩ ھەڵەبجە)
تووشبوون ١٧٣٨٧١ (٥٣٥٧٥ ھەولێر، ٥٥٨٨٧ سلێمانی، ٦٠٦٨٠ دھۆک، ٣٧٢٩ ھەڵەبجە)
چاکبوون ١٦١١٧٩ (٥٠٣٨٢ ھەولێر، ٤٩١٣١ سلێمانی، ٥٨١٥٧ دھۆک، ٣٥٠٩ ھەڵەبجە)
لەژێر چارەسەر ٨٣٦٦ (٢٠١٢ ھەولێر، ٤٧٧٧ سلێمانی، ١٥٠٧ دھۆک، ٧٠ ھەڵەبجە)
مردن ٤٣٢٦ (١١٨١ ھەولێر، ١٩٧٩ سلێمانی، ١٠١٦ دھۆک، ١٥٠ ھەڵەبجە)
بۆ زانیاری زیاتر سەردانی داشبۆردی حکومەتی ھەرێمی کوردستان بکەن لەم لینکە (https://gov.krd/coronavirus/dashboard/).
وێڕای دەستخۆشی بۆ پزیشکان و کارمەندانی تەندروستی و ھەموو تیمەکانی پزیشکی کە لە ئەرکدان، جەخت دەکەینەوە ھاووڵاتیان پابەندبن بە ڕێنماییەکانی تەندروستی و دورکەوتنەوە لە شوێنی قەڵەبالغ و دانانی ماسک و وەرگرتنی ڤاکسین، وە لەکاتی پێویستدا پەیوەندی بکەن بە ھێڵی گەرمی ژمارە (١٢٢).
وەزارەتی تەندروستی
حکومەتی ھەرێمی کوردستان
٧ی حوزەیران ٢٠٢١
ھاوکات قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆک وەزیرانی ھەرێمی کوردستان بەئامادەبوونی دیوانی وەزارەتەکان لەگەڵ ئەندامانی پرۆژەی خزمەت کۆبووەوە. و ئاماژەی بەوەکرد ، کەمکردنەوەی ڕۆتین لە ئیرادە و دەسەڵاتی خۆمانە بۆیە ھیچ بەربەستێک نییە لەبەردەم جێبەجێ کردنی پڕۆژەی خزمەت .
لەگەڵ ئەوەشدا ، پرۆژەی خزمەت لە ٢٨ ی ئابی ٢٠١٩ لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانەوە پەسەندکرا پڕۆژەیەکە لە چواچیوەی چاکسازییەکانی حکومەت و بۆ کەمکردنەوەی رۆتین و بەرزکردنەوەی ئاستی پێشکەشکردنی خزمەتگوزارییەکان و خێرا ڕاپەڕاندنی مامەڵەکانی ھاوڵاتیانە تا دەگاتە سیستەمی یەک پەنجەرەیی لە ئایندەدا.
کۆبونەوەی ئەمرۆی جێگری سەرۆک وەزیران لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکان تایبەت کرابوو بە ھەڵسەنگاندنی ئەو کارانەی کە ڕاستەوخۆ پەیوەندی بە ھەوڵەکانی بنبڕکردنی ڕۆتینەوە ھەیە لە دامودەزگاکانی حکومەتی ھەرێمی کوردستان.
جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران داوای کرد ھەوڵەکان چڕتر بکرێنەوە بۆ کەمکردنەوەی دیاردەی ڕۆتین و وتی" دەبێت بە باشترین و ئاسانترین شێوە ھاوڵاتیان سود لە خزمەتگوزارییەکانی حکومەت ببینن، ھەروەھا داوای لە دیوانی وەزارەتەکان کرد کە بنەماکانی پڕۆژەی خزمەت جێبەجێ بکەن بۆ ئەوەی رۆتین کەمبکرێتەوە و خزمەتکردنی ھاوڵاتیان باشتر بکرێت.
لەئێستادا پرۆژەی خزمەت لەتۆڕی ئەنتەرنێت ماڵپەڕێکی کردۆتەوە بەناونیشانی services.gov.krd کە تایبەتە بە پێدانی زانیاری بە ھاوڵاتیانی خزمەتخواز بەمەبەستی ئاسانکاریکردن و کەمکردنەوەی ڕۆتین و ئاشناکردنی ھاوڵاتیان بە پێداویستییەکانی ڕایی کردنی مامەڵەکانیان و یەکخستنەوەی پێشکەشکردنی خزمەتگوزارییەکان لە پارێزگاکانی ھەرێم.