ئاژانسی رۆیتەرز بڵاویکردەوە، کۆمپانیاکانی فڕۆکەوانی ئەمریکا زیاتر لە چوار ھەزار و ٤٠٠ گەشتی ئاسمانییان بۆ رۆژانی پێنجشەممە و ھەینی ھەڵوەشاندۆتەوە، بەھۆی شەپۆلێکی بەفربارین کە بەھێزترینە لە ماوەی چەندین ساڵی رابردوودا. 

"جۆ بایدن" سەرۆکی ئەمریکاش رەوشی کەشوھەوای بە مەترسیدار وەسف کردووە و داوای لە ھاووڵاتیان کرد وریا بن. 

ھاوکات لێپرسراوان ھۆشدارییان داوە لە مەترسی ھاتووچۆ کردن، بە تایبەت لە ئێستادا بەھۆی پشووەکانی سەری ساڵ بەکارھێنانی فڕۆکەخانە و شەمەندۆفێر و ھۆیەکانی تری گواستنەوەی زیاتر بوون. 

ھەروەھا لە ویلایەتەکانی ئۆکلاھۆما و کنتاکی و چەند ویلایەتێکی تر، باری نائاسایی راگەیەندراوە.

ڤلادیمیر پوتن سەرۆکی روسیا رایگەیاند، ھەوڵ بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێکی سیاسی و دیبلۆماتی دەدەن بە مەبەستی چارەسەرکردنی کێشەکانیان لەگەڵ ئۆکراین، چونکە دەیانەوێت ئەو شەڕەی تائێستا بەردەوامە کۆتایی پێبھێنن، وتیشی، ھۆکاری سەرەکی سەرھەڵدانی شەڕ لە نێوان روسیا و ئۆکراین، وڵاتانی تر بوون نەک کیێڤ و مۆسکۆ.

سەرۆکی روسیا ئاماژەی بەوەشکرد، ھەرچەندە زووتر کۆتایی بە شەڕ بھێنن، لە بەرژەوەندی ھەردوو وڵات دەبێت، چونکە ھاوڵاتیان و سوپا و ھێزە ئەمنییەکانی ھەردوو وڵاتیش لەماوەی چەند مانگی رابردوودا قوربانی زۆریان داوە، بۆیە ھەوڵ دەدەن بە رێگەیەکی گونجاو کۆتایی بە شەڕ بھێنن، بەڵام کێشەی گەورە ئەوەیە ئۆکراین لە ئێستادا بە ھاندانی وڵاتانی تر دانوستان و گفتوگۆ رەتدەکاتەوە.

جۆن کێربی رێکخەری پەیوەندییە ستراتیژییەکانی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیی ئەمریکا لە کۆشکی سپی رایگەیاندووە، جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا ئامادەیە لەگەڵ ڤلادیمیر پوتن سەرۆکی روسیا کۆببێتەوە بەو مەرجەی دڵنیا بێت کە پوتن خواستێکی جددی ھەیە بۆ کۆبوونەوە و گفتوگۆ، کە تائێستا ئەمریکا ئەو خواستەی لە پوتن نەبینوە.

وتیشی، بایدن ھەمان ئەو پەیامەی بە ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆکی فەڕەنساش وتووە و پێی راگەیاندوە ھەر کاتێک خواستی جددی پوتن بۆ گفتوگۆ و دانوستان ببینێت، ئامادەیە لەگەڵیدا کۆببێتەوە.

وتیشی، ئەو بڕیارە تێچووی زۆری دەوێت و سەرناکەوێت، بە ھەموو شێوەیەکیش پێچەوانەی مافی مرۆڤ و یاساکانی پەنابەرانی نێودەوڵەتییە. 

حکومەتی بەریتانیا لە مانگی نیسانی ئەمساڵ گرێبەستێکی بە بەھای ١٢٠ ملیۆن جونیەی ئستەرلینی لەگەڵ رواندا ئیمزاکرد، کە بەپێی ئەو گرێبەستە بەریتانیا کۆچبەرانی نایاسایی دەنێرێتە رواندا و لەوێ ھەڵسەنگاندن بۆ کەیسەکانیان دەکرێت. 

لە مانگی حوزەیرانی رابردووشدا کە بڕیاربوو یەکەم کاروانی کۆچبەران لە بەریتانیاوە بنێرێنە رواندا، لە کۆتا ساتدا دواخرا، دوای ئەوەی دادگای ئەوروپا بۆ مافەکانی مرۆڤ دەستوەردانی لە بابەتەکە کرد.

داواکاری گشتی فەڕەنسا رایگەیاند، دۆسیەی لێکۆڵینەوەی بۆ ئەو رووداوە کردووەتەوە کە بە رووداوی تیرۆرکردن و کوشتنی بەئەنقەست ناویبردووە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، گومانلێکراوێکی رووداوەکە دەستگیرکراوە کە پیاوێکە و تەمەنی لەنێوان ٦٠-٧٠ ساڵیدایە و لێکۆڵینەوە لەگەڵیدا بەردەوامە.

جینگ شوان، جێگری نوێنەری ھەمیشەیی چین لە ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی رەخنەی لە ھێرشەکانی تورکیا بۆ سەر ناوچەکانی باکور و خۆرھەڵاتی سوریا گرت و جەختی کردەوە لە گرنگی راگرتنی ئەو ھێرشانە. 

نوێنەری چین وتیشی، سوریا خاوەن سەروەری خۆیەتی، بەڵام تورکیا دەیان جار ھێرش و ئۆپراسیۆنی بۆ سەر ئەو وڵاتە ئەنجامداوە و سەروەری خاکەکەی بەزاندووە.  

لە بەرامبەردا، "فریدون ھادی سینیرلی ئۆغلۆ" نوێنەری تورکیا لە ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی وتی، ھیچ وڵاتێک مافی ئەوەی نییە رێنماییان بکات و تورکیا مافی خۆیەتی بەرگری لە سنور و گەلەکەی بکات.

لەلایکی ترەوە، ھەردوو پارتی گەلی دەسەڵاتدار و پارتی سەوزی نەمسا پێشنیارێکیان بۆ ئیدانەکردنی ئۆپراسیۆنەکانی تورکیا لە دەرەوەی سنورەکانی رەتکردەوە، کە پێشکەشی پەرلەمانی نەمسا کرابوو لەلایەن پارتی دیموکراتی کۆمەڵایەتی ئەو وڵاتەوە. 

"عەبدولرەحیم موسەوی" فەرماندەی گشتی سوپای ئێران بڵاویکردەوە، ئەگەر ئیسرائیل و ھاوپەیمانەکانی پلانیان ھەبێت بۆ بە ئامانجکردنی کۆماری ئیسلامی ئێران، پەشیمانیان دەکەنەوە، چونکە لە ئەگەری ھەر ھەنگاوێکی ئیسرائیل وەڵامی خێرا و یەکلاکەرەوەیان دەبێت.

وتیشی، لەئێستادا ئیسرائیل روبەڕوی ناکۆکی ناوخۆیی و دەرەکی و قەیرانی ئەمنی و سیاسی بووەتەوە و لەژێر فشاری دەرەکیدایە، ھەموو ھەنگاوێکیشیان لەژێر چاودێری وردایە. 

ئەو لێدوانەش لە کاتێکدایە کە، "بنیامین ناتانیاھۆ" سەرۆک وەزیرانی راسپێردراوی ئیسرائیل ھەڕەشەی بە ئامانجگرتنی ئێرانی کرد.

کۆمسیۆنی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ کاروباری پەنابەران بڵاویکردەوە، زیاتر لە حەوت ملیۆن و ٨٠٠ ھەزار ئۆکراینی گەیشتوونەتە وڵاتانی ئەوروپا، ئەوەش لە مانگی شوباتی رابردووی ئەمساڵەوە کە جەنگی روسیا بۆ سەر ئۆکراین دەستیپێکرد. 

بەپێی ئاماری کۆمسیۆنی نەتەوە یەکگرتووەکان، بە تەنھا روسیا پێشوازی لە دوو ملیۆن و ٩٠٠ ھەزار پەنابەر کردووە، ئەڵمانیاش پێشوازی لە زیاتر لە یەک ملیۆن پەنابەری ئۆکراینی کردووە.

ئەمڕۆ لەگەڵ کردنەوەی بازاڕی وزەی جیھان، نرخی نەوتی برێنت ٤٤ سەنت رووی لە بەرزبوونەوە کرد و بە ٨٢ دۆلار و ٦٤ سەنت مامەڵەی پێوەکرا.

ھاوکات نرخی نەوتی تەکساسیش، ٤٩ سەنت بەرزبووەوە و گەیشتە ٧٨ دۆلار و ٧٨ سەنت بۆ ھەر بەرمیلێک.

چوار رۆژە لەسەر یەک نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیھان روو لە بەرزبوونەوە دەکات، ھۆکارەکەشی بۆ کەمبوونەوەی یەدەگی نەوتی خاو و بەرھەمە نەوتییەکان لە ئەمریکا دەگەڕێتەوە.

بەپێی پێشبینییەکانیش، چاوەڕواندەکرێت خواستی چین بۆ نەوتی خاو لەسەرەتای ساڵی داھاتوو زیادبکات، کە ئەوەش دەبێتە ھۆکار بۆ بەرزبوونەوەی نرخی نەوت.

ئەو رێکخراوە لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، حەوت ھەزار منداڵی بیانی لە کەمپەکانی باکور و خۆرھەڵاتی سوریا گیریان خواردووە و رۆژانە روبەڕووی دەستدرێژی و توندوتیژی دەبنەوە، داواشی لە وڵاتان کرد پەلە بکەن لە وەرگرتنەوەیان. 

بەپێی رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان، بە تەنھا لە کەمپی ھۆڵ ٥٦ ھەزار کەس ھەیە، کە زۆرینەیان ژن و منداڵن و لەنێویاندا زیاتر لە ١٠ ھەزار خێزانی داعشە بیانییەکان ھەیە، لە ساڵی ٢٠١٩ەوە تائێستا، ھەزار و ٤٦٤ ژن و منداڵ لەو کەمپە لەلایەن وڵاتەکانیانەوە وەرگیراونەتەوە. بە تەنھاش لەمساڵدا ٥١٧ ژن و منداڵ وەرگیراونەتەوە کە بە ژمارەیەکی پێوانەیی دادەنرێت. 

چەندین ساڵیشە ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری باکور و خۆرھەڵاتی سوریا داوا لە وڵاتان دەکات، ھاووڵاتیانیان لە کەمپی ھۆڵ و رۆژ لە پارێزگای حەسەکە وەربگرنەوە.

دیمیتری بیسکۆڤ وتەبێژی کۆشکی کرملین لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا ھەڵوێستی وڵاتەکەی سەبارەت بە سەردانی سەرۆکی ئۆکراین بۆ ئەمریکاو کۆبوونەوەی لەگەڵ جۆبایدن روونکردنەوەو رایگەیاند، بایدن و زیلینسکی تا ئێستا ھیچ شتێکیان نەوتووە پیشانی بدات نیازی نەھێشتنی مەترسییەکانی روسیایان ھەیە.

وتیشی، ناردنی سیستمی بەرگری مووشەکی پاتریۆت بۆ ئۆکراین ھاوکار نابێت لە خێرا یەکلاکردنەوەی ململانێکە و رێگرییان لێناکات لەوەی ئامانجەکانی ئۆپراسیۆنە سەربازییەکەیان بەدی بھێنن و روسیا لەناوی دەبات.

وتەبێژی کۆشکی کرملین راشیگەیاند، دوای سەردانەکەی زیلینسکی ، ئەمریکا شەڕی بەوەکالەت لە دژی روسیا دەستپێدەکات.

رۆژی چوار شەممە سەرۆکی ئۆکراین لەیەکەم سەردانیدا لەدوای لەشکرکێشی روسیا بۆ سەر وڵاتەکەی گەیشتە ئەمریکا و لەگەڵ جۆ بایدن کۆبووەوە.

حکومەتی فەڕەنسا رایگەیاند، لەپێناو سنوردانان بۆ کۆچی نایاسایی رێکاری نوێ لە وڵاتەکەی دەگرنەبەر.

بەپێی ئەو رێکارانە، سزایی قاچاغچییەکان لە ١٠ ساڵ زیندانی بۆ ٢٠ ساڵ زیاد کراوە و غەرامەی چوار ھەزار یۆرۆش دەخرێتە سەر ھەر کۆمپانیا و دوکانێک کە کۆچبەری نایاسایی دادەمەزرێنن.

ھەروەھا پەنابەران دەبێت تاقیکردنەوەی زمانی فەڕەنسی بکەن و رێز لە بەھا سەرەکییەکانی فەڕەنسا بگرن، ئەگەرنا مافی مانەوەیان رەتدەکرێنەوە و روبەڕووی دیپۆرتکردن دەبنەوە. 

لە فەڕەنسا نزیکەی ٧٢%ی داواکاریی پێدانی مافی پەنابەری رەتدەکرێنەوە، بەڵام ژمارەیەکی زۆر کەمیان دیپۆرتدەکرێنەوە. بەپێی ئامارەکان، لە ساڵی ٢٠١٩دا بڕیاری دیپۆرتکردنەوە بۆ ١٢٢ ھەزار و ٨٥٢ کۆچبەر دەرچوو، کە تەنھا ١٢.٢%یان دیپۆرتکراونەتەوە.

جیرالد دارمانین وەزیری ناوخۆی فەڕەنساش رایگەیاند، ئامانجیان خێراکردنی رێکارەکانی پەنابەرانە، چونکە رێکارەکان زۆر بە سستی بەڕێوەدەچن. 

رۆژی پێنجشەممە تۆبیاس بیلسترۆم وەزیری دەرەوەی سوید سەردانی ئەنقەرەی کرد و لەگەڵ مەولوود چاووشئۆغڵو وەزیری دەرەوەی تورکیا کۆبووەوە، دواتریش لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانییدا ناوەڕۆکی کۆبوونەوەکەیان ئاشکرا کرد.

چاووشئۆغڵو وتی، سوید ھەرچەند ھەندێک رێکاری گرتووەتەبەر، بەڵام ئەوە بەس نییە و ئەو وڵاتە ھیچ ھەنگاوێکی کۆنکرێتی بۆ رادەستکردنەوەی " داواکراوەکان" بە تورکیا نەناوە، کە ئەوە مەرجی ئەنقەرە بوو بۆ رازیبوون لەسەر بە ئەندامبوونی سوید لە ناتۆ.

لە بەرامبەریشدا وەزیری دەرەوەی سوید رایگەیاند، وڵاتەکەی رێکاری جدی بەرامبەر ئەو کەسانە گرتووەتەبەر، کە دەکەونە چوارچێوەی رێککەوتنی تورکیا و سوید و وەزارەتەکانی دادی ھەردوو وڵات زانیارییان لەبارەی ئەو کەسانەوە ئاڵوگۆڕ کردووە.

بە پێی گرتەیەکی ڤیدیۆیی، سەرۆکی ئەمریکا ٣ی مانگی رابردوو لە میانی بەشداریکردنی لە کەمپینێکی ھەڵبژاردن لە ویلایەتی کالیفۆرنیا، ژنێک داوای لێدەکات مردنی (پلانی کاری گشتگیری ھاوبەش) کە بە رێککەوتنی ئەتۆمی ناسراوە رابگەیەنێت، لە وەڵامدا بایدن دەڵێت کاری واناکات لەبەر زۆر ھۆکار، دواتریش بایدن دەڵێت رێککەوتنەکە مردووە، بەڵام رایناگەیەنن چونکە چیرۆکەکە شیکردنەوەی زۆری دەوێت.

ئەو ژنە کە پێدەچێت ئەمریکییەکی بە رەگەز ئێرانی بێت لە وەڵامی بایدندا دەڵێت، دەسەڵاتی ئێران نوێنەرایەتی گەلەکەی ناکات، ئەگەر چەکی ئەتۆمی بەدەستبھێنێت بەکاریدەھێنێت.

لە ھەنگاوێکی مێژوویدا سەرجەم پەرلەمانتارانی نەمسا کە ژمارەیان ١٨٣ پەرلەمانتارە بڕیاریاندا دۆسیەی ١٨٣ زیندانی سیاسی لە ئێران لەئەستۆ بگرن.

ھاوکات ژمارەی پەرلەمانتارانی ئەڵمانیا کە بەشداری ھەڵمەتی لەئەستۆگرتنی دۆسیەی زیندانیانی سیاسی  ئێرانیان کردووە بۆ  ١٢٠ پەرلەمانتار بەرزبووەتەوە.

پەرلەمانتارانی ئەڵمانیا رایانگەیاندووە، لە رێگەی فشاری سیاسی و ناردنی نامە بۆ باڵیۆزی ئێران و ئەنجامدان چاوپێکەوتن لەگەڵ راگەیاندنەکان ھەوڵدەدەن رێگری بکەن لە جێبەجێکردنی سزای لەسێدارەدان بەسەر زیندانیانی ئێران.
لەلایەکی ترەوە، ژمارەیەک سیناتۆری کۆماری و دیموکراتی ئەمریکا ئیدانەی سەرکوتکارییەکانی دەسەڵاتی ئێران دەکەن و جەختدەکەنەوە لەسەر چڕکردنەوەی فشارەکان لەسەر دەسەڵات و گرتنەبەری ھەموو میکانیزمەکان بۆ پشتیوانیکردنی خۆپیشاندەرانی ئێران.

تیم کین سیناتۆری دیموکراتەکان راگەیاند، دوای دەرکردنی تاران لە لیژنەی ژنانی نەتەوە یەکگرتووەکان، پێویستە بیر لە ستراتیژ و رێگەی نوێ بکەنەوە بۆ خستنەڕووی رادەی خراپی رەفتارەکانی دەسەڵاتدارانی ئێران و ھەموو فشارێک دەکەن بۆ راگرتنی ئەو رافتارانە. 

سوپای تورکیا لە ٢٠ی تشرینی یەکەمی رابردوو ئۆپراسیۆنی سەربازی ( چنگ- شمشێر)ی لە باکوری سوریا دەستپێکردووە و لەو کاتەشەوە تائێستا بەردەوام ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی ھەسەدە بۆردوومان دەکات، خلوسی ئاکار وەزیری بەرگری تورکیا لەبارەی ئۆپراسیۆنی زەمینی بۆ سەر باکوری سوریا رایگەیاندووە، وڵاتەکەی بۆ ئەنجامدانی ئۆپراسیۆنی سەربازی لە دژی ھەسەدە مۆڵەت لە کەس وەرناگرێت .

بە پێی راپۆرتە رۆژنامەوانییەکان، فشارەکانی ئەمریکا ئۆپراسیۆنەکەی تورکیای سڕکردووە و لە ئامادەکاریدایە ھێزەکانی بگەڕێنێتەوە ئەو شوێنانەی لێی کشابوونەوە.

بە وتەی سەرچاوەکان، ھێزەکانی ئەمریکا دوای گەڕانەوەیان بۆ رەقە و کردنەوەی بنکەی سەربازی،  پلانیان ھەیە بگەڕێنەوە ھەموو بنکەکانیان لە کۆبانێ و مەنبەج و تەلرەفعەت .