عێراق
ئاماژەی بەوەشکردوە، ئەو بابەتە کاریگەریی دەبێت لەسەر دواخستنی ڕێوشوێنەکانی ھەڵبژاردنی سەرۆک کۆمار، چونکە ئەنجومەنی نوێنەران ناتوانێت کۆببێتەوە.
ڕونیشیکردەوە، چاوەڕوان دەکرێت دەرچوونی بڕیاری کۆتایی دادگا تا ١٠ ڕۆژی دیکە بخایەنێت.
ڕوونیشکردەوە، ناکۆکییەکانیان لەسەر بەشێکی کەمی بۆچوونەکانە، بەڵام سوربوون لە ھەردوو لاوە ھەیە بۆ تاوتوێکردنی سەرجەم کێشە ھەڵپەسێردراوەکان و کارکردن لەسەر پێکھێنانی حکومەت.
عەلی فەتلاوی جەختیشیکردەوە، ئەو لێکتێگەیشتنانە کرانەوەی سیاسی بەدوادا دێت، بەم نزیکانەش دانیشتنی ئاشکرا لە نێوان ھەردوولادا ئەنجام دەدرێت.
بە گوێرەی ڕێککەوتنە نێودەوڵەتییەکان، ٢٤ سەعات بە بەردەوامی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان بە ئاسمانی ناوچەکەدا دەسوڕێتەوە، بۆئەوەی دڵنیایی زیاتر بدرێت لە ئارامی سنورەکە.
جەختیشیکردووەتەوە، پاسەوانی سنور و سوپای ھەردوو وڵات، لە ھەردوو بەری سنوری عێراق و سوریا جێگیر کراون، بۆئەوەی دڵنیایی بدرێت ھیچ دزەکردنێک لەو سنورە ھاوبەشانەوە ڕوو نەدات.
دوای ھێرشەکەش ھاوپەیمانی تەقەدووم بە سەرۆکایەتی محەمەد حەلبوسی لە ڕاگەیەندراوێکدا ئیدانەی ھێرشەکەی کردوو ڕایگەیاند، ھێرشەکە بە نارنجۆکی دەستی ئەنجام دراوە و تەنھا زیانی مادی بەدواوە بووە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەو کردەوە تیرۆیستییە ھاوکاتە لەگەڵ ئەو دەستکەوتە گەورانەی کە حزبەکەیان بەدەستی ھێناوە لەگەڵ ھاوبەشە سیاسییەکانیان لە پێناو عێراقێکی ئارام و پێشکەوتوودا.
ھێرشەکەی شەوی رابردوو کاردانەوەی لێکەوتەوە، باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغداد ئاشکرایکرد، ھێرشەکە لە لایەن گرووپە تیرۆریستییەکانەوە ئەنجامدراوە، کە ھەوڵدەدەن ئاسایش و سەروەری و پەیوەندییە نێودەوڵەتیەکانی عێراق لاواز بکەن.
موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدریش وتی، ئەو لایەنانەی کە بانگەشەی لێدان لە باڵیۆزخانەی ئەمریکا دەکەن، ئەو کارە دەکەن بۆ دواخستنی کشانەوەی ھێزەکانی ئەمریکا لە عێراق بۆ ئەوەی بتوانن بە بیانووی بەکارھێنانی چەک بمێننەوە، چونکە ئەوان بە بێ بوونی داگیرکەران بوونیان نییە.
ھاوکات قەیس خەزعەلی ئەمینداری عەسائیبی ئەھلی حەق، رایگەیاند، ھێرشکردنە سەر باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغداد بۆ تێکەڵکردنی کارتەکانە و ئەوان بڕیاریانداوە لە ئێستادا ھێرش ئەنجام نەدەن.
راشیگەیاندوە، سکاڵای یاسایی لە دژی ھەر کەسێک تۆمار دەکەن کە ھەڕەشە یاخود ھاندانی دژایەتیکردنی ھاوپەیمانێتییەکەیان دەدەن بۆ ئەوەی بە گوێرەی یاسا لێکۆڵینەوەیان لەگەڵدا بکرێت، تەنانەت ئەگەر یاساش نەبێت، دەبێت ھەندێک پرنسیپ و بنەمای مامەڵەکردن ھەبێت رێزی لێبگیرێت لە نێوان ھەمواندا.
ھادی عامری لە ڕاگەیەنراوێکدا داواش لە ھێزە ئەمنییەکان دەکات بە ئەرکی خۆیان ھەستن و ئاسایشی عێراق بپارێزن و پارێزگاری لە سەروماڵی ھاووڵاتیان بکەن.
ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، وەزیری بازرگانی بەڵێنیداوە ھەموو ھەوڵێک دەدات بۆ چارەسەرکردنی ئەو بابەتە، جەختیان لە ھەماھەنگی و ھاوکاری نێوان ھەردوولا کردەوە بۆ کۆتایھێنان بەو کێشانە.
"فارس عیسا" ڕاشیگەیاند، وەزیری بازرگانی عێراق بڕیاریداوە لە ڕێگەی چەسپاندنی بڕێک پارەی ماوە لە پڕۆژەیاسای ٢٠٢٢ یاخۆد بە ھەر ڕێگەیەکی تر، کێشەی جوتیارانی ھەرێم چارەسەر بکات.
"عەبدولەتیف جەمال رەشید" لە دایکبووی ساڵی ١٩٤٤ە لە سلێمانی و بڕوانامەی بەکالۆریۆسی لە زانکۆی "لیڤەرپوڵ" بەدەستھێناوە و لە زانکۆی "مانچستەر" لە ساڵی ١٩٧٦ ماستەر و دکتۆرای ھێناوە.
لە ساڵی ٢٠٠٣ تا ٢٠١٠ وەزیری سەرچاوەکانی ئاوی عێراق بووە، ھاوکات راوێژکاری پێشکەوتووی سەرۆک کۆماری عێراقە و ئەندامی ئەنجومەنی جێبەجێکردنی کۆنگرەی نیشتمانی عێراقی بووە، ساڵی ١٩٨٦ لە بەریتانیا نوێنەری یەکێتی نیشتمانی کوردستان بووە.
دادگای فیدراڵی عێراق لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، لەسەر ئەو سکاڵایەی لەلایەن ھەردوو پەرلەمانتار باسم خەشان و مەحمود مەشھەدانی لەسەر یەکەم دانیشتنی خولی پێنجەمی ئەنجومەنی نوێنەران تۆمارکراوە، بڕیاردراوە کاری دەستەی سەرۆکایەتی ئەنجومەنی نوێنەران بە شێوەیەکی کاتی رابگیرێت.
بەپێی سکاڵاکەی ئەو دوو پەرلەمانتارە، یەکەمین کۆبونەوەی خولی پێنجەمی ئەنجومەنی نوێنەران کە تێیدا دەستەی سەرۆکایەتی ئەنجومەنەکە ھەڵبژێدرا، پێشێلکاری یاسایی و دەستوری تێدابوە.
موقتەدا سەدر ڕێبەری ڕەوتی سەدر ڕایگەیاند، ئەگەر بڕیاری ھەڵپەساردنی کاتیی دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمان لە ژێر فشاردا نەبووبێت ئەوا ئەو کارە یەکەمین ھەنگاوی دروستبوونی ئۆپۆزسیۆنە لە ناو پەرلەمان.
سەدر وتیشی، ئومێدیان بە ئۆپۆزسیۆنە لە بەرژەوەندی گشتی کار بکات و ویستی گەل بۆ خێرا پێکھێنانی حکومەت لە بەرچاو بگیرێت.
سەدر جەختیشیکردووەتەوە لەوەی، بەرژەوەندی گەل لە سەرووی بەرژەوەندی حزبی و تائیفی و سیاسیەوەیە و نابێت ئۆپۆزسیۆن لە پێناو دەستکەوتی خۆی کۆسپ بخاتە بەردەم پڕۆسەی سیاسی.
پەیامنێری کوردسات نیوز لە شاری بەغداد ڕایگەیاند، دوو مووشەک ئاڕاستەی باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە ناوچەی سەوزی بەغداد کراون، بەڵام سیستمی بەرگریی باڵیۆزخانەکە وەڵامی ھێرشە مووشەکییەکەی داوەتەوە و مووشەکانی خستووەتە خوارەوە.
شانەی ڕاگەیاندنی ئەمنی لە بارەی ھێرشەکەوە ڕایگەیاندووە، ھاووڵاتیانی بێتاوان ڕووبەڕووی ھێرشی تیرۆریستی بوونەتەوە و یەکێک لە مووشەکەکان لە ناو قوتابخانەیەکی ناوچەی سەوز کەوتووەتە و خوارەوە و برینداری لێ کەوتووەتەوە و لێکۆڵینەوە لە زیانەکان دەکەن.
ھاوکات باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغداد ڕاگەیاندراوێکی لە بارەی ھێرشەکەوە بڵاوکردەوە و ڕایگەیاند، ھێرشەکەی ئەمشەو لە لایەن گرووپە تیرۆریستییەکانەوە ئەنجامدراوە، کە ھەوڵدەدەن ئاسایش و سەروەری و پەیوەندییە نێودەوڵەتیەکانی عێراق لاواز بکەن. وتیشی، ئەم ھێرشە تەنھا بۆ سەر نێردە دیپلۆماسیەکان نییە، بەڵکو بۆ سەر سەروەریی عێراقیشە.
نوری مالیکی سەرۆکی ھاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا و ئەیاد عەلاوی سەرۆکی ھاوپەیمانی نیشتمانیی کۆبوونەوە، بە پێی ڕاگەیەندراوی نووسینگەی مالیکیش ھەردوولا کۆک بوون لەسەر ئەوەی یەکەم دانیشتنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و ھەڵبژاردنی دەستەی سەرۆکایەتی نایاسایی و نادەستوری بووە.
بە پێی ڕاگەیەندراوەکە، مالیکی لە کۆبوونەوەکەدا باسی لەوە کردووە، لە بارەی ئەو کارە نایاساییانەی لە کاتی ھەڵبژاردنی دەستەی سەرۆکایەتی ئەنجام دراون سکاڵایان بۆ دادگای فیدراڵی بەرزکردووەتەوە و بە ھیوان دادگاکە وەڵامی سکاڵاکان بداتەوە.
چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکان بە سەرۆکایەتی مالیکی ناڕازی بوون لە چۆنیەتی ھەڵبژاردنی دەستەی سەرۆکایەتی ئەنجومەنی نوێنەران و بایکۆتی دانیشتنەکەیان کردبوو.
زاملی لە کۆبوونەوەی لەگەڵ ئەندامە نوێیەکانی ئەنجومەنی نوێنەران ئاماژەی بەوە کردووە، ڕێگە نادەن وەک خولەکانی پێشوو پەرلەمانتاران ئامادەی دانیشتنەکان نەبن و سنورێک بۆ نائامادەیی پەرلەمانتاران دادەنێن.
وتیشی، ئامانجیان ئەوەیە ئەم خولە لە سەرجەم خولەکانی تر چالاکتر بێت و بە باشی چاودێری حکومەت دەکەن.
لە خولی پێشوودا ڕەخنە لە ئامادەنەبوونی پەرلەمانتاران لە دانیشتنەکانی ئەنجومەنی نوێنەران گیرا و بە پێی ھەندێک ڕاپۆرتیش بەشێک لە پەرلەمانتاران بە درێژایی چوار ساڵەکە یان ھیچ قسەیەکیان نەکردووە یان کەمترین قسەیان کردووە.