عێراق
"فەواز عەبدولعەباس" سەرۆکی پڕۆگرامی عێراق لە لیژنەی نێودەوڵەتی کاروباری بێسەروشوێنان ڕایگەیاندووە لە ساڵانی ڕابردوودا تیرۆریستانی داعش ٦٠٠ زیندانیکراوی گرتووخانەی بادوشیان کوشت و تەرمی بەشێکی زۆریان دۆزرایەوە، بەڵام تەرمی ٢٢٠یان کە خەڵکی بەغدادن تا ئێستا نەدۆزراوەتەوە ھەر بۆیە وەک بێسەروشوێن مامەڵە لەگەڵ دۆسیەکەیان دەکرێت و لیژنەی نێودەوڵەتی کاروباری بێسەروشوێنان بە ھەماھەنگی لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکانی عێراق، لێکۆڵینەوە لەو دۆسیەیە دەکات و دواتر لە ڕاپۆرتێکدا ئەنجامی لێکۆڵینەوەکان ڕادەگەیەنێت.
تەحسین خەفاجی وتەبێژی فەرماندەی ئۆپراسیۆنە ھاوبەشەکان ڕایگەیاندووە، بە فەرمانی مستەفا کازمی فەرماندەی گشتی ھێزە چەکدارەکانی عێراق، پلانی تۆکمە بۆ پاراستنی سنورەکان لەگەڵ سوریا داڕێژراوە و دانانی کامێرای چاودێریش ڕۆڵی گرنگیی ھەبووە لە سەرکەوتنی پلانەکەدا، ھەروەھا ئاماژەی بۆ ئەوە کردووە کە لە ئێستادا ڕەوشی ئەمنی ناوچە سنورییەکان بە تەواوی ئارامە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا بە ھەماھەنگی نێوان وەزارەتی بەرگری و حەشدی شەعبی خەندەقێک بە پانی ٣ مەتر و قوڵی ٣ مەتر لە سنورەکانی سوریا و عێراق ھەڵدەکەنرێت و ژمارەیەکی زیاتر کامێرای چاودێریش لەو ناوچانە جێگیر دەکرێت.
"نیبراس ئەبو سودە" وتەبێژی ڕاگەیاندنی کۆمسیۆنەکە وتی، مشتومڕ لەسەر ئەو کاندیدانە دروست بووە کە دوور خراونەتەوە و ئەگەری دووبارە کاندید کردنەوەشیان ھەیە، ئەگەر دادگا تانەکان قبوڵ بکات.
وتیشی، ژمارەی کاندیدەکان بۆ ھەڵبژاردنی پێشوەختەی عێراق گەیشتووەتە ٣ ھەزار و ٥٢٣ کاندید و تەنھا ٢٥یان دوور خراونەتەوە کە لە نێویاندا ٥یان سەربازیین، ئەو دەنگۆیانەشی ڕەتکردەوە کە باس لە دوور خستنەوەی ١٣٥ کاندید دەکەن.
"نیبراس ئەبو سودە" داواشی لە ڕاگەیاندنەکان کرد ھەواڵی ناڕاست لەسەر کاندیدەکان و ژمارەیان بڵاونەکەنەوە.
لە ڕاگەیەندراوێکی کۆمسیۆنی ھەڵبژاردنەکاندا ھاتووە، ڕۆژی ھەینی ئەنجومەنی کۆمیسیۆن کۆبووەتەوە و بڕیاری دوورخستنەوەی ٥ کاندیدی ھەڵبژاردنەکانی ئەمساڵی دەرکردووە بەھۆی ئەوەی کە پلەی سەربازییان ھەیە و لە وەزارەتی بەرگری خزمەت دەکەن.
ئەمە لە کاتێکدایە ھەفتەی ڕابردوو، ئاژانسی ھەواڵی عێراقی بڵاویکردبووەوە، بەھۆی ئەوەی پلەی سەربازییان ھەیە، کۆمسیۆن ١٣٥ کاندیدی ھەڵبژاردنەکانی دوورخستووەتەوە.
کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەکانی عێراق رایگەیاند، ژمارەیەکی زۆری رێکخراوی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی چاودێری پرۆسەی ھەڵبژاردنی عێراق دەکەن، بەڵام بەپێی یاسای کۆمسیۆن ئەو رێکخراوانە و نوێنەری حزبەکان تەنھا چاودێری پرۆسەکە دەکەن، نابێت سکاڵا لەسەر ئەنجاکی ھەڵبژاردن پێشکەش بکەن.
ئاماژەی بۆ ئەوەشکردوە، بەپێی یاسای کۆمسیۆن رێکخراوەکان راپۆرت لەسەر چۆنیەتی بەڕێوەچونی پرۆسەکە ئامادە دەکەن، ھیچ رێکخرا و لایەنێکیش بۆی نییە دەستوەردان لە پرۆسەکەدا بکات.
لەنێوان عێراق و تورکیا ھیچ رێککەوتنێک لەسەر ئاو نەکراوەو تەنھا یەک پرۆتۆکۆڵ لەنێوانیاندا ھەیە کە چەند دەیەیەکی بەسەردا تێپەڕیوەو تایبەتە بەگەیشتنی ئاوی رووبارەکان بە عێراق.
لەساڵی ١٩٢٠ شدا یەکەم پرۆتۆکۆل لەنێوان تورکیاو عێراق و سوریا ئیمزاکراوە کەتایبەتە بە مەرجەکانی دروستکردنی بەنداو و گۆڕینی رێڕەوی رووبارەکان کە نەبێتە مایەی زیانگەیاندن وڵاتانی تر.
شانەی راگەیاندنی ئەمنی عێراق رایگەیاند، فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی بۆمبڕێژکراو بنکەی سەربازی "ڤیکتۆریا"ی لە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی "بەغداد" کردە ئامانج و ھێزە ئەمریکییەکانیش فڕۆکەیەکی تری بێفڕۆکەوانیان خستە خوارەوە.
بەر لەو ھێرشەش بە سەعاتێک، بنکەی سەرباوی "بەلەد" لە باکوری "بەغداد" بە چەند مووشەکێکی "کاتیۆشا" کرایە ئامانج و زیانی گیانی و ماددی نەبوو، بەڵام چەند سەرچاوەیەکی ئەمنی تر ئاماژەیان کردبوو بەوەی بەشی فڕۆکەکانی ئێف ١٦ لەو بنکەیە زیانی زۆری بەرکەوتووە.
ئەو دوو بنکەیە ھێزەکانی ئەمریکا و ھاوپەیمانانی نێودەوڵەتی تێدا جێگیر کراوە، لەگەڵ ھێزەکانی عێراق و راوێژکارانی سەربازی، شانەی راگەیاندنی جەنگی ئەوەشی رایگەیاند ئەو لایەنەی ئەو ھێرشانەیان ئەنجامداوە لە دەرەوەی یاسان و راپێچی دادگا دەکرێن.
ریاز حەلفی بەرێوەبەری تەندروستی گشتی لە وەزارەتی تەندروستی عێراق رایگەیاندووە، کۆتایی ئەم مانگە ٥٠٠ ھەزار دۆزی تر لە ڤاکسینی فایزەر دەگاتە عێراق و بەسەر پارێزگاکاندا دابەش دەکرێت، بەپێی ئەو رێککەوتنەش کە لە نێوان عێراق و کۆمپانیای فایزەردایە، تا کۆتایی ئەمساڵ ١٢ ملیۆن دۆز لە ڤاکسینی ئەو کۆمپانیایە دەگاتە عێراق.
وتیشی، لە چەند ھەفتەی داھاتووشدا ژمارەیەک ئامێری ساردکەرەوە لەلایەن رێکخراوی تەندروستی جیھانیەوە دەدرێتە عێراق بۆ ئەوەی بتوانرێت بڕێکی زیاتر لەو ڤاکسینانە ھەڵبگیرێن کە دەگەنە وڵاتەکەوە.
بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی تەندروستی عێراق تا ئێستا ٦٦٧ ھەزار و ٦٧ ھاوڵاتی ڤاکسینی کۆرۆنایان بەکارھێناوە .
.jpg&w=3840&q=75)
فازل غەراوی ئەندامی کۆمسیۆنەکە رایگەیاند، چارەنووسی ھەزاران رفێندراوی ئێزدی و تورکمان و شەبەک بە دەستی تیرۆریستانی داعش ھێشتا نادیارە، داواشی کرد حکومەتی عێراق ھەوڵە دیبلۆماسی و ئەمنییەکانی چڕ بکاتەوە و ھەڵمەت رابگەیەنێت بۆ رزگارکردنیان، چونکە ئەوە داواکاری چەند ساڵەی کەسوکاریانە.
غەراوی بە پێویستیشی زانیوە پڕۆگرامێک رابگەیەندرێت بۆ ئاسایی کردنەوە رەوشی ئازادکراوەکان بە تایبەت ژنان و حکومەت ھەوڵی بڕیارێکی نێودەوڵەتی بدات بۆ قەرەبوو کردنەوەی قوربانیان و زیانلێکەوتووان.
(مستەفا کازمی) سەرۆک وەزیران و فەرماندەی گشتیی ھێزە چەکدارەکانی عێراق فەرمانێکی سەربازیی بۆ کۆنتڕۆڵکردنی سنوورەکان دەرکرد، و داوایکردووە سنووری عێراق لەگەڵ سوریا بە دانانی کامێرای چاودێری و زیادکردنی ھێزی سەربازی کۆنتڕۆڵ بکرێت.
(مستەفا کازمی) ڕایگەیاندووە "ئاسایشی سنوری سوریا گەورەترین ئاڵنگارییە لە بەردەم سوپا و ھێزە ئەمنییەکانی عێراق، حکومەتیش ھەوڵە ھەواڵگرییەکانی چڕتر دەکاتەوە بۆ ئەوەی سنوورەکان بپارێزێت".
"مەھدی شوشتەری" سەرکونسوڵی کۆماری ئیسلامی ئێران لە سلێمانی لە ڕاگەیەنراوێکدا سەبارەت بە ھەڵگرتنی ڤیزا ئاماژەی بۆ ئەوەکردووە، ئەنجومەنی وەزیرانی ئێران بڕیاری لابردنی ڤیزای ٤٥ ڕۆژەی نێوان ئێران و عێراق بە مەرجی ئەنجامدانی کاری ھاوشێوە لەلایەن عێراقەوە دەرکردووە.
وتیشی، لابردنی ڤیزا بەندە بە ڕەزامەندی حکومەتی عێراق و ئیمزاکردنی ڕێککەوتنامەی ھەڵگرتنی ڤیزای نێوان ھەردوو وڵات.
کۆمسیۆنی مافەکانی مرۆڤی عێراق ڕایگەیاند، تا ئێستا ھەزاران ڕفێنراوی ئێزدی و شەبەک و تورکمان لەلای تیرۆرستانی داعش چارەنووسیان نادیارە، دەبێت حکومەتی عێراق ھەوڵە دیپلۆماسی و ئەمنییەکانی چڕ بکاتەوە، بۆ ئەوەی ھەڵمەتێک بۆ ڕزگارکردنیان لە دەستی تیرۆریستانی داعش ڕابگەیەنێت.
ئاماژەی بۆ ئەوەشکردوە، چەند ساڵێکە کەسوکاری رفێنراوەکان داوا دەکەن چارەنووسی کەسوکاریان ئاشکرا بکرێت، ھاوکات قەرەبووی قوربانیان و زیان لێکەوتووانیش بکرێتەوە.
سەرچاوەیەک لە فەرماندەیی ئۆپراسیۆنە ھاوبەشەکانی عێراق، بە کوردسات نیوزی رایگەیاند، دادگا بڕیاری ئازادکردنی بۆ قاسم موسڵیح فەرماندە لە حەشدی شەعبی دەرکردووە، چونکە بەڵگەی پێویستی نەبووە بۆ ساغکردنەوەی ئەو تۆمەتانەی کە ئاراستەی کراون، راشیگەیاند، چەند رۆژێکە بڕیاری ئازادکردنی قاسم موسڵیح چۆتە بواری جێبەجێکردنەوە، بەڵام بەھۆی ھەستیاری بابەتەکەوە ھیچ لایەنێکی رەسمی قسەی لەسەر نەکردووە.
ھاوکات بەپێی تۆمارێکی ڤیدیۆیی کە لە میدیاکانی عێراق بڵاوکراوەتەوە، ساتی ئازادبوونی قاسم موسڵیح دەردەخات کە لە شەقامەکانی بەغدادی پایتەخت لەلایەن پاسەوان و لایەنگرانییەوە پێشوازی لێدەکرێت.
قاسم موسڵیح فەرماندەی حەشدی شەعبی، ٢٦ی مانگی رابردوو بە فەرمانی مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق و بە تۆمەتی تێوەگلان لە ھێرشی سەر بنکە سەربازییەکانی ئەمریکا لە ئەنبار دەستگیر کرا، ئەوەش نیگەرانی گەورەی لێکەوتەوە.
لە بارەی ھۆکاری دوورخستنەوەشیان کۆمسیۆن ئاماژەی بەوە کردووە، ١٣٥ کاندیدەکە کەسانی سەربازیی و ئەمنیی بوون و بە پێی مادەی نۆی یاسای ھەڵبژاردنەکان مافی خۆکاندیدکردنیان نییە، بۆیە بڕیاری دوورخستنەوەیان دراوە.
لە ٣٠ی مانگی ڕابردووشدا کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەکان، بە تۆمەتی پێشێلکردنی یاسای ھەڵبژاردنەکان، بڕیاری دوورخستنەوەی ٢٠ کاندیدی دەرکرد.
ڤیان سەبری پەرلەمانتاری عێراق بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، لیژنەکە سەردانی پارێزگای دھۆک و بەشێک لە ناوچە سنورییەکانی کردووە و ڕاپۆرتێک لە بارەی دواین ڕووداوەکان و ئاوارەبوونی خەڵکی گوندەکانی سەر سنووری ھەرێم و تورکیا ئاڕاستەی ھەر سێ سەرۆکایەتییەکەی عێراق دەکات تاکو لە زووترین کاتدا کۆتایی بەو ڕەوشە نەخوازراوە بھێنرێت.
وتیشی، جگە لە ڕاپۆرتەکەی خۆیان ھەوڵ دەدەن لە ڕێگای لیژنەی ھەماھەنگی نێوان حکومەتی عێراق و ھەرێم ڕاپۆرتێکی ھاوبەش ئامادە بکەن.