ئابووری
کۆمپانیای نەوتی بەسرەش بە ئاژانسی ھەواڵی رۆیتەرزی راگەیاندووە، بەھای پشکەکانی ئیکسۆن مۆبیل لە کێڵگەی قوڕنەی یەک نرخەکەی ٣٥٠ ملیۆن دۆلارە.
کۆمپانیای ئێکسۆن مۆبیلی ئەمریکی خاوەنداریی ٣٢.٧٪ی پشکەکانی کێڵگەی خۆرئاوای قوڕنەی یەک دەکات کە یەکێکە لە کێڵگە گەورە نەوتییەکانی عێراق و خاوەنی ٢٤ ملیار بەرمیل نەوتی یەدەگە.
ئەمڕۆ ھەینی دراوی ئەلیکترۆنیی بیتکۆین ٣.٥٪ی بەھاکەی لەدەستدا و بەھای ھەر بیتکۆینێک بۆ ٤١ ھەزار دۆلار دابەزی.
مانگی تشرینی دووەمی ساڵی رابردوو بەھای بیتکۆینێک گەیشتە ٦٩ ھەزار دۆلار، بەڵام ماوەی چەند مانگێکە بەھاکەی بەردەوام لە دابەزیندایە و لە مانگی ئەیلولی ساڵی رابردووەوە تا ئێستا ٤٠٪ی بەھاکەی لەدەستداوە.
ھاوکات بەھای دراوی ئەلیکترۆنیی ئیسریومیش لە دابەزینی بەردەوامدایە و ئەمڕۆ ھەینی ٨.٣٪ی بەھاکەی لەدەستدا و بەھای ھەر ئیسریومێک بۆ سێ ھەزار و ٢٠٠ دۆلار دابەزی.
ئاژانسی ھەواڵی ڕۆیتەرز بڵاویکردەوە، دوای بڕیاری زیادکردنی ٤٠٠ ھەزار بەرمیل نەوتی ڕۆژانە بۆ مانگی شوباتی داھاتوو، وڵاتانی ئۆپیک پڵەس بڕیاریدا کۆبوونەوەی داھاتوو لە ڕۆژی ٢ی مانگی شوباتی داھاتوودا ئەنجام بدات.
دەوڵەتانی ئۆپیک پڵەس نزیکەی لە ٤٥٪ی داخوازی نەوتی جیھان دابین دەکات.
لە ساڵی ٢٠٢٠ و بەھۆی کاریگەرییەکانی پەتای کۆرۆناوە، ١٣ دەوڵەتەکەی ڕێکخراوی ئۆپیک و ھاوپەیمانەکانیان لە ئۆپیک پڵەس، بەشێوەیەکی بەرچاو بڕی بەرھەمھێنانی خۆیان کەمکردەوە.
لە لایەکی ترەوە وەزارەتی نەوتی عێراق رایگەیاند، مانگی کانوونی یەکەمی ساڵی رابردوو، ١٠١ ملیۆن و ٥٧٩ ھەزار و ٩٢٧ بەرمیل نەوتیان ھەنارەی دەرەوە کردووە، واتا ٣.٢٧٧ ملیۆن بەرمیل نەوت لە رۆژێکدا، کە بە تێکڕا ھەر بەرمیلێک نەوت بە ٧٢ دۆلار فرۆشراوە و داھاتەکەشی ٧ ملیار و ٣٧ ملیۆن دۆلار بووە.
ھاوکات بەھۆی بەرزبوونەوەی نرخەکەی لە بازاڕەکانی جیھان، نرخی زێڕ لە ھەرێمی کوردستان بەرزبۆوەو یەک مسقاڵ زێڕی عەیارە ٢١ نزیکبۆوە لە ٣٨٠ ھەزار دینار.
لە ماوەی رابردوودا، بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنای گۆڕاوی ئۆمیکرۆن و دواکەوتنی سەپاندنی رێکاری نوێ لەلایەن بەریتانیا و فەڕەنساوە بۆ روبەڕوبوونەوەی کۆرۆنا، کاریگەری لەسەر نرخی نەوت ھەبووە. وەبەرھێنەرانیش لە چاوەڕوانی کۆبوونەوەکەی ئۆپیک پڵەسدان کە لە سەرەتای ساڵی داھاتوو بەڕێوەدەچێت، تێیدا بڕیار دەدرێت ئاستی بەرھەمھێنان بە تێکڕای ٤٠٠ ھەزار بەرمیل بۆ مانگی شوبات بھێڵدرێتەوە یاخود زیاد بکرێت.
بە پێی بەدواداچوونێکی ئاژانسی ڕۆیتەرز تێکڕای ھەڵاوسانی ئابوریی تورکیا لەم مانگەدا دەگاتە ٣٠.٦٪، ئەمەش بەرزترین ئاستە لە دوای ئایاری ساڵی ٢٠٠٣وە تۆماریکردووە و پێشبینییەکانی ئابوریناسان بۆ ھەڵاوسانی ئابوری تورکیا لە نێوان ٢٦.٤٪ بۆ ٣٧.٣٪دا بووە.
لیرە لە ماوەی ڕابردوودا بەردەوام بەھای بەرامبەر بە دراوە بیانییەکان لەدەستدەدا و نرخی یەک دۆلار گەیشتە نزیکەی ١٩ لیرە، بەڵام دوای چەند بڕیارێکی ئەردۆغان، نرخەکەی بۆ نزیکەی ١٢ لیرە بەرامبەر دۆلارێک بەرزبووەوە.
بەوەش ئەڵمانیا لە ساڵی ٢٠٢١ دا، ژمارەیەکی پێوانەیی تۆمار کردەوە لە فرۆشتنی چەک و پێداویستی سەربازییدا لەسەر ئاستی جیھان ، پێشتر بەرلین لە ساڵی ٢٠١٩ دا ، بە بەھای ٨ ملیار یورۆ چەک و پێداویستی سەربازیی فرۆشتبوو.
ھەروەھا باس لەوە کراوە کە ئەمساڵ ئەڵمانیا زۆرترین چەک و پێداویستی سەربازیی بە میسر فرۆشتووە بە بەھای ٤ ملیار و ٤٣٠ ملیۆن یورۆ.
ڕوونیشی کردۆتەوە، ھەر بەرمیلێکی نەوت بە ٧٧ دۆلار و ٥١ سەنت فرۆشراوە و دەشڵێت ، ئاشکراکردنی بڕی ھەناردە و داھات بۆ گەلی عێراق لە چوارچێوەی بەدیھێنانی شەفافیەتە لەلایەن حکومەتەوە”.
میدیاکانی تورکیا بڵاویانکردووەتەوە، تورکیا پارەی ٧٧٠ کەسایەتی و دامەزراوەی بلۆک کردووە، بە بیانوی ئەوەی ئەو کەسایەتی دامەزراوانە پەیوەندییان بە پارتی کرێکارانی کوردستان "پەکەکە" و فەتحوڵا گیولەن و لایەنە ئۆپۆزسیۆنەکانی ترەوە ھەیە.
ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، بەشێکی زۆری ئەو دامەزراوانەی پارەکانیان بلۆککراوە بارەگاکانیان لە ئەمریکایە، لەو ژمارەیەش ٤٠٠ کەس و دامەزراوە پەیوەندییان بە فەتحوڵا گیولەنەوە ھەیە، کە تۆمەتباران بە کودەتاکەی ساڵی ٢٠١٦ی تورکیا.
لە ئیستادا بەھای سەد دۆلاری ئەمریکی بەرامبەر ١٥٠٠ لیرەی تورکییە.
بڕیارە ئەمرۆش بانکی ناوەندی تورکیا بڕیاری نوێ لەبارەی نرخی سود دەدات.
ئەحمەد موسا وتەبێژی وەزارەتی کارەبای عێراق رایگەیاند ، لە دوای ئەوەی ھەناردەی غازی ئێران بۆ عێراق لە ٥٠ ملیۆن مەتر سێجاوە بۆ ٨ ملیۆن مەتر سێجا کەمکرایەوە ، لە ئێستادا عێراق ھەوڵەکانی دەستپێکردوە بۆ ئەوەی جارێکی تر ھاوردەی غازی ئێران زیاد بکات و بۆ ئەو مەبەستەش وەزارەتی کارەبا دانوستانی لەگەڵ باڵیۆزی ئێران لە بەغداد و وەزارەتی وزەی ئێران دەستپێکردوە ، بەمنزیکانەش وەفدێکی وەزارەتەکە سەردانی تاران دەکات .
وتیشی ھەموو ئەو پلان و پڕۆژانەی کۆمپانیاکانی نەوت جێبەجێی دەکەن دوو ئامانجی ھەیە، ئەوانیش زیادکردنی بەرھەمی نەوتی خاوە لە چەند ساڵی داھاتوودا لەگەڵ وەبەرھێنان لەو بڕە غازەی کە لە کێڵگەکانی نەوت بەرھەم دەھێنرێت.
بەپێی سەرچاوەکانی ھەواڵ لیرەی تورکی لە ٠.٨٪ی بەھاکەی لە دەستداوە و نزمترین ئاستی تۆمار کردووە، کە چواردە لیرە بەرامبەر بە دۆلارێکی ئەمریکی ئاڵوگۆڕی پێوە کراوە.
بەپێی زانیارییەکان لیرەی تورکی لەم ساڵدا لە ٤٦٪ی بەھاکەی لە بەرامبەر دۆلاری ئەمریکی لە دەستداوە.
ئەمڕۆ نرخی یەک بەرمیل نەوتی برێنت بەڕێژەی ٢٪ بەرزبوونەوەی تۆمار کرد و گەیشتە ٧١ دۆلار ٣٩ سەنت، کە ئەوەش لە دوای سەرھەڵدانی کۆرۆنای ئۆمیکرۆن و مەترسییەکانی بە ھەڵکشانێکی باش ھەژمار دەکرێت.
لەگەڵ ئەوەی پێشتر لێکۆڵەران لە بانکی "ئەی ئێن زێت" رایانگەیاندبوو، کەمکردنەوەی کۆت و بەندەکانی کۆرۆنا ھاوکار دەبێت لەسەر زیادبوونی داواکاری لەسەر سوتەمەنی، ئاستێکی بەرزیشی تۆمارکرد، بەڵام دەرکەوتنی ئۆمیکرۆن ئەو پێشبینیانەی پێچەوانە کردوە.
بەپێی ئەو راپۆرتانەی لە بازاڕی ناڕەسمی دراوی تاران بڵاوکراونەتەوە، ھەر دۆلارێکی ئەمریکی بە نزیکەی ٣٠ ھەزار و ٢٧٠ تمەن مامەڵەی پێوەکراوە، واتە ١٠٠ دۆلار گەیشتووەتە ٣ ملیۆن و ٢٧ ھەزار تمەن، شارەزایانی ئابوریش دەڵێن ھۆکارەکەی بۆ ناڕوونی داھاتووی دانوستانەکانی ڤیەننا دەگەڕێتەوە.
دیار نییە نرخی دۆلار لە بازاڕی ئێران تاچەندە بەرزدەبێتەوە، بەڵام تشرینی یەکەمی ساڵی رابردوو بەھای ھەر دۆلارێکی ئەمریکی بۆ ٣٢ ھەزار تمەن بەرزبووە و دواتر بانکی ناوەندیی ئێران بڕێکی زۆر دۆلاری خستە بازاڕەوە و توانی لە مانگی ئایاری ئەمساڵدا بەھاکەی بۆ ٢١ ھەزار تمەن داببەزێنێت.