جیهان
ئیدارەی ئەمریکا بڵاویکردەوە، بەھۆی ھێرشە بەردەوامەکانیان بۆسەر دەریای سوور و گوێ نەگرتن لە ھۆشدارییەکانی ئەمریکاو وڵاتانی ھاوپەیمان، دواجار حوسییەکانی یەمەن خرانەوە ناو لیستی تیرۆرەوە.
بەپێی راگەیەندراوێکی وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا، ئەو پۆلێنکردنە دوای ٣٠ رۆژ واتا لە ١٦ی شوباتەوە دەچێتە بواری جێبەجێکردنەوە ئەگەر ھاتوو حوسییەکان ھێرشەکانیان لە دەریای سوور رانەگرت.
ئیدارەی جۆ بایدن سێ ساڵ لەمەوبەر ئەو گروپەی لە لیستی تیرۆر لابرد، بە ھۆکاری مرۆیی.
ئاژانسی ھاوار نیوز بڵاویکردووەتەوە، لە سێ رۆژی سەرەتای ئەم ھەفتەیەدا، فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا نزیکەی ٨٠ دامەزراوەی خزمەتگوزاریی وەک وێستگەکانی بەرھەمھێنانی کارەبا، نەوت، غاز و نەخۆشخانە و قوتابخانەیان لە باکوور و رۆژھەڵاتی سوریا کردووەتە ئامانج و بەشێکی زۆریش لەو وێستگانەی بۆردمانکراون لەکارکەوتوون.
ئەوەشی خستەڕوو، لەئاکامی بۆردومانەکان حەوت ھاوڵاتی مەدەنی لەنێویاندا ژن و منداڵ برینداربوون و پێنج کارمەندی ھێزەکانی حکومەتی سوریاش گیانیانلەدەستدا.
ھاوکات، ڕوانگەی سوری بڵاویکردووەتەوە، زیاتر لە ٧٠٠ شار و شارۆچکەی رۆژئاوای کوردستان لەکارەبا بێبەشبوون و لەو ژمارەیەش زیاتر لە ٣٠٠ شار و شارۆچکەیان دەکەونە سنووری "کۆبانێ"وە.
دەوڵەت باخچەلی، سەرۆکی پارتی مەھەپە لە تورکیا لەوتارێکیدا لە کۆبوونەوەی پارتەکەی ڕایگەیاند، پێویستە ناوچەیەکی ئارام لەسەر سنووری نێوان عێراق و تورکیا دروستبکرێت بە ناوی " ھێڵی ئارام"، بەشێوەیەک ناوچەکە بە درێژایی ٦٠ کیلۆمەتر لەسەر سنووری نێوان ھەردوو ناوچە شاخاوییەکانی ھەرێمی کوردستانەوە و بە درێژایی ٦٠ کیلۆمەتر تاکو پارێزگای ھاتای تورکیا بەردەوام بێت.
ئەوەشی خستەڕوو، پێویستە تورکیا بەزووترین کات رێوشوێنی پێویست بۆ دروستکردنی ئەو ناوچە ئارامە لەسەر سنوور بگرێتەبەر و رێگەنەدات ھیچ کەس و لایەنێکی سەر پەکەکە لەناو ئەو ھێڵە ئارامەدا ھەبن.
سوپای پاسدارانی ئێران لە ١٢ سەعاتی دوای ھێرشەکەی ھەولێر سێ راگەیەنراوی بڵاوکردووەتەوە، راگەیەنراوی یەکەم و سێیەمیان تایبەتە بە ھێرشەکەی سەر ھەولێر، لە راگەیەنراوی یەکەمدا دەڵێت، ھێرشەکەی ھەولێر لەکاردانەوەی ھێرشەکەی کرماندا ئەنجامدراوە و بنکەی سیخوڕیی و کۆبوونەوەی دژبەرانی ئێرانی تێدا کراوەتە ئامانج.
بەڵام لە راگەیەنراوی سێیەمی سوپای پاسداراندا ئەوە خراوتەڕوو، ئەو شوێنانەی لە ھەولێر بە ئامانجیان گرتوون، بنکەی سەرەکی ھەواڵگری ئیسرائیل ناسراو بە "مۆساد"یان تێدا بووە و بە مووشەکی بالیستی کراونەتە ئامانج، ھێرشەکەش لەکاردانەوەی کوژرانی سەرکردەکانی سوپای پاسداران و بەرەوی مقاوەمەدا ئەنجامدراوە.
میدیاکانی سوریا بڵاویانکردەوە ، بەرەبەیانی ئەمڕۆ دەنگی ٤ تەقینەوەی بەھێز لە شاری حەلەب لە باکوری سوریا بیستراون، بەڵام تا ئێستا زانیاری ورد لەبارەی شوێنی تەقینەوەکان و زیانەکانی بڵاونەکراوەتەوە.
رۆژنامەی وەتەنی سوریاش بڵاویکردۆتەوە، تەقینەوەکان کاریگەرییان نەبووە لەسەر گەشتە ئاسمانییەکان و فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی حەلەب بەردەوامە لەکارەکانی و ھیچ ھێرشێکی نەکراوەتەسەر.
بلینکن ئاماژەی بۆ ئەوە کردووە، لە کۆی ٢٥٠ ئیسرائیلی کە لە غەززە لەلایەن بز,وتنەوەی حەماسەوە وەک بارمتە دەستگیرکراون، تا ئێستا زیاتر لە ١٣٠ یان ئازاد نەکراون و لەو ژمارەیەش ٦ یان بە رەگەز ئەمریکین.
بلینکن ئاماژەی بۆ ئەوە ئەوەشکردووە، لە نزیکەوە چاوی بە خێزانی بارمتەکان کەوتووە و بۆی دووپاتکردوونەتەوە کە ئەمریکا پشتگیریان دەکات، ئارامیش ناگرن تا سەرجەم بارمتەکان ئازاد دەکرێن و دووبارە لەگەڵ خێزانەکانیان شاد دەکرێنەوە.
بەپێی راگەیەندراوێکی کۆشکی سپیش، یەکێک لە ئامانجە سەرەکییەکانی سەردانەکەی وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بۆ وڵاتانی رۆژھەڵاتی ناوەڕاست، فراوانکردنی ھەوڵەکانی بووە بۆ ئازادکردنی بارمتە ئیسرائیلییەکان .
وەزارەتی بەرگری تورکیا لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، مەتینا و خواکوڕک و قەندیل و چیای گارا و ئاسۆسیان لەگەڵ چەند ناوچەیەکی رۆژئاوای کوردستان بۆردوومان کردووە.
دەشڵێت، ئامانج لە بۆردوومانەکە کەمکردنەوەی ھەڕەشەیە دژی ھێزەکانی تورکیا لە چوارچێوەی بەرگری کردن لە خۆیان بەپێی ماددەی ٥١ی پەیماننامەی نەتەوەیەکگرتووەکان.
بەرگری تورکیا راشیگەیاند، حەشارگە و ئەشکەوت و کۆگای چەک و لۆجستیک و چەند شوێنێکی گرنگی پەکەکەیان بۆردوومان کردووە و بەردەوام دەبن لە بۆردوومان کردن.
فەرماندەی ناوەندی ھێزەکانی ئەمریکا رایگەیاند، بەرەبەیانی ئەمڕۆ دووشەممە، کەشتییەکی فڕۆکە ھەڵگری ئەمریکا لە باشوری دەریای سور بە مووشەکی کروز کراوەتە ئامانج کە لەنزیک شاری حەدەیبیەوە لەلایەن حوسییەکانەوە ئاڕاستە کرابوو.
ئاماژەی بەوەشکردووە، توانراوە رێگری لە موشەکەکە بکرێت و لە نزیک کەشتییەکە بخرێتە خوارەوە، ھێرشەکەش زیانی گیانی و ماددی بە داوەوە نەبووە.
رۆژی ١٤ی ئەم مانگە حوسییەکان رایانگەیاند، فڕۆکە جەنگییەکانی ئەمریکا بە نزیک ئاسمانی یەمەندا تێپەڕیون و چاودێری کەناراوەکانی ئەو وڵاتەیان کردووە.
محەمەد عەبدولسەلام، وتەبێژی حوسیەکان جوڵەکی فڕۆکە جەنگییەکانی ئەمریکای لە دەوروبەری یەمەندا بە پێشێلکاری سەروەری ئەو وڵاتەی ناوبردبوو.
وەزیری دەرەوەی بەریتانیا دووپاتیکردەوە، وڵاتەکەی ئامادەیە دووبارە جوڵە بکات دژی حوسییەکانی یەمەن ئەگەر بێتو بەردەوام بن لەو ھێرشانەی لە دەریای سوردا دژی کەشتیە سەربازی و بازرگانییەکان ئەنجامی دەدەن، چونکە بە ھەر رێگایەک بێت بەریتانیا دەیەوێت سنورێک بۆ ھێرشی حوسییەکان دابنێت و ھەموو ھەڵوێستەکانیشیان رەتدەکاتەوە.
وەزیری دەرەوەی بەریتانیا راشیگەیاندووە ، ئێران لە ھێرشەکانی دەریای سوردا رۆڵی زۆر خراپی گێراوە.
بە وتەی کامیرۆن، بەردەوامیدان بە کرانەوەی رێرەوە دەریاییەکان بەرژوەندییەکی نیشتمانییە ئەگەرچی کاریگەری لەسەر بەرزبوونەوەی نرخەکانیش دروست بکات لە بەریتانیا و وڵاتانی تری جیھاندا .
بە بەشداری راوێژکاری ئاسایش و ئاسایشی نەتەوەیی ٨٣ وڵات کۆڕبەندی داڤۆس لە سویسرا بەڕێوەدەچێت کە تیایدا تاوتوێی چەند پێشنیازێکی سەرۆکی ئۆکراین دەکەن بۆ بەدیھێنانی ئاشتی و پاڵپشتی ئۆکراین.
ئیگنازیۆ کاسیس، وەزیری دەرەوەی سویسرا رایگەیاند، ٨٣ وڵاتە ئامادەن لە داڤۆس بۆ گفتوگۆکردن لەبارەی ئاشتی ئۆکراین و پێویستە رێگاچارەیەک بدۆزنەوە بۆ بانگھێشتکردنی روسیا و بەبێ مۆسکۆ ئەو بابەتە ئەستەم دەبێت. ھەروەھا رەوشی غەززە و چەندین بابەتی دیکەی جیھانی تاوتوێ دەکرێن.
کۆڕبەندی داڤۆس لە رۆژھەڵاتی سویسرا بەڕێوەدەچێت و ماوەی پێنج رۆژ دەخایەنێت و کەسایەتی سیاسی و ئابورییەکانی جیھان کۆدەکاتەوە و بۆ ئەمساڵیش چاوەڕوان دەکرێت سەرۆکی ئۆکراین بەشداری کۆڕبەندەکە بکات. ھاوکات محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عێراق بەشدار دەبێت.
خێزانی نێرگز محەمەدی بڵاویانکردەوە، دادگای شۆڕشگێڕی ئێران بە غیابی سزای ١٥ مانگی دیکە زیندانی بەسەردا نێرگز محەمەدی سەپاند، ئەوەش بە تۆمەتی بڵاوکردنەوەی پڕوپاگەندە لە زیندانەوە دژی کۆماری ئیسلامی ئێران.
دەشڵێن، فەرمانی پێکراوە دوو ساڵ بە دەربەدەری لە دەرەوەی تاران بەسەربەرێت، ھەروەھا دوای ئازادبوونیشی، بەکارھێنانی مۆبایل و گەشتی بۆ ماوەی دوو ساڵ لێ قەدەغە کراوە.
بەوتەی خێزانەکەی، لە مانگی ئاداری ساڵی ٢٠٢١وە ئەوە پێنجەمین جارە نێرگز تاوانبار بکرێت، لە ئێستاشدا سزاکەی دەگاتە ١٢ ساڵ زیندانیکردن و ١٥٤ جار لێدانی قامچی.
کۆتایی ساڵی ڕابردوو خێزانەکەی نێرگز محەمەدی لە ئۆسلۆ خەڵاتی نۆبڵی ئاشتییان لەبری کچەکەیان وەرگرت، بەھۆی چالاکییەکانییەوە لە بواری مافەکانی مرۆڤ لە ئێران.
نێرگز محەمەدی تەمەنی ٥١ ساڵە و لە بیست ساڵی ڕابردووی ژیانیدا زۆربەی کاتەکانی لە زینداندا بەسەربردووە، تائێستاش لە زیندانیشدا بەردەوامە لە چالاکییەکانی.
لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانی ھاوبەشدا ، وانگ یی وەزیری دەرەوەی چین و سامح شوکری وەزیری دەرەوەی میسر داوایان کرد بە زووترین کات شەڕ لە کەرتی غەززە رابگیرێت و کۆتایی بە توندوتیژی و کوشتار بھێنرێت، داواشیان کرد بەپێی بڕیارەکانی نەتەوەیەکگرتووەکان چارەسەری دوو دەوڵەت بۆ دۆسیەی فەڵەستین بکرێت و کۆنگرەیەکی نێودەوڵەتی بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێکی ھەمیشەیی بۆ ئەو دۆسیەیە ببەسترێت.
بڕیارە لە دوای کۆتاییھاتنی سەردانەکەی بۆ میسر، وەزیری دەرەوەی چین بۆ تاوتوێکردنی ئاڵۆزییەکانی کەرتی غەززە، سەردانی چەند وڵاتێکی تری ناوچەکە بکات.
رادیۆی سوپای ئیسرائیل و ماڵپەڕی ڕۆژنامەی ھایۆمی ئیسرائیل بڵاویانکردەوە، سوپای ئیسرائیل بڕیاری کشانەوەی لیوای ٣٦ی داوە، کە بریتین لە لیوای گۆلانی، لیوای ١٨٨، لیوای حەوتی زرێپۆش، تیمێکی ئاگرکوژێنەوە و لیوایەکی یەدەگ.
لیوای ٣٦ ڕۆڵێکی گرنگی ھەبووە لە شەڕەکانی کەرتی غەززە لە چەند مانگی ڕابردوودا، ھێشتا سێ لیوای شەڕکەر لە کەرتی غەززەدا ماون، لەگەڵ ھێزی تایبەت کە بەردەوامن لە شەڕکردن لە سەرانسەری غەززە.
لای خۆیەوە یواف گالانت، وەزیری بەرگری ئیسرائیل رایگەیاند، ھێرشە چڕەکانی سوپا بۆسەر باشووری غەززە لە کۆتایی نزیکبوونەتەوە، بەڵام حەماس ئامادە نییە بارمتەکان ئازاد بکات.
گالانت وتیشی: کۆتاییھاتنی شەڕەکە دەبێت ھەوڵی دیپلۆماسی لەگەڵدا بێت و دواتر ئیدارەدانی غەززە بۆ فەڵەستینییەکان جێبھێڵرێت.
پارتی دیموکراسی و یەکسانی گەلان دەم پارتی لە ڕێگەی دەنگدانی ناوخۆیی کاندیدەکانی بۆ ھەڵبژاردنی خۆجێیی شارەوانییەکانی تورکیا دەستنیشان دەکات، بۆ ئەو مەبەستەش پرۆسەی ھەڵبژاردنی ناوخۆیی دەست پێکردووە.
لە ئێستادا کاندیدەکانی دەم پارتی لە ٤٨ ناوەند یەکلایی کرانەوە کە رێژەیەکی بەرچاو کاندیدی ژنیشیان لەناودایە، لە بەشێک لە ناوەندەکان بەھۆی ئەوەی لە خولی یەکەمدا کاندیدەکان دەنگی پێویستیان بەدەست نەھێناوە، لە خولی دووەمدا ناوی کاندیدەکان یەکلایی کراونەتەوە.
لەو چوارچێوەیەشدا ئەمرۆ لە ناوچەکانی ئەردەخا، پەیاس، فارقین و بسملی ئامەد و جزیری شڕنەخ، پرۆسەکە بەڕێوەچووەوە. ئەوەش لە کاتێکدایە بڕیارە لە ٣١ی ئاداری ٢٠٢٤ پڕۆسەی ھەڵبژاردنی شارەوانییەکانی تورکیا بەڕێوەبچێت.
پۆلیسی ئیسرائیل بڵاویکردەوە، ھێرشبەرێک کە دانیشتووی شارۆچکەی خەلیلە لە کەناری رۆژئاوای فەڵەستین، لە رێگەی ئۆتۆمبێل و چەقۆوە لە شاری رەعنانای باکوری تەلئەبیب ھێرشێکی ئەنجامداوە.
دەشڵێت، ھێرشبەرەکە بە ئۆتۆمبێل ١٣ کەسی شێلاوە و ھەڵاتووە، دواتر لە ناوچەیەکی تر بە چەقۆ ھێرشی کردووەتەسەر ژنێک و کوشتوویەتی، ژمارەیەک ھاووڵاتی دیکەشی بریندارکردووە.
بە وتەی پۆلیسی ئیسرائیل، ھێرشبەرەکە سێ ئۆتۆمبێلی گۆڕیوە بۆ ئەنجامدانی ھێرشەکان و دواتر دەستگیر کراوە.
لێپرسراوانی کۆڵۆمبیا رایانگەیاند، لەناوچەی "چوکۆ" کە رووی لە زەریای ھێمنە ، بەھۆی باران بارینی بەخوڕەوە رۆچونی زەوی روویداوە و بەپێی راپۆرتە سەرەتاییەکان تا ئێستا ٣٤ کەس گیانیانلەدەستداوە کە زۆرینەیان منداڵن، ھەڵمەتەکانی رزگارکردن و بەھاناوەچوونیش بەردەوامن . ھەروەھا جگە لە زیانە گیانیانییەکان، رووداوەکە زیانی ماددی زۆریشی لێکەوتۆتەوە .
بە وتەی گۆستاڤۆ پێترۆ سەرۆکی کۆڵۆمبیا، ھەموو ھاوکارییەک بۆ زیان لێکەوتووان دابین دەکەن .