عێراق
حکومەتی ئەڵمانیا ڕایگەیاندووە، ئەنجومەنی وەزیران ماوەی ئەرکی سەربازانی وڵاتەکەی لە عێراق لە چوارچێوەی بەرەنگاربوونەوەی داعش بۆ ٩ مانگی تر، تا ٣١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ درێژدەکاتەوە، کە ژمارەی سەربازەکانی لە عێراق ٥٠٠ سەربازە و ئەرکەکانیان تایبەتە بەمەشق و ڕاھێنان و پێدانی ڕاوێژی سەربازیی بە سوپای عێراق و ھێزەکانی پێشمەرگە.
ڕاشیگەیاندووە، ڕۆژی ھەینی ئەو بڕیارە لە ئەنجومەنی یاسادادانی فیدراڵی ئەڵمانیا پەسەند دەکرێت و بە ڕەسمی بڕیاری مانەوەی ھێزەکانی لە عێراق ڕادەگەیەنێت.
"سەعد کامیل لامی" بەڕێوەبەری تەندروستی کەرخ لە بەغداد ڕایگەیاند، دوو تووشبووەکە لە نێو وەفدە دیپلۆماسیەکاندا بوون و دوای ئەنجامدانی پشکنین دەرکەوتووە ھەڵگری کۆرۆنای ئۆمیکرۆنن.
ئەوە لە کاتێکدایە لە ھەرێمی کوردستانیش پێنج حاڵەتی تووشبوون بە ئۆمیکرۆن تۆمارکراوە کە سەرجەمیان لە پارێزگای دھۆکن.
لەلایەکی تریشەوە بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمپانیای فایزەر ڕایگەیاندووە، ئەگەر پێویست بکات و بڵاوبوونەوەی ئۆمیکرۆن بەمشێوەیەی ئێستا بەردەوام بێت، ئەوا لە مانگی ئاداردا ڤاکسینی تایبەت بە ڕووبەڕووبوونەوەی ئۆمیکرۆن بەردەست دەبێت.
کۆمپانیای مۆدێرناش ڕایگەیاندووە، لە پایزی داھاتوودا ڤاکسینی تایبەت دژ بە ئۆمیکرۆن بەرھەم دەھێنن و بەمنزیکانە تاقیکردنەوەکان دەست پێدەکەن.
پەیامنێری کوردسات نیوز لە بەغداد ڕایگەیاند، چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکان و مەحمود مەشھەدانی سەرۆکی یەکەم دانیشتنی ئەنجومەنی نوێنەران و پەرلەمانتارێکی تریش لە دادگای فیدراڵی سکاڵایان تۆمارکردووە و دانیشتنەکەیان بە پێچەوانەی دەستور و پەیڕەوی ناوخۆ ناوبردووە.
ڕوونیشیکردەوە، چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکان چاوەڕێی بڕیاری دادگای فیدراڵییە بۆ پیشاندانی ھەڵوێستی نوێ.
ئەوەش لە کاتێکدایە سەرۆکایەتی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق دەرگای خۆکاندیدکردنی بۆ پۆستی سەرۆک کۆمار کردووەتەوە و داوایکردووە ھەر کەسێک مەرجە کەسییەکانی تێدایە لە ماوەی سێ ڕۆژدا داواکاری پێشکەش بکات.
نوسینگەی یاسایی دەستەی دەستپاکی عێراق لە ڕاگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، لە ساڵی ڕابردوودا و بە بڕیاری دادگا توانراوە بڕی ٢٦ ملیۆن و ٢١٥ ھەزار دۆلار بە شێوەی گواستراوە و نەگواستراوە بگەڕێندرێنەوە کە بە شێوەی نایاسایی لەلایەن تۆمەتبارانەوە بەدەستھاتووە.
ڕاشیگەیاند چەندین لایەن ھاوکار بوون لە گەڕانەوەی ئەو پارەیە بە تایبەت نوسینگەی لێکۆڵینەوە و چاودێری.
لیژنەی ڕووبەڕووبوونەوەی گەندەڵیش ڕایگەیاندووە، لە عێراق بڕی ٣٦٠ ملیار دۆلار بە تاڵان براون، گەڕانەوەشیان لە ڕێی نوسینگەی گەڕانەوەی پارە لە دەستەی دەستپاکی و سندوقی گەڕانەوەی پارەکان بەڕێوەدەبرێت.
بە پێی مەرسومێکی سەرۆک کۆماری عێراق، کە لە ڕۆژنامەی وەقائیعی عێراقدا بڵاوکراوەتەوە، ٣٢٤ ئەندامی خولی پێشووی ئەنجومەنی نوێنەران خانەنشین کران، وێنەیەکی نوسراوەکە ئاڕاستەی وەزارەتی دارایی و ئابووری عێراق کراوە بۆ جێبەجێکردن و لە رۆژی ١٠ی ئەم مانگەوە چووەتە بواری جێبەجێکردنەوە و ھەر پەرلەمانتارێکی خانەنشینیش ٧ بۆ ٨ ملیۆن دینار وەردەگرێت.
ڕۆژی ٧ی تشرینی یەکەمی ساڵی ڕابردوو، خولی چوارەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ھەڵوەشایەوە و ڕۆژی یەکشەممەی ڕابردووش خولی نوێی ئەنجومەنی نوێنەران یەکەم کۆبوونەوەی ئەنجامدا.
"ئەبو عەلی عەسکەری" لێپرسراوی ئەمنی کەتائیبی حزبوڵا لە عێراق لە ڕاگەیەندراوێکدا دەڵێت، چەندین جار ھۆشداریانداوە لە مەترسییەکانی کەوتنە ژێر کاریگەری وڵاتانی دەرەکی، بە تایبەت بەریتانیا و ئیماڕات.
ئاماژەی بەوەشداوە، بە پێی ھەڵسەنگاندنە مەیدانییەکان و ئەمنییەکان، ڕۆژانی سەخت لە چاوەڕوانی عێراقدایە کە ھەمووان تێیدا دەدۆڕێن، بەڵام ھیچ ئاماژەیەکی بەو مەترسییانە نەکردووە کە بەرۆکی وڵاتەکە دەگرێت.
ئەو جوتیارانە وەک خۆیان باسی دەکەن، کێشەکەیان بە سیاسی کراوە و سەرەڕای ئەوەی دۆسێیەکیان لە دادگا بردووەتەوە، بەڵام ھێشتا ٣٠٧ ملیار دیناری پارەی گەنمی ساڵانی ٢٠١٤ و ٢٠١٥ و ٢٠١٦یان وەرنەگرتووە.
عەلی حسێن بەڕێوەبەری پەروەردەی خانەقین، رایگەیاند، نۆ خوێندنگەی نوێ لە سنوری پەورەدەكەیان دروستكردووە و لە ئێستادا پڕۆژەی چوار خوێندنگەی تر چووەتە بواری جێبەجێكردنەوە، بە پێی ئامارێكیش لە سنوری پەروەردەی خانەقین، زیاتر لە 250 خوێندنگە هەیە.
سەرۆکایەتی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند، بەھۆی پێشێلکردنی دەستور و پەیڕەوی ناوخۆی ئەنجومەنی نوێنەران، مەحمود مەشھەدانی رەوانەی لیژنەی رەفتاری پەرلەمانتاریی دەکەن.
بەر لە ھەڵبژاردنی دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمان مەحمود مەشھەدانی کە بە کاتی سەرۆکایەتی یەکەم دانیشتنی دەکرد، باری تەندروستی تێکچوو، بەشێک لە پەرلەمانتارانی چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکانیش رایانگەیاند، مەشھەدانی لێی دراوە. دواتریش مەشھەدانی رەخنەی لە شێوازی ھەڵبژاردنی دەستەی سەرۆکایەتی و دانیشتنەکە گرت.
لە ڕاگەیەندراوێکدا نوسینگەی مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق بڵاویکردەوە، دابەشکردنی ئەو پارچە زەویانە لە چوارچێوەی پرۆژەی (داری) نیشتەجێبوون دەبێت، کە حکومەت ماوەیەک لەمەوبەر ئاشکرایکرد، نوسینگەی کازمی ڕوونیکردووەتەوە، تا ئێستا ١٨٦ ھەزار پارچە زەوی دابەشکراوە و نزیکەی ٣٠٠ ھەزار ماوە، کە لەسەر بنەمای شایستەیی و دادپەروەریی و شەفافیەت دابەشدەکرێن.
پرۆژەکە تا ئێستا زیاتر لە ٣ ملیۆن ھاووڵاتی ناوی خۆیان تیا تۆمارکردووە و بەردەوام لە لایەن وەزارەتی نیشتەجێکردن و ئاوەدانکردنەوە و شاروانی و نوسینگەی سەرۆک وەزیران و دەستەی راوێژکارانەوە چاودێری دەکرێت.
سەدر جەختیشیکردووەتەوە، بە ھیچ شێوەیەک گەڕانەوە نییە بۆ توندوتیژی و کوشتاری تایەفی، بەڵکو یاسا سەروەر دەبێت.
ئەو وتانەی موقتەدا سەدر لە کاتێکدایە، ئەبو عەلی عەسکەری لێپرسراوی ئەمنی کەتیبەکانی حزبوڵای عێراق دوێنێ ڕایگەیاندبوو، ڕۆژانی قورس و ناھەموار چاوەڕوانی عێراق دەکات، دولای ئەوەی مافی زۆرینە دەستی بەسەردا گیرا لە لایەن ئیرادەی دەرەکییەوە.
وەزارەتی تەندروستی عێراق رایگەیاند، پسپۆڕانی وەزارەت چاودێری پێشھاتەکان دەکەن لە جیھان و لە عێراق، لە زۆرێک لە وڵاتانیش ژمارەی توشبووانی کۆرۆنا لە بەرزبوونەوەدایە، ئەوەش ئاماژەیەکە بۆ ھاتنی شەپۆلێکی نوێ بۆ عێراق کە پێدەچێت لە شەپۆلەکانی پێشوو قورستر بێت.
وەزارەتی تەندروستی عێراق داواشی لە ھاوڵاتیان کرد پابەند بن بە بەستنی دەمامک و دوورکەوتنەوەی کۆمەڵایەتی و پەلە بکەن لە وەرگرتنی ڤاکسین، چونکە کاریگەری زۆری دەبێت لەسەر کەمبوونەوەی توشبووان.
بڕیاریشە لیژنەی تەندروستی و سەلامەتی نیشتمانی عێراق بەمنزیکانە کۆبوونەوەیەک بکات و ئەگەری زیادبوونی ژمارەی توشبووان لە عێراق و گەیشتنی ئۆمیکرۆن تاوتوێ بکات.
باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە عێراق رایگەیاند، پێشوازی لە یەکەمین کۆبوونەوەی خولی پێنجەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق دەکەن، کە بەشێکە لە پرۆسەی دیموکراسی و سەروەری خاکی عێراق.
باڵیۆزخانەی ئەمریکا سەرباری پیرۆزبایی لە سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران و جێگرەکانی راشیگەیاند، عێراق رۆڵێکی گرنگ دەبینێت لە سەقامگیری و ئاسایشی ھەرێمی، بۆیە پێویستە ئەنجومەنی نوێنەران پەلە بکات لە پێکھێنانی حکومەتی نوێ کە ئیرادەی گەل و داواکارییەکانیان بەدیبھێنێت و کار بکات بۆ چارەسەرکردنی ئاڵنگارییەکان و مافی مرۆڤ و ئاسایش و ئابوری عێراق.
لە ساڵی ٢٠٢١ دا نەتوانراوە بڕی ئاوی پێوویست بۆ زۆنگاوەکان دابین بکرێت و لە ئێستاشدا٧٠٪ی زۆنگاوەکان ئاویان تێدایە کە ئەوەش بۆ وەرزی گەرما مەترسی ووشکبوونی ھەیە و ڕووبەری گشتی زۆنگاوەکانی عێراق نزیکەی ٥ ھەزار و٥٥٦ کیلۆمتر چوارگۆشەیە و ژینگەیەکی بەپیتە بۆ بەخێوکردنی بەشێک لە مەروماڵات و باڵندە کێویەکان و بەرھەمی سامانی ماسی کە دانیشتوانەکەی لەسەری دەژین.
وەزارەتی تەندروستی عێراق بڵاویکردەوە، لە ماوەی ٢٤ سەعاتی رابردوودا ١٣٦٨ حاڵەتی توشبوون بە کۆرۆنا تۆمار کراوە کە ٥٩١ حاڵەتیان لە پارێزگاکانی ھەولێر و سلێمانی و دھۆک بوون.
کەرکوک بە تۆمارکردنی ٣١١ حاڵەت لە پلەی یەکەمی پارێزگاکانی عێراقدایە و لە پارێزگای میسانیش تەنھا ٨ حاڵەت تۆمار کراوە. ھەر بە پێی راگەیەندراوەکە لە ھەموو عێراق پێنج کەس بە کۆرۆنا گیانیان لەدەستداوە کە دوو کەسیان لە ھەولێر و کەسێکیان لە سلێمانی بووە. تا ئێستا لە عێراق دوو ملیۆن و ٩٨ ھەزار و ٩٠٨ کەس تووشی کۆرۆنا بوون و لەو ژمارەیەش ٢٤ ھەزار و ٢١٢ کەس گیانیان لەدەستداوە.
وەزارەتی دەرەوەی عێراق رایگەیاند، نوێنەری یەکێتی ئەوروپا نامەیەکی یەکێتییەکەی لەبارەی دەرکردنی عێراق لە لیستەکە پێشکەشی مستەفا کازمی کردووە.