رۆژی چوارشەممە لە کەناراوەکانی دوورگەی پیلوپونیز لە باشوری رۆژئاوای یۆنان بەلەمێکی راوکردنی ماسی کە سەدان کۆچبەری ھەڵگرتبوو، ژێرئاوکەوتووە و بەھۆیەوە تائێستا زیاتر ٨٠  کۆچبەر خنکاون و زیاتر لە ١٠٠ کۆچبەری دیکەش رزگارکراون، ئەمەش بە مەرگەساتترین رووداوی تایبەت بەکۆچبەران دادەنرێت کە لەمساڵدا لە یۆنان روویدابێت.

لەئێستاشدا کارەکانی گەڕان بەدوای چارەنووسی کۆچبەرە بێسەروشوێنبووەکانی دیکە بەردەوامە، چاودێرانیش ھۆشدارییدەدەن لە ئەگەری بەرزبوونەوەی ژمارەی قوربانییەکان.

نیکۆلاس ئالێکسیو وتەبێژی ئاسیشی کەناراوەکانی یۆنان لە لێدوانێکیدا ئەوەی ئاشکراکرد، تائێستا نازانرێت سەرنشینانی بەلەمەکە چەند کەس بوون، بەڵام ئەوە ئاشکرایە کە ژمارەیەکی لە رادەبەدەر کۆچبەری ھەڵگرتووە.

نیکۆلاس جەختی لەوەشکردەوە، ئەو کۆچبەرانەی رزگارکراون لە وتەکانیاندا باسیان لەوەکردووە کە عەمباری بەلەمەکە پڕ بووە لە ژن و منداڵ.

بەگوێرەی زانیارییەکان بەلەمەکە لە رۆژھەڵاتی لیبیاوە بەرەو ئیتاڵیا بەڕێکەوتووە و نزیکەی ٧٠٠ کۆچبەری تیادا بووە، باس لەوەشدەکرێت کە کۆچبەرەکان خەڵکی سوریا، فەلەستین، ئەفغانستان و پاکستان بوون.

بەگوێرەی ئاماری نەتەوە یەکگرتووەکانیش لەمساڵدا نزیکەی ٧٢ ھەزار پەنابەر و کۆچبەر گەیشتوونەتە وڵاتانی ئیتاڵیا، ئیسپانیا، یۆنان، ماڵتا و کۆماری قوبڕسی باشوور.

بە گوێرەی ئامارێکی رێکخراوی ھەنگاو بۆ مافی مرۆڤ، لە ماوەی دوو ھەفتەی سەرەتای ئەم مانگەدا، نزیکەی ٨٢ کەس لە ئێران  و رۆژھەڵاتی کوردستان دەستگیرکراون.

ھەر بە گوێرەی ئامارەکە، لەو ژمارەی دەستگیرکراون، ٥٤ کەسیان واتە ٦٦٪ی دەستگیرکراوەکان کوردن و ٢٠ کەسەکەی دیکەش واتە ٢٤٪ کۆی دەستگیرکراوەکان بەلووچی بوون.

رێکخراوی ھەنگاو ئاماژەی بەوەشکردووە، ھەر لەماوەی ئەو دوو ھەفتەیەدا، جگە لەو ٨٢ کەسەی دەستگیرکراون، حەوت منداڵ و ١٥ ژن بە تۆمەتی جیاجیا دەستگیرکراون.

ماوەی چەند مانگێکە لە بەشێک لە شارەکانی ئێران و رۆژھەڵاتی کوردستان ھەڵمەتێک بۆ دەستگیرکردن و رفاندنی ھاوڵاتییانی کورد دەستیپێکردووە و تاکو ئێستاش بەردەوامە.

رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆماری تورکیا لە میانی گەڕانەوەی لە ئازربایجان لە فڕۆکەخانە بە رۆژنامەنووسانی رایگەیاند، ناتوانن رەزامەندی لەسەر بەئەندامبوونی سوید لە ناتۆ بدەن بەر لەوەی پرسی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر چارەسەر بکرێت.

سەبارەت بە دۆسیەی بە ئەندامبوونی تورکیا لە یەکێتی ئەوروپا رایگەیاند،٥٠ ساڵە یەکێتی ئەوروپا لە پرسی بە ئەندامبوونی تورکیا لە یەکێتییەکە لە شوێنی خۆیدا دەخولێتەوە، ئەو پرسە جارێکی دیکە دەخەنەوەبەر باس و گفتوگۆ و پێویستە پێداوچوونەوەی بۆ بکەن.

رونیشیکردەوە، روکردنە رۆژھەڵات لەسەر حسابی رۆژئاوا لە سیاسەی دەرەکیدا پرەنسیپی ئەوان نییە و بە یەک ئاست لە رۆژھەڵات و رۆژئاوا نزیکن.

ناتانیاھۆ لە کۆبوونەوەی لیژنەی بەرگری لە پەرلەمانی وڵاتەکەی رایگەیاند، ئەمریکا لێکتێگەیشتن یاخود رێککەوتنێکی بچووک لەگەڵ ئێران دەکات، کە رێگری لە تاران دەکرێت پیتاندنی یۆرانیۆم بگەیەنێتە سەروو ٦٠%، ئەوەش لەبەرامبەر ئازادکردنی پارە بلۆککراوەکان و ئاڵوگۆڕکردنی زیندانیان. 

ناتانیاھۆ جەختیشیکردەوە لەوەی، ھەر رێککەوتنێک لەگەڵ حکومەتی ئێران بکرێت، تەلئەبیب ناچاری پابەندبوون پێوەی نابێت و ھەموو شتێک دەکەن بۆ بەرگریکردن لە خۆیان.

کەناڵی ١٣ی ئیسرائیلیش لە نوێنەرانی پەرلەمانی وڵاتەکەوە کە ئامادەی ئەو کۆبوونەوەیە بوون رایگەیاندووە، "ناتانیاھۆ" ئاماژەی بەوەکردووە کە ئیسرائیل دەتوانێت مامەڵە لەگەڵ ئەو رێککەوتنە بچووکەی نێوان ئەمریکا و تاران بکات. 

بەڵام "ناتانیاھۆ" ئەوەی نەشاردووەتەوە کە ئێران لە ماوەی ساڵانی کۆتاییدا بووەتە گەورەترین ھەڕەشە و ٩٠%ی ھەڕەشە ئەمنییەکانی ئیسرائیل لەلایەن ئێران و ھاوپەیمانەکانییەوەن.

میدیاکانی تورکیا بڵاویانکردووەتەوە، "محەمەد شیمشەک" وەزیری دارایی تورکیا بە نیازە جۆرێکی نوێی لیرەی تورکی لە جۆری ٥٠٠ لیرەیی چاپ بکات. 

لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانیش، دیزانی ئەو دراوە نوێیە بڵاوکراوەتەوە و ئاشکراکراوە کە وەزیری دارایی بە نیازە بەمنزیکانە رایبگەیەنێت، ئەو ھەنگاوەش ھاوکاتە لەگەڵ بەرزبوونەوەی رێژەی ھەڵاوسان و دابەزینی بەھای لیرەی تورکی بەرامبەر دۆلاری ئەمریکی. 

لە سەرەتای ئەمساڵەوە، لیرەی تورکی ٢١%ی بەھاکەی بەرامبەر دۆلاری ئەمریکی لەدەستداوە و ١٠٠ دۆلار گەیشتووەتە ٢ ھەزار و ٣٦٥ لیرە، کە ئەوەش دابەزینێکی پێوانەییە. 

ئاژانسی ھەواڵی رەسمی سوریا "سانا" لە سەرچاوەیەکی سەربازییەوە بڵاویکردەوە، نزیکەی سەعات ١:٠٥ خولەکی بەرەبانی ئەمڕۆ، ئیسرائیل لە ئاڕاستەی جولانەوە بۆردوومانی چەند خاڵێکی لە باشوری خۆرئاوای دیمەشق کردووە. بەھۆیەوە سەربازێکی سوری بە سەختی بریندار بووە و زیانی ماددی گەورە بەر ناوچەکە کەوتووە. 

سوپای سوریاش لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، سیستمی بەرگری ئاسمانی سوریا توانیوێتی بەرپەرچی مووشەکەکانی ئیسرائیل بداتەوە و ژمارەیەکیانی خستووەتە خوارەوە. ھەروەھا ئۆتۆمبێلی ئاگرکوژێنەوە گەیەندراونەتە ناوچەکە، بۆ کوژاندنەوەی ئەو ئاگرەی بەھۆی بۆردوومانەکەوە کەوتبووەوە. 

 

ڤلادمێر پۆتین، سەرۆکی روسیا لە چاوپێکەوتنێکی رۆژنامەوانیدا ئاماژەی بەوەکرد، شکستە یەک لەدوای یەکەکانی سوپای ئۆکراین لە بەرامبەر سەربازە روسییەکان، کارەساتی لەو وڵاتە دروستکردووە، بە پێچەوانەوەی ئەوەی سەرۆکی ئۆکراین بانگەشەی بۆ دەکات، کە گوایە روسیا شکستی ھێناوە.

ئەوەشی خستەڕوو، زیانەکانی روسیا بە دەیان  جار لەو ئامارانە کەمترن، کە سەرۆکی ئۆکراین بڵاویدەکاتەوە و ئامانج لێی لاواز نیشاندانی سوپای روسیایە.

سەرۆکی روسیا وتیشی، ئۆکراین لە جەنگەکەدا ١٦٠ تانک و ٣٦٠ زرێپۆشی تێکشکێندراوە، بەڵام روسیا تەنیا ٥٤ تانکی زیانی پێگەیشتووە و دەشتواندرێت چاکبکرێنەوە.

لەبەرامبەردا، ڤلادیمێر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکراین سەرجەم قسەکانی سەرۆکی روسیای رەتکردەوە و و دەڵێت، راستە جەنگەکە سەختە بەڵام، سوپای ئۆکرانیا رۆژانە سەرکەوتنی مەزن تۆماردەکات و بەرەوپێش دەچێت.

بایدەمیر لە ساڵی ٢٠١٧ لە میانەی گفتوگۆکانی پەیوەست بە بودجەی ئەو وڵاتە ناوی کوردستانی ھێنا و جێگری سەرۆکی پەرلەمانی تورکیا لێی پرسی کوردستان لە کوێیە ئەویش دەستی لەسەر دڵی دانا و وتی لێرەدایە.

 بەھۆی ئەو وتەیەوە و بە پشتبەستن بە پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی تورکیا، بایدەمیر رووبەرووی سزای دەرکردن لە کۆبوونەوەکان و بڕینی موچەکەی کرایەوە.

دوای سزادانی، بایدەمیر لە  دادگای مافەکانی مرۆڤ ئەوروپا سکاڵای تۆمار کرد و دادگاش لەدوایین بڕیاریدا رایگەیاند پەرلەمانی تورکیا مادەی ١٠ی رێککەوتننامەی ئەوروپی بۆ مافەکانی مرۆڤ پێشێل کردوە.

 

لێپرسراوێکی سودانی رایگەیاند، عەبدولفەتاح بورھان لەم بارودۆخەی ئێستادا ئامادە نییە لەگەڵ محەمەد حمێدتی فەرماندەی ھێزەکانی پشتیوانی خێرا کۆببێتەوە.

ھاوکات لەگەڵ ھەوڵە شکستخواردوەکەی کینیا بۆ کۆکردنەوەی ھەردوو بەرەی شەڕ لە سودان، ھێزەکانی سوپای سودان لە ناوچە سنورییەکان زیاد کران.

 بەپێی سەرچاوەکان ھەرچەندە جەنگی نێوان ئەو دوو فەرماندە سەربازییە گۆراوە بۆ جەنگ لەسەر دەسەڵات بەڵام ھەوڵەکانی عەبدولفەتاح بورھان بۆ تواندنەوەی ھێزەکانی پشتیوانی خێرا لە ناو سوپادا ناکۆکییەکانی گەیاندە ئاستی رووبەروبوونەوەی سەربازی.

لە دواین کاردانەوەی وڵاتانیشدا سعودیە رایگەیاند، سەرۆکایەتی کۆنگرەیەک دەکات کە بۆ پشتیوانییکردن لە لایەنی مرۆیی سودانە و چەندین وڵات بەشداریی تیادا دەکەن.

لایەنگرانی ترەمپ لەبەردەم دادگا گردبوونەتەوە و پشتیوانی خۆیان بۆ ترەمپ دەردەبڕین.

ترامپی تەمەن ٧٦ ساڵ، بەتۆمەتی ھەڵگرتنی بەڵگەنامەی نھێنی و دروستکردنی بەربەست لەبەردەم دادپەروەریی و بڵاوکردنەوەی ناڕاست و دروستکردنی مەترسی لەسەر ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریکا لەو ماوەیەی سەرۆکی ئەمریکا بووە، ٣٧ تۆمەتی رووبەڕوو کراوەتەوە.

رۆژی دووشەممە دۆناڵد ترامپ سەرۆکی پێشووی ئەمریکا، لە ویلایەتی نیوجێرسیی ئەمریکاوە گەیشتە ویلایەتی فلۆریدا و بڕیاروایە ئەمڕۆ لەبەردەم دادگا ئامادە بێت.

میدیاکانی ئەمریکا راستەوخۆ ساتی نیشتنەوەی فڕۆکەکەی سەرۆکی پێشووی وڵاتەکەیان گواستەوە و ئاماژەیان بەوەکرد، ترامپ دەچێتە بەردەم دادگای فیدڕاڵی لە شاری مەیامی و چاوەڕواندەکرێت بەھۆی ٣٧ تۆمەتی پەیوەست بە دروستکردنی مەترسی لەسەر ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریکا، روبەڕوی سزا ببێتەوە، بەڵام دەرفەتی رەتکردنەوەی دەبێت.

ترامپی تەمەن ٧٦ ساڵ، بەتۆمەتی ھەڵگرتنی بەڵگەنامەی نھێنی و دروستکردنی بەربەست لەبەردەم دادپەروەریی و بڵاوکردنەوەی ناڕاست و دروستکردنی مەترسی لەسەر ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریکا لەو ماوەیەی سەرۆکی ئەمریکا بووە، ٣٧ تۆمەتی روبەڕو کراوەتەوە.

دوای ئەوەی ئەمریکا لە چەند رۆژی رابردوودا بەتۆمەتی ھاوکاریکردنی ئێران بۆ کەمکردنەوەی کاریگەری سزانی سەری، سزای بەسەر ژمارەیەک کۆمپانیا و دامەزراوەی رەسمی چیندا سەپاند، وەزارەتی دەرەوەی چین لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، ئەمریکا بەبێ بەڵگە سزای بەسەردا سەپاندوون و تۆمەتەکانیشی ھیچ بنەمایەکیان نییە، لەگەڵ ئەوەش سزاکانی ئەمریکا ھیچ بایەخێکیان نییە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەو راپۆرت و زانیارییانەی باس لە سیخوڕیکردنی چین بەسەر ئەمریکاوە دەکەن دوورن لە راستییەوە.

لەبارەی ئەگەری سەردانی ئەنتۆنی بلینکن وەزیری دەرەوەی ئەمریکاش بۆ پەکین، وەزارەتی دەرەوەی چین رایگەیاندووە، بەھیچ شێوەیەک ئاگاداری ئەو بابەتە نین و زیانیارییان لەسەری نییە.

جێگری فەرماندەی پۆلیسی خوزستان رایگەیاند، ئەو پۆلیسە لەسەر دەستی پیاوێک کوژراوە، کە پەیوەندی خزمایەتی لەگەڵ کەسوکاری قوربانییەکی خۆپیشاندانەکاندا ھەیە و ئەو پۆلیسە تۆمەتبار کراوە بە کوشتنی منداڵێک بە ناوی "پیر فەلەک". 

لە مانگی تشرینی دووەمی ساڵی رابردوودا، میدیاکانی ئێران ھۆکاری گیانلەدەستدانی ئەو منداڵایان گەڕاندەوە بۆ تەقەکردن لێی لەلایەن تیرۆریستانەوە، بەڵام دایکی منداڵەکە ھێزە ئەمنییەکانی تۆمەتبار کرد. 

مانگی نیسانی رابردووش، دادگای ئێران پیاوێکی بە کوشتنی ئەو منداڵە تۆمەتبار کرد و سزای لەسێدارەدانی بەسەردا سەپاند.
  

لە راگەیەندراوێکی ھاوبەشدا، وەزارەتەکانی دەرەوە و بازرگانی و داد و گەنجینەی ئەمریکا ھۆشدارییان دایە کۆمپانیا پیشەسازییەکانی تایبەت بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوان، کە ئێران ھەوڵدەدات دەستیان بگاتێ لەپێناو پەرەدان بەو پیشەسازییە. 

لە راگەیەندراوەکەدا ئەوەشخراوەتەڕوو، ھاوردەکردن و پەرەدان بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی ئێران مەترسییە بۆ سەر کۆمەڵی نێودەوڵەتی و پێویستە رێگری لێبکرێت لە ھەر چالاکییەک کە پاڵپشتی پڕۆگرامی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانەکانی بکات. 

ئەو وەزارەتانەی ئەمریکا ئەوەشیان خستووەتەڕوو کە، روسیا بەردەوامە لە بەکارھێنانی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی ئێران لە ھێرشەکانیدا دژی مەدەنییەکان و ژێرخانی ئۆکراین، ئەوەش ھۆکارێکە بۆ ئەوەی ئەمریکا کار بکات لەسەر ئاستەنگ دروست کردن بۆ گواستنەوەی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی ئێران بۆ روسیا. 

مانۆڕەکەی ناتۆ لەمڕۆوە دەستپێدەکات تا ٢٣ی حوزەیران بەردەوام دەبێت، تێیدا نزیکەی ١٠ ھەزار کەس و ٢٥٠ فڕۆکەی سەربازی و ٢٥ وڵاتی ئەندامی ناتۆ و وڵاتانی ھاوپەیمانی وەک ژاپۆن و سوید بەشدار دەبن. 
ئامانجی مانۆڕەکە کە بە ھەماھەنگی ئەڵمانیایە، بۆ دەرخستنی یەکگرتووی ئەندامانی ھاوپەیمانییەکەیە دژی ھەر ھەڕەشەیەک، بە تایبەت روسیا. 

پسپۆڕان و شارەزایانیش دەڵێن، ئەو مانۆڕە گەورەترین مانۆڕی سەربازی ئاسمانییە لە کاتی جەنگی ساردەوە کە ناتۆ ئەنجامی بدات، بە پەیامێکیش بۆ روسیای دەزانن، بەھۆی ئەو جەنگەی لە ئۆکراین بەرپای کردووە.
 

ناسڕ کەنعانی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، رەنگە لە ئایندەیەکی نزیکدا رێککەوتنی ئاڵوگۆڕی زیندانییان لەنێوان تاران و واشنتۆن ئیمزابکرێت، ئەگەر ئەمریکا نیازپاکی لەسەر پرۆسەکە دەرببڕێت.

ئەوەشی خستەڕوو، بەرپرسانی وڵاتی ئێران ھیچ کاتێک مێزی گفتوگۆ بەجێناھێڵن و بەردەوام ئامادەن بۆ دانوستان.

وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران تەئکیدیشیکردەوە، بەرپرسانی ئێران بەردەوامن لە ھەوڵەکانیان بۆ گەیشتن بە رێککەوتنێک، کە لە بەرژەوندی گەلی ئێراندا بێت و ھێڵە سوورەکانی وڵاتەکە نەبەزێنێت.