ئابووری
ئەمڕۆ نرخی یەک بەرمیل نەوتی برێنت ١ دۆلار و ١٤ سەنت بەرزبوەتەوە و گەیشتوەتە ٧٩ دۆلار و ٢٣ سەنت، ئەوەش سێیەمین ھەفتەیە نرخی نەوت بەرز بونەوە تۆمار دەکات.
ھۆکاری بەرزبونەوەی نرخی نەوتیش بۆ کەمکردنەوەی رێکارەکانی روبەڕوبونەوەی کۆرۆنا و زیادبونی داواکاری لەسەری لە چەند وڵاتێک دەگەڕێتەوە.
بەپێی داتاکانی بۆرسەی جیھان، ئەمڕۆ بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ٧٨ دۆلار و نۆ سەنت مامەڵەی پێوەکراوە، بەروارد بە دوێنێ نزیکەی یەک دۆلار بەرزبووەتەوە.
ھاوکات ھەر بەرمیلێک نەوتی خاوی تەکساس ٦٨ سەنت بەرزبووەتەوە و بە ٧٣ دۆلار و ٩٨ سەنت کڕین و فرۆشتنی پێوەدەکرێت.
لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا بۆ یەکەم جارە نرخی نەوت بەم رێژەیە بەرزدەبێتەوە.
ئەو نرخەی نەوت بەرزترین ئاستە لە مانگی تەمووزی ئەمساڵەوە، ھۆکارەکەشی دەگەڕێتەوە بۆ کەمبوونەوەی نەوتی کۆگاکراوی ئەمریکا و زیادبوونی خواست لەسەر نەوت لە جیھاندا.
ڕێژەی بێکاریی لە تورکیا بۆ ٢٢.٤٪ بەرزبووەتەوە، و ھەزاران فەرمانبەر لە کەرتی گشتی و بانکەکان و کرێکاران، کارەکانیان لە دەستداوە، زۆرترین ڕێژەی بێکاریش لە مانگی ئایاری ئەمساڵ تۆمارکراوە.
(ڕەجەب تەیب ئەردۆغان) سەرۆک کۆماری تورکیاش ڕایگەیاند، لە کەمترین ماوەدا ھەڵاوسان کۆنترۆڵ دەکەن و ڕێگری دەکەن لە زیادبوونی نرخی شتوومەک.
داھاتە بە دەستھاتووەکانی ئەم ڕێکەوتنە ٧ ساڵیەی نێوان دانەغاز و (DFC) دەبێتە ھۆی زیادکردنی بەرھەمی غاز بە ڕێژەی ٥٠% کە دەگاتە ٦٩٠ ملیۆن پێ سێجا لە ڕۆژێکدا بۆ پڕکردنەوەی پێداوویستیەکانی ووزەی کارەبا و پیشەسازی لە ھەرێمی کوردستان لە نیسانی ٢٠٢٣ەوە .
رۆژنامەی گاردیانی بەریتانیش بڵاویکردووەتەوە، سەرەتای ھەفتەی داھاتوو کەشتییەکە دەگاتە بەندەری بانیاسی سوری و لەوێشەوە روو لە لوبنان دەکات. رۆژنامەکە دەڵیت، ئەم کارەی ئێران روبەڕوبوونەوە و شکاندنی سزاکانی ئەمریکایە بۆ سەر تاران، سوریا و ئێرانیش بەو کارە دەیانەوێت کاردانەوەی ئەمریکا بزانن.
بڕیاریشە ئەمڕۆ رێکخراوی ئۆپیک پڵەس کۆببێتەوە و پابەندی خۆیان بە پلانی زیادکردنی ٤٠٠ ھەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە تا مانگی کانونی یەکەم، دووپات بکەنەوە.
نرخی نەوت لە گەڵ کردنەوەی بازاڕەکاندا بە رێژەیەکی بەرچاو بەرزبووەوە و یەک بەرمیل نەوتی برێنت بە رێژەی ٢.٣٪ زیادیکرد و بە ٧٢ دۆلار و ٧٠ سەنت مامەڵەی پێوەکرا، ھەروەھا نەوتی سووکی تەکساسی ئەمریکاش بە رێژەی ٢٪ بەرزبووەوە بەرمیلێک بە ٦٨ دۆلار و ٣٥ سەنت مامەڵەی پێوەکرا و ئەوەش بەرزترین ئاستی نرخەکانی نەوتە کە لە مانگی ھەشتەوە بازاڕی نەوت بەخۆیەوە دەیبینێت.
ئیدوارد مۆیا، شرۆڤەکاری نەوتی سەر بە کۆمپانیای راوێژکاری ئۆواندا لەو بارەیەوە رایگەیاند، بازرگانانی نەوت بەھۆی پچڕانی بەرھەمھێنانی نەوت لە کەنداوی مەکسیک نرخەکانی نەوتیان بەرزکردووەتەوە، ئەوەش دوای ئەوە ھات کۆمپانیا نەوتییەکانی ئەمریکا بەھۆی گەردەلولی ئایدا دەستیان بە داخستنی بیرە نەوتییەکانیان کرد .
بەپێی داتاکانی ھەناردەی نەوت، لەلایەن کۆمپانیای سۆمۆوە دراوە بە وەزارەتی نەوتی عێراق، لە مانگی تەمموزی رابردوو بڕی ٩٠ ملیۆن و ٤٦٧ ھەزار و ٧٩٤ بەرمیل نەوت ھەناردەی بازاڕەکانی جیھان کراوە.
ھەر لە بەیاننامەکەی وەزارەتی نەوتدا ھاتووە، کۆی داھاتی بەدەستھاتووی نەوتی ھەناردەکراو شەش ملیار و ٤٧٥ ملیۆن و ٥١٢ ھەزار دۆلار بووە، ئەمەش بەراورد بە مانگی پێشوو ڕووی لە زیادبوون کردووە.
وەزارەتی نەوتی عیراق دەڵێت، بەھۆی بەرزبوونەوەی بەھای نەوت لە بازاڕی جیھانیدا ھەر بەرمیلێک نەوت بە ٧١ دۆلار و ٥٧ سەنت فرۆشراوە .
ڕێکخراوی یونیسێف لە راپۆرتی مانگانەی خۆی ئاماژەی بەوە داوە، زیاتر چوار ملیۆن کەس لە عێراق پێویستیان بە یارمەتی مرۆڤ دۆستانەیە و یەک ملیۆن و ٨٠٠ ھەزار کەسیان منداڵن و بەڕێژەی ٣٨ ٪ لە ژێر ھێڵی ھەژاریەوەن .
یونیسێف ھۆکاری ئەو قەیرانەی بۆ شەڕ دژی گروپی تیرۆریستی داعش لە ساڵی ٢٠١٤ تا کوو ٢٠١٧ گەڕاندووەتەوە، کە بووەتە ھۆی ئاوارەیی زیاتر لە شەش ملیۆن کەس.
لە دوای ئەوەش عێراق بە توندی کەوتووەتە ژێر کاریگەری کۆرۆنا و زیاتر لە یەک ملیۆن ٣٠٠ توشبوو و زیاتر لە ١٦ ھەزار و ٩٠٠ حاڵەتی مردن بە ھۆی ئەم نەخۆشییە لەم وڵاتە تۆمار کراوە.
رێکخراوی یونیسێف داوا لە وڵاتانی یارمەتیدەر و لایەنە نێوخۆییەکان دەکات ٦٦ ملیۆن دۆلار بۆ پێداویستیە مرۆییەکان و چارەسەری دۆخی نا لەباری سیاسی و بڵاوبوونەوەی کۆرۆنا دابین بکەن بەزووترین کات.