بە پێی زانیارییەکان، پاسە بچوکەکە کۆچبەرە کوردەکانی بۆ سنوور گواستووتەوە و لە ڕێگەدا وەرگەڕاوە، سەرجەم بریندارەکانیش ڕەوانەی  نەخۆشخانەیەکی یۆنان کراون و  لە ئێستادا لە ژێر چاودێری پزیشکیدان.

ئەم ڕووداوە دوای ١١ ڕۆژ لە وەرگەڕانی پاسێکی کۆچبەرانی ھەرێمی کوردستان لە یۆنان دێت کە تیایدا گەنجێکی دانیشتووی قەزای سەیدسادق بە ناوی ھەژین ساڵح گیانی لە دەستدا.

پەیامنێری کوردسات نیوز لە کەرکوک ڕایگەیاند لیژنە باڵاکە لە سوپا و پێشمەرگە پێکھاتوون و لیژنەکە لە ڕۆژانی ڕابردوودا سەنتەری ھەماھەنگییان لە موسڵ بەسەرکردووەتەوە و ئەمڕۆش کەرکوک بەسەر دەکاتەوە.

ئامانجی سەردانی وەفدەکەش بەدواداچوونە بۆ پێداویستیەکانی ئەو سەنتەرانەی کراونەتەوە. لە ئێستاشدا لە سەنتەری ھەماھانگی ھاوبەشی کەرکوک کە بارەگاکەی لە سەربازگەی کەیوانە ١٠ ئەفسەر دەوام دەکەن کە پێنجیان سەر بەسوپا و پێنجیشیان لە ھێزی پێشمەرگە پێکھاتوون و ئەفسەرەکان لە پلەی لیوا ڕوکن بۆ خوارتر لەخۆ دەگرێت.

بە پێی بڕیارێکی حکومەتی عیراق چەند سەنتەرێکی ھەماھەنگی ھاوبەش لە ناوچە جێناکۆکەکان کراونەتەوە و یەکێک لەو سەنتەرانەش لە کەرکوکە و لە ڕۆژی ٢٠٢١/٥/٢٢-ەوە بە فەرمی کراوەتەوە.

کۆمسیۆنی پەنابەرانی سەر بە ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان سەبارەت بە ڕووداوی ئاگرکەوتنەوە لە کەمپی شاریا تایبەت بە ئاوارەکانی شەنگال لە دھۆک ڕاگەیەنراوێکی بڵاوکردەوە، و لە ڕاگەیەنراوەکەدا داوا دەکات ھاوکاری و کۆمەک بۆ دانیشتوانی کەمپەکە دابین بکرێت.

داواشی لە حکومەتی ھەرێمی کوردستان کردووە ڕێگری بکات لە دووبارەبوونەوەی ڕووداوی لەو شێوەیە، ھاوکات شەوی ڕابردووش حکومەتی عێراق بڕیاریدا بە قەرەبووکردنەوەی زیان لێکەوتووانی کەمپەکە.

نوسینگەی پارێزگاری دھۆک لە ڕاگەیەنراوێکدا ئاماژەی بۆ ئەوەکردووە، لەسەر داوای دانیشتوانی کەمپی شاریا "ھەکار محەمەد ئەمین" بەڕێوەبەری پێشوی لە پۆستەکەی دانراوەتەوە، ئەوەش لە کاتێکدایە ڕۆژی ھەینی ئاگرێکی گەورە لە کەمپی شاریا کەوتەوە، دانیشتوانەکەشی وەک کاردانەوەیک داوایان کرد بەڕێوەبەری کەمپەکە لەسەر کار لاببرێت و بەڕێوەبەری پێشوو دابنرێتەوە.

ھاوکات بەھۆی ئاگرەکەی کەمپی شاریا سەر بە پارێزگای دھۆک، ٣٠٠ چادری ئاوارەکان سوتان، چەند کەسێکیش گیانیان لە دەستداوە.

پەیامنێری کوردسات نیوز ڕایگەیاند، ھێزێکی پێشمەرگە بە چەکی قورس لە بناری چیای مەتینا لە سنوری ئامێدی جێگیرکراون، بە مەبەستی ئەوەی لە بەرزاییەکانی مەتینا بنکەی سەربازیی دابمەزرێنن، بەرەو چیاکە ڕۆیشتوون و لە ڕووداوێکدا پێنج پێشمەرگە شەھیدبوون و چەند پێشمەرگەیەکی تریش برینداربوون و بریندارەکان ڕەوانەی نەخۆشخانەی فریاکەوتنی دھۆک کراون.

وتیشی، ھەندێک زانیاری باس لەوە دەکەن ئەو پێشەمەرگانە بەھۆی بۆردومانی تورکیا شەھیدبوون و ھەندێک زانیاریی تریش ئاماژە بەوە دەکەن کە ھۆکاری شەھیدبوونی ئەو پێشمەرگانە تەقینەوەی بۆمب بووە.

ھاوکات ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنیی ھێزەکانی پاراستنی گەل "ھەپەگە"ش ڕایگەیاندووە، ھێزێکی سوپای عێراق و پارتی دیموکراتی کوردستان ھەوڵی ئەوەیان داوە ھێرش بکەنە سەر کەمپێکی گەریلا، بەڵام ھێزەکانی ھەپەگە و یەژاستار بۆ ئەوەی ئەو ھێزانە زیاتر بەرەو پێش نەڕۆن گولـلەی ھۆشیارکردنەوەیان تەقاندووە.

لەلایەکی تریشەوە وەزارەتی پێشمەرگە لە ڕاگەیەنراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، ھێزێکی پێشمەرگە لە کاتی ئەنجامدانی ئەرکێکی سەربازی ‏لە چیای مەتینی قەزای ئامێدی، بە مەبەستی پاراستنی خەڵک و گوندەکانی ئەم ناوچەیە و ‏گەڕاندنەوەی ئاسایش بۆ دەڤەرەکە، لەلایەن ھێزێکی (پ.ک.ک)ەوە بۆسەیەکیان بۆ دانراوە، لە ئەنجامدا ‏پێنج پێشمەرگە شەھید بوون دوو پێشمەرگەی تریش برینداربوون.

ناوەندی ڕاگەیاندنی ھێزەکانی پاراستنی گەل (ھەپەگە) لە ڕاگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەدا، کە ئەو ھێزانەی چوونەتە چیای مەتینا دەیانەوێت بچنە ناو مەیدانەکانی ھێزەکانیان و ئەوان لە بەرامبەر دەوڵەتی داگیرکەری تورک کە بە نیازە کوردستان داگیر بکات بەرخۆدان دەکەن.

داواشیان کرد کە ئەو ھێزانە لە پشتەوە خنجەریان لێنەدەن و خوێنی خۆشک و براکانیان نەڕێژن، بۆیەش داواکەیان ئاڕاستەی گەل و ھێزەکان دەکەن.

"محەمەد خەفاجی" وەزیری کشتوکاڵی عێراق سەبارەت بە چارەسەرکردنی کێشە کشتوکاڵییەکانی نێوان ھەرێم و عێراق و گەیشتن بە ڕێککەوتن ڕاگەیاند، لەسەردانەکەیان بۆ ھەرێم خشتەیەکی کشتوکاڵی نوێیان بۆ ڕێککەوتن لەگەڵ ھەرێمدا داناوە بۆ ئاڵوگۆڕکردنی بەروبوومە کشتوکاڵییەکان لە ھەرێمەوە بۆ باشور بە پێی وەرزی بەرھەمھێنانیان.

ڕاشیگەیاندووە، بە پێی ڕێککەوتنەکە بڕی پێویستی بەرھەمی ئاژەڵیش بەردەست دەبێت، چونکە بە ڕێژەی ٣٠٪ بەرھەمھێنانی عێراق لە ھەرێمی کوردستانەوەیە.

ھاوکات لێکتێگەیشتن بۆ کۆنترۆڵکردنی خاڵە سنورییەکان و ڕادەستکردنی بەروبوومەکان لە ھەرێمەوە دوای کۆنترۆڵکردنیان ھاتووەتە ئاراوە و بە پێی ڕێککەوتنەکەش ڕێگە بە ھاوردەکردنی "عەلەف" لە ھەرێمەوە دەدرێت و زۆربەی کێشە ھەڵپەسێردراوەکانی ساڵانی ڕابردوو چارەسەر دەکرێن.

"د. بەرھەم ساڵح" سەرۆک کۆماری عێراق لە ڕۆژی جیھانی ژینگەدا ڕایگەیاند، بە پێی بەرنامەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ ژینگە، عێراق پێنجەم وڵاتی لاوازی دنیایە لە بەردەم گۆڕانکارییەکانی کەش و ھەوادا، بەرزبوونەوەی بەرچاوی پلەکانی گەرما و وشکەساڵی و دووبارەبوونەوەی زۆری خۆڵبارین، کاریگەری لەسەر ٣٩٪ی ڕووبەری عێراق ھەیە، لە ٥٤٪ی خاکیش بەھۆی سوێرییەوە لە بەردەم مەترسی ئەوەدایە چیتر بۆ کشتوکاڵکردن دەست نەدات.

سەرۆک کۆماری عێراق جەختیشدەکاتەوە، بونیادنانی بەنداو لەسەر چەم و سەرچاوەکانی ھەردوو ڕووباری دیجلە و فورات، بووەتە ھۆی کەمبوونەوەیەکی بەرچاوی ئاو کە ھەڕەشەیە لەسەر بەرھەمی کشتوکاڵی و تەنانەت لەسەر ئاوی خواردنەوەش.

دەشڵێت، دۆسیەی ئاو پێویستی بە گفتوگۆی ڕاشکاو و بنیاتنەرانە ھەیە لە نێوان عێراق و تورکیا و ئێران و سوریا، ئەویش لەسەر پرانسیپی نەگەیاندنی زیان بە ھیچ لایەنێک و ھەڵگرتنی بەرپرسیاریەتی ھاوبەش لە پێناو بەڕێوەبردنێکی دوورمەودای ئاو.

بەھۆی ھێرشی فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکانی تورکیا بۆ سەر کەمپی مەخمور کە کوردانی باکوری لێدەژی، چەند ھاوڵاتییەک شەھید و برینداربوون و گومانیش دەکرێت موشەکەکە لە جۆری قەدەغەکراو بووبێت.

پەیامنێری کوردسات نیوز ڕایگەیاند، موشەکێکی فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکانی تورکیا خوێندنگەیەکی لە ناوەندی کەمپی مەخمور کردووەتەوە ئامانج و لە ئەنجامدا سێ ھاوڵاتی شەھیدبوون و دوو ھاوڵاتی دیکەش بریندار بوون.

بەڕێوەبەرانی کەمپەکە باسیان لەوە کردووە، جەستەی شەھیدکراوەکان و سەرجەم بریندارەکانیش سوتاون، بۆیە پێدەچێت موشەکە لە جۆری قەدەکراو بووبێت.
پەیامنێری کوردسات نیوز وتیشی، بەھۆی داخستنی ڕێگای کەمپەکە بەڕووی ھەولێردا، ناتوانرێت بریندارەکان ببرێنە دەرەوە و ھەر لە ناو کەمپەکەدا چارەسەر دەکرێن.

بە پێی ڕاگەیەندراوێکی وەزارەتی تەندروستی ھەرێم، لە ماوەی ٢٤ سەعاتی ڕابردوو لە ھەرێمی کوردستان ٢٦٨ کەسی تر تووشی ڤایرۆسی کۆرۆنا بوون و چوار تووشبووی تری کۆرۆنا گیانیان لە دەستدا و  ٦٥٤ تووشبووی تری ڤایرۆسەکە چاکبوونەتەوە.

ھێزی ھاوبەشی پێشمەرگە و سوپای عێراق بە ھاوکاریی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی بە سەرۆکایەتی ‏ئەمریکا، ھەڵمەتی کێوماڵکردنی تیرۆریستانی داعشیان لە سنووری زەرگە لە خۆرئاوای قەزای ‏خورماتوو، ناوچەکانی غەڕە و پەڵکانە دەست پێ کرد. 

بەپێی زانیاریی پەیامنێرانی کوردسات نیوز ‏ھێزی پێشمەرگە و سوپای عێراق لە ناوچەکانی زەرگە و پەڵکانە، بە چڕی رووبەرووی تیرۆریستانی ‏داعش بوونەتەوە. 

لە ناوچەی زەرگەش ھێزێکی ھاوبەشی سوپای عێراق و حەشدی شەعبی رووبەرووی ‏تیرۆریستان بوونەتەوە و لە ئاکامی تەقینەوەی بۆمبێکی چێنراویش شەش سەرباز برینداربوون.‏

بە پێی زانیارییەکان بافڵ تاڵەبانی لە سەردانەکەیدا لەگەڵ ژمارەیەک لە کەسایەتی سیاسی کاریگەری نێو ھێز و لایەنە سیاسییەکانی عێراق کۆ دەبێتەوە و چاویشی بە ژمارەیەک لە لێپرسراوانی باڵای حکومەتی عێراق دەکەوێت. 

ھەر بە پێی زانیارییەکان، سەردانەکەی ھاوسەرۆکی یەکێتی چاوەڕوانی دەرەنجامی باشی لێ دەکرێت، بە تایبەتی لە چارەسەرکردنی ئەو کێشانەی لە نێوان ھەرێمی کوردستان و عێراق بە ھەڵپەسێردراوی ماونەتەوە.

پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، ئەمڕۆ لە کەمپی ئاوارەکانی  شاریا ئاگر کەوتەوە و خێوەتێکی خێزانێکی ئاوارە لەناو کەمپەکە سوتا. 

وتیشی، بە وتەی لێپرسراوانی کەمپەکە ئاگرەکە بەھۆی شۆرتی کارەبا بووە، ئەم روووداوە لە کاتێکدایە کە دوانیوەڕۆی رۆژی ھەینی ئاگرێکی گەورە لە کەمپی ئاوارەکانی شاریا کەوتەوە و بەھۆیەوە نزیکەی ٤٠٠ خێوەتی ئاوارەکان سوتا و زیانێکی زۆر بە دانیشتوانی کەمپەکە کەوت. 

بۆ قەرەبووکردنەوەی زیانلێکەوتوانیش لیژنەیەک لە رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان و حکومەتی ھەرێم پێکھاتووە و بڕیارە ھەر خێزانێک ٥٠٠ ھەزار دیناری عێراقی قەرەبوو بکرێتەوە.

زیاتر لە ھەفتەیەکە سوپای تورکیا رۆژانە ٤٥٠ تۆن دارو درەخت لەشاخەکانی سنووری پارێزگای دھۆک ‌و شرناخی باکووری کوردستان دەبڕێتەوە، کە بەشێکی بە خەڵکی سنوورەکەی دەفرۆشرێتەوەو بەشەکەی دیکەی ھەناردەی کارگەکانی تورکیا دەکرێن.

چاودێرانی ئابووری ھەڵسەنگادنێکی وردیان بۆ زیانی بڕینەوەی دارەکانی ھەرێم کردووە و ئاماژە بۆ ئەوەدەکەن، سوپای تورکیا ڕۆژانە ١٠٠ ھەزار دۆلار لەبڕین و فرۆشتنی داری شاخەکانی کوردستان دەست دەکەوێت.

بەھۆی لەشکرکێشی بەردەوامی سوپای تورکیا بۆ ناوچەکانی زاخۆ و ئامێدی و گوندەکانی سنات و مێرگە شیش و ماسیس و چەندین ناوچەی تر، زیانی ئابووری گەورە بە دارستان و لەوەڕگا و بەرھەمی جوتیارانی ئەو سنورە کەوتووە و بە ھەزاران داری شاخەکانیش لە رەگەوە ھەڵکێشراون کە تەمەنی ھەندێکیان نزیکەی ١٠٠ ساڵە.

لەو سەردانەیدا حەکیم لەگەڵ لێپرسراوانی ئیدارەی کەرکوک کۆدەبێتەوە و ھەمان ڕۆژ چاوی بە لایەنە سیاسیەکانی شارەکەش دەکەوێت و بە جیا لەگەڵ نوێنەری پێکھاتەکانیش لە کەرکوک کۆدەبێتەوە.