رۆژنامەی دی وێڵتی ئەڵمانی بڵاویکردەوە، ئەڵمانیا لە پێشەوەی وڵاتانی ئەوروپایە کە زۆرترین داوای مافی پەنابەرێتی بۆ ھاتووە، بەجۆرێک ئەمساڵ زیاتر لە ١٩٠ ھەزار کەس داوای مافی پەنابەرێتیان لەو وڵاتە کردووە، کە ژمارەکە بەراورد بە ساڵی رابردوو ٥٧% زیادیکردووە، بە دوای ئەڵمانیادا فەڕەنسا بە زیاتر لە ١١٥ ھەزار داواکاری و ئیسپانیا بە ١١١ ھەزار داواکاری لە پلەکانی دووەم و سێیەمدان.

راشیگەیاند، ٢٧%ی ئەو کەسانەی داوای مافی پەنابەرێتیان لە ئەڵمانیا کردووە ھاووڵاتیی سووریین و ١٠%یان ھاووڵاتیی تورکیان، ھەروەھا دەسەڵاتدارانی ئەڵمانیا ٣٠٢ ھەزار پەنابەریان ئاگادارکردووەتەوە کە خاکی ئەڵمانیا بەجێبھێڵن.

لەلایەکی ترەوە بەپێی ئاماری نوسینگەی فیدڕاڵیی کۆچبەر و پەنابەرانی ئەڵمانیا، لە ١٠ مانگی ئەمساڵدا ١٢ ھەزار و ٦٩٩ کوردی باکووری کوردستان داوای پەنابەرێتییان پێشکەشی ئەڵمانیا کردووە، لەو ژمارەیەش داواکاری سێ ھەزار و ٨٤٧ پەنابەریان رەتکردووەتەوە.

 

وەزارەتی ئابوری ئەڵمانیا رایگەیاند، وەک پشتیوانییەک بۆ خۆپیشاندەرانی ئێران، گەرەنتی قەرزی ھەناردەو وەبەرھێنانی بازرگانی لەگەڵ ئێران  بەتەواوەتی ھەڵًدەپەسێرێت، تەنھا بۆ حاڵەتەکانی پەیوەست بە مافەکانی مرۆڤ چاوپۆشی لە جێبەجێکردنی بڕیارەکە دەکرێت.

 ئاماژەی بەوەشکردوە، بەھۆی مەترسی لە رادەبەدەری رەوشی ئێران  پلانی ئابوری و بەتایبەت گفتوگۆکان لەبارەی کێشەکانی وزە رادەگرێت.

لەلایەکی تریشەوە ٤٣ پەرلەمانتاری پارتی سۆسیال دیموکرات لە پەرلەمانی ئەڵمانیا داوایانکرد، سوپای پاسداران بخرێتە لیستی گروپە تیرۆریستییەکان. بەوتەی ژمارەیەک پەرلەمانتار ، دەسەڵات لە ئێران بە سەرکوتکردنی گەلەکەی بەرگری لەمانەوەی دەکات و شەرعیەتی لەدەستداوە.

مەزڵوم عەبدی فەرماندەی گشتی ھێزەکانی سوریای دیموکرات لە تویتێکدا نوسیویەتی، دڵنیان ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆکی فەڕەنسا ھێرشبەرەکانی پاریس ئاشکرادەکەن و داواش دەکات ھاوکارییەکان بۆ رووبەڕووبونەوەی تیرۆر فراوان بکرێت.
دەڵێت ھێرشەکە دۆزی کوردی کردووەتە ئامانج و جێگەی شەرمەزارییە.

لای خۆیەوە، ئەنتۆنی بلینکن وەزیری دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، سەرەڕای ئیدانەکردنی ھێرشکردنە سەر ناوەندێکی رۆشنبیریی کوردی لە پاریس کەبووە ھۆی کوژرانی سێ کەس و برینداربوونی سێ کەسی تر، ھاوخەمی خۆشیان بۆ رەوەندی کوردی و کەسوکاری قوربانیان و گەلی فەڕەنسا دەردەبڕن.

ھاوکات، ئۆلاف شۆڵتز راوێژکاری ئەڵمانیا لە تویتێکدا رایگەیاند، ئەوەی روویدا ھێرشێکی مەترسیدار بوو کە پاریس و تەواوی فەڕەنسای ھەژاند و خۆیان بەھاوخەمی کەسوکاری قوربانیان دەزانن.

سەرۆکی روسیا لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا، لەبری دەستەواژەی ( ئۆپراسیۆنی سەربازی تایبەت) لە ئۆکراین  دەستەواژەی ( جەنگ)ی بەکارھێنا و  ھیوای خواست جەنگەکە بەزووترین کات کۆتایی بێت.

نیکیتا یوڤیریڤ پەرلەمانتاری ئۆپۆزسیۆنی روسیا وەک ئاماژەیەک بۆ بەکارھێنانی دەستەواژەی جەنگ لە لایەن پوتنەوە لەبارەی لەشکرکێشی وڵاتەکەی بۆسەر ئۆکراین رایگەیاند، لەبەر بڵاوکردنەوەی ھەواڵی چەواشەکاری ھەوڵدەدات رێوشوێنی یاسایی لە دژی پوتن بگرێتەبەر .

لای خۆشیەوە، نید پرایس وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، لە ٢٤ی شوباتەوە ئەمریکا و جیھان دەزانن ئۆپراسیۆنی سەربازی تایبەتی پوتن لە ئۆکراین جەنگێکی دوژمنکارانەی بێ پاساوە و دوای ٣٠٠ رۆژ پوتن دەستەواژەی جەنگ بەکاردەھێنێت، ھیوادارن ھەنگاوی داھاتووی پوتن داننان بێت بە راستییەکان و کۆتایی بە جەنگەکە بھێنێت.

میدیاکانی ئەمریکا بڵاویانکردوەتەوە، جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا لە کالیفۆڕنیا لەگەڵ ژمارەیەک چالاکوانی ئێرانی کۆبووەتەوە و لەبارەی زیندووکردنەوەی رێککەوتنی ئەتۆمی وتویەتی، ھەڵسوکەوت و سیاسیەتی دەسەڵاتدارانی ئێران بووەتە ھۆی ئەوەی رێککەوتنی ئەتۆمی بە یەکجاری بمرێت و ئەستەمە بتوانرێت زیندوو بکرێتەوە.

لە بەرامبەریشدا حسێن ئەمیر عەبدوڵاھیان وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند، ھەموو ھەوڵ و نیەتێکی وڵاتەکەی بۆ ئەوە بووە رێککەوتنی ئەتۆمی زیندوو بکرێتەوە و مەرجی سەرەکیشیان ھەڵگرتنی گەمارۆکانی سەر ئێران بووە، وتیشی، تائێستاش دەرگایان بۆ گفتوگۆ کرایەوەیە لەپێناو گەیشتن بە رێککەوتن، بەڵام پێویستە وڵاتانی تر ئەو راستەییە بزانن کە بۆ ھەمیشە دەرگایان کراوە نابێت.

رۆژنامەی لۆمۆندی فەرەنسی لە راپۆرتێکدا ریزبەندی بۆ ئەو وڵاتانە کردووە کە لە کۆتایی مانگی کانوونی دووەمی ساڵی ٢٠٢٢ تا ئێستا ھاوکاری ئۆکراینیان کردووەو ئەمریکا بە پێشکەشکردنی ٤٧ ملیار یۆرۆ زۆرترین ھاوکاری سەربازی پێشکەش بەو وڵاتە کردووە.

ھەروەھا وڵاتانی  یەکێتی ئەوروپا بە بڕی ١٦ ملیار یۆرۆ ھاوکاری ئۆکراینیان کردووەو کۆی ھاوکارییەکانی سندوقی یەکێتی ئەوروپاش گەیشتۆتە ٣٠ ملیار یۆرۆ.

ژمارەکان کە لەلایەن پەیمانگای ئابوری جیھانییەوە ئاشکراکراون ، پشتیوانییە نھێنییەکان و خەرجی داڵدەدانی ئاوارەکانی ئۆکراین و ھاوکاری رێکخراوە مرۆییەکان ناگرێتەوە.

بەڕێوەبەری تەندروستی شاری تسینگتاو کە ژمارەی دانیشتوانەکەی ١٠ ملیۆن کەسە ئاشکرایکرد، رۆژانە ٤٩٠بۆ ٥٣٠ ھەزار تووشبووی کۆرۆنا لە شارەکەیاندا تۆمار دەکرێت و تا کۆتایی پشووی ئەم ھەفتەیە تێکڕای توشبوون بەرێژەی لەسەدا ١٠ بەرز دەبێتەوە.

بە بڕوای پسپۆڕانی پەتا و نەخۆشییە گواستراوەکان، لەسەرەتای مانگی داھاتوو تەشەنەی کۆرۆنا لە چین بە گشتی و لە شارە گەورەکانی وەک بەیجین دەگاتە لوتکە بۆ ماوەی دوو مانگ بەردەوام دەبێت.

لەسەرەتای ئەم مانگەدا دەسەڵاتدارانی چین لەژێر فشاری ناڕەزایی ھاووڵاتیان، دەستبەرداری رێکارە بنەڕەتییەکانی خۆپارێزی لە ڤایرۆسی کۆرۆنا بوون، ئەوەش وایکرد جارێکی تر ئامارەکان توشبوون بە کۆرۆنا روو لەبەرزبوونەوە بکەن.

بۆ ئیدانەکردنی ھێرشەکەی دوێنێی سەر ناوەندی رۆشنبیری ئەحمەد کایا کە لەلایەن کەسێکی چەکدارەوە ئەنجامدراو بەھۆیەوە ٣ کورد کوژران و سیانی تریش برینداربوون، بۆ رۆژی دووەم رەوەندی کوردی لە پاریس خۆپیشاندانی دەستپێکردو بە بەرزکردنەوەی چەندین دروشم داوای لە پۆلیسی ئەو وڵاتەکرد لێکۆڵینەوەی ورد لە رووداوەکە و پاڵنەرەکانی بکات و پارێزگاری لە رەوەندی کوردی لە فەرەنسا بکات.

ھاوکات میدیاکانی فەرەنسا بڵاویانکردەوە، ئەنجامدەری ھێرشەکە کە پیاوێکی تەمەن ٦٩ ساڵە لەکاتی دەستگیرکردنیدا وتوویەتی  کەسێکی رەگەزپەرستە بۆیە ئەو کارەی کردووە، سەرچاوەیەکی نزیک لە لێکۆڵینەوەکانیش ئاشکرایکرد، ئەمرۆ لێکۆڵینەوە لەگەڵ تۆمەتبارەکە بەردەوامبووە بۆ زانینی پاڵنەری کارەکەی.

ئەو سەرچاوەیە ئاماژەی بەوەشکرد، تۆمەتبارەکە لەکاتی  دەستگیرکردنیدا جانتایەکی بچوکی پێبوە کە دوو بۆ سێ مەخزەنی پڕ لە فیشەکی تێدا بووە.

رێکخراوی یونیسێف ئاشکرایکردوە، بەھۆی گۆڕانکارییەکانی ژینگەو جەنگ و کەمی دانەوێڵە، لە ھەرسێ وڵاتی  سۆماڵ و کینیا و ئەسیوبیا ٢٠ ملیۆن منداڵ رووبەرووی برسێتی توند و نەخۆشی و تیونێتی بوونەتەوە  لەکاتێکدا لە مانگی حوزەیرانی رابردوودا تەنھا ١٠ ملیۆن منداڵ بووە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، لە ھەرسێ وڵات  نزیکەی دوو ملیۆن منداڵ دووچاری بەدخۆراکی توند بوون پێویستیان بە چارەسەرە ، ٢ ملیۆن و ٧٠٠ ھەزار منداڵیش بەھۆی وشکە ساڵییەوە ناچنە قوتابخانەو ٤ ملیۆن منداڵی تریش رووبەرووی مەترسی وازھێنان لە قوتابخانە بوونەتەوە.

میدیاکانی ئەمریکا بڵاویانکردووەتەوە، شەپۆلێکی بەھێزی بەفربارین زۆربەی ویلایەت و شارەکانی ئەمریکای گرتووەتەوە و لە ویلایەتەکانی شیکاگۆ و ئۆکلاھۆما و ئۆھایۆ و کنتاکی و میسوری و کانساس چەندین رووداوی  ھاتوچۆ تۆمارکراون و بەھۆیانەوە ١٠ کەس گیانیان لەدەستداوە، ئاماژەیان بەوەشکردووە، ھەر بەھۆی بەفربارینەوە لە ٢٤ سەعاتی رابردوو لە ئەمریکا ٥ ھەزار و ٧٠٠ گەشتی ئاسمانی ھەڵوەشێنراونەتەوە.

میدیاکانی کەنەداش ئاماژەیان بەوە کردووە، لە شارەکانی ئۆنتاریۆ و کیبیک و ئۆتاوا و تۆرینتۆی بەفرێکی زۆر باریووە و بووەتە ھۆی راگرتنی خوێندن و دەوامی فەرمانگە حکومییەکان و داخستنی زۆربەی رێگە سەرەکییەکان لەگەڵ ھەڵوەشاندنەوەی زیاتر لە چوار ھەزار گەشتی ئاسمانی.

ئاژانسی رۆیتەرز بڵاویکردەوە، کۆمپانیاکانی فڕۆکەوانی ئەمریکا زیاتر لە چوار ھەزار و ٤٠٠ گەشتی ئاسمانییان بۆ رۆژانی پێنجشەممە و ھەینی ھەڵوەشاندۆتەوە، بەھۆی شەپۆلێکی بەفربارین کە بەھێزترینە لە ماوەی چەندین ساڵی رابردوودا. 

"جۆ بایدن" سەرۆکی ئەمریکاش رەوشی کەشوھەوای بە مەترسیدار وەسف کردووە و داوای لە ھاووڵاتیان کرد وریا بن. 

ھاوکات لێپرسراوان ھۆشدارییان داوە لە مەترسی ھاتووچۆ کردن، بە تایبەت لە ئێستادا بەھۆی پشووەکانی سەری ساڵ بەکارھێنانی فڕۆکەخانە و شەمەندۆفێر و ھۆیەکانی تری گواستنەوەی زیاتر بوون. 

ھەروەھا لە ویلایەتەکانی ئۆکلاھۆما و کنتاکی و چەند ویلایەتێکی تر، باری نائاسایی راگەیەندراوە.

ئەنجومەنی پیرانی ئەمریکا بە دەنگی ٦٨ ئەندام و دژایەتی ٢٩ ئەندام، پرۆژە یاسای بودجەی فیدراڵی بۆ ساڵی ٢٠٢٣ پەسەندکردو بڕیارە لە چەند سەعاتی داھاتووشدا لە ئەنجومەنی نوێنەران بخرێتە دەنگدانەوە.

بودجەی خەمڵێنراوی ئەمریکا بۆ ساڵی داھاتوو بریتییە لە ١٧٠٠ ملیار دۆلار کە ٤٥ ملیار دۆلار بۆ ھاوکاری ئۆکراین و زیاتر لە ٤٨٧ ملیۆن دۆلار بۆ بەرەنگاربوونەوەی داعش لە عیراق و سوریا دابین کراوە، لەو بڕەش، ٣٢٢ ملیۆن و ٢٠٤ ھەزار دۆلار بۆ ھاوکاری پێشمەرگە و سوپای عیراق لە بەرەنگاربوونەوەی داعش دیاریکراوە،  ھەروەھا پشکی ھێزەکانی سوریای دیموکرات  بە ١٦٥ ملیۆن و ٣٠٩ ھەزار دۆلار دیاریکراوە.

ڤلادیمیر پوتن سەرۆکی روسیا رایگەیاند، ھەوڵ بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێکی سیاسی و دیبلۆماتی دەدەن بە مەبەستی چارەسەرکردنی کێشەکانیان لەگەڵ ئۆکراین، چونکە دەیانەوێت ئەو شەڕەی تائێستا بەردەوامە کۆتایی پێبھێنن، وتیشی، ھۆکاری سەرەکی سەرھەڵدانی شەڕ لە نێوان روسیا و ئۆکراین، وڵاتانی تر بوون نەک کیێڤ و مۆسکۆ.

سەرۆکی روسیا ئاماژەی بەوەشکرد، ھەرچەندە زووتر کۆتایی بە شەڕ بھێنن، لە بەرژەوەندی ھەردوو وڵات دەبێت، چونکە ھاوڵاتیان و سوپا و ھێزە ئەمنییەکانی ھەردوو وڵاتیش لەماوەی چەند مانگی رابردوودا قوربانی زۆریان داوە، بۆیە ھەوڵ دەدەن بە رێگەیەکی گونجاو کۆتایی بە شەڕ بھێنن، بەڵام کێشەی گەورە ئەوەیە ئۆکراین لە ئێستادا بە ھاندانی وڵاتانی تر دانوستان و گفتوگۆ رەتدەکاتەوە.

جۆن کێربی رێکخەری پەیوەندییە ستراتیژییەکانی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیی ئەمریکا لە کۆشکی سپی رایگەیاندووە، جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا ئامادەیە لەگەڵ ڤلادیمیر پوتن سەرۆکی روسیا کۆببێتەوە بەو مەرجەی دڵنیا بێت کە پوتن خواستێکی جددی ھەیە بۆ کۆبوونەوە و گفتوگۆ، کە تائێستا ئەمریکا ئەو خواستەی لە پوتن نەبینوە.

وتیشی، بایدن ھەمان ئەو پەیامەی بە ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆکی فەڕەنساش وتووە و پێی راگەیاندوە ھەر کاتێک خواستی جددی پوتن بۆ گفتوگۆ و دانوستان ببینێت، ئامادەیە لەگەڵیدا کۆببێتەوە.

وتیشی، ئەو بڕیارە تێچووی زۆری دەوێت و سەرناکەوێت، بە ھەموو شێوەیەکیش پێچەوانەی مافی مرۆڤ و یاساکانی پەنابەرانی نێودەوڵەتییە. 

حکومەتی بەریتانیا لە مانگی نیسانی ئەمساڵ گرێبەستێکی بە بەھای ١٢٠ ملیۆن جونیەی ئستەرلینی لەگەڵ رواندا ئیمزاکرد، کە بەپێی ئەو گرێبەستە بەریتانیا کۆچبەرانی نایاسایی دەنێرێتە رواندا و لەوێ ھەڵسەنگاندن بۆ کەیسەکانیان دەکرێت. 

لە مانگی حوزەیرانی رابردووشدا کە بڕیاربوو یەکەم کاروانی کۆچبەران لە بەریتانیاوە بنێرێنە رواندا، لە کۆتا ساتدا دواخرا، دوای ئەوەی دادگای ئەوروپا بۆ مافەکانی مرۆڤ دەستوەردانی لە بابەتەکە کرد.

داواکاری گشتی فەڕەنسا رایگەیاند، دۆسیەی لێکۆڵینەوەی بۆ ئەو رووداوە کردووەتەوە کە بە رووداوی تیرۆرکردن و کوشتنی بەئەنقەست ناویبردووە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، گومانلێکراوێکی رووداوەکە دەستگیرکراوە کە پیاوێکە و تەمەنی لەنێوان ٦٠-٧٠ ساڵیدایە و لێکۆڵینەوە لەگەڵیدا بەردەوامە.