بە زۆرینەی دەنگ، پەرلەمانی ئەوروپا ڕەزامەندیدا لەسەر ڕێککەوتنی بازرگانی لەگەڵ بەریتانیا کە لە ھەزار و ٢٤٦ لاپەڕە پێکھاتووە، بەو ڕێککەوتنە بەریتانیا دەتوانێت بگاتە بازاڕەکانی یەکێتی ئەوروپا کە ٤٥٠ ملیۆن بەکاربەر بە بێ باجی گورمرگی لەخۆدەگرێت. لەگەڵ ئەوەشدا یەکێتییەکە مافی سەپاندنی سزای ھەیە ئەگەر لەندەن ڕێز لە یاساکان نەگرێت. 

بۆریس جۆنسن سەرۆک وەزیرانی بەریتانیاش لەسەر ئەو ڕێککەوتنە وتی، ئەوە وێستگەی کۆتایی گەشتە دوور و درێژەکەیانە لە برێکزت و سەقامگیری لە پەیوەندی بازرگانی لەگەڵ یەکێتی ئەوروپا دەھێنێتە کایەوە.

وەزیری دەرەوەی ئەمریکا، بە پێویستی زانی وڵاتانی کیشوەری ئەفریقا چاویان کراوە بێت لە شێوازی مامەڵە کردن لەگەڵ وڵاتانی جیھاندا.

وتیشی، داوا لە ھیچ وڵاتێک ناکات لە نێوان ئەمریکا و چین وڵاتێک ھەڵبژێرن، بەڵام باشترە بە شێوەیەکی شەفاف و توێژینەوەی پێشوەخت، مامەڵە لەگەڵ وڵاتانی زلھێزدا بکرێت.

ئەنتۆنی بلینکن ھۆشداریشیدایە وڵاتانی ئەفریقا لە فراوانبوونی ھەژموونی چین لەو کیشوەرە، بەڵێنیشیدا ئیدارەی واشنتۆن پەیوەندییەکانی لە سەرجەم بوارەکاندا لەگەڵ وڵاتانی ئەفریقا، فراوانتر بکات.

(نادین مانیزا) جێگری سەرۆکی کۆمیسۆنی ئەمریکا بۆ ئازادیی ئاینی نێودەوڵەتی ڕایگەیاند، لە یاداشتێکدا داوایان لە (جۆو بایدن) کردووە، فشارەکانی لەسەر ئەنقەر زیاد بکات، بۆ کشانەوەی سوپای تورکیا لە ڕۆژئاڤای کوردستان و باکوری سوریا لە وادەیەکی دیاریکراو و ڕاگرتنی پاڵپشتییەکان بۆ گروپە چەکدارەکانی لە سوریا.

(کێنێس ماکێنزی) فەرماندەی فەرماندەیی ناوەندی ھێزەکانی ئەمریکاش ڕایگەیاند، لەسەر دۆسیەی بوونی سەربازەکانی تورکیا لە ناوچەکە بە تایبەتی لە سوریا و لیبیا، ناکۆکی لە نێوان (واشنتۆن و ئەنقەر)ە ھەیە.

سێرگی لاڤرۆڤ وەزیری دەرەوەی ڕووسیا لە چاوپێکەوتنێکدا، ڕایگەیاند، لەگەڵ دەستبەکاربوونی جۆو بایدن وەک سەرۆکی ئەمریکا، مۆسکۆ ھەوڵەکانی خستەگەڕ بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکان و چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوان ئەمریکا و ڕووسیا، بەڵام دواجار ھەوڵەکانیان لەلایەن ئیدارەی بایدن، ڕەتکراوەتەوە.

ڕوونیشیکردەوە، سەرجەم پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئەنتۆنی بلینکن ھاوتا ئەمریکییەکەی دۆستانە بووە و لە کەشێکی ھێمنانەدا بەڕێوەچووە، لە سەرجەم پەیوەندییەکانیشدا پێی ڕاگەیاندووە مۆسکۆ خوازیارە سەرجەم کێشە و ناکۆکییەکانی نێوان ھەردوو وڵات، لە ڕێی گفتوگۆ و کەناڵی نوێی دیپلۆماسییەوە، چارەسەر بکرێن.

لە ناوەڕاستی ئەم مانگەدا، ئیدارەی واشنتۆن زنجیرەیەک سزای نوێی بەسەر مۆسکۆ سەپاند و ژمارەیەک دیپلۆماتکاری ڕووسیای لە ئەمریکا دەرکرد، لە بەرامبەریشدا ڕووسیا ژمارەیەک دیپلۆماتکاری ئەو وڵاتەی لە ڕووسیا، دەرکرد.

ھاوکات فەخرەدین قۆجا وەزیری تەندروستی تورکیا ڕایگەیاندووە، ڤایرۆسەکە بە شێوەیەکی خێرا تەشەنە دەکات و داخستنی شوێنەکان بووەتە کارێکی پێویست.

لە کۆی ٨٣ ملیۆن کەس لە دانیشتووانی تورکیا، تا ئێستا چوار ملیۆن کەس تووشی کۆرۆنا بوون و ٣٨ ھەزار و ٣٥٨ تووشبووش گیانیان لە دەستداوە.

ڕۆژی دووشەممە لە ئەنقەرەی پایتەختی تورکیا دادگاییکردنی سەڵاحەدین دەمیرتاش و فیگەن یوکسەکداغ ھاوسەرۆکانی پێشووی ھەدەپە و ١٠٦ کەسی تر کە ٢٧ کەسیان ئێستا لە زیندانن بە بێ ئامادەبوونی پارێزەران لە ھۆڵی دانیشتنەکە دەستی پێکرد و دەمیرتاش و یوکسەکداغ لە ڕێگەی ئۆنلاینەوە لە زیندانەوە بەشداریان کرد.

دواتر ٣ ھەزار و ٥٣٠ لاپەڕەی دۆسیەکە سەبارەت بە تێوەگلانی ھاوسەرۆکانی ھەدەپە و ١٠٦ کەس بە کورتی خوێندرایەوە و وتەی ئامادەبووان وەرگیرا.

ھەموو دانیشتنەکە بە بێ پارێزەر ئەنجامدرا و دواتر لیژنەی دادگا بڕیارەکانی ئاشکرا کرد و دانیشتنەکە بۆ سەعات ٩ و ٣٠ دەقەی ڕۆژی ٣ی ئایار دواخرا.

یەکێتی ئەوروپا لە ڕاگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، ئامانجی دانوستانەکان بۆ بوژانەوەی ڕێککەوتنی ئەتۆمی و گەڕانەوەی ئەمریکایە بۆ ڕێککەوتنە، دەشیانەوێت گرەنتی جێبەجێکردنی تەواوەتی ڕێککەوتنەکە بکەن. 

"حەسەن ڕوحانی" سەرۆکی ئێرانیش وتی، پێشکەوتن لەو دانوستانەدا ھەیە و ھەموو لایەنەکان داوای ھەڵگرتنی سزاکانی سەر "تاران" دەکەن، تا ئێستاش ئەمریکا سەبارەت بە ھەڵگرتنی سزاکان ھەڵوێستی ڕانەگەیاندووە.
ئەو دانوستانە بە ئامادەبوونی نوێنەرانی ئێران و وڵاتانی ٤+١ بەڕێوەدەچێت، ھیچ دانوستانێکی ڕاستەوخۆش لە نێوان ئێران و ئەمریکا لە خشتەی کارەکاندا نییە.

فۆن دێرلاین لە وتەیەکدا لە پەرلەمانی ئەوروپا ئاماژەی بۆ ئەو ڕووداوە پرۆتۆکۆلیە کردووە کە لە کاتی کۆبوونەوەی لەگەڵ ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆکی تورکیا ڕوویداوە و ھۆکارەکەی بۆ ئەوە گەڕاندووەتەوە کە یەکەم ژنە سەرۆکایەتی کۆمسیۆنی ئەوروپا دەکات و تورکیاش ڕێز لە مافەکانی ژنان ناگرێت.

ھەروەھا نیگەرانی بەرامبەر شارل میشێل سەرۆکی ئەنجومەنی ئەوروپا دەربڕیوە کە ئامادەی ئەو کۆبوونەوەیە بووە و ھیچ کاردانەوەیەکی بەرامبەر ڕووداوەکە نەبووە.

ڕاشیگەیاندووە، پێویستە تورکیا ڕێز لە مافەکانی ژنان بگرێت و یەکێتی ئەوروپاش ئەو بابەتە بکات بە یەکێک لە مەرجەکانی دەستپێکردنەوەی دانوستان لەگەڵ تورکیا.

دوای ئەوەی جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا لە ساڵڕۆژی کوشتاری ئەرمەنەکاندا لەسەردەمی دەسەڵاتی عوسمانیەکاندا، کوشارەکەی بە کۆمەڵکوژی ناوبرد و ڕایگەیاند، ڕێز لە قوربانیەکانی ئەو کارەساتە دەگرن،  مەولود چاویشئۆغڵو وەزیری دەرەوەی تورکیا رایگەیاند وڵاتەکەی ئەو بڕیارەی جۆ بایدن رەتدەکاتەوە و بە بڕیارێکی پۆپۆڵیستیی ناوبردوە.

ھەروەھا بەھۆی ئەو بریارەوە لە تورکیا خۆپیشاندانی ی ناڕەزایی لە دژی ئەمریکا  رێکخرا و بریاریش درا  باڵیۆزخانە و کونسوڵخانەکانی  ئەمریکا لە تورکیا بۆ ماوەی دوو رۆژ دابخرێن.

زەریف لە تویتەر نوسیویەتی ئەو ولاتانەی ڤاکسین کۆدەکەنەوە بە تەنھا بۆخۆیان بەتایبەت ئەمریکا، کۆمەڵکوژی ئەنجام دەدەن، چونکە پێویست بوو بۆ بەرەنگاربونەوەی پەتای کۆرۆنا کە پەتایەکی جیھانییە، کۆدەنگییەکی جیھانی ھەبێت، بەڵام بەھۆی سزاکانەوە دژی ئێرانییەکان، ھیچ ھاوکارییەکی ئێران ناکرێت لەدابین کردنی ڤاکسینی کۆرۆنادا .

لە رووی ئامارەکانی کۆرۆناوە ، ئێران لە پلەی یەکەمی وڵاتانی خۆرھەڵاتی ناوەراستدایە و لە ٢٤ سەعاتی رابردووش  زیاتر لە ١٩ ھەزار کەس لەو وڵاتە توشی کۆرۆنا بون .

مێژووی ڕووداوەکە بۆ ساڵانی نێوان ١٩١٥ بۆ ١٩١٧ دەگەڕێتەوە و تێیدا نزیکەی یەک ملیۆن و ٥٠٠ ھەزار مرۆڤ بوونە قوربانی، بەڵام تورکیا گێڕانەوەیەکی دیکەی بۆ ڕووداوەکە ھەیە و باس لەوە دەکات ئەو کات ئەرمەنەکان دەستیان لەگەڵ ڕووسیای نەیاری دەوڵەتی عوسمانیدا تیکەڵکردووە، بۆیە بڕیار دراوە ئەرمەنەکان لە ناوچەکانی جەنگ دووربخرێنەوە، و  لە کاتی ڕاگواستنیشیاندا بۆ ناوچەکانی دیکەی ژێر دەسەڵاتی عوسمانی، ژمارەیەکیان کە بە ٢٠٠ بۆ ٣٠٠ ھەزار کەس مەزەندە دەکەن، بوونەتە قوربانی.

تڕەمپ لە ڕاگەیەنراوێکیدا ئاماژەی بەوەکردووە، لە سەختترین بارودۆخدا کیم جۆنگ ئون سەرۆکی کۆریای باکوری ناسیوە و خۆشی ویستوە، بەڵام ھیچ کات ڕێزی لە سەرۆکی کۆریای باشور نەگرتووە.

ئەو ڕاگەیاندنەی تڕەمپ دوای لێدوانێکی سەرۆکی کۆریای باشور دێت بۆ ڕۆژنامەی نیویۆرک تایمز کە تیایدا ڕەخنەی توندی ئاڕاستەی تڕەمپ کردبوو.
سەرۆکی کۆریای باشور ئاماژەی بەوەکردووە، تڕەمپ شکستی ھێناوە لە داماڵینی نیمچە دورگەی کۆریا لە چەکی ئەتۆم.

جین ساکی وتەبێژی کۆشکی سپی، ڕایگەیاند، لە مانگی حوزەیرانی داھاتوودا، جۆو بایدن سەرۆکی ئەمریکا سەردانی بەریتانیا و بەلژیکا دەکات.

وتیشی، پتەوکردنی پەیوەندییەکانی نێوان لەندەن و واشنتۆن لەلایەک و ھەماھەنگی زیاتر لەگەڵ پەیمانی باکووری ئەتڵەسی، تەوەرەی سەرەکیی یەکەمین گەشتی بایدن دەبێت بۆ دەرەوەی وڵات.

بە وتەی سەرچاوەیەکی دیپلۆماتکاریش، لە سەردانەکەیدا بۆ برۆکسلی پایتەختی بەلژیکا، سەرۆکی ئەمریکا زنجیرەیەک دیدار و کۆبوونەوە، لەگەڵ لێپرسراوانی باڵای یەکێتی ئەوروپا، ئەنجام دەدات.

وەزارەتی بەرگریی ڕووسیا، لە ڕاگەیاندراوێکدا، بڵاویکردەوە، لە ٢٤ی ئەم مانگەوە تا ٣١ی مانگی تشرینی یەکەمی داھاتوو، سوپای ئەو وڵاتە سێ ڕێگەی گرنگ لە دەریای ڕەش بە ڕووی کەشتی جەنگیی وڵاتانی بیانیی دادەخات، ڕوونیشیکردەوە، ڕێوشوێنە سەربازییە نوێیەکان، لە سنووری ئاویی ڕووسیا، دەگیرێنەبەر.

دوابەدوای بڕیارەکەی مۆسکۆش، وەزارەتی دەرەوەی ئۆکراین و ئەمریکا و یەکێتی ئەوروپا، نیگەرانییان لە ڕێوشوێنە سەربازییە نوێیەکانی ڕووسیا لە دەریای ڕەش، دەربڕی.

سوپای ئەمریکاش ڕایگەیاند، بڕیارە لە مانگی داھاتوودا، مانۆڕێکی سەربازیی گەورە، بە بەشداری کەشتی فڕۆکەھەڵگر و زیاتر لە ١٥ ھەزار سەرباز و ٢٤٠ فڕۆکەی جەنگیی، لە ویلایەتی ئالاسکا لە باکووری ئەو وڵاتە، بەڕێوەبچێت.