جیهان
ئاژانسی تەسنیمی ئێرانی بڵاویکردەوە، عەبدوڵاھیان لە میانی سەردانەکەی بۆ لوبنان، چاوی بە حەسەن نەسروڵا کەوتووە و باسیان لەو بەرپرسیارێتییە مێژووییە کردووە، کە لەم قۆناغە مێژوویی و چارەنووسسازەی فەڵەستیندا لەئەستۆی ھەموواندایە، ھەروەھا باسیان لە دوایین پێشھاتەکانی ھێرشەکانی ئیسرائیل لە کەرتی غەززە و ھەوڵەکانی راگرتنی ئەو ھێرشانە و گرژییەکانی نێوان سوپای ئیسرائیل و چەکدارانی حزبوڵا لە سنوورەکانی باشووری لوبنان کردووە.
وەزیری دەرەوەی ئێران، رۆژی چوارشەممە گەیشتە بەیرووتی پایتەختی لوبنان، لەوکاتەوەی ھێرشی ئیسرائیل بۆسەر غەززە دەستیپێکردووە، ئەمە دووەمین سەردان و کۆبوونەوەیەتی لەگەڵ بەرپرسانی حزبوڵا لە لوبنان.
ئیبراھیم رەئیسی سەرۆککۆماری ئێران لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا ئاماژەی بەوەدا، لەدوای زیاتر لە ٤٠ رۆژ شەڕ کەرتی غەززە ئیسرائیل دەستکەوتی نەبووە و بە ھیچکام لە ئامانجەکانی نەگەیشتووە.
ئەوەشی خستەڕوو، بە بەدەستھێنانی ئاگربەستی مرۆیی بۆ کەرتی غەززە، گەلی فەڵەستین و بەرەی بەرخۆدان سەرکەوتنێکی گەورەیان بەدەستھێناوە.
ئەوەش لەکاتێکدایە، رۆژی حەوتی تشرینی یەکەمی ئەمساڵ شەڕ لە کەرتی غەززە لەنێوان گروپی چەکداری حەماس و ئیسرائیل دەستیپێکردووە و بەھۆیەوە جگە لە قوربانییە گیانییەکان، ژمارەیەکی زۆریش لە خەڵکی ناوچەکە ئاوارەبوون.
بەرنامەی خۆراکی جیھانیی راگەیەندراوێکی لەبارەی رەوشی مرۆیی غەززە بڵاوکردەوە و رایگەیاند، دوو ملیۆن و ٢٠٠ ھەزار کەس لە کەرتی غەززە کە بە نزیکەیی دەکاتە کۆی دانیشتووانی غەززە، پێویستیان بەوەیە بەپەلە خۆراکیان پێبگەیەندرێت.
راشیگەیاند، سەدان ھەزار ئاوارەی غەززە کە لە پەناگە و نەخۆشخانەکاندان لە رەوشێکی خراپدان و رووبەڕووی کەمی ئاو و خۆراک بوونەتەوە، ھۆشداریشیدا کە سیستمی خۆراکیی لە کەرتی غەززە دادەڕووخێت، ھەربۆیە پێویستە شەڕ و پێکدادانەکان لەو کەرتە بوەستن و ھاوکاریی مرۆیی و سووتەمەنی بگەیەندرێت بە دانیشتووانەکەی.
حەوتی مانگی رابردوو، چەکدارانی حەماس لە ئاسمان و زەوی و دەریاوە، ھێرشیان کردە سەر چەند ناوچەیەکی ئیسرائیل، لە کاردانەوەی ئەو ھێرشەشدا ئیسرائیل دەستی بە بۆردومان و ھێرشی زەمینی بۆ سەر غەززە کرد و گەیاندنی ھاوکاریی مرۆیی بە شارەکە سنووردارکرد، ھەروەھا ئاو و کارەبای لە غەززە بڕی.
ئاژانسی رۆیتەرز لە زاری چەند سەرچاوەیەکەوە بڵاویکردەوە، دەسەڵاتدارانی تورکیا ناتۆیان ئاگادارکردووەتەوە، ناتوانن داواکارییەکەی سوید بۆ بەئەندامبوون لە ناتۆ پەسەند بکەن، تاکو ئەوکاتەی وەزیرانی دەرەوەی ناتۆ لە رۆژانی لە ٢٨ و ٢٩ی ئەم مانگە لە برۆکسل کۆدەبنەوە.
ھاوکات سەرچاوەیەک لە لیژنەی کاروباری دەرەوەی پەرلەمانی تورکیا رایگەیاند، لیژنەکەیان کۆتایی ئەم مانگە دەستبە گفتوگۆکان لەسەر دۆسیەی بەئەندامبوونی سوید لە ناتۆ دەکات، لەو بارەیەوە فوئات ئۆکتای، ئەندامی پەرلەمانی تورکیا رایگەیاند، وڵاتەکەی پڕۆسەی دەنگدان لەسەر بەئەندامبوونی سوید لە ناتۆ خێراتر ناکات، چونکە بە بابەتێکی بەپەلەی نازانێت.
مانگی ئایاری ٢٠٢٢ دوای ھێرشی روسیا بۆ سەر ئۆکراین، سوید و فینلاند داواکارییەکیان بۆ بەئەندامبوون لە ناتۆ پێشکەش کرد، تورکیا سەرەتا ھەردوو داواکارییەکەی رەتکردەوە، بەڵام دواتر گڵۆپی سەوزی بۆ بەئەندامبوونی فینلاند ھەڵکرد و ئاستەنگی بۆ داواکەی سوید دروستکرد.
گروپی چەکداری مقاومەی ئیسلامی لە عێراق لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، لەوەڵامی ئەو ھێرشانەی دەکرێنە سەر خەڵکی کەرتی غەززە، بارەگایەکی ھێزەکانی ئەمریکایان لە کێڵگەی کۆنیکۆ لە سوریا کردووەتە ئامانج.
ئەوەشی خستووەتەڕوو، بە مووشەک ھێرشیانکردووەتە سەر بارەگاکەی ھێزەکانی ئەمریکا لە سوریا و مووشەکانیان ئامانجەکانی خۆیان بە سەرکەوتووی پێکاوە.
ئەوەش لەکاتێکدایە، بەگوێرەی ئامارەکانی وەزارەتی بەرگری ئەمریکا، لە رۆژی ١٧ی تشرینی یەکەمی ئەمساڵەوە تائێستا، نزیکەی ٧٠ جار ھێرشکراوەتە سەر ھێزەکانی ئەمریکا لە عێراق و سوریا و بەھۆیانەوە لانیکەم ٦٠ کەس برینداربوون.
رادیۆی سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، نزیکەی ٥٠ مووشەک لە لوبنانەوە ئاڕاستەی ناوچەی جەلیل کراون و ئەم بۆردوومانە توندترینە لە سەرەتای دەستپێکردنی شەڕی ئیسرائیل و بزووتنەوەی حەماسەوە.
میدیاکانی ئیسرائیل بڵاویانکردەوە، زەنگی ئاگادارکردنەوە لە باکوری ئیسرائیل لێدراوە و ئاماژەی بە ھاتنی مووشەک کردەوە لە لوبنانەوە.
لەلای خۆشیەوە، حزبوڵای لوبنان راگەیاند، ئەمڕۆ ھێرشیان کردووەتە سەر بارەگاکانی ئیسرائیل لە چەند ناوچەیەک و توانیویانە تانکی میرکاڤا و ئەو بارەگایانە بکەنە ئامانج. ئاماژەی بەوەشکردووە، ٤٨ موشەکی کاتیۆشا ئاڕاستەی ئیسرائیل کراون.
رۆژنامەیەکی ئیسرائیلی لە زاری بیزالیل سمۆتریچ وەزیری دارایی ئیسرائیلەوە رایگەیاندووە، جەنگی ئیسرائیل لە دژی حەماس تێچوویەکی زیاتر لەوەی دەوێت، کە پێشبینی دەکرا.
وتیشی، بە پێی پێشبینییەکان ئەو تێچوەی پێویستە بۆ ئەو شەڕە یەکسانە بە نیوەی بودجەی ساڵانەی ئەو وڵاتە واتە ١٥٪ بەرھەمی گشتی، ئەوەش دەبێتە ھۆی ئەوەی ئیسرائیل رووبەرووی قەیرانێکی دارایی درێژمەودا ببێتەوە.
ھاوکات، نوسینگەی ئاماری ئیسرائیل ڕایگەیاند، تەنھا لە مانگی تشرینی یەکەمی ڕابردوو دوای شەڕی غەززە ڕێژەی بێکاری لە وڵاتدا بۆ نزیکەی ١٠٪ بەرزبووەتەوە.
دوێنێ، دەنگدان بۆ ھەڵبژاردنی پێشوەختەی پەرلەمانی ھۆڵەندا کۆتاییھات و بە گوێرەی ئەنجامە سەرەتاییەکان، پارتی ئازادی بە بەدەستھێنانی ٣٥ کورسی پەرلەمان توانی پلەی یەکەمی ھەڵبژاردنەکە بەدەستبھێنێت، پارتی کاری سەوزیش ٢٦ کورسی بەدەسھێناوە، پارتی ئازادی و دیموکراسیەتیش کە لەلایەن دیلان یەشلگۆز کە ژنێکی کوردە سەرکردایەتی دەکرێت، ٢٣ کورسی بەدەستھێناوە.
دیلان یەشلگوز بەو ئەنجامەی بەدەستھێناوە لە ئێستا کاندیدە بۆ بوون بە سەرۆک وەزیرانی ھۆڵەندا، بۆ ئەوەش پێویستی بەوە ھەیە لە کۆی ١٥٠ پەرلەمانتاری ٧٦یان دەنگیپێبدەن لە پەرلەماندا.
دیلان یەشلگۆزی تەمەن ٤٦ ساڵ لە دایکبووی ئەنقەرەی پایتەختی تورکیایە و لە بنەڕەتدا خەڵکی شاری دێرسیمی باکوری کوردستانە، وەزیری دادی ھۆڵەندا بووە و لە تەمەنی حەوت ساڵیەوە وەک کۆچبەر چووەتە ئەو وڵاتە.
ئیسماعیل سەوابیتە بەڕێوەبەری گشتیی فەرمانگەی راگەیاندنی حکومی لە غەززە رایگەیاند، ژمارەی کوژراوانی بۆردوومانی کەرتی غەززە لەلایەن ئیسرائیلەوە بۆ ١٤ ھەزار و ٥٣٢ کەس بەرزبووەتەوە کە شەش ھەزاریان منداڵن و چوار ھەزار ژنیشیان تێدابووە، ئاماژەی بەوەشدا، ژمارەی تووشبووان بە ڤایرۆسی کۆرۆناش بەرزبووەتەوە بۆ زیاتر لە ٣٥ ھەزار کەس.
سەبارەت بە زیانەکانی دیکەش رایگەیاند، نزیکەی ٢٦ نەخۆشخانە و ٥٥ بنکەی تەندروستی لە خزمەتگوزاری دەرچوون، ھەروەھا دەیان ئەمبولانس بەھۆی تەواوبوونی سووتەمەنی ناتوانن خزمەت بە ھاووڵاتیان بکەن، لە ٦٠٪ بیناکانی نیشتەجێبوون لە غەززە داڕماون یاخود زیانی زۆریان بەرکەوتوە.
فەرماندەی ناوەندی ھێزەکانی ئەمریکا رایگەیاند، بەرەبەیانی ئەمڕۆ کەشتی یو ئێس ئێس تۆماس ھۆدنەر چەند فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی حوسییەکانی خستووەتەخوارەوە.
ئاماژەی بەوەشکردوە، خستەخوارەوەی فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکان لە چوارچێوەی گەڕان و ھاتوچۆی کەشتییە جەنگییەکە بووە لە دەریای سور.
فەرماندەی ناوەندی ھێزەکانی ئەمریکا دەشڵێت، کەشتییەکە و ستافەکەی ھیچ زیانێکی گیانی و ماددیان بەرنەکەوتووە.
ئەفیخای ئەردعی، وتەبێژی سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، فرۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیل چەند خاڵێکی حیزبوڵاییان لەناو لوبنان بۆردومان کردووە.
حزبوڵاش لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، لە بۆردومانێکی ئیسرائیلدا لە باشوری لوبنان چەکدارێکیان کوژراوە.
ھاوکات، ئاژانسی ھەواڵی سانای سوریا رایگەیاند، دوو موشەک لەلایەن ئیسرائیلەوە لە بەرزاییەکانی جۆلان ئاڕاستەی شاری دیمەشق کراون، بەڵام بۆردومانەکە زیانی گیانی نەبووە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، سیستمی بەرگری ئاسمانی توانیویەتی یەکێک لەو موشەکانە بخاتە خوارەوە.
روانگەی سوری بۆ مافەکانی مرۆڤیش بڵاویکردەوە، دەنگی تەقینەوە لە دەوروبەری دیمەشق بیستراوە بەھۆی بۆردومانی ئیسرائیل بۆ سەر ئەو شارە.
لە میانی دیدارێکدا، کە ئەمڕۆ چوارشەممە ٢٢-١١-٢٠٢٣ بەڕێوەچو، ھەردوو سەرۆک باسیان لە سروشتی پەیوەندییەکانی نێوان عیراق و ئەرمینیا و رێگاکانی باشترکردنیان کرد، جگە لەوەی باسیان لە پێشھاتەکان و روداوە نێودەوڵەتییەکان کرد، سەرۆککۆماری عیراق ئاماژەی کرد بۆ بایەخی پەرەپێدانی پەیوەندیی دۆستانە لە نێوان ھەردوو وڵات و رێگاکانی فراوانکردنی ئاسۆی ھاریکاری ھاوبەش لە سەرجەم بوارەکاندا.
ھەروەھا سەرۆککۆمار جەختی لەوە کردەوە، کە پێکھاتەی ئەرمەنی لە عیراقدا بەشێکی گرنگە و رەنگێکی عیراقییە، شانازی پێوە دەکەین و ئەڵقەیەکی پەیوەندییە بۆ قوڵکردنەوەی رایەڵەکانی نێوان ھەردوو وڵات، راشیگەیاند؛ مێژووی بوونی ئەرمەنییەکان دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی بابلییەکان و بەشداریی کاریگەریان لە بونیادنانی عیراق و قوربانیدان لەپێناویدا ھەبوە. ھەروەک ئاماژەی بۆ رادەی ھاوسۆزی عیراقییەکان و ھەستکردنیان بە ئازاری کۆمەڵکوژییەکان کرد، کە دژی ئەرمەنییەکان ئەنجامدراوە، بەوپێیەی عیراقیش بە ھەمان ئازاردا تێپەڕیوە و لە قۆناغەکانی دەسەڵاتی دیکتاتۆری کۆمەڵکوژییەکانی ھەڵەبجە و ئەنفال ئەنجامدراون، دوا تاوانیش دەرھەق بە عیراق لەلایەن داعشەوە ئەنجامدرا.
سەرۆککۆمار بەرژەوەندی عیراقی بۆ چەسپاندنی بناغەکانی پەیوەندی لەگەڵ ئەرمینیا لەڕێگای چالاککردنی میکانیزمی کاری دوو قۆڵی و بەدواداچوون بۆ دەرەنجامی کۆبوونەوەکانی لیژنەی ھاوبەش، کە لەم دواییانەدا لە بەغداد بەڕێوەچوو، رونکردەوە و ئاماژەی بە پێویستی بەھێزکردنی ھاریکاری کرد لە بواری تەکنۆلۆژیا و بە دیجیتاڵکردنی کەرتی ئابوری و خزمەتگوزارییەکانی دیکەی دیجیتاڵی و حکومەتداری.
ھاوکات دوپاتیکردەوە، کە ئێستا عیراق خاوەنی سەقامگیرییەکی بەرچاوی ئەمنی و سیاسی و ئابورییە و ژینگەیەکی گونجاوە بۆ وەبەرھێنان لە زۆر بواردا، بەتایبەتی سەبارەت بە پەرەپێدان و نۆژەنکردنەوەی ژێرخانەکەی، سەرەڕای ئاڵوگۆڕی بازرگانی و ھاریکاری لە کەرتی گەشتیاری و ژینگەیی، ئاماژەی بەوەشکرد کە عیراق پێشوازی لە بەشداری کۆمپانیا ئەرمەنییەکان دەکات لە جێبەجێکردنی پڕۆژەکانی گەشەپێدان لە بوارە جیاوازەکاندا.
سەرۆککۆماری عێراق پێشوازی گەرمی سەرۆک خاچاتوریان-ی بەرزنرخاند و بانگھێشتێکی رەسمی ئاراستەی سەرۆککۆماری ئەرمینیا کرد بۆ سەردانی بەغداد لە ساڵی ٢٠٢٤دا، کە لەلایەن سەرۆک خاچاتوریان-ەوە قبوڵکرا.
لای خۆیەوە سەرۆک خاچاتوریان شانازیی خۆی بە سەردانەکەی سەرۆککۆمار بۆ ئەرمینیا دەربڕی، کە کاردانەوەی ئەرێنی لەسەر سروشتی پەیوەندییەکانی نێوان ھەردوو وڵات دەبێت و ئاماژەی بەوەدا، کە سەردانێکی مێژووییە بەوپێیەی یەکەم سەردانە لەلایەن سەرۆکێکی عیراقەوە ئەنجامدەدرێت.
سەرۆککۆماری ئەرمینیا ھەروەھا ستایشی رۆڵی سەرەکی عیراقی کرد لە بەرقەرارکردنی سەقامگیری لە خۆرھەڵاتی ناوەڕاست و پشتیوانیکردنی لە چارەسەری ئاشتیانەی قەیران و کێشەکانی جیھان.
دواتر ھەردوو سەرۆک سەرۆکایەتیی کۆبونەوەیەکی فراوانی نێوان ھەردوو وەفدیان کردو تیایدا تاووتوێی ئیمزاکردنی رێککەوتننامە و یاداشتەکانی لێکتێگەیشتنیان لە چەند بوارێکدا کرد، کە بەرژەوەندی باڵای ھەردوو وڵات و گەلی دۆست بەدەستبھێنێت.
لە کۆبوونەوە فراوانەکەدا باس لە زۆر کەرتی ھاوبەشی نێوان ھەردوولا کرا، وەک پێویستیی گەشەپێدانی گەشتە ئاسمانیەکانی نێوان بەغدا و یەریڤان، ھەروەھا لە نێوان ھەولێر و یەریڤانیشدا، کە یارمەتیدەر دەبێت بۆ زیادکردنی ھاتوچۆی گەشتیاران بۆ ھەردوو وڵات و بەھێزکردنی پەیوەندی و پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانی نێوان ھەردوو گەلی دۆست.
ھەر لە کۆبونەوەکەدا پەیوەندییە شارستانی و مێژوویی و کولتوورییە زۆرەکانی نێوان گەلانی عیراق و ئەرمینیا تاووتوێ کرا، کە بە دامەزراندنی پەیوەندی دیپلۆماسی لە ڕێگەی نوێنەرایەتی دیپلۆماسییەوە لەسەرئاستی باڵیۆز لە ھەردوولا پتەوتر کراون.
ھەروەھا جەخت لەسەر گرنگی سەردانە رەسمییەکەی ئێستای سەرۆککۆمار بۆ کۆماری ئەرمینیا کرا لەڕووی چەسپاندنی پەیوەندییە سیاسییەکان و فراوانکردنی ئاڵوگۆڕی نێوان عیراق و ئەرمینیا و چالاککردنی کاری لیژنەی دۆستایەتی لە پەرلەمانی عیراق و ئەرمینیا بۆ گفتوگۆ و ھەماھەنگی لە ھەردوو وڵات و چەسپاندنی پەیوەندییە پەرلەمانییەکان، ھەروەھا ھاوکاری بازرگانی و ئابووری و جێگیرکردنی ئاشتی و سەقامگیری لە گۆڕەپانی ناوچەیی و نێودەوڵەتیدا.
ھەر لە دیدارەکەدا باس لەڕێگاکانی فراوانکردنی دەرفەتی ھاریکاری نێوان ھەردوو وڵات لە بوارەکانی وەبەرھێنان و وزە و تەکنەلۆجیا و ئاسانکاری بۆ ھاتنە ناوەوەی کۆمپانیا و بازرگانان و ھەروەھا پاڵپشتیکردنی کەرتی گەشتیاری کرا.
لەلایەکی دیکەوە جەخت لەسەر گرنگی ھەوڵە ھاوبەشەکان بۆ بەرەنگاربوونەوەی تیرۆریزمی نێودەوڵەتی بە ھەموو شێوە و دەرکەوتەکانیەوە کرایەوە، ھەروەھا پێویستی پابەندبوون بە دامەزراندنی سیستەمێکی نێودەوڵەتی گشتگیر و یەکسان و نوێنەرایەتی بە پێی بنەما و ئامانجەکانی میساقی نەتەوە یەکگرتووەکان، بە ئامانجی گەیشتن بە ئاشتی و دیموکراسی و خۆشگوزەرانی بۆ گەلان و گروپە نەتەوەیی و ئایینییەکان، دوپاتکرایەوە.
لە کۆبوونەوەکەدا تیشکخرایەسەر ئیمزاکردنی پرۆتۆکۆلی نێوان ھەردوو وڵات لە میانی دانیشتنی سێیەمی لیژنەی ھاوبەشی حکومەتی عیراق و ئەرمینیا بۆ ھاریکاری ئابووری، کە لە ١٢ تا ١٣ی ئەیلولی ٢٠٢٣ لە بەغدا بەڕێوەچوو، کە ئامانج لێی بەرزکردنەوەی ئاستی بازرگانی نێوان ھەردوو وڵاتە.
ھەروەھا بانگەشەی پێویستی ھەمەچەشنکردنی پەیوەندی بازرگانی و درێژەدان بە گەشەکردنی وردە وردەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی و چڕکردنەوەی گفتوگۆی وەبەرھێنان و پەرەپێدانی ھاوکاری لە بوارە جیاوازەکانی بەرھەمھێنان، بە جێبەجێکردن و چالاککردنی میکانیزمەکانی ھاندانەکانی حکومەت، دوپاتکرایەوە.
ھەر لە کۆبوونەوەکەدا تیشک خرایەسەر ڕێگاکانی پەرەپێدانی تۆڕە ھاوبەشەکانی وزە، گواستنەوە، خزمەتگوزاری لۆجستی و پەیوەندییەکان، لەوانە پەرەپێدانی بەرنامە لە بوارەکانی وزەی نوێبووەوە و دوبارە، لەسەر بنەمای بنەماکانی ئاسایشی وزە و سەربەخۆیی، گرنگیدان بە سروشت و گەشەپێدانی بەردەوام لە ھەردوو وڵات، پێویستی ئاڵوگۆڕی ئەزموون و زانیاری لە بواری پلاندانانی تەلارسازی و ناساندنی نوێترین تەکنەلۆژیا لە بواری بیناسازی و پاشەکەوتکردنی وزەی مۆدێرن و روبەری سەوزایی، گەشەپێدانی ژێرخانی پێشکەوتوو لە بواری بیناسازی شارستانیدا.
پەرەپێدانی ھاوکاری لە بواری تەکنەلۆجیا لەنێوان ھەردوو وڵاتدا جەختی لێکرایەوە، بەتایبەتی لە بوارەکانی دیجیتاڵکردن، جێبەجێکردنی خزمەتگوزارییە ئەلیکترۆنییەکان، پەرەپێدانی زیرەکی دەستکرد، بەرنامەی ھاوبەشی پەروەردەیی تەکنەلۆژی، جگە لە قووڵکردنەوەی ھاریکارییەکان لە بوارەکاندا لە پەروەردە، ڕۆشنبیری، وەرزش، کاروباری گەنجان، گەشتیاری، تەندروستی، کار، پرسە کۆمەڵایەتییەکان، و پاراستنی ژینگە، و ھاندانی پەیوەندییەکانی نێوان زانکۆکان، ناوەندە زانستی و توێژینەوەکان و دامەزراوە ڕۆشنبیرییەکان لە ھەردوو وڵات، ھەروەھا ئاسانکاری بۆ بەڕێوەبردن لە کۆنفڕانس و وۆرک شۆپ و پێشانگا و بۆنە و چالاکییەکانی دیکە کە ئامانجیان پەرەپێدانی ھاوکارییە لە بوارەکانی زانست و پەروەردە و سیاسەتی گەنجان.
بە ئاماژەدان بە پێویستی قوڵکردنەوەی ھاوکاری لە بوارەکانی پاراستنی کەلتوری دەوڵەمەندی مێژوویی و کولتووری ھەردوو وڵات و جێبەجێکردنی توێژینەوە شوێنەوارییەکان و بەرەنگاربوونەوەی ھەناردەکردن و ھاوردەکردن و فرۆشتنی نایاسایی کەلوپەلی کۆن و شوێنەواری و ھاوکاری لە چوارچێوەی یونسکۆ، کۆڕبەندی کەلتوری شارستانیەت و پلاتفۆرمە فرەلایەنەکانی تر.
جگە لە گرنگی ھاوکاری لە پاراستنی مافەکانی مرۆڤ و ئازادییە بنەڕەتییەکان و بەرەوپێشبردنی بەھا دیموکراسیەکان و لێبوردەیی بە گرتنەبەری ھەنگاوەکان بۆ قوڵکردنەوەی پەیوەندییە مێژوویی و کولتوورییەکانی ھەنووکەیی نێوان مەزھەبە ئایینییە جیاوازەکانی ئەو دوو وڵاتە، ھەروەھا بەرەوپێشبردنی دیالۆگ لەنێوان ئایین و مەزھەبەکاندا.
لە دوای ئەوەی پێکھێنەرانی حکومەتی ھۆڵەندا لە مانگی تەمموزی ئەمساڵدا شکستیانھێنا، ئەمڕۆ ھەڵبژاردنی پێشوەختە بۆ پەرلەمانی ھۆڵەندا بەڕێوەدەچێت، بۆ یەکەمجاریش ژنێکی کورد کێبڕکێ لەسەر پۆستی سەرۆک وەزیران دەکات، کە ناوی "دیلان یەشیلگۆز"یە و وەزیری دادەو تەمەنی ٤٦ ساڵە.
دیلان یەشیلگۆز، کاندیدی پارتەکەی سەرۆک وەزیرانە و لە تەمەنی ٧ ساڵیدا لەگەڵ دایکی وەک کۆچبەر چووەتە ئەو وڵاتەوە.
بە پێی ئەو راپرسییانەش کە لەو وڵاتەدا ئەنجامدراون، دیلان زۆرترین ئەگەری ھەیە ئەو پۆستە وەربگرێت و لە ئەگەری سەرکەوتنی ، جێگەی مارک ڕوتە دەگرێتەوە کە ماوەی ١٣ ساڵە سەرۆک وەزیرانی ھۆڵەندایە.
وەزارەتی دەرەوەی قەتەر لە راگەیەنراوێکدا بڵاوکردووەتەوە، بە نێوەندگیری قەتەر و میسر و ئەمریکا ھەر یەک لە ئیسرائیل و حەماس گەیشتونەتە رێکەوتن لەسەر ئاگربەست بۆ ماوەی چوار رۆژ، مەرجی ئەوەشیان داناوە ئەو ئاگربەستە درێژبکرێتەوە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، "رێککەوتنەکە ئاڵوگۆڕکردنی ٥٠ ژن و منداڵی مەدەنی زیندانی لە کەرتی غەززە لە قۆناغی یەکەمدا دەگرێتەوە، لە بەرامبەر ئازادکردنی ژمارەیەک ژن و منداڵی فەلەستینی کە لە زیندانەکانی ئیسرائیل دەستبەسەر کراون، ژمارەی ئازادکراوەکانیش لە قۆناغەکانی دواتری جێبەجێکردنی رێککەوتنەکەدا زیاد دەکرێن.
ھاوکات ئاگربەستەکە رێگە بە ھاتنە ژوورەوەی ژمارەیەکی زیاتری کاروانی مرۆیی و ھاوکارییە فریاگوزارییەکان دەدات، لەنێویاندا سوتەمەنی دیاریکراو بۆ پێداویستییە مرۆییەکان.
ھاوکات جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا پێشوازی لەو ئاگربەست و پێشھاتە نوێیە کردوو ھیوای خوسات بەردەوامی ھەبێت.
ئیلی کوھین وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل راگەیاند، ئەو رێککەوتنەی لەگەڵ حەماس کردوویانە لە رۆژی پێنج شەممەوە ھەردوولا دەستبە جێبەجێکردنی دەکەن.
رێککەوتنەکەی ئیسرائیل و حەماس بە نێوەندگیری قەتەر و میسر بووەو ئاگربەستێکی مرۆییە بۆ چوار رۆژ و رێککەوتنەکەش لە قۆناغی یەکەمدا ئازادکردنی ٥٠ بارمتەی ئیسرائیلی دەگرێتەوە کە زیاتر ژن و منداڵن، ئیسرائیلیش ٣٠٠ فەڵەستینی ئازاد دەکات کە زۆرینەیان ژن و منداڵن، ھەر بەپێی رێکەوتنەکە، رێگە بە ناردنی ھاوکاری زیاتری مرۆیی بۆ کەرتی غەززە دەدرێت.
بنیامین ناتانیاھۆ سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیلیش پابەندبونی وڵاتەکەی بە ئاگربەستەکە راگەیاند، وتیشی، دوای کۆتایی ھاتنی ئاگربەستەکە شەڕ ناوەستێت، جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکاش پێشوازی لەو ئاگربەستە کرد.