میدیاکان باس لەوە دەکەن بەھۆی ئاڵۆزی و پاڵنانی پەرلەمانتارانەوە مەشھەدانی بوراوەتەوە و بە پەلە لە لایەن ژمارەیەک لە ھێزە ئەمنییەکانەوە براوەتە دەرەوەی ھۆڵی کۆبوونەوەکانی ئەنجومەنی نوێنەران.

ھۆکاری ناکۆکی و گرژییەکانی کۆبوونەوەکەی ئەنجومەنی نوێنەران پەیوەندی ھەبووە بەوەی،  ھەریەکە لە کوتلەی ڕەوتی سەدر و چوارچێوەی ھەماھەنگی دوو کارنامەی جیاوازیان پێشکەش کردووە، سەبارەت بە گەورەترین کوتلە لە ناو ئەنجومەنی نوێنەران.

دوای ئەوەی دوێنی وەفدی ھاوبەشی یەکێتی و پارتی گەیشتە بەغداد، لەگەڵ دەستەی سیاسی ڕەوتی سەدر و محەمەد حەلبوسی سەرۆکی ھاوپەیمانی تەقەدوم و خەمیس خەنجەر سەرۆکی ھاوپەیمانی عەزم و ھادی عامری سەرۆکی ھاوپەیمانی فەتح کۆبووەوە و یەکەم کۆبوونەوەی ئەنجومەنی نوێنەران و ڕێکارەکانی پێکھێنانی حکومەتی نوێی عێراقیان تاوتوێکرد.

ئەمڕۆش کۆبوونەوەکانی وەفدی ھاوبەشی یەکێتی و پارتی لە بەغداد لەگەڵ سیاسییەکانی دیکەی عێراق بەردەوام دەبێت و چەند دیدار و کۆبوونەوەیەکی تر ئەنجام دەدرێت، یەکەم کۆبوونەوەی ئەمڕۆش لەگەڵ نوری مالیکی سەرۆکی ئیئتیلافی دەوڵتی یاسا بوو.

لە ڕاگەیەندراوێکدا نوسینگەی ھادی عامری، کە دوای کۆبوونەوەی لەگەڵ وەفدی ھاوبەشی یەکێتی و پارتی بڵاویکردووەتەوە، ئاماژە بەوە دەکات، چوارچێوەی ھەماھەنگی بڕوای بەوەیە، ناکۆکی و لێکدوورکەوتنەوەی شیعەکان لە بەرژەوەندی ھیچ کەسێک نییە.

ڕاشیگەیاندووە، ھادی عامری سوپاسی ھەردوو لایەنی کوردیشی کردووە، کە پێکەوە پشتیوانیان لە لێتێگەیشتنی ماڵی شیعە کردووە.

جەختیشیکردووەتەوە، ھەموو توانای خۆیان خستووەتە گەڕ لە پێناو لێکتێگەیشتنێکی ھاوبەش لە نێوان لایەنە شیعییەکاندا.

لە کۆتایی ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوەشکراوە، حکومەتی داھاتوو بەرپرسیاریەتی گەورەی لە ئەستۆدایە و پێویستی بە کاری پێکەوەیی و لێکتێگەیشتنی سیاسی و دەستەجەمعی ھەیە.

چوارچێوەی ھەماھەنگی ئاماژەی بەوەکردووە، داوا لە ھەموو پەرلەمانتاران و بە تایبەتیش کوتلەی سەدر دەکەن، گەورەترین کوتلەی پەرلەمانیی لە ئەنجومەنی نوێنەران دروست بکەن، بە مەبەستی پارێزگاریکردن لە مافی دەستوری و جێگرکردنی پڕۆسەی سیاسی لە وڵاتدا.

چوارچێوەی ھەماھەنگی ستایشی سەرجەم کوتلە و ھێزە سیاسییەکانی کردووە، کە سووربوون لەسەر پشتیوانی لە لێکتێگەیشتنە ھاوبەشەکان و قوڵنەکردنەوەی ھەڵویستە سیاسییەکان.

ئەوەش لە کاتێکدایە، تا ئێستا چوارچێوەی ھەماھەنگی کە زۆرینەی ھێزە شیعییەکان لەخۆدەگرێت، لەگەڵ کوتلەی سەدر کە زۆرترین کورسی پەرلەمانی دەستبەسەر کردووە، چەند کۆبوونەوەیەکی ھاوبەشیان کردووە، بە مەبەستی دروستکردنی گەورەترین کوتلەی پەرلەمانیی و پێکھێنانی حکومەتی داھاتوو، بەڵام تا ئێستا نەگەیشتوونەتە ڕێککەوتنێکی کۆنکرێتی لە نێوان خۆیاندا.

وتەبێژی وەزارەتی پلاندانانی عێراق ڕایگەیاندووە، لە ھەوڵەکانیان بەردەوامن بۆ ئەنجامدانی سەرژمێری لە ساڵی ٢٠٢٢، بەڵام ئەنجامدانی سەرژمێرییەکە پەیوەندی بە دابینکردنی پێداویستییە سەرەتاییەکان و ڕاھێنان و ڕێکخستنەوەی ئامێرەکانی پەیوەست بە سەرژمێرییەکەوە ھەیە.

ڕاشیگەیاندووە، لە ئێستادا پێویستە ناوەندێکی نیشتمانی بۆ کۆکردنەوەی داتا دروست بکرێت، ئامێری تابلێتیش دابین بکرێت کە سەرژمێرییەکە پێویستی بە ١٥٠ ھەزار ئامێر دەبێت، بۆ ئەنجامدانی کرداری ژماردن و ئامار، ئەوەش بە بڕبڕەی سەرژمێرییەکە دادەنرێت.

لە کۆڕبەندەکەدا چەندین بابەت و تەوەرەی جیاواز گفتوگۆیان لە بارەوە دەکرێت، بە دیاریکراویش تەوەرەکانی تایبەت بە ئاشتی و داھێنان و گەشەپێدان.

سەرچاوەیەکیش لە باڵێۆزخانەی عێراق لە قاھیرە ڕایگەیاند، کۆڕبەندەکە ماوەی دوو ڕۆژ دەخایەنێت و تیایدا گفتوگۆ دەکرێت، دەربارەی کاریگەرییەکانی ڤایرۆسی کۆرۆنا لەبەر ڕۆشنایی پێداچوونەوە بە ئامانجەکانی نێودەوڵەتی گەشەپێدانی بەردەوام بۆ ساڵی ٢٠٣٠.

ئاماژەی بەوەشکردووە، تەوەرێکی دیکەی کۆڕبەندەکە تەرخان دەکرێت بۆ داھاتووی کیشوەری ئەفریقا و پەرەسەندنەکانی بواری تەکنەلۆژیای دارایی و فێرکردن و تێڕوانی گەنجان بۆ جیھان لە دوای ھاتنی ڤایرۆسی کۆرۆنا.

لە گفتوگۆ کراوەکانی کۆڕبەندەکەشدا، چەندین تەوەری دیکە تاوتوێ دەکرێن لەوانە، داھاتووی وزە و بەردەوامی ئاسایشی ئاو و ئاشتی و ئارامی لە جیھان و ئاوەدانکردنەوەی ئەو ناوچانەی کە جەنگ و ململانێکانی تێدا ڕوویداوە.

عەبدولئەمیر تعێبان ئەندامی ھاوپەیمانی فەتح ڕایگەیاند، ناتوانرێت پێشبینی بکرێت بۆ ھەڵویستی گشتی ڕەوتی سەدر. وتیشی، تا ئێستا ھیچ قسەیەک نەکراوە لە بارەی دیاریکردنی کاندیدی پۆستی سەرۆک وەزیرانی داھاتووی عێراق.

تعیبان ھیوای خواست چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعە لەگەڵ ڕەوتی سەدر ڕێکبکەون لە بارەی پێکھێنانی حکومەتی داھاتووی عێراق.

ئەوەش لە کاتێکدایە تا ئێستا ھێزە شیعییەکانی ناو چوارچێوەی ھەماھەنگی لەگەڵ موقتەدا سەدر سەرۆکی ڕەوتی سەدر نەگەیشتوونەتە ڕێککەوتنی کۆتایی، لە بارەی پێکھێنانی گەورەترین کوتلەی پەرلەمانیی، بۆ ئەوەی بتوانن حکومەتی زۆرینە پێکبھێنن.

موقتەدا سەدر لە ھەژماری خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی تویتەر بڵاویکردەوە، چیتر جێگەیەک نییە بۆ تایەفەگەریی و ڕەگەزپەرستی، بەڵکو حکومەتێکی زۆرینەی نیشتیمانی کە شیعە بەرگری بکات لە مافی سوننە و کوردیش.

سەدڕ جەختیکردەوە، لە حکومەتی داھاتوودا کورد بەرگری دەکات لە مافەکانی سوننە و شیعە و سوننەش بەرگری دەکات لە مافەکانی شیعە و کورد.

لە بەشێکی دیکەی تویتەکەیدا سەرۆکی ڕەوتی سەدر ئاماژەی بەوەکردووە، چیتر گەندەڵی جێگەی نابێتەوە و ھەموو پێکھاتەکان پشتیوان دەبن بۆ سەرخستنی چاکسازی.

باسی لەوەشکردووە، ھەمووان پشتیوانی لە ھێزەکانی سوپا و پۆلیس و ھێزە ئەمنییەکان دەکەن و یاسا بە دەست دەزگایەکی دادوەریی عێراقی پاکەوە دەبێت.

لە کۆتایی تویتەکەشیدا سەدر وتوویەتی، لەگەڵ گەلدا پێکەوە دەڵێن، نەخێر بۆ پاشکۆیەتی و بڕیاریان بڕیارێکی عێراقی شیعی و سونی و کوردی و تورکمانی و مەسیحی و فەیلی و شەبەکی و ئێزدی و سابیئی دەبێت.

ھەروەھا رێککەوتن کرا لەسەر رێزگرتن لەسەر تایبەتمەندی  پێکھاتە کۆمەڵایەتییەکان و پشتگیرنەکردنی ھیچ لایەنێک لەسەر حسابی لایەنێکی تر لەپێناو بەردەوامیدان بە پرۆسەی سیاسی و پاراستنی.

ماوەی دوو رۆژە وەفدی ھاوبەشی یەکێتی و پارتی سەردانی بەغدادی کردووە و لەگەڵ دەستەی سیاسی رەوتی سەدر و محەمەد حەلبوسی سەرۆکی ھاوپەیمانی تەقەدوم و خەمیس خنجەر سەرۆکی ھاوپەیمانی عەزم و ھادی عامری سەرۆکی ھاوپەیمانی فەتح کۆبۆتەوە.

بەڕێوەبەرایەتی راگەیاندنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کارنامەی یەکەم دانیشتنی خولی نوێی ئەنجومەنی نوێنەرانی بڵاوکردەوە. 

بەپێی کارنامەکە، گەورەترین پەرلەمانتار کە مەحمود مەشھەدانییە سەرۆکایەتیی دانیشتنەکەی پێدەسپێردرێت، دواتر مەشھەدانی داوا لە پەرلەمانتاران دەکات سوێندی دەستووری بخۆن. 

ھەر لە دانیشتنەکەی سبەینێدا دەرگای خۆپاڵاوتن بۆ پۆستی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران و ھەردوو جێگرەکەی دەکرێتەوە و بەھێزترین پاڵێوراویش بۆ سەرۆکی ئەنجومەنەکە محمەمەد حەلبوسی، سەرۆکی ھاوپەیمانی تەقەدوم و سەرۆکی پێشووی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقە.

بە دەنگی ھەر ٦٧ پەرلەمانتارەکەی ھاوپەیمانی تەقەدووم و عەزمی سوننەکان محەمەد حەلبوسی، سەرۆکی ھاوپەیمانی تەقەدووم بوو بە کاندیدی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران و خەمیس خەنجەر، سەرۆکی ھاوپەیمانی عەزمیش بوو بە سەرۆکی ھاوپەیمانییەکەیان لە ئەنجومەنی نوێنەران.

چاوەڕوان دەکرێت سبەی یەکشەممە لە یەکەم دانیشتنی خولی پێنجەمی ئەنجومەنی نوێنەران محەمەد حەلبوسی وەک سەرۆکی ئەنجومەنەکە ھەڵبژێردرێت و ئەگەر لایەنەکانی تریش بگەنە رێککەوتن ئەوا ھەردوو جێگرەکەی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانیش ھەڵدەبژێردرێن.

بە سەرۆکایەتی نوری مالکی و ھادی عامری، لایەنەکانی چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکان کۆبوونەوە و جەختیانکردەوە لەسەر پێکھێنانی حکومەتی زۆرینەی نیشتمانی. 

راشیانگەیاند، سبەینێ پەرلەمانتارانیان تەنھا بۆ سوێندخواردن بەشداری لە کۆبوونەوەی ئەنجومەنی نوێنەران دەکەن.

ھاوکات ھادی عامری سەرۆکی ھاوپەیمانی فەتح رایگەیاند، تەوافوق لەسەر ناوی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران نەکراوە.

بە پێی میدیاکانی عێراق، بڕیارە ئەمڕۆ ژمارەیەک لە لایەنە سیاسییەکان لەبارەگای رەوتی سەدر لە بەغداد کۆببنەوە و ئامانج لە کۆبوونەوەکەش ئامادەکارییە بۆ یەکەم کۆبوونەوەی ئەنجومەنی نوێی نوێنەرانی عێراق کە بڕیارە رۆژی یەک شەممە بەڕێوەبچێت.
ئاماژە بەوەشکردوە، لایەنە سیاسییەکان لەو کۆبوونەوەیەدا باس لەوە دەکەن کە پێویستە یەکەم کۆبوونەوەی ئەنجومەنی نوێنەران بە سەرکەوتوویی و بەبێ کێشە بەڕێوەبچێت.