کۆمیسیاری باڵای پەنابەران لە رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان لە دوایین راپۆرتیدا بڵاویکردەوە، لەم مانگەدا یەک ملیۆن و ١٥١ ھەزار ئۆکراینی وڵاتەکەیان بە جێھشتووە و رویان لە وڵاتانی ئەوروپا و خۆرئاوا کردووە، بەوەش ژمارەی ئاوارەکانی ئۆکراین لە دەرەوەی ئەو وڵاتە بۆ پێنج ملیۆن و ٢٠٠ ھەزار کەس بەرزبووەتەوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، لە سەرەتای دەستپێکردنی ھێرشەکانی روسیا بۆ سەر ئۆکراین کە دوو مانگی تێپەڕاندووە، کۆی ژمارەی ئاوارەکان لە ناوخۆ و دەرەوەی ئۆکراین گەیشتووەتە نزیکەی ١٣ ملیۆن کەس.

جێنیفەر گاڤیتۆ جێگری وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بۆ کاروباری ئێران و عێراق رایگەیاند، جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا چەندین جار بە ئاشکرا رایگەیاندووە کە ئیدارەکەی، بە شێوەی دیپلۆماسی ھەوڵی چارەسەرکردنی ناکۆکییەکان لەگەڵ ئێران دەدات، بەڵام ئەو ھێرشانەی لەلایەن گروپە چەکدارەکانەوە لەناوخۆی عێراق ئەنجام دەردرێن، بە فەرمانی ئێران ئەنجام دەدرێن و ئەو کارانەش دەبنەھۆی ناسەقامگیری و پشێوی و لاوازبوونی حکومەتی عێراق.

ئاماژەی بەوەشکرد، ئێران ناتوانێت لەلایەک بانگەشەی دانوستان و رێگەچارەی دیپلۆماسی بکات و لەلایەکی تریش ھەوڵی نانەوەی پشێوی و ئاڵۆزی بدات، بۆیە دەبێت کۆتایی بە پاڵپشتیکردنی گروپە چەکدارەکان لە عێراق و ناوچەکە بھێنێت.

عەلی موتەھەری بە ماڵپەڕی ئیسکا نیوزی راگەیاندووە، ئێران ھەر لە سەرەتای دەستپێکردنی چالاکییە ئەتۆمییەکانی، ئامانجی ئەوە بووە بۆ بەھێزکردنی توانای بەرگری، چەکی ئەتۆمی بەرھەم بھێنێت، بەڵام نەیتوانیوە ئەو نھێنییە بپارێزێت و راپۆرتەکان لەو باریەوە لەلایەن گروپە نەیارەکانی ئێرانەوە ئاشکرا کراون و بڵاوکراونەتەوە.

ئەم لێدوانەی موتەھەری کاردانەوەی لە ناوخۆی ئێران لێکەوتووەتەوە و لێپرسراوێکی  رێکخراوی وزەی ئەتۆمی ئەو وڵاتە رەتیکردووەتەوە و رایگەیاندوە، ھەرگیز بەرنامەی ئاشتییانەی ئەتۆمی ئێران، لایەنگری سەربازیی نەبووە و ئەو جۆرە لێدوانانە یان لەڕوی بێ ئاگاییەوە دەردرێن، یاخود ئامانجی سیاسییان لەپشتە.

لە دوای پەیوەندییەکی تەلەفۆنیی نێوان جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا و نەفتالی بینیت سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، لێپرسراوانی ھەردوو وڵات ئاشکرایان کرد، ئەم ھەفتەیە خولێکی نوێی دانوستانی ستراتیژی لە نێوان ئەمریکا و ئیسرائیل دەستپێدەکات و تێیدا بەرنامەی ئەتۆمی ئێران و بەرەنگاربونەوەی چالاکییەکانی ئێران لە ناوچەکەدا تاوتوێ دەکرێت، لە رۆژانی داھاتووشدا ئییال ھۆلاتا راوێژکاری ئاسایشی نەتەوەیی ئیسرائیل دەگاتە واشنتۆن و لەگەڵ جیک سۆلیڤان ھاوتا ئەمریکییەکەی لە کۆشکی سپی کۆدەبێتەوە.

شەوی رابردوو کۆشکی سپی پەیوەندییەکی تەلەفۆنی نێوان بایدن و نەفتالی ئاشکراکرد کە تێیدا ئاستەنگە ھەرێمی و نێودەوڵەتییە ھاوبەشەکانیان تاوتوێکردوە.

لە سەعات ٨ی بەیانی بە کاتی ناوخۆیی فەڕەنسا، دەرگای ناوەندەکانی دەنگدان بە رووی دەنگدەراندا دەکرێنەوە و زیاتر لە ٤٨ ملیۆن و ٧٠٠ ھەزار ھاووڵاتی فەڕەنسی مافی دەنگدانیان ھەیە.

لە خولی یەکەمی ھەڵبژاردنەکەدا کە ١٠ی ئەم مانگە بەڕێوەچوو، ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆک کۆماری ئێستای فەڕەنسا ٢٨%ی دەنگەکانی بەدەستھێنا، لە بەرامبەردا مارین لوپێن ٢٤%ی دەنگەکانی بەدەستھێنان، بەپێی دواین راپرسییەکانیش، چانسی ئیمانوێل ماکرۆن بۆ ھەڵبژاردنەوەی وەک سەرۆک کۆماری فەڕەنسا زیاترە.

زیلینسکی لە وێستگەیەکی میترۆ لە ژێر زەوی چاوی بە ژمارەیەکی زۆر لە رۆژنامەنوسان کەوتوو لە وەڵامی پرسیارێکدا رایگەیاند، رۆژی یەکشەممە ئەنتۆنی بلینکن و لوید ئۆستن وەزیرانی دەرەوەی بەرگریی ئەمریکا سەردانی کیێڤ دەکەن و  پێکەوە تاوتوێی ئەو جۆرە چەکانە دەکەن کە پێویستیانە بۆ بەرەنگاربوونەوەی ھێرشی روسیا.

سەرۆکی ئۆکراین ھیواشی خواست لەکاتی گونجاوی رەوشەکە بۆ پشتوانی گەلی ئۆکراین سەرۆکی ئەمریکا سەردانی کیێڤ بکات .

زیلینسکی وتیشی، لەوانەیە روسیا چەکی ئەتۆم بەکاربھێنێت.

وەزارەتی بەرگریی روسیا رایگەیاند، ھێزە سەربازییەکانیان بە مووشەکی دوورمەودای زۆر ورد لە پێکانی ئامانجەکان، وێستگەیەکی لۆجیستیان لە ناو فڕۆکەیەکی سەربازیی لە نزیک ئۆدێسا کردووەتە ئامانج، کە بڕێکی زۆر چەک و تەقەمەنیی ئەمریکا و وڵاتانی ئەوروپای تێدا بووە.

ڤۆلۆدیمیر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکراین، لەبارەی بۆردوومانەکەوە رایگەیاند، ٧ مووشەک ئاڕاستەی ئۆدێسا کراون، کە ھەندێک لە مووشەکەکان بەر باڵەخانەی نیشتەجێبوونی مەدەنییەکان کەوتوون و بەھۆیانەوە ٨ کەس کوژراون و ١٨ بۆ ٢٠ کەسی تریش بریندار بوون.

عەلی حەمیە وەزیری کاروباری گشتی و گواستنەوەی لوبنانی رایگەیاندووە ، بەلەمێکی کۆچبەران لە بەندەری تەرابلوس نقومبووە کە زیاتر لە ٧٠ کۆچبەری نایاسایی ھەڵگرتووە ، تا ئێستا ٤٥ کەس لە کۆچبەرەکان رزگارکراون و تەرمی ٩ کۆچبەریش دۆزراوەتەوە کە یەکێکیان منداڵە ، ھەروەھا ئاماژەی بۆ ئەوە کردووە کە کۆچبەرەکان زۆرینەیان سوری و لوبنانین ، ھەڵمەتەکانی گەڕانیش بەدوای ئەو کۆچبەرانەی تا ئێستا چارەنوسیان دیارنیە ، بەردەوامە .

بەھۆی ئەو قەیرانە داراییەی روبەرەی لوبنان دەبێتەوە ، ژمارەی کۆچبەرانی ئەو وڵاتە و ئاوارە سورییەکان کە ساڵانێک نیشتەجێی لوبنان بون لە زیادبووندایە و بە پێی ئامارێکی نەتەوەیەکگرتوەکان ، لەسەرەتای ئەمساڵەوە ھەزار و ٥٧٠ کەس بەشێوەیەکی نایاسایی لە رێی دەریاوە لوبنانیان جێھێشتووە .

سەردانەکەی گۆتێرێس بۆ تورکیا لە بەر رۆشنایی رۆڵی کاریگەریی تورکیا دەبێت لە نێوەندگیری و کارکردنی بۆ دۆزینەوەی چارەسەر بۆ قەیرانی ئۆکراین، ئەوەشی ئاشکراکردووە، گۆتێرێس رۆژی سێشەممە سەردانی مۆسکۆ دەکات و لەگەڵ ڤلادیمێر پوتن سەرۆکی روسیا و وەزیری دەرەوەی ئەو وڵاتە کۆدەبێتەوە.

رۆژی پێنج شەممەش گۆتێرێس دەچێتە کیێڤ و لەگەڵ سەرۆکی ئۆکراین و وەزیری دەرەوەی ئەو وڵاتە و کارمەندانی نەتەوەیەکگرتوەکان کۆدەبێتەوەو دوا پەرەسەندنەکانی شەڕی نێوان روسیاو ئۆکراین و کارکردن بۆ زیادکردنی ھاوکاریی مرۆیی بۆ ئەو وڵاتە تاووتوێ دەکات.

غەلا موحسین حسێنی بەرێوەبەری پەیوەندییە گشتییەکان لە ھێزی دەریایی لە سوپای پاسدارانی ئێران راگەیاندووە  ، لە باکوری کەنداو دەستیان بەسەر کەشتیەکی بیانیدا گرتووە کە ٢٠٠ ھەزار لیتر سوتەمەنی بەتاڵانبراوی تێدا بووە ، ھەروەھا ئاشکرایکردوە ، تیمی کەشتییەکە  هەشت کەس بوون و سەرجەمیان دەستگیرکراون و لێکۆڵینەوەیان لەگەڵدا دەکرێت .

ڕۆژنامەکە لە ڕاپۆرتێکدا ئاشکرایکردووە، سەربازگە ناوی گوانتەنامۆ وەنە، زۆربەی ئەوانەش کە چاوەڕوان دەکرێت لەو سەربازگەیە نیشتەجێ بکرێن، پەنابەرانی عێراق و سوریا و ئەریتریان و بەزۆریش ئەو کەسانە دەگرێتەوە کە تەنھان و ژن و منداڵیان نییە.

ئاماژە بەوەشکراوە، شوێنەکە پێکھاتووە لە بنکەیەکی کۆنی ھێزی ئاسمانی بەریتانیا و پەنابەرەکان بۆ ماوەی شەش مانگ  دەمێننەوە.

وەزارەتی ناوخۆی بەریتانیاش رایگەیاند، ئەو پلانە بە پێویست دەزانن، چونکە ئێستا نزیکەی ٣٧ ھەزار پەنابەر لە ھوتێلەکاندا نیشتەجێکراون، کە خەرجی ڕۆژانەیان نزیکەی ٥ ملیۆن جونەیھی ئستەرلینی لەسەر دەوڵەت دەکەوێت.

پلانی نیشتەجێکردنی ئەو پەنابەرانە گوندنیشینانی ناوچەکەی نیگەران کردووە و وتوویانە، ناوچەکەیان توانای لە خۆگرتنی ئەو ژمارە زۆرەی نییە و کێشەیان بۆ دروست دەبێت.

بەرەبەیانی ئەمڕۆ ژمارەیەک خۆکوژ بە چەند ئۆتۆمبێلێکی بۆمبڕێژکراوەوە خۆیان کرد بەنێو سێ بنکەی سەربازی لە ناوەندی مالی و خۆیان تەقاندەوە.

بەھۆی ھێرشەکانەوە، لە بنکەی سەربازی سێڤارێ ٦ کەس کوژران و ١٥ی دیکەش برینداربوون، ھەروەھا لە دوو بنکەی دیکەی سەربازی بەھۆی ھێرشەکانەوە ٥ کەس بریندار بوون.

بەپێی ڕاگەیەندراوێکی سوپا، لە سەر سنووری بورکینا فاسۆ، لە باکوری ئەو وڵاتە چەند ھێرشێکی دیکەی ھاوشێوە ئەنجامدران و چەند خاڵێکی سەربازی لە ناوچەی گاسکیندێ و پۆپ مانگۆ کرانە ئامانج، بەو ھۆیەوە ٩ سەرباز و ٦ ھاوڵاتی مەدەنی کوژران.

بەپێی ئەنجامە بەراییەکان، ئیمانوێل ماکرۆن ٥٨٪ی دەنگەکان و ماری لۆپێن ٤٢٪ی دەنگەکانیان لە دووەم خول و قۆناغی کۆتایی هەڵبژاردنەکان بەدەستھێناوە.

لە ٢٠ ساڵی رابردوودا ئەمە بۆ یەکەم جارە سەرۆککۆماری فەرەنسا دووبارە بۆ خولێکی دیکەی سەرۆکایەتی لە ھەڵبژاردن سەربکەوێت و بۆ دووەم خول ببێتەوە بە سەرۆک.

ماکرۆن لە ساڵی ٢٠١٧ وەک کاندیدی سەربەخۆ گەیشتە کۆشکی ئیلیزێ و لە ویلایەتی یەکەمی سەرۆکایەتیدا  روبەڕوی کۆمەڵێک ئاستەنگ بووەوە بەتایبەتی دوای بەرزکردنەوەی باجی سەر سوتەمەنی کە ئەوەش خۆپیشاندانی ھێلەک زەردەکانی لێکەوتەوە.

لێکەوتە ئابورییەکانی کۆرۆناش یەکێکی تر بوو لە ئاستەنگەکانی بەردەم دەسەڵاتی ماکرۆن کە بەھۆیەوە تا ئێستا ١٤٠ ھەزار فەڕەنسی گیانیان لەدەستداوە.

ئاماژە بەوەشکراوە، تیمەکانی دەریاوانی ھۆکایدۆ، چەندین کەشتی و ھەلیکۆپتەر و فڕۆکەیان رەوانەی ناوچەکە کردووە بۆ دۆزینەوەی ئەو کەسانەی بێسەروشوێن بوون.

ناوچەکە لە لیستی میراتە جیھانییەکانی رێکخراوی یونسکۆدایە و گەشتیاران بۆ بینینی دۆڵفین و شێر و ورچ و بونەوەرە دەریاییەکان بە بەلەم رووی تێدەکەن.

لە سەعات ٨ی بەیانی دەرگای ناوەندەکانی دەنگدان بە رووی دەنگدەراندا کرانەوە و سەعات ٨ی شەو بەکاتی فەڕەنسا دەنگدان کۆتایی ھات، زیاتر لە ٤٨ ملیۆن و ٧٠٠ ھەزار ھاووڵاتی فەڕەنسی مافی دەنگدانیان ھەبوو و بەپێی ئەنجامە سەرەتاییەکانیش ئیمانوێل ماکرۆن ٥٨%ی دەنگەکانی بەدەستھێناوە و سەرکەوتنی بۆ خولێکی تری سەرۆکایەتی وڵاتەکەی مسۆگەر کردووە، لە بەرامبەریشدا مارین لوپێن ٤٢%ی دەنگەکانی بەدەستھێناوە.

لەماوەی ٢٠ ساڵی رابردوودا ئیمانوێل ماکرۆن یەکەم سەرۆکی فەڕەنسایە بۆ دوو خولی لەسەریەک ببێتەوە بە سەرۆکی فەڕەنسا.

لە خولی یەکەمی ھەڵبژاردنەکەدا کە ١٠ی ئەم مانگە بەڕێوەچوو، ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆک کۆماری ئێستای فەڕەنسا ٢٨%ی دەنگەکانی بەدەستھێنا، لە بەرامبەردا مارین لوپێن ٢٤%ی دەنگەکانی بەدەستھێنا.

نوسینگەی رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، بڕیارە رۆژی سێشەممە ئەنتۆنیۆ گوتێرێس سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان سەردانی مۆسکۆ بکات بۆئەوی سەبارەت بە شەڕی ئۆکراین گفتوگۆ لەگەڵ ڤلادیمیر پوتن سەرۆکی روسیا بکات.

ئاماژە بەوشکراوە، دواتر رۆژی پێنجشەممە، گوتێرێس سەردانی کێیڤ دەکات و لەگەڵ ڤۆلۆدیمیر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکراین و دیمیتری کۆلبا وەزیری دەرەوەی ئەو وڵاتە کۆدەبێتەوە.