جیهان
وەزارەتی ناوخۆی ئەڵمانیا رایگەیاند، لە نۆ مانگی سەرەتای ئەمساڵدا دیپۆرتكردنەوەی كۆچبەران بە رێژەی لە ٢٢٪ زیادیكردووە و ١٤ هەزار و ٧٠٦ كۆچبەر دیپۆرتكراونەتەوە.
وەزارەتی ناوخۆی ئەڵمانیا لە راگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە، لە نۆ مانگی سەرەتای ئەمساڵدا، ١٤ هەزار و ٧٠٦ كۆچبەر لە ئەڵمانیا دیپۆرتكراونەوتەوە و بەراورد بە ساڵی رابردوو بە رێژەی ٢٢٪ زیادیكردووە، لەكاتێكدا لە نۆ مانگی سەرەتای ساڵی رابردوودا، ١٢ هەزار و ٤٢ كۆچبەر دیپۆرتكرابوونەوە.
ئەوەشی خستووەتەڕوو، سەرەكیترین ئەو وڵاتانەی كۆچبەرەكانیان بۆ دیپۆرتكراونەتەوە، جۆرجیا و باكوری مەكەدۆنیا و نەمسا و ئەلبانیا و سڕبیان.
پێشتر، نانسی وایزەر وەزیری ناوخۆی ئەڵمانیا رایگەیاندبوو، كار لەسەر دیپۆرتكردنەوەی كۆچبەران بۆ ئەفغانستان و سوریا دەكەن، بە تایبەتی ئەو كۆچبەرانەی لە وڵاتانی خۆیان تاوانیان ئەنجامداوە و داواكراون.
میسر هەر جۆرە هەماهەنگییەكی سەربازی لەگەڵ سوپای ئیسرائیل لە شەڕ و ناكۆكییەكانی لەگەڵ حزبوڵا و بزوتنەوەی حەماس رەتدەكاتەوە.
وتەبێژی سەربازی سوپای میسر لە راگەیەندراوێكدا بڵاویكردووەتەوە، جارێكی تر هەندێك میدیای عەرەبی و بیانی بەبێ پشتبەستن بە هیچ زانیاری و سەرچاوەیەكی رەسمی، هەوڵێكیان بڵاوكردووەتەوە كە سوپای میسر لە هێرش و بۆردومانەكاندا بۆسەر بنكە و بارەگاكانی بزوتنەوەی حەماس لە كەرتی غەززە و حزبوڵا لە ناوچەكانی باشووری لوبنان، بەشداری و هەماهەنگی لەگەڵ سوپای ئیسرائیل كردووە.
راشیگەیاندووە، سەرجەم ئەو هەواڵ و زانیارییانە دورن لە راستییەوە و هیچ بنەمایەكیان نییە، چونكە میسر لە رووی سیاسی و سەربازیشەوە بەردەوام لە هەوڵدابووە بۆ چارەسەركردنی كێشە و ئاڵۆزییەكانی ناوچەكە بە رێگەی دانوستان و دیبلۆماسی و ئەركی سوپای میسریش تەنها پاراستن و بەرگریكردنە لە وڵاتەكەی نەك دەستوەردان لە كاروباری وڵاتانی تر و بەشداربوون لە گرژی و ئاڵۆزییەكانی ناوچەكە.
سێرگی لاڤرۆڤ وەزیری دەرەوەی روسیا رایگەیاند، توركیا و سوریا دەیانەوێت بە جدی دانوستانەكان دەستپێبكەنەوە.
لاڤرۆڤ لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ رۆژنامەی حورییەتی توركیا رایگەیاند، حكومەتی سوریا سورە لەسەر گرنگی دەركردنی بڕیارێك بۆ كشانەوەی یەكە سەربازییەكانی توركیا لە خاكی وڵاتەكەی، توركیاش پابەندی خۆی بە سەروەری و یەكڕیزی خاكی سوریا دووپاتدەكاتەوە، بەڵام كشانەوەی هێزەكانیان لەكاتێكی تردا تاوتوێ دەكەن.
وتیشی، توركیا و سوریا جدین لەسەر دەستپێكردنەوەی دانوستانەكانی نێوانیان و مۆسكۆش كار دەكات بۆ ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكان، جەختیشی كردەوە لەوەی، ئاساییكردنەوەی پەیوەندی توركیا و سوریا گرنگی زۆری هەیە بۆ سەقامگیری سوریا و ئاسایشی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست.
لە مانگی تشرینی یەكەمی رابردوودا، رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا ویستی خۆی بۆ ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكان لەگەڵ سوریا دەربڕی و داوای لە سەرۆكی روسیا كرد رۆڵی هەبێت لە رازیكردنی بەشار ئەسەد سەرۆكی سوریا بۆ ئەو هەنگاوە.
جەنگی ناوخۆیی سوریا لە ساڵی ٢٠١١ەوە بەردەوامە و دانوستانەكانی ئەستانە بە دەستپێشخەری روسیا و توركیا و ئێران لە ساڵی ٢٠١٧ دەستیپێكرد و تا ئێستا ٢١ كۆبوونەوە كراوە.
ئەمریكا داوا لە چین دەكات هەژموونی خۆی بۆ فشارخستنەسەر كۆریای باكور و روسیا بەكاربهێنێت لە پێناو رێگرتن لە زیادبوونی گرژی و ئاڵۆزییەكان و تائێستاش چین وەڵامی نەداوەتەوە.
میدیاكانی ئەمریكا بڵاویانكردووەتەوە، لە چەند رۆژی رابردوودا سێ گەورە دیبلۆماتكاری ئەمریكا لەگەڵ باڵیۆزی چین لە واشنتۆن كۆبوونەتەوە و مەترسییەكانی ئەمریكایان پێڕاگەیاندووە كە ئاگادارن كۆریای باكوور هەزاران سەربازی رەوانەی روسیا كردووە بۆئەوەی بەشداری لە شەڕی دژ بە ئۆكراین بكەن بۆئەوەش داوایانكردووە چین هەژموون و پەیوەندییەكانی بەكاربهێنێت بۆ فشارخستنەسەر كۆریای باكوور و روسیا لە پێناو رێگرتن لە زیادبوونی گرژی و ئاڵۆزییەكان.
لیۆ بینجیۆ وتەبێژی باڵیۆزخانی چین لە واشنتۆن رایگەیاندووە، هەڵوێستی وڵاتەكەی لە بەرامبەر شەڕی ئۆكراین روون و ئاشكرایە و لەسەرەتاشەوە تائێستا هەوڵی چارەسەركردنی داوە بە گفتوگۆ، وتیشی، داواكارییەكەی ئەمریكا ئاراستەی سەركردایەتی وڵاتەكەی كراوە، بەڵام تائێستا هیچ وەڵامێك نەدراوەتەوە.
ترەمپ داوای ١٠ ملیار دۆلار قەرەبوو لە كەناڵێكی تەلەفزیۆنی دەكات و دەڵێت دەستكاری دیبەیتەكەی كردووە كە لەگەڵ كامالا هاریس ئەنجامیداوە.
تیمی پارێزەرانی دۆناڵد ترەمپ كاندیدی كۆمارییەكان بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی ئەمریكا بەناوی ترەمپەوە سكاڵایەكی یاساییان لەسەر كەناڵی سی بی ئێس تۆماركردووە، ترەمپیش رایگەیاندووە، بەپێی سكاڵاكە دوای ١٠ ملیار دۆلاری لەو كەناڵە كردووە وەك قەرەبوو لە بەرامبەر دەستكاركردنی دیبەیتەكەی لەگەڵ كامالا هاریس كاندیدی دیموكراتەكان بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی ئەمریكا لە بەرژوەندی هاریس.
لەلایەكی تریشەوە ترەمپ لە چوارچێوەی بانگەشەی هەڵبژاردندا بڕیارە لە چەند رۆژی داهاتوودا سەردانی ناوچەی دیترۆیت و شاری دیربۆرن بكات سەر بە ویلایەتی مێشیگان بكات كە زۆرینەی دانیشتووانەكانیان عەرەبن و لە هەڵبژاردنی رابردووشدا دەنگیان بە جۆ بایدن دا، بەڵام لەئێستادا بەهۆی شەڕی ئیسرائیل لە دژی لوبنان و بزوتنەوەی حەماس لە بایدن نیگەرانن و چەند جارێكیش خۆپیشاندانی ناڕەزاییان ئەنجامداوە.
پێگەیەكی ئەمریكی بڵاویكردەوە، ئێران ئامادەكاری دەكات لە خاكی عیراقەوە و بە ژمارەیەكی زۆر موشەكی بالیستی و درۆن هێرش بكاتە سەر ئیسرائیل.
دوو سەرچاوەی ئیسرائیلی بە پێگەی ئەكسیۆسی ئەمریكی راگەیاندووە، بەپێی زانیارییە هەواڵگیرییەكانی ئیسرائیل، ئێران ئامادەكاری دەكات لە چەند رۆژی داهاتوودا و لەرێگەی خاكی عیراقەوە هێرش بكاتە سەر ئیسرائیل، سەرچاوەكە پێشبینی ئەوەشی كردووە ئەو هێرشە بەر لە بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی ئەمریكا ئەنجامبدات كە لە ٥ی ئەم مانگە دەكرێت.
بەپێی ئەو دوو سەرچاوە ئیسرائیلییە، پێشبینی دەكرێت ژمارەیەكی زۆر لە مووشەكی بالیستی و فڕۆكەی بێفڕۆكەوان لەو هێرشەدا بەكاربهێنرێت و هێرشەكەش لە خاكی عیراقەوە ئەنجام بدرێت.
تا ئێستا عیراق هیچ لێدوانێكی رەسمی لەوبارەیەوە نەداوە، پێتر سەرچاوەیەكی باڵاش كە ئاگاداری دانوستانەكانی ئێرانە بە تۆڕی سی ئێن ئێنی راگەیاندبوو، ئێران هێرشێكی توند و بە ئازار دەكاتە سەر ئیسرائیل، لە وەڵامی ئەو هێرشەی لەم كۆتاییەدا كرایە سەر وڵاتەكەی.
وەزیری دەرەوەی ئەمریكا دەڵێت هەوڵەكان بە ئاراستەی كۆتایی هێنان بەشەڕ و ئاڵۆزییەكان لە لوبنان دڵخۆشكەرن و بەرەوپێشچوونی باش بەدیهاتووە.
ئەنتۆنی بلینكن وەزیری دەرەوەی ئەمریكا لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، لەسەر بنەمای دوو سەردانەكەی لە ماوەی رابردوودا بۆ ناوچەكە لە چوارچێوەی هەوڵەكان بە ئاراستەی كۆتایی هێنان بەشەڕ و گەیشتن بە رێككەوتنی هێوركردنەوەی رەوشی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، گەیشتووەتە ئەو دەرەنجامەی كە هەنگاوەكان بەو ئاراستەیە و بەتایبەتیش هەوڵەكان بە ئاراستەی كۆتایی هێنان بەشەڕ لە لوبنان، دڵخۆشكەرن و بەرەوپێشچوونی باش بەدیهاتووە.
وتیشی، باوەڕیان بەوەیە پێویستە كێشە و ئاڵۆزییەكان لە چوارچێوەی گفتوگۆ و هەوڵە دیبلۆماسییەكان چارەسەر بكەن و بۆئەو مەبەستەش لە هەوڵدان بۆ ئەوەی هیچ بنكە و بارەگایەكی چەكدارانی حزبوڵا لە ناوچەكانی باشووری لوبنان نەمێنن و بكشێنەوە بەتایبەتی لەو ناوچانەی نزیكن یان دەكەونە سەر سنورەكانی ئیسرائیل.
وەزیری دەرەوەی تایلەند كوژرانی چوار هاووڵاتی وڵاتەكەی لە سنوری نێوان لوبنان و ئیسرائیل راگەیاند.
ماریس سانگیامبونگسا وەزیری دەرەوەی تایلەند لە تۆڕی كۆمەڵایەتی ئێكس رایگەیاند، لە ئەنجامی بۆردوومانێكی مووشەكی لە نزیك سنوری لوبنان و ئیسرائیل، چوار هاووڵاتی تایلەندی كوژراون و یەكێكی دیكەش بریندار بووە.
نزیكەی ٣٠ هەزار هاووڵاتی تایلەندی لە ئیسرائیل دەژین و لەدوای سەرهەڵدانی شەڕی غەززە رەوەندی تایلەندی روبەڕووی چەندین هێرش بوونەتەوە و، ٣٩ تایلەندی لە باشوری ئیسرائیل كوژراون و باس لەوەشدەكرێت زیاتر لە ٢٠ تایلەندی لەلایەن بزووتنەوەی حەماسەوە بە بارمتە گیراون و بەشێكیشیان لەكاتی ئاگربەستەكەی مانگی تشرینی دووەمی ساڵی رابردوو ئازادكراون.
شەوی رابردوو لە لوبنان بەهۆی هێرش و بۆردوومانەكانی ئیسرائیل ٤٥ كەس كوژران و زیاتر لە ١٠٠ كەسی تریش برینداربوون.
وەزارەتی تەندروستی لوبنان بڵاویكردووەتەوە، شەوی رابردوو سوپای ئیسرائیل زنجیرەیەك هێرشی هێرش و بۆردومانی چڕی بۆسەر ناوچەكانی باشووری لوبنان ئەنجامداوە و بەهۆیانەوە 45 كەس كوژران و ١١٠ كەسی تریش برینداربوون.
ئاماژەی بەوەشكردووە، لەسەرەتای دەستپێكردنی گرژی و ئاڵۆزییەكانەوە تائێستا بەهۆی هێرش و بۆردومانەكانی ئیسرائیلەوە بۆسەر لوبنان، دوو هەزار و ٨٦٧ كەس كوژراون و ١٣ هەزار و ٤٧ كەسی تریش برینداربوون.
بەپێی ئامارێكیش كە رۆژنامەی واشنتۆن پۆست بە پشتبەستن بە زانیارییەكانی مانگە دەستكردەكان بڵاویكردووەتەوە، بەهۆی هێرشەكانی ئیسرائیلەوە لە ٢٥ شارۆچكەی لوبنان لە هەر یەكێكیان سێیەكی باڵەخانە و خانووەكان رووخاون.
میدیایەكی ئەمریكی ئاشكرایدەكات، ئێران پێش هەڵبژاردنەكانی سەرۆكایەتی هێرش دەكاتە سەر ئیسرائیل.
دوای ئەوەی تەلەفزیۆنی سی ئێن ئێنی ئەمریكی لە زاری سەرچاوەیەكەوە كە ناوەكەی ئاشكرا نەكردووە، بڵاویكردەوە ئێران ئامادەكاریی دەكات رۆژێك پێش ئەنجامدانی هەڵبژاردنەكانی سەرۆكایەتی ئەمریكا هێرش بكاتە سەر ئیسرائیل، واشنتۆن لە رێگەی كۆشكی سپی و وەزارەتی دەرەوەوە هۆشداریی دەداتە ئێران.
كارین ژین پیەر، وتەبێژی كۆشكی سپی رایگەیاندووە، نابێت ئێران هێرش بكاتە سەر ئیسرائیل و ئەمریكا بەهەموو شێوەیەك پشتیوانی لە تەلئەبیب دەكات.
هاوكات ماتیۆ میلەر، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا بە جەختكردنەوە لەوەی كە نابێت ئێران هێرش بكاتەوە سەر ئیسرائیل، رایگەیاند، تاران دەبێت بە باشی لە پەیامە رونەكەی واشنتۆن تێ بگات و هەوڵنەدات ببێتە هۆی دروستبونی گرژی و ئاڵۆزیی زیاتر لە ناوچەكە.
روسیا بە بڕی ٢٠ دیشلیۆن دۆلار، سزای بەسەر كۆمپانیای تەكنەلۆژی گۆگڵدا سەپاند.
بەهۆی بلۆككردنی كەناڵەكانی روسیا لەسەر پلاتفۆرمی یوتیوب، روسیا سزایەكی قورسی دارایی بەسەر گۆگڵدا سەپاند كە دەوترێت یەك لەسەر سێی پارەی هەموو جیهانە.
دیمیتری پێسكۆڤ، وتەبێژی كرێملین سەبارەت بەو داوایەی روسیا لەسەر گۆگڵ وتی، نابێت چیتر گۆگڵ سانسۆر بخاتەسەر پلاتفۆرمەكانیان و سنورداریان بكات.
بەپێی ئامارەكانی سندوقی دراوی نێودەوڵەتی، سەرمایەی كۆمپانیای گۆگڵ، نزیكەی دوو تریلیۆن دۆلارە، لەكاتێكدا سزاكەی روسیا كە بەسەریدا سەپاندویەتی 20 ملیار ترلیۆن ترلیۆن دۆلارە.
دوای لەشكركێشییە بەرفراوانەكەی ڕووسیا بۆ سەر ئۆكراین، گۆگڵ كارەكانی لەو وڵاتەدا كەمكردەوە، دوای چەند مانگێك لە لەشكركێشییەكەش، گۆگڵ ئیفلاسبوونی خۆی لە روسیا راگەیاندو بەشێوەیەكی كاتی زۆربەی كارە بازرگانییەكانی ڕاگرت.
وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیا رایگەیاند، لە بەرانبەر لەسێدارەدانی هاوڵاتیەكی ئەڵمانی لە ئێران سەرجەم كونسوڵخانەكانی ئەو وڵاتەیان داخستووە.
ئەنالینا بایربۆك وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیا لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، ئەڵمانیا سەرجەم كونسوڵخانەكانی ئێرانی لە وڵاتەكەی داخست و لەگەڵ یەكێتی ئەوروپاش تاوتوێی سەپاندنی سزا بەسەر ئێراندا دەكەن.
دەشڵێت، پێشتر و چەند جارێك هۆشداریان بە تاران داوە كە لە سێدارەدانی هاوڵاتییە ئەڵمانیەكە دەرەنجامی ترسناكی دەبێت و ئیدانەی هەڵسوكەوتی ئێرانیش دەكات كە بە سیاسیانە مامەڵە لەگەڵ بارمتەكان دەكات و لەسێدارەدانی هاوڵاتیە ئەڵمانیەكەی وەكو چەكێك دژی پاڵپشتی ئەڵمانیا بۆ ئیسرائیل و فرۆشتنی چەك بەكارهێناوە.
رۆژی ٢٩ی ئەم مانگە بە تۆمەتی سیخوڕیكردن، ئێران لە سێدارەدانی جەمشید شەرمەهدی زیندانیی سیاسی راگەیاند كە هەڵگری هەردو رەگەزنامەی ئێرانی و ئەڵمانی بوو.
بەهۆی زیانی گۆتا فریا لە ئیسپانیا ١٤٠ كەس گیانیان لەدەستداوە و دەیان كەسیش بێسەروشوێنن.
میدیای رەسمی ئیسپانیا رایگەیاند، زریانی گۆتا فریا بووەتەهۆی گیان لەدەستدانی ١٤٠ كەس و دەیان كەسیش بێسەروشوێنن و گەڕان بە دوای بێسەروشوێنانیش بەردەوامە.
وتیشی، شاری ڤالێنسا زۆرترین زیانی بەركەوتووە و ئەو بارانەی لەو شارە باریوە زۆرترین بڕی باران بارین بووە لە ماوەی ٢٨ ساڵی رابردوودا.
بەهۆی زۆریی ژمارەی بێسەروشوێنانیشەوە چاوەرشوان دەكرێت ئامارەكە بەرزترببێتەوە، هەر بەو بۆنەیەشەوە حكومەتی ئیسپانیا لەئەمڕۆوە ماتەمینی بۆ ماوەی سێ رۆژ راگەیاندووە.
ئیسرائیل نوسنگەیەكی خزمەتگوزاری نەتەوە یەكگرتووەكانی لە شاری تولكەرمی فەلەستین رووخاند.
بەیانی ئەمڕۆ هێزە ئەمنییەكانی ئیسرائیل نوسینگەی دەزگای فریاگوزاری نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ پەنابەرانی فەلەستین كە بە ئۆنروا ناسراوە، لە كەمپی نور شەمس لە ڕۆژهەڵاتی تولكەرم لە كەناری رۆژئاوا رووخاند.
نیهاد شاویش سەرۆكی لیژنەی خزمەتگوزاری كەمپەكە رایگەیاند، بلدۆزەرەكانی ئیسرائیل نوسینگەی ئاژانسە خێرخوازییەكەیان لە ناوەڕاستی كەمپەكە رووخاندووە.
ئۆنراو لە كەمپی نور شەمس بنكەیەكی تەندروستی و دوو خوێندنگەی بۆ كچان و كوڕان كردووەتەوە كە هەزار و 536 خوێندكاریان هەیە و خزمەتگوزاری بێبەرامبەریان پێشكەشدەكەن، بەڵام لەدوای بڕیارەكەی ئیسرائیل، تەواوی خزمەتگوزارییەكان رادەگیرێن.
دووشەممەی ڕابردوو، كنێستی ئیسرائیل بڕیاریدا چالاكییەكانی ئۆنروا قەدەغە بكات، سەرەڕای هۆشدارییەكانی نەتەوە یەكگرتووەكان و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی سەبارەت بە مەترسییەكانی ئەم بڕیارە.
بەهۆی لافاوی "گۆتا فریا"وە لە ئیسپانیا نزیكەی ١٠٠ كەس گیانیانلەدەستدا.
حكومەتی ئیسپانیا رایگەیاند، بەهۆی ئەو لافاوە بەهێزەی لەسەرەتای ئەم هەفتەیەوە رووی لە باشوری رۆژهەڵاتی ئیسپانیا كردووە، تائێستا زیاتر لە 95 كەس گیانیان لەدەستداوە كە زۆرینەیان لە ناوچەی ڤالێنسیا بوون.
بەهۆی زۆریی ژمارەی بێسەروشوێنانیشەوە پێدەچێت ئامارەكە بەرزترببێتەوە، هەر بەو بۆنەیەشەوە حكومەتی ئیسپانیا لەئەمڕۆوە ماتەمینی بۆ ماوەی 3 رۆژ راگەیاندووە.
جگە لە زیانە گیانییەكان، لافاوی "گۆتا فریا" زیانێكی ماددی زۆریشی لێكەوتووەتەوە و هەڵمەتەكانی بەهاناوەچوون و رزگاركردنیش بەردەوامن.
راوێژكاری خامنەیی رایدەگەیەنێت، سیاسەتی وڵاتەكەی لە پەیوەندییەكانیدا گۆڕانكاریی بەسەردا دێت و كار دەكەن بۆ ئەوەی پەیوەندییەكانیان لەگەڵ رۆژئاوا و وڵاتانی ئەوروپا باش بكەن.
عەلی ئەكبەر ویلایەتی، راوێژكاری سەرەكی عەلی خامنەیی رێبەری باڵای كۆماری ئیسلامی ئێران بە میدیای وڵاتەكەی رایگەیاندوە، تاران پێداچونەوە بە سیاسەتی دەرەوەی خۆیدا دەكات بۆ ئەوەی ئاستی هاوكاریی و پەیوەندییەكانی لەگەڵ وڵاتانی رۆژئاوا بە تایبەت ئەوروپا بەرەو باشیی هەنگاو بنێت.
وتەكانی ئەو لێپرسراوەی ئێران لە كاتێكدا، ئەمریكا و ئەوروپا سزاكانیان دژی تاران توندتر كردوەتەوە و لە نوێترین هەنگاویشدا یەكێتی ئەوروپا سەرجەم گەشتی فڕۆكەكانی ئێرانی بۆ ئەوروپا راگرت، ئەوەش بەهۆی هاوكارییە سەربازییەكانی ئێران بۆ روسیا.