جیهان
بەپێی ھەواڵێکی میدیاکانی تورکیا، وەزارەتی دادی تورکیا ١٢ دۆسیەی لە دژی ١٠ پەرلەمانتار ئاڕاستەی سەرۆکایەتی پەرلەمانی تورکیا کردوە بۆ لیسەندنەوەی پارێزبەندی کە ١٠ دۆسیە لە دژی نۆ پەرلەمانتاری پارتی دیموکراتی گەلان"ھەدەپە"و دوو دۆسیەش دژ بە پەرلەمانتارێکی پارتی ھەرێمە دیموکراتەکان.
سەرۆکایەتیی پەرلەمانیش دۆسیەکانی ئاڕاستەی لیژنەی دادپەروەری و دەستوورکردووە.
ھێزەکانی سوریای دیموکرات - ھەسەدە لە ڕاگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، ئۆپراسیۆنی گەڕان و پشکنینیان لەناو بەندیخانەکەدا دەستپێکردووە و ئاشکرابوو کە ٦٠ بۆ ٩٠ تیرۆریست خۆیان لە ژووری تاکەکەسیی حەشارداوە و ھێزەکانی ھەسەدە داوایان لێدەکەن خۆیان ڕادەست بکەن، بەڵام ئەگەر وەڵامی بانگەوازەکەیان نەدرایەوە ھێزەکانیان بە گوێرەی پێویست ھەڵسوکەوت دەکەن.
ئاژانسەکانی ھەواڵی لە باکوور و خۆرھەڵاتی سوریا بڵاویان کردەوە، گەڕەکەکانی باشوری حەسەکە ھێور بووەتەوە، بەڵام جار بە جار دەنگی تەقە ئەو ھێورییە دەشێوێت.
ڕاشیانگەیاند، بەیانی ئەمڕۆ پێکدادان لە نێوان ھەسەدە و شانە چەکدارییەکانی داعش لە گەڕەکەکانی زھور و ڤێلاسورەکان ڕوویداوە.
ھاوکات ئەمڕۆ وەفدێکی سوید سەردانی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری باکور و خۆرھەڵاتی سوریای کرد و ژمارەیەک لە کەسوکاری تیرۆرستانی داعش ڕادەستی وەفدەکەی سوید کران.
رەئیسی ئاماژەی بەوەشکرد، لە دانوستانەکانی ڤییەننا کار بۆ ھەڵگرتنی گەمارۆکان و پوچەڵکردنەوەیان دەکەن و یەکێک لە رێگاکانی لابردنی گەمارۆکان دروستکردنی پەیوەندییەکی باشە لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ.
بایدن لە لێدوانێکیدا بۆ رۆژنامەنوسان رایگەیاندووە ، ئەمریکا نیازی نیە ھێز رەوانەی ئۆکراین بکات بەڵام رەنگە بەمنزیکانە ٨ ھەزار و ٥٠٠ سەربازی ئەمریکا لەناو ناتۆ بخاتە حاڵەتی ئامادەباشییەوە.
بایدن راشیگەیاندووە ، ئەگەر روسیا ھەنگاو بەرەو داگیرکردنی ئۆکراین بنێت، ئەوا تاوتوێی سەپاندنی سزا بەسەر ڤلادیمیر پوتن سەرۆکی ئەو وڵاتە دەکات .
راشیگەیاندوە، تورکیا و وڵاتانی ھاوپەیمانی ناتۆ بەرپرسیارن لە ئاشکراکردنی پشتپەردەی ھێرش و پیلانگێڕییەکانی داعش بۆسەر حەسەکە، ھەروەھا داواش دەکات ئەو ووڵاتانەی ھاوڵاتیەکانیان ئەندامی داعشن و لە رۆژئاڤای کوردستان دەست بەسەرن، ھاووڵاتییەکانی خۆیان وەربگرنەوە.
.jpg&w=3840&q=75)
لەئەنجامی ئەو شەپۆلە بەفربارینەی چەند رۆژێکە رووی لە تورکیا کردووە، لە ئیستەنبوڵ زیاتر لە ٨٠ سانتیم بەفر باریوە و بەوھۆیەشەوە فرۆکەخانەی نێودەوڵەتی ئیستانبوڵ سەرجەم گەشتە ئاسمانییەکانی ھەڵوەشاندەوە، دواتر ژمارەیەکی زۆر لە گەشتیاران لە نێو تێرمیناڵەکانی فڕۆکەخانەکە گردبونەوە و ناڕەزایەتییان دەربڕی.
فەرھاد شامی، بەڕێوەبەری ناوەندی ڕاگەیاندنی ھێزەکانی سوریای دیموکرات "ھەسەدە"، ڕایگەیاند، تەواوی گرتووخانەی غوێرانیان کۆنتڕۆڵکردەوە و سەرجەم تیرۆریستەکانی داعشیش خۆیان ڕادەستی ھێزەکانیان کردووە.
ڕۆژی پێنجشەممەی ڕابردوو، ژمارەیەک تیرۆریستی داعش ئۆتۆمبێلێکیان لە نزیک دەروازەی گرتووخانەی غوێران لە ناوەندی شاری حەسەکە تەقاندەوە و دواتر دەستگیرکراوەکانی داعش لە ناو گرتووخانەکە یاخی بوون و ژمارەیەکیان ھەڵاتن، بەڵام ھێزەکانی سوریای دیموکرات و ئاسایشی ناوخۆی باکور و خۆرھەڵاتی سوریا بە توندی ڕووبەڕوویان بوونەوە و سەدان تیرۆریستی ھەڵاتوویان دەستگیرکردەوە.
ھێزەکانی پاسەوانی سنوری پۆڵەندا ڕایگەیاند، لەسەر سنورەکانیان لەگەڵ بێلاروس دەستیان بە دروستکردنی دیوارێک کردووە کە درێژییەکەی ١٨٦ کیلۆمەترە و بەرزییەکەشی ٥ مەترە و ئامانجی سەرەکیشیان ڕێگرتنە لە تێپەڕبوونی کۆچبەران بەرەو وڵاتانی ئەوروپا.
بە پێی ڕاگەیەندراوەکەی پاسەوانی سنور، بڕیارە دروستکردنی دیوارەکە تا مانگی حوزەیرانی ئەمساڵ تەواو ببێت.
لە چەند مانگی ڕابردوودا کۆچبەران ھەوڵیاندا لە ڕێگەی پۆڵەنداوە بگەن بە یەکێک لە وڵاتانی ئەوروپا، بەڵام پۆڵەندا ڕێگەی بە تێپەڕبوونیان نەدا، تەنھا لە دوو مانگی ڕابردووشدا زیاتر لە ٨٠٠ کۆچبەر ھەوڵیانداوە لە ڕێگەی پۆڵەنداوە بگەنە ئەوروپا.
وتیشی، ھاوکارییە داواکراوەکانیش بۆ بوارەکانی، تەندروستی، پەروەردە، کشتوکاڵ و پێداویستی مرۆیی بووە.
پێشتر بزوتنەوەی تاڵیبان چەندین جار داوای لە ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان کردووە، ھاوکاری ھاوڵاتیانی وڵاتەکەی بکەن.
ئەفغانستان لە دوای گەڕانەوەی بزوتنەوەی تاڵیبانەوە دووچاری قەیرانێکی گەورەی ئابووری بووە و کەرتی تەندروستیش بە تەواوی ھەرەسی ھێناوە.
کرێملن: لێدوانەکەی بایدن ڕووخێنەرە و زیان لە ھەوڵی ئاساییکردنەوەی گرژییەکان دەدات
دوای ئەوەی بایدن لە لێدوانێکیدا بۆ ڕۆژنامەنووسان ڕایگەیاند، ئەگەر ڕووسیا ھەنگاو بەرەو داگیرکردنی ئۆکراین بنێت، سەپاندنی سزا بەسەر ڤلادیمیر پوتن سەرۆکی ئەو وڵاتە تاوتوێ دەکات، دیمیتری بیسکۆف وتەبێژی کۆشکی کریملن ڕایگەیاند، ئەو لێدوانەی بایدن ئازاردەر نییە، بەڵکو ڕووخێنەرە و زیان لە ھەوڵەکانی ئاساییکردنەوەی گرژییەکانی نێوان ڕووسیا و ئۆکراین دەدات و ھەنگاوە ئەرێنیی و دیپلۆماسییەکان بێکاریگەری دەکات.
ئەحمەد باشجی، بریکاری ئەحمەد داود ئۆغڵو ، سەرۆک وەزیرانی پێشووتری تورکیا ڕایگەیاند، ئەو سزایەی لەلایەن دادگای مێرسینەوە بەسەر سەڵاحەدین دەمیرتاش، ھاوسەرۆکی پێشووتری پارتی دیموکراتی گەلان "ھەدەپە" سەپێدراوە پەیوەندی بە سکاڵای بریگرتەکەیەوە نییە، چونکە داود ئۆغڵو لە ساڵی ٢٠٢٠وە سەرجەم ئەو سکاڵایانەی کشاندووەتەوە کە پەیوەندییان بە سوکایەتیکردن بە خۆیەوە ھەیە.
بریکارەکە باسی لەوەش کردووە ھیچ کام لە پارێزەرەکانی داود ئۆغڵو بەشدارییان لە دادگاییەکەی مێرسیندا نەکردووە و ئەوەی بڵاوکراوەتەوە دوورە لە ڕاستییەوە و مەبەستی خراپی لە پشتەوەیە.
ڕۆژی دووشەممە میدیاکانی تورکیا بڵاویان کردەوە، لەسەر سکاڵایەکی ئەحمەد داود ئۆغڵو، سەرۆک وەزیرانی پێشووتری تورکیا کە لە ساڵی ٢٠١٦ تۆماریکردووە، دادگای مێرسین سزای ١١ مانگ و ٢٠ ڕۆژ زیندانیی بەسەر دەمیرتاشدا سەپاندووە.
بە پێی ھەواڵەکە دەمیرتاش لە ڕێگەی ڤیدیۆوە بەشداری لە دانیشتنەکەدا کردووە و ڕەخنەی لە داود ئۆغڵو گرتووە و وتوویەتی، لەگەڵ ئەوەی سەرۆکی پارتێکی ئۆپۆزسیۆنە کەچی تا ئێستا ئەم سکاڵایەی نەکشاندووەتەوە، ئەمە چ جۆرە سیاسەتێکە پەیڕەوی دەکات؟
پێکدادانەکانی نێوان ھێزەکانی ئاسایشی ناوخۆی باکور و خۆرھەڵاتی سوریا و ھێزەکانی سوریای دیموکرات، لەگەڵ شانە نووستووەکانی داعش لە گرتووخانەی غوێران لە حەسەکە، بەردەوامن و پێ دەنێنە ڕۆژی شەشەمەوە، بە پێی زانیارییەکان پێکدادانەکان چڕ بوونەتەوە و ھەسەدە لە کۆنتڕۆڵکردنەوەی گرتووخانەکە نزیک بووەتەوە، بە تایبەت کە شەوی ڕابردوو شەڕڤانانی ھەسەدە چوونە ناو گرتووخانەی غوێران و دەستیان بەسەر یەکێک لە بیناکاندا گرت، لە ھەمان کاتدا نزیکەی ٣٠٠ تیرۆریستی داعش خۆیان ڕادەستی ھەسەدە کرد.
ھەر بە پێی زانیارییەکان، تیرۆریستانی داعش لە ناو گرتووخانەی غوێران ٧٠٠ منداڵی خۆیان، وەک قەڵغان بۆ ڕێگری لە ئۆپەراسیۆنی شەڕڤانانی ھەسەدە بەکاردەھێنن، کە تا ئێستا لانیکەم ١٨٠ تیرۆریستی داعش بەھۆی ئۆپەراسیۆنەکەوە کوژراون.
لە لایەکی ترەوە ئەنجومەنی گشتیی خۆبەڕێوەبەریی باکور و خۆرھەڵاتی سوریا، لە پەیامێکدا داوای لە ھاوپەیمانیی نێودەوڵەتی کرد، توندڕەوەکانی داعش بۆ وڵاتەکانی خۆیان بگەڕێننەوە.
دەشڵێت، ئامانجی پەلامارەکانی داعش داگیرکردنی شاری حەسەکە و کردنەوەی ڕێڕەوێکە بۆ تیرۆریستان لە تل تەمرەوە بۆ کەمپی ھۆل.
ناوەندی ڕاگەیاندنی ھێزەکانی سوریای دیموکرات "ھەسەدە" بڵاویکردەوە، ئەمڕۆ ٢٥٠ تیرۆریستی داعش خۆیان ڕادەستی ھێزەکانیان کردووە، بەوەش تاکو ئێستا ژمارەی ئەو تیرۆریستانەی داعش کە خۆیان ڕادەست کردووە، گەیشتووەتە ٥٥٠ تیرۆریست.
ھەر ئەمڕۆ شەڕڤانانی ھەسەدە لە ھەڵمەتێکدا ٩ بارمتەیان لە گرتووخانەی سناعە ڕزگار کرد، کە فەرمانبەری گرتووخانەکە بوون و لە لایەن داعشەوە دەستگیرکرا بوون، لە گەڕەکی "زھور"یش، ھەڵمەتی پاککردنەوە دژی ئەو داعشانە ئەنجامدرا کە لە ماڵەکاندا خۆیان حەشارداوە، لە ئەنجامدا ٥ تیرۆریستی داعش کە پشتێنی بۆمبڕێژکراویان پێوە بوو کوژراون، لە گەڕەکی "غوێران"ی خۆرھەڵات، ٩ تیرۆریست و لە باشوری "حەسەکە"ش ٣ بەکرێگرتە کە پیلانیان ھەبووە بۆ ھاوکاری تیرۆریستانی ناو گرتووخانەی "سناعە" کوژراون.
ھەسەدە ڕاشیگەیاند، ھەڵمەتە ئەمنی و سەربازییەکانیان زۆر بە وردی لە گرتووخانەی "سناعە" و دەوروبەری و لە ڕیفی دێرەزوور و ڕەققە بەردەوامن.
رۆبەرت مالی ئاماژەی بەوە کردوە، ئەتۆمی ئێران و دەستگیرکراوە ئەمریکییەکان لە ئێران دوو دۆسێی جیاوازن، بەڵام ئاسان نییە لە ڤییەننا بگەنە رێککەوتن و رێککەوتنی ئەتۆمی زیندوو بکەنەوە ئەگەر چوار ئەمریکی بێ تاوان لە گرتوخانەکانی ئێراندا بن.
ئاشکراشیکردوە، لە کاتێکدا دانوستانی ناڕاستەوخۆیان لەگەڵ ئێران ھەیە لەبارەی دۆسێی ئەتۆمی، سەرلەنوێش دانوستانی نا راستەوخۆ دەکەن بۆ گرەنتیکردنی ئازادکردنی ئەمریکییەکان لە زیندانەکانی ئەو وڵاتە.
چاوەڕوانیش دەکرێت، نوێنەرانی وڵاتانی خۆرئاوا داوا لە بزوتنەوەی تالیبان بکەن، دەسەڵات لەگەڵ کەمینە نەتەوەیی و ئایینییەکانی دیکەی ناوخۆیی ئەفغانستان دابەش بکەن و ڕەوشی ژنان و کچانی ئەو وڵاتە باش بکات.
چوونی وەفدی تالیبان بۆ نەرویژ یەکەم سەردانی نوێنەرانی بزوتنەوەکەیە بۆ دەرەوە، دوای گەڕانەوەیان بۆ دەسەڵاتی ئەفغانستان.
دۆسێی ھەڵگرتنی پارێزبەندی لەسەر گویزەل دوای بڵاوبوونەوەی وێنەیەکی ھات لەگەڵ گەریلایەکی پارتی کرێکارانی کوردستان "پەکەکە" کە ھاوڕێی سەردەمی خوێندنی بووە و لە کاتی پڕۆسەی ئاشتیدا سەردانی قەندیلی کردووە و بینیویەتی.
لە سەرجەم دۆسێکاندا تۆمەتی "ئەندامبوون و پشتیوانیکردن لە پەکەکە" دراوەتە پاڵ پەرلەمانتارەکەی ھەدەپە.