ڤۆلۆدیمیر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکراین رایگەیاند، لەسەرەتای دەستپێکردنی ھێرشەکانەوە بۆ سەر وڵاتەکەی، یەکێک لە ئامانجە سەرەکییەکانی روسیا کەرتی وزە و کارەبای ئۆکراین بووە و لە ماوەی چەند مانگی رابردووشدا لە رێگەی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و بۆردومانەکانەوە نزیکەی تەواوی سەرچاوەکانی وزە و کارەبای ئۆکراینی کردووەتە ئامانج و زۆربەیان بە تەواوی لەناوچوون و بەھۆیانەوە لەئێستادا زۆربەی شار و ناوچەکانی ئۆکراین بێکارەبان.

وتیشی، ٣ ھەزار و ٣٩٢ سەربازی ئۆکراینی کە لەلایەن سوپای روسیاوە دەستگیرکراون لەگەڵ ١٥ ھەزار ھاووڵاتی مەدەنی لەو ناوچانەی لەلایەن روسیاوە داگیرکراون تائێستا بێسەروشوێنن و ھیچ زانیارییەک لەسەریان نییە و چارەنووسیان نادیارە.

روانگەی سوریا بۆ مافەکانی مرۆڤ بڵاویکردەوە، پەلامارەکە لەلایەن تیرۆریستانی داعشەوە ئەنجامدراوە بە بۆمبی چێندراو، کە سێ ئۆتۆمبێلی گواستنەوەی کرێکارانی لە کێڵگەی نەوتی تەییم لە پارێزگای دێرەزوور لە باکوری خۆرھەڵاتی سوریا کردووەتە ئامانج، ھەروەھا بە چەکی سوک و مامناوەند تەقەیان بە ئاڕاستەی ئۆتۆمبێلەکان کردووە. 

وەزارەتی نەوت و سامانە سروشتییەکانی سوریاش پەلامارە تیرۆریستییەکەی پشتراست کردەوە و رایگەیاند، ئەو ئۆتۆمبێلانەی کراونەتە ئامانج سەر بە کۆمپانیای فوراتن بۆ نەوت. 

بەپێی ئامارەکانی روانگەی سوریاش بۆ مافەکانی مرۆڤ، لە پەلامارەکەدا ١٢ کرێکار کوژراون و دووانی تریش برینداربوون، لە کاتێکیشدایە کە پەلامارەکانی داعش بۆ سەر چەندین ناوچەی باکور و خۆرھەڵاتی سوریا زیادیکردووەتەوە.

رێکخراوی ھەنگاو بۆ مافەکانی مرۆڤ بڵاویکردووە، فەرشاد ئەحمەدی کە ھاووڵاتییەکی کوردی خەڵکی دێھلۆڕانە لەلایەن دادگای شۆڕشی تارانەوە بە تۆمەتی خۆپیشاندان و تێکدانی ئاسایشی گشتی، سزای دوو ساڵ زیندانیکردن و پێنج ساڵ زیندانیکردنی ھەڵپەسێردراوی بەسەردا سەپێندراوە و تەنھا ١٠ رۆژیش دیاریکراوە بۆ ئەوەی پارێزەرەکانی لە دادگای تێھەڵچوونەوە تانە لە سزاکە بدەن.

راشیگەیاندووە، پێشتر فەرشاد ئەحمەدی لە گرتووخانەی ئێڤین لە تاران ماوەیەکی زۆر لە ژووری تاکەکەسی بووە و لە ھەموو مافە سەرەتاییەکانی بێبەشکراوە.

ھەوەرھا فەرشاد یەکێکە لە بەندکراوانی سیاسیی پێشوو و لە ساڵی ٢٠١٧دا لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانی ئێرانەوە دەستبەسەرکراوە و بۆ بەندیخانەی ئەھواز گواسترابووەوە.

شەبنەم کورور فینجانچی  تەمەن ٦٣ ساڵ کە مانگی ئەیلولی رابردوو لەسەر لێدوانێک کە داوایکردبوو لێکۆڵینەوە لە بەکارھێنانی چەکی کیمیایی لە دژی گەریلاکانی پەکەکە بکرێت دەستگیرکرا، ئەمرۆ لە دادگای ئیستەنبوڵ دووەم دانیشتنی دادگایکردنی بەڕێوەچوو، لە دادگاییەکەدا فنجانچی بە سەرۆکی دادگاکەی رایگەیاند، وەک مەترسیدارترین گومانلێکراو مامەڵەی لەگەڵ دەکەن تاکو کاریگەری لەسەر دروستبکەن.

لە کۆتایی دانیشتنەکەشدا، سەرۆکی دادگا داواکاری ئازادکردنی سەرۆکی سەندیکای پزیشکانی رەتکردەوەو  رۆژی ١١ی کانونی دووەمی بۆ  سێیەمین دانیشتنی دادگا دیاریکرد.

ھاوکات سەندیکای پزیشکانی تورکیا لە دەرەوەی ھۆڵی دادگاییەکە راگەیەنراوێکی بڵاوکردەوەو رایگەیاند، سەرجەم ئەندامانی لیژنەی جێبەجێکاری سەندیکاکەیان کە ١١ کەسن خراونەتە ژێر لێکۆڵینەوەوە.

ئاژانسی ھرانای تایبەت بە مافەکانی مرۆڤ سەبارەت بە دوایین ئاماری قوربانیانی خۆپیشاندانەکانی ئێران بڵاویکردەوە، تائێستا ٥٠٨ خۆپیشاندەر گیانیان لەدەستداوە، کە لەنێویاندا ٩٦ منداڵ ھەیە. 

ھاوکات پێگەی ئێران ئینتەرناشناڵ لە راپۆرتێکدا بڵاویکردووەتەوە، سوپای پاسداران ھەڕەشە لە رۆژنامەنووسان دەکات سەبارەت بە بڵاوکردنەوەی بیروڕاکانیان لەسەر خۆپیشاندەران و رەوشی دەستگیرکراوان و چاوپێکەوتن لەگەڵ کەسوکارەکانیان.

راشیگەیاندووە، لەچەند رۆژی رابردوودا سوپای پاسداران ھەڵیکوتاوەتە سەر ماڵی ژمارەیەک رۆژنامەنووس و دەستیگرتووە بەسەر کەلوپەل و ئامێرە ئەلکترۆنییەکانیاندا.

بەپێی ئامارێکی سەندیکای رۆژنامەنووسانی ئێرانیش، تائێستا نزیکەی ٧٠ رۆژنامەنووس دەستگیرکراون و تەنھا نیوەیان بە کەفالەت ئازادکراون. 

فیدراسیۆنی سەراسەری پەنابەرانی عێراقی لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، رۆژی ٢٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢ لە ناوچەی بۆدرومی سەر بە شاری مۆغەڵا ٣٤ کۆچبەر دەستگیرکراون کە بەنیازبوون  بپەڕنەوە بۆ دوورگەکانی یۆنان.

ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، لە ھەمان رۆژ لە ناوچەی چەشمێی سەربە شاری ئەزمیر و لە ناوچەی ئایڤاچەکی شاری چەنەکاڵێ و لە ناوچەی کوشاداسێی سەربە شاری ئایدن، ١٣٩ کۆچبەر لە چەند کاتێکی جیا لە دەریادا ڕزگارکراون کە لەلایەن یۆنانەوە دیپۆرت کرابوونەوە.

فیدانت باتل جێگری وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، نیگەرانن لە بڕیاری دادگای تورکیا بۆ سەپاندنی زیندانی ھەتا ھەتایی بەسەر "عوسمان کاڤالا" چونکە لەگەڵ مافەکانی مرۆڤ و سەروەری یاسادا یەکناگرێتەوە. 

وتیشی، جارێکی تر داوا لە تورکیا دەکەنەوە عوسمان کاڤالا ئازادبکەن و رێوشوێنەکانیان لەگەڵ یاساکانی دادگای ئەوروپا بۆ مافی مرۆڤ یەکبگرێتەوە، ھەروەھا داوای ئازادکردنی سەرجەم زیندانیانی تر دەکەن، کە بێ تاوان دەستگیرکراون. 

ئەو لێپرسراوە ئەمریکییە وتیشی، گەلی تورکیا مافی خۆیەتی بەبێ ترس لە سزا، بیروبۆچوونەکانی دەربڕێت و ئازادییە سەرەتاییەکانی پەیڕەو بکات.

عوسمان کاڤالا بازرگانە و چالاکوانی بواری کاری خێرخوازییە، بە نەیاری رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا دادەنرێت، دوای دەستگیرکردنی لە ساڵی ٢٠١٧، لە ساڵی ٢٠٢٠ ئازاد کرا، بەڵام پێش ئەوەی بگاتە ماڵەوە جارێکی تر دەستگیرکرایەوە.

لە دوای کۆبوونەوەکەی لەگەڵ وەزیرانی بەرگری سوریا و روسیا، خلوسی ئاکار وەزیری بەرگری تورکیا رایگەیاند، لە کۆبوونەوەکەدا گرەنتیکردنی سەقامگیری رەوشی سوریا و ناوچەکە بە گشتی تاوتوێ کراوە.

جەختیشیکردەوە لەوەی، تورکیا رێز لە سەروەری خاکی وڵاتانی دراوسێی دەگرێت، بە تایبەت سوریا و عێراق، ئامانجیشیان رەوینەوەی مەترسییە ئەمنییەکانە لەسەر ئاسایشی نیشتمانی تورکیا، ھەروەھا ھەوڵی زیاتر دەدەن بۆ رێگریکردن لە کۆچ لە سوریاوە بۆ تورکیا. 

 خلوسی ئاکار وتیشی، لەگەڵ ھاوتا سورییەکەی رێککەوتوون بۆ بەردەوامیدان بە کۆبوونەوە سێ قۆڵییەکانیان، بەردەوامیش دەبن لە پێشکەشکردنی ھاوکارییەکانیان. 

لە دوای سەرھەڵدانی قەیرانی سوریا لە ساڵی ٢٠١١، بۆ یەکەمجار دوێنێ وەزیرانی بەرگری تورکیا و سوریا بە ئامادەبوونی وەزیری بەرگری روسیا لە مۆسکۆ کۆبوونەوە و رایانگەیاند کۆبوونەوەکەیان ئەرێنی بووە.

ناتانیاھۆ لەبەردەم پەرلەمانی ئیسرائیل کە بە کنیست ناسراوە بەرنامەی حکومەتی نوێی خستەڕوو و بەر لە سوێند خواردنی رایگەیاند، رێگریکردن لە ھەوڵەکانی ئێران بۆ پەرەدان بە چەکی ئەتۆمی کە ھەڕەشە لە ھەموو جیھان دەکات، لەپێشینەی کارەکانیانەوە. 

وتیشی گرەنتی ئەوە دەکەن توانای سەربازی ئیسرائیل لە پێش وڵاتانی تری ناوچەکەوە بێت و بازنەی ئاشتی لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی فراوانتر دەکەن. 

ناتانیاھۆ تەمەنی ٧٣ ساڵە و لە مێژووی ئیسرائیل زۆرترین ماوە بە سەرۆک وەزیران ماوەتەوە، کە لە ساڵانی ١٩٩٦ بۆ ١٩٩٩ و دواتر لە ٢٠٠٩ بۆ ٢٠٢١ سەرۆک وەزیران بووە، دوای ئەوەشی ھاوپەیمانییەکەی لە ھەڵبژاردنەکانی مانگی تشرینی دووەمی رابردوو توانی ٦٤ کورسی پەرلەمان بۆ خۆی مسۆگەر بکات، بۆ سێیەمین جار سوێندی یاسایی وەک سەرۆک وەزیران خوارد.

میدیاکانی رۆژئاوای کوردستان بڵاویانکردەوە، تیرۆریستانی داعش ئۆتۆمبێلێکی سەربە ھێزی ئاسایشی ناوخۆ لە شاری رەققە لە باکور و خۆرھەڵاتی سوریا کردووەتە ئامانج  کە بەڕێکەتبوو بە ئاڕاستەی شارۆچکەی "جەدیدات" بەرەو مەزاری شەھیدان. 

ئاماژەیان بەوەشکردووە، لەو ھێرشەی داعش ئەندامێکی ھەسەدە گیانی لەدەستداوە و دووانی دیکەش برینداربوون.

ئەو ھێرشەی داعش لەکاتێکدایە کە رۆژی دووشەممە تیرۆریستانی داعش لەسنوری پارێزگای رەققە ھێرشیانکردە سەر بارەگایەکی ھەسەدە و بەھۆیەوە شەش ئەندامی ھەسەدە و ھێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ گیانیان لەدەستدا.

بەدران جیا کورد ھاوسەرۆکی وەزارەتی پەیوەندییەکانی دەرەوەی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری بە ئاژانسی نۆرس پرێسی ڕایگەیاندووە، کۆبوونەوەکەی شەوی چوارشەممەی مۆسکۆ، لەنێوان وەزیرانی دەرەوەی روسیا و تورکیا و سوریا و کۆبوونەوەی نێوان وەزیرانی بەرگری و بەرپرسانی ھەواڵگری ھەر سێ وڵات، قۆناغێکی نوێی ڕێککەوتن و پلانی دوژمنکارانەی ھاوبەشە بۆ سەر گەلانی ناوچەکە.

ئاماژەی بەوەشکرد، قۆناغی داھاتوو سەرھەڵدانەوەی گروپە تیرۆریستییە توندڕەوەکان و شکستپێھێنانی ھەوڵە نێودەوڵەتی و ناوخۆییەکانی پەیوەست بە گفتوگۆ و چارەسەر دەبن.

ئەو بەرپرسەی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری ھۆشداریدەدات و دەڵێت، ئەگەر تورکیا توانی ڕژێمی سوریا بکێشێتە ناو پیلانەکانییەوە، ئەوا پشێوییەکی گەورە لە ناوچەکە روودەدات و ململانێکانی دەگێڕێنێتەوە بۆ سەرەتا.

وتەبێژی بانکی ناوەندی ئێران رایگەیاند، ساڵح ئابادی پارێزگاری بانکی ناوەندی لە دەرئەنجامی دابەزینی بەھای دراوی وڵات لە چەند ھەفتەی رابردوودا، دەستلەکارکێشانەوەی پێشکەشکردووەو ئەنجومەنی وەزیران محەمەد رەزا فەرزینی کردۆتە بەڕێوەبەری جێبەجێکاری بانکی ناوەندی.

ھاوکات ئیبراھیم رەئیسی سەرۆک کۆماری ئێران لە کۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیراندا جەختی کردەوە لە گرنگی ھەماھەنگی تەواو لەگەڵ تیمی ئابوری حکومەت لە پێناو سەقامگیری بەھای دراو و ھەڵئاوسان.

بەھای تمەن لەبەرامبەر دۆلار دابەزینی مێژوویی تۆمارکردووەو سەد دۆلار بە زیاتر لە ٤٠ ملیۆن تمەن مامەڵەی پێوەدەکرێت ، سەنتەری ئاماری ئێرانیش ئاماژەی بەوەکردووە، رێژەی ھەڵئاوسان ئاستێکی پێوانەیی تۆمارکردووەو گەیشتۆتە ٦٧% بۆ خۆراک و خواردنەوەکان و توتن.

ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی بە سەرۆکایەتی ئەمریکا، ئاماری کارو چالاکییەکانی لە ساڵی ٢٠٢٢ بڵاوکردەوەو رایگەیاند، لە سوریا ١٠٨ کردەوەی ھاوبەش و لە عێراق ١٩١ کردەوەی ھاوبەشی سەربازی لە دژی گروپی تیرۆریستی داعش ئەنجامداوە. رونیشیکردەوە، ھیچ سەربازێکی ئەمریکی لە کردەوە سەربازییەکاندا نەکوژراوە.

ھاوکات سوپای ئەمریکا لە راگەیەنراوێکدا رایگەیاند، لە ئۆپراسیۆنەکانی دژی داعش لە سوریا، ٢١٤ ئەندامی داعش دەستگیرکراون و ٤٦٦ ئەندامی دیکەی ئەو گروپە کوژراون.

ئاماژەی بەوەشکردووە، ھەروەھا لە عێراق، ١٥٩ ئەندامی داعش لە ئۆپراسیۆنەکاندا دەستگیرکراون و ٢٢٠ ئەندامی دیکەی ئەو رێکخراوە کوژراون.

سوپای ئەمریکا دەشڵێت، ھەر لە ئۆپراسیۆنەکاندا ژمارەیەک سەرکردەی داعش لەعێراق و سوریا کوژراون.

ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش لە ساڵی ٢٠١٤ بە سەرۆکایەتی ئەمریکا پێکھێنرا بۆ بەرەنگاربوونەوەی گروپی تیرۆریستی داعش لە سوریا و عێراق و لە ئێستاشدا لەگەڵ ھەسەدە لە سوریا و پێشمەرگەو سوپا لە عێراق لە ھەماھەنگیدایە بۆ لەناوبردنی شانە نوستوەکانی داعش.

چاوشئۆغلو لە کۆنفرانسی رۆژنامەوانی ھەڵسەنگاندنی ساڵانەی وەزارەتەکەی رایگەیاند، گفتوگۆکانیان لەگەڵ نەتەوەیەکگرتوەکان و ئەمریکا و روسیا و عێراق و سوریا بەردەوامە و حکومەتی سوریا خواستی گەڕاندنەوەی ئاوارەکانی بۆ وڵاتەکەی ھەیە بەمەرجێک بە شێوەیەکی ئەرێنی بێت و گەرەنتی سەلامەتییان بکرێت.

وتیشی، دوای کۆبوونەوەی وەزیرانی بەرگری و ھەواڵگری تورکیا و سوریا و وەزیری بەرگری روسیا لە مۆسکۆ، وەک قۆناغی دووەمی نەخشە رێگەکە پێویستە پلان دابنێن بۆ ئەنجامدانی کۆبوونەوە لەسەر ئاستی وەزیرانی دەرەوە، بەڵام تا ئێستا ھیچ خشتەیەکی زەمەنی بۆ کۆبوونەوەکە و کۆبوونەوەی سەرکردەکانی ھەرسێ وڵات دانەنراوە.

رێکخراوی "ئەشریفی توندوتیژی بە چەک"، ئاماری رووداوەکانی تەقەکردن و ژمارەی قوربانییەکانی ساڵی ٢٠٢٢ی لە ئەمریکا بڵاوکردەوە و رایگەیاند، ئەمساڵ زیاتر لە ٤٣ ھەزار و ٦٠٠ کەس بەھۆی رووداوەکانی تەقەکردنەوە کوژراون و ٣٧ ھەزار و ٩٠٠ کەسیش بریندار بوون.

بەپێی ئامارەکە، چوار ھەزار و ٤٠٠ منداڵ بەھۆی رووداوەکانی تەقەکردنەوە برینداربوون و زیاتر لە ھەزار و ٦٠٠ منداڵیش کوژراون.

ھەر بەپێی ئامارەکە، ئەمساڵ ژمارەی قوربانیانی رووداوەکانی تەقەکردن لە ئەمریکا، بەراورد بە دوو ساڵی رابردوو کەمیکردووە، کە ساڵی ٢٠٢١ نزیکەی ٤٥ ھەزار و ساڵی ٢٠٢٠ زیاتر لە ٤٣ ھەزار و ٧٠٠ کەس کوژراون.

ئەبو فەزڵ عەموئی وتەبێژی لیژنەکە رایگەیاند، شیکردنەوەی ئەوروپییەکان بۆ رەوشی ناوخۆی ئێران ورد نییە و وێنەیەکی ھەڵەیان دروستکردووە لەبارەی ئەوەی ئێران ئامادەیە لە دانوستانە ئەتۆمییەکاندا سازش بکات.

وتیشی، پلانی کاری ھاوبەشی گشتگیر لەنێوان ئێران و گروپی ٥+١ ھێشتا ماوە و گەڕانەوەی ئێران بۆ رێککەوتنی ئەتۆمی بەندە بە رادەی جێبەجێکردنی داواکارییەکانیان لە لایەن ئەمریکاوە.