دەزگای لێكۆڵینەوەی فیدڕاڵی ئەمریكا (ئێف بی ئای) ناوی سێ لێپرسراوی ئێرانی وەك تۆمەتباری سەرەكیی هێرشی ئەلیكترۆنی دژی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی سەرۆكایەتی ئەمریكا بڵاو كردەوە و هۆشداریی دایە تارانیش بۆ وەڵامی پێویست.

كریستۆفەر رەی، بەڕێوبەری ئێف بی ئای ئەمریكا لە پەیامێكی ڤیدیۆیدا رایگەیاند؛ دوای لێكۆڵینەوەی ورد دەركەوتوە سێ ئەندامی سوپای پاسدارانی كۆماری ئیسلامی دەستیان هەیە لە هاككردن و هەوڵدان بۆ ئەنجامدانی هێرشی ئەلیكترۆنی دژی ئەمریكا و كەمپینی هەڵمەتەكانی دۆناڵد ترەمپ.

دەشڵێت، هاككەرەكانی ئێران ناتوانن بێ باك بن لەو هێرشە ئەلیكترۆنیانەی ئەنجامی دەدەن و پێیانوابێت لە پشت كۆمپیوەتەرەكانیانەوە پارێزراو دەبن.

لێدوانەكانی ئەو لێپرسراوەی ئەمریكا لە كاتێكدایەوە شەوی شەممەی رابردو دۆخی نائاسایی لە ئێران راگەیەنراوە و فەرماندەیی قەڵغانی ئاسمانی ئێرانیش لە رونكردنەوەیەكدا ئاشكرایكرد بەهۆی ئەگەری هێرشی ئەلیكترۆنییەوە باری نائاسایی بۆ ماوەی 48 سەعات لە وڵاتەكەد راگەیەنراوە.

وەزارەتی گواستنەوە و گەیاندنی عیراق لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاندووە، گەشتە ئاسمانییەكانی نیبَوان بەغداد و بەیروت راگیران و لە ئەگەری ئاسایی بوونەوەی دۆخەكە گەشتەكان دەستپێدەكەنەوە. 

دوابەدوای بۆردومانەكەی ئیسرائیلیش، سەرچاوەیەكی باڵای ئەمنی لوبنان رایگەیاندووە، هەموو پەیوەندییەكان لەگەڵ حەسەن نەسروڵا پچڕاوە و تائێستا چارەنوسی نادیارە.

ماڵپەڕی ئەكسیۆس بڵاویكردووەتەوە، دوای هێرشەكە، ئیسرائیل خۆی بۆ چەند سیناریۆیەك و كاردانەوەكان ئامادە دەكات چ بەرگری بێت یان هێرشكردن. دەشڵێت یەكێك لە سیناریۆكان، هێرشی بەرفراوانی حزبوڵا و حوسییەكان و گروپەكانی دیكەی نزیك لە ئێرانە بۆ سەر ئیسرائیل، سیناریۆی دووەمیش هێرشی راستەوخۆی ئێرانە بۆ سەر تەلئەبیب.

دوای هێرشەكە باری نائاسایی لەسەرتاسەری ئیسرائیل راگەیەندرا و باڵیۆزخانەكانی ئەو وڵاتە لە سەرتاسەری جیهان خرانە حاڵەتی ئامادەباشییەوە، هەروەها ناتانیاهۆش نیویۆركی بەجێهێشت و گەڕایەوە ئیسرائیل.

بەریتانیا داوا لە هاووڵاتیانی دەكات بەزوویی خاكی لوبنان جێبهێڵن
سەرچاوەیەكی باڵای ئەمنی لوبنان: هەموو پەیوەندییەكان لەگەڵ حەسەن نەسروڵا پچڕاوە
 

جۆزێپ بۆرێل بەرپرسی سیاسەتی دەرەوەی یەکێتی ئەوروپا لەکاتی بەشداریکردنی لە کۆبوونەوەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان بە ڕۆژنامەنووسانی ڕاگەیاند، ئەوەی ئەوان دەیکەن ھەموو فشارە دیپلۆماسییەکانە بۆ ئاگربەست، بەڵام پێناچێت ھیچ کەسێک توانای ڕاگرتنی ناتانیاھۆی ھەبێت نە لە غەززە و نە لە کەرتی ڕۆژئاوا.
بۆرێل پاڵپشتی دەستپێشخەریی فەرەنسا و ئەمریکای کرد بۆ ئاگربەستی ٢١ ڕۆژە لە لوبنان کە ئیسرائیل لە کاتی چڕکردنەوەی ھێرشەکانی بۆ سەر ئامانجەکانی حزبوڵا پشتگوێی خست.

ئاماژەی بەوەشکرد، ناتانیاھۆ ڕوون و ئاشکرایە کە ئیسرائیلییەکان ناوەستن تا حزبوڵا لەناوبچێت، ھەروەک چۆن لە شەڕی نزیکەی ساڵێک لە غەززە دژی حەماس دەستیپێکرد و ھۆشدریدا کە بەرەو بەرەو شەڕێکی درێژخایەن ھەنگاو دەنێن.
جەختی لەوەش کردەوە، ناکرێت ئەمریکا بە تەنھا پشتی پێ ببەسترێت لە بارەی ئاگربەست، چونکە چەندینجار ھەوڵیداوەو سەرکەوتوو نەبووە.

بەپێی میدیاکانی تورکیا، لە ئۆپراسیۆنێکدا لە پارێزگای ئیزمیر ١٦ تۆمەتباری قاچاخچێتی چەک دەستبەسەر کراون، ژمارەیەک پارچە چەکیش دەستیبەسەردا گیراوە.
ئاماژە بەوەشکراوە، ١١ کەس لە تۆمەتبارەکان رێکارەکانیان لە بنکەی پۆلیس تەواو بووە و رەوانەی دادگا کراون، چوار کەسیشیان بە مەرجی کۆنترۆڵکردنی دادوەری ئازادکراون،  یەکێکیش لە دەستگیرکراوەکان، بە تاوانی جۆراوجۆر سزای ھەشت  ساڵ زیندانیکردنی بەسەردا سەپێنراوە.
 

وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا لە بارەی رەوشی لوبنان راگەیەنراوێکی بڵاوکردەوە و رایگەیاند، ئەنتۆنی بلینکن وەزیری دەرەوە لەگەڵ ڕۆن دێرمەر وەزیری کاروباری ستراتیژی ئیسرائیل کۆبووەتەوە و  پێی رایگەیاندووە، پەرەسەندنی زیاتری ململانێکان لە لوبنان تەنھا دەبێتە ھۆی ئەوەی کە گەڕانەوەی خەڵکی مەدەنی بۆ سەر ماڵ و حاڵی خۆیان لە ھەردوو دیوی سنوورەکانەوە قورستر دەکات.

ھاوکات، ماتیۆ میلەر وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، لە کۆبوونەوەی نێوان بلینکن و دێرمەر، تیشکخراوەتە سەر باسکردنی گرنگی گەیشتن بە ڕێککەوتن لەسەر ئاگربەستی ٢١ ڕۆژە لە سەرانسەری سنوری ئیسرائیل و لوبنان، کە پێشنیازێکی ئەمریکا و وڵاتانی ئەوروپا و عەرەبیە.
وتیشی، ھەر لەو دیدارەدا باس لە ھەوڵەکان کراوە بۆ گەیشتن بە ئاگربەست لە کەرتی غەززە.

سوپای ئیسرائیل لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، سیستمی بەرگری وڵاتەکەیان لە جۆری ئارۆ سەھم، بەرپەچی سێ مووشەکی بالیستی داوەتەوە لە جۆری ئەرز- ئەرز، کە لە لایەن حوسیەکانی یەمەنەوە ئاڕاستەی تەلئەبیب کراوە.

راشیگەیاند، موشەکەکان ھەر لە ئاسمانەوە تەقێندراوەنەتەوە و ھیچ زیانێکی لێنەکەوتووەتەوە، بەڵام لە کاتی ھەڵدانی مووشەکەکان زەنگی ئاگادارکردنەوە لە ئیسرائیل لێدراوە، بەھۆیەوە زیاتر لە ١٥ کەس لە کاتی رۆیشتنیان بۆ حەشارگەکان بەھۆی شڵەژانیانەوە برینداربوون.

لە ماوەی سێ رۆژدا، ئەمە بۆ جاری دووەمە موشەکی بالیستی ئاڕاستەی تەلئەبیبی پایتەختی ئیسرائیل دەکرێت، رۆژی ٢٥ی مانگیش حزبوڵای لوبنان بۆ یەکەمینجار موشەکێکی بالستی لە جۆری قادر -١ رەوانەی ئیسرائیل کرد و بەھۆیەوە کەسێک برینداربوو.

فەیسەڵ بن فەرحان وەزیری دەرەوەی سعودیە لە میانەی کۆبوونەوەی وەزاری لە نیویۆرک بە ناونیشانی رەوشی غەززە و جێبەجێکردنی چارەسەری دوو دەوڵەتی وەک ڕێگایەک بۆ ئاشتییەکی دادپەروەرانە و ھەمەلایەنە رایگەیاند، بە ھەوڵەکانی وڵاتانی عەرەبی و ئەوروپی، ھاوپەیمانیەکیان پێکھێنانەوە بۆ دامەزراندنی دەوڵەتی فەڵەستین و چارەسەری دوو دەوڵەت لەنێوان فەڵەستین و ئیسرائیل.

وەزیری دەرەوەی سعودیە، ھەر لە کۆبوونەوەکەدا بانگھێشتی وڵاتانی دیکەشی کرد بۆ بەشداریکردن لە یەکەم کۆبوونەوەی ئەو ھاوپەیمانیەتیە کە بڕیارە لە ریازی پایەتەختی سعودیە بەڕێوەبچێت.

راشیگەیاند، جەنگی غەززە کارەساتێکی مرۆیی لێکەوتووەتەوە، وتیشی، ئیسرائیل بە بیانوی بەرگریکردن لەخۆی، ناکرێت پاساو بۆ کوشتنی دەیان ھەزار ھاووڵاتی مەدەنی بھێنێتەوە.

رێکخراوی ھەنگاو بۆ مافەکانی مرۆڤ بڵاویکردەوە، محەممەد ڕەسوڵ پوور، ھاووڵاتیی کوردی تەمەن ٥٢ ساڵی خەڵکی شنۆ کە سەرەتای ھاوینی ئەمساڵ دەستبەسەرکرابوو، لە لایەن دەزگای دادوەریی کۆماری ئیسلامیی ئێرانەوە سزای دوو ساڵ زیندانیکردنی بەسەردا سەپێندرا.

وتیشی، سزاکە بە تۆمەتی ئەندامێتی و ھاوکاریکردن لە حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران دەرکراوە و ئەوەش ھاتووە کە چالاکی دژ بە حکومەت ئەنجامداوە.

میدیاکانی ئیسرائیل بڵاویانکردەوە، سوپای وڵاتەکەیان ھێرشێکی وردیان کردووەتە سەر بارەگای ناوەندیی حزبوڵا لە باشوری لوبنان کە بارەگاکە دەکەوێتە ژێر بینایەکی نیشتەجێبوونەوە لە زەحیەی بەیروت.

ئاماژەیان بۆ ئەوەشکردووە، حەسەن نەسروڵا ئەمینداری گشتی حزبوڵا لە بۆردومانەکەدا کراوەتە ئامانج و بەھۆیەوە بریندار بووە، بەڵام حزبوڵا ھەواڵەکە رەتناکاتەوە و دەڵێت، لە شوێنێکی ئارامدایە.

بۆردومانەکەی ئیسرائیل بۆ سەر بارەگای سەرەکی حزبوڵا، دوای ئەوەھات کە بنیامین ناتانیاھۆ سەرۆک وەزیری ئیسرائیل لە نەتەوە یەکگرتووەکان بەڵێنیدا بەردەوام بێت لە بە ئامانجکردنی حزبوڵا.

لە وتارەكەیدا لەبەردەم نەتەوە یەكگرتووەكان ناتانیاهۆ وتی، ئیسرائیل هەموو هەوڵێكدەدات بۆ ئەوەی ئێران نەبێتە خاوەنی چەكی ئەتۆمی و جەختیلەوەكردەوە، ئەگەر ئێران هێرشیان بكاتەسەر، ئەوانیش هێرشی دەكەنەسەر.

رونیشیكردەوە، تا ئەو بارمتانە لای حەماس ڕزگارنەكرێن، ئیسرائیل پشوو نادات، دووپاتیكردەوە، هیچ ڕۆڵێك بۆ حەماس لە غەززە قبوڵناكەن لە داهاتوودا.

ئاژانسی فرانس پرێس بڵاویكردەوە، بەهۆی زریانی هێڵین كە ویلایەتەكانی فلۆریدا و جۆرجیای گرتووەتەوە و تائێستا ٢٠ كەس گیانیانلەدەستداوە.
حاكمی ویلایەتی فلۆریدا هۆشدارییداوە ژمارەی قوربانییەكانی ئەو زریانە بەرزببێتەوە و كارەبای چوار ملیۆن خانوو و دوكان و بەشداربوو بڕاوە.
بەپێی راپۆرتەكان، زریانی هێڵین بە خێڕایی 225 كیلۆمەتر لە سەعاتێكدایە ویلایەتی فلۆریدای گرتووەتەوە و خێرای ئەو زریانە لە ویلایەتی جۆرجیا بۆ ١١٠ كیلۆمەتر لە سەعاتێكدا كەمبووەتەوە.

زریانی هێڵین بە یەكێك لە بەهێزترین زریانەكان لەقەڵەم دەدرێت كە چەند ویلایەتێكی ئەمریكای گرتووەتەوە و بووەتە هۆی رووخان و ژێرئاوكەوتنی هەزاران ماڵ و خانوو.

 

نێرگز محەمەدی زیندانیی سیاسیی چالاکوانی مافی مرۆڤ و براوەی خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی لە رێگەی تۆڕی کۆمەڵایەتییەوە نامەیەکی ئاراستەی ئەندامان و ئەنجومەنی کۆمەڵەی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان لە نیویۆرک کرد، لە نامەکەدا ئاماژەی بۆ ئەوەکردوە، جیھان شاھیدی کوشتن و سێدارە و زیندانیکردن و توندوتیژییە لە ئێران، لەبەرئەوە داوا لە کۆمەڵەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان دەکات، دیموکراسی و ئاشتی و مافی مرۆڤ لە ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست و لە ئێران بە جددی و چالاکانە بکەنە مەرجی پێشوەختە بۆ ھەر جۆرە دانوستانێک، بۆ راگرتنی لەسێدارەدان و راگرتنی سەرکوتکردنی سیستماتیکی و راگرتنی سەرکوتکردنی دامەزراوە مەدەنییە سەربەخۆکان.

ئیڤان جابرو وەزیری كۆچ و كۆچبەرانی عیراق رایگەیاند، لە كۆبوونەوەیەكدا كارمەندانی وەزارەتەكانی راسپاردووە ئامادەكاری بكەن بۆ پێشوازیكردن لە ئاوارەكانی لوبنان و دابینكردنی پێداویستییە گرنگەكان بۆیان، ئەگەر بێتو بەشێوەیەكی بەپەلە و بە ژمارەیەكی زۆر بگەنە وڵاتەكە.

هاوكات عەلی عەباس وتەبێژی وەزارەتەكە رایگەیاند، ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق زیاتر لە هەفتەیەكە پلانێكی پەسەندكردووە بۆ گەڕانەوەی ئەو عیراقییانەی لە لوبنانن ئەگەر پێویست بكات، وتیشی بەهۆی ئەو شەپۆلی ئاوارەبوونەی لە لوبنان دروستبووە، سەرۆك وەزیرانیش فەرمانی كردووە بۆ ئاسانكاری بۆیان، ئامادەكاری بۆ پێشوازیكردن لەو ئاوارانە كراوە.

عەلی عەباس وتیشی، لە چوارچێوەی ئامادەكارییەكاندا دەیانەوێت سود وەربگرن لە شاری زیارەتكاران لە پارێزگای كەربەلا بۆ پێشوازیكردن لە ئاوارەكان، كە توانای وەرگرتنی نزیكەی سێ هەزار كەسی هەیە، لەگەڵ سود وەرگرتن لە كەمپە كۆنەكان، دوای نۆژەنكردنەوەیان. 
عیراق ئامادەكاری دەكات بۆ پێشوازیكردن لە ئاوارەكانی لوبنان
 

گۆتێرێس لە کۆبوونەوەکەی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتیدا نیگەرانیی سەبارەت بە فراوانبوونی ئالۆزییەکانی نێوان لوبنان و ئیسرائیل دەربڕی و رایگەیاند، ھەوڵی دیپلۆماسی فراوان ھەیە بۆ گەیشتن بە ئاگربەستێکی کاتیی لەنێوان حزبوڵا و ئیسرائیل،  جەختیشیکردووە لەوەی کە بەردەوامیی فراوانبونی ئاڵۆزییەکانی نێوان حزبوڵا و ئیسرائیل مەترسییەکان زیاتر دەکات و دەرگای جەھەنەم لە لوبنان دەکاتەوە.

گۆتێرێس لە درێژەی وتەکانیدا ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، پێویستە رێز لە سەروەری لوبنان بگیرێت و دەشڵێت، بەھۆی ئالۆزییەکانەوە زیاتر لە ٩٠ ھەزار کەس لە باشوری لوبنان ئاوارە بوون.

روانگەی سوری بۆ مافەکانی مرۆڤ بڵاویکردەوە، بەھۆی ھێرشەکانی ٢٤ سەعاتی رابردوی ئیسڕائیل لە باشوری لوبنان ٣٠ پەنابەری سوری کوژراون.
لە لایەکی دیکەوە حەنان عوسمان، سەرۆکی کۆمەڵەی نەورۆز لە لوبنان بە دەنگی ئەمریکای راگەیاندوە، ژمارەیەک پەنابەری کورد بەھۆی ھێرشەکانی ئیسرائیل لە لوبنان بریندراربوون، بەڵام کوژراوی لێنەکەوتوەتەوە.

وتیشی، نزیکەی ٣٥ ھەزار پەنابەری کورد لە دوای داگیرکردنی عەفرین لە لە لایەن چەکدارانی توندڕەوی سوریا رویان لە باشوری لوبنان کردوە.
ساڵی ٢٠١٨ دوای ئەوەی کانتۆنی عەفرین لە رۆژئاوای کوردستان لە لایەن چەکدارانی سوری ھاوپەیمانی تورکیا داگیرکرا، بەشێک لە دانیشتونی شارەکە رویان لە وڵاتی لوبنان کرد.

نوسینگەی راگەیاندنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق کارنامەی دانیشتنێکی ئەنجومەنەکەی بڵاوکردووەتەوە کە بڕیارە رۆژی شەممە بەڕێوەبچێت و تایبەت دەبێت بە رەوشی ئێستای لوبنان و ھێرش و بۆردومانەکانی ئیسرائیل بۆسەر ئەو وڵاتە.

بەپێی راپۆرتە رۆژنامەوانییە عەرەبی و نێودەوڵەتییەکانیش، بەھۆی زیادبوونی گرژی و ئاڵۆزییەکانی نێوان حزبوڵای لوبنانی و ئیسرائیل، زۆربەی وڵاتانی جیھان و عەرەبی گەشتە ئاسمانییەکانیان بۆ لوبنان راگرتووە جگە لە عیراق و ئێران.

لەلایەکی تریشەوە حکومەتی بەریتانیا رایگەیاندووە، لەسەر بڕیاری سەرۆک وەزیرانی ئەو وڵاتە و بەھۆی مەترسییەکانی شەڕ لە لوبنان و فراوانبوونی لە رۆژھەڵاتی ناوەڕاست، بە مەبەستی پاراستنیان ٧٠٠ سەربازی وڵاتەکەیان لە لوبنانەوە بۆ قوبرس گواستوەتەوە.