جیهان
ئاژانسی ھەواڵیی تەسنیمی ئێرانی، لە زاری ناسر کەنعانی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێرانەوە بڵاویکردەوە، بەمنزیکانە وڵاتەکەی پاکێجێکی سزا بەسەر "پێشێلکارانی مافەکانی مرۆڤ" لە رۆژئاوا دەسەپێنێت.
ناسر کەنعانی وتیشی، ئیدانەی ھەنگاوەکەی یەکێتیی ئەوروپا و بەریتانیا دەکەن کە ژمارەیەک کەس و دامەزراوەی ئێرانییان خستووەتە لیستی سزاکانیان.
رۆژی دووشەممە ئەمریکا و بەریتانیا و یەکێتیی ئەوروپا، سزای نوێیان بەسەر ژمارەیەکی زۆر کەسایەتی و دامەزراوەی سەر بە سوپای پاسدارانی ئێراندا سەپاند.
ئاژانسی ھەواڵیی رۆیتەرزی ئەمریکی لە زاری وتەبێژێک بەناوی کۆمپانیای "راینمیتاڵ"ی ئەڵمانی کە تایبەتە بە پیشەسازییە بەرگرییەکان بڵاویکردەوە، کۆمپانیاکەیان ئامادەیە لە مانگی نیسان تاکو مانگی ئایاری ئەمساڵ، ٢٩ تانک لە جۆری "لیۆپارد ٢ ئەی ٤" رەوانەی ئۆکراین بکات، ھەروەھا ئامادەیە تاکو کۆتایی ئەمساڵ یان سەرەتای ساڵی داھاتوو، ٢٢ تانکی تر لە ھەمان جۆر رادەستی کیێڤ بکات.
کۆمپانیاکە راشیگەیاند، ئامادەن ٨٨ تانکی تر لە جۆری "لیۆپارد یەکی پێشکەوتوو" رەوانەی ئۆکراین بکات.
ئەڵمانیا کەوتووەتە ژێر فشاری ئەندامانی ناتۆ بۆ ئەوەی رەزامەندی بدات لەسەر ناردنی تانکی سەربازی لیۆپارد بۆ کیێڤ، بەڵام تائێستا ئۆلاڤ شۆڵز راوێژکاری ئەڵمانیا رەزامەندی لەسەر ئەو بابەتە نەداوە.
ئاژانسی فرانس پرێسی فەڕەنسی بڵاویکردەوە، ئەمڕۆ ھەریەکە لە جێگری وەزیری بەرگری و یاریدەدەری بەڕێوەبەری فەرمانگەی سەرۆکایەتی و جێگری داواکاری گشتیی ئۆکراین دەستیان لەکارکێشاوەتەوە.
راشیگەیاند، دەست لەکارکێشانەوەی ئەو بەرپرسانەی ئۆکراین پەیوەندی بە دۆسێیەکی گەندەڵییەوە ھەیە، کە پێداویستی و خواردەمەنییان بە نرخێکی خەیاڵی بۆ سوپای وڵاتەکەیان کڕیووە.
لەلایەکی ترەوە، دێنیس شمیگال سەرۆک وەزیرانی ئۆکراین رایگەیاند، بە تۆمەتی وەرگرتنی بەرتیل، فەرمانیکردووە بە دوورخستنەوەی وەزیری گەشەپێدانی شار و ھەرێمەکان لە پۆستەکەی.
لە چەند رۆژی رابردوودا میدیاکانی ئۆکراین، دۆسێی گەندەڵی ژمارەیەک بەرپرسی باڵای حکومەتی وڵاتەکەیان ئاشکراکرد.
وەزارەتەکە ئاماژەی بەوەکردووە، ئەو کۆچبەرانە لە لایەن دەسەڵاتدارانی یۆنانەوە ناچار کراون، بەرەو تورکیا بگەڕێنەوە. ھەروەک سێ کۆچبەریشیان دەستگیر کردوە، کە ھەوڵیانداوە بگەنە یۆنان.
لە لایەکی ترەوە ئەندامێکی فیدراسیۆنی سەرانسەری پەنابەرانی عێراق لە تورکیا رایگەیاند، لە دوو رۆژی رابردوودا ١٣٠ کۆچبەر لە چەند ناوچەیەکی تورکیا دەستگیرکراون کە ھەوڵیانداوە بەرەو یۆنان بپەڕنەوە.
عەلی رەزا عینایەتی بەڕێوەبەری گشتی ناوچەی کەنداو لە وەزارەتی دەرەوەی ئێران بە ئاژانسی ئیرنای رەسمی راگەیاندوە، لە چوارچێوەی دیدار و کۆبوونەوەکانیان لەگەڵ لێپرسراوانی باڵای ھەندێک لە وڵاتانی کەنداو، ھەڵوێستی ئێرانیان لەبارەی شەڕی ئۆکراین رونکردووەتەوە کە لەسەرەتاوە تائێستاش لە دژی ئەو شەڕە بوون و پشتیوانی ھیچ لایەنێکیشیان نەکردووە و بێلایەن بوون.
وتیشی، ئێران ھەمیشە لەگەڵ بژاردەی شەڕدا نەبووە و پێی وابووە ھیچ کاتێک شەڕ کێشە و قەیرانەکانی چارەسەر نەکردووە و ئامادەشن لەگەڵ ئۆکراین گفتوگۆ بکەن بۆئەوەی لە نزیکەی ئاگاداری ھەڵوێستی ئێران بن، کە ھیوادارە کێشە و ئاڵۆزییەکانی لەگەڵ روسیا بە زوترین کات چارەسەر بکرێن.
ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، پێویستە ھەریەک لە"سەلاحەدین دەمیرتاش" ھاوسەرۆکی پێشووتری ھەدەپە و عوسمان کاڤالای بازرگان"کە تا ئێستا لە زینداندان ئازاد بکرێن
"سەلاحەدین دەمیرتاش" لە ٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦ ەوە دەستگیرکراوە، ھەروەھا عوسمان کاڤالا لە مانگی نیسانی ٢٠٢٢ بە تۆمەتی بەشداربونی لە کودەتاکەی ساڵی ٢٠١٦ بڕیاری زیندانیکردنی ھەتاھەتایەی بۆ دەرچوو.
لیژنەکە لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، کۆنترۆڵکردنی بازاڕی دراو لە عێراق بەتایبەتیش بەھای دۆلار پێویستی بە گرتنەبەری رێکارو رێوشوێنی بە پەلە ھەیە لە سەروی ھەمووشیانەوە پێدانی دۆلار بە بازرگانە رەسمییەکان بە نرخی بانکی ناوەندی بۆئەوەی بتوانن ھاوسەنگی بۆ بازاڕ بگەڕێننەوە و رێگریش بکرێت لە سپیکردنەوەی پارە.
راشیگەیاندووە، داوایان لە حکومەتی عێراق کردووە دانوستان و گفتوگۆ لەگەڵ وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا بکات بۆ ھەڵوەشاندنەوەی ئەو کۆتوبەندانەی لەسەر فرۆشتنی نەوتی عێراق دانراون لەگەڵ ھەڵوەشاندنەوەی ئەو سزایانەی ئەمریکا کە خراونەتە سەر ژمارەیەک بانکی عێراقی.
لیژنەی دارایی جەختیشیکردوەتەوە، مایەی سەرسوڕمانە کە حکومەتی عێراق ھیچ ھەنگاوێکی کرداریی بۆ کۆنترۆڵکردنی بازاڕی دراو نەناوە.
ئانالینا بیربوک وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیا رایگەیاند، بەھەموو شێوەیەک ئامادەن ھاوکاری حکومەتی پۆڵەندا بکەن بۆئەوەی بتوانێت ژمارەیەک زۆر تانک لە جۆری لیۆپارد بداتە ئۆکراین.
وتیشی، بەو پێیەی ئەو جۆرە تانکە دروستکراوی ئەڵمانیایە، راوێژکاری وڵاتەکەی لەدژی بڕیارەکەیە و نایەوێت ئەو جۆرە تانکە بدرێتە ئۆکراین، بەڵام لایەنەکانی ناو ھاوپەیمانی پێکھێنانی حکومەتی ئەڵمانیا فشارێکی زۆریان لەسەری دروستکردووە بۆئەوەی رازی بێت و بڕیارەکە ئیمزا بکات.
وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیا ئاماژەی بەوەشکرد، تائێستا پۆڵەندا داوای رێگەپێدان یان ھاوکاری لە ئەڵمانیا نەکردووە بۆئەوەی تانکی لیۆپارد بداتە ئۆکراین، بەڵام ئەگەر ئەو داوایەشی ھەبێت رێگری لێناکەن و ھاوکاریشی دەکەن.
فەرماندەیی ناوەندی سوپای ئەمریکا(سێنتکۆم) لە راگەیەنراوێکدا ئاشکرای کرد، لە ھەڵمەتێکی زەمینی و ئاسمانییدا لە خۆرھەڵاتی سوریا سێ تیرۆریستیان دەستگیر کردوە کە دوانیان سەرکردەی داعشن، یەکێکیان ناوی عەبدوڵا حامید موسڵیحە کە ناسراوە بە ئەبوحەمزەی سووری و سەرکردەیەکی داعشە.
لە ھەڵمەتەکەدا ھاوڵاتییەکیش بریندار بووە، بە چاودێری کەسوکارەکەی لەلایەن سوپای ئەمریکاوە چارەسەر دەکرێت.
فەرماندەیی ھێزەکانی ئەمریکا دەڵێت، بەھەموو شێوەیەک رووبەرووی تیرۆریستانی داعش دەبنەوە کە مەترسییان بۆ سەر ناوچەکە دروست کردوە.
بەپێی زانیارییەکانی پۆلیس ئەو چەکدارەی بەرپرسیارە لە کوژرانی ١٠ کەس لە بەشداربوانی ئاھەنگەکە، تەرمەکەی دۆزراوەتەوە و روداوی کوشتنەکەشی خۆکوژی بوە.
ھەر بە پێی زانیارییەکان کاتێک پۆلیس نزیکبووەتەوە لە شوێنەکەی و لە ھەوڵی دەستگیرکردنیدا بوە گوێیان لە دەنگی یەک فیشەک بوە، تۆمەتبارەکە تەمەنی ٧٢ ساڵ بوە و لە بنەچەدا خەڵکی ئاسیایە و تا ئێستاش ھۆکاری ھێرشەکەی نازانرێت.
دوێنێ لە شاری مۆنتیری پارک لە باشوری ویلایەتی کالیفۆرنیا کەسێکی چەکدار لە نزیک ئاھەنگی سەری ساڵی نوێی مانگی چینی کە سەدان کەس بەشداربوون تێیدا ١٠ کەسی کوشت و ژمارەیەکی تریشی بریندارکرد.
شەوی رابردوو لە تارانی پایتەخت و کەرەج و دێھگولان و چەند شارێکی تر خەڵک جارێکتر رژانەوە سەر شەقامەکان و بە کردنەوەی ئاگر و داخستنی شەقامەکان، ناڕەزایی خۆیان دژی گیان لەدەستدانی ژینا ئەمینی و رەوشی وڵاتەکە دەربڕی و دروشمەکانی دژی حکومەت و دەسەڵاتدارانی ئێرانیان وتەوە.
بە پێی میدیاکانی ئۆپۆزسیۆنی ئێران، لە کەمتر لە ٤٨ سەعاتی رابردوودا سێ ژنە رۆژنامەنوسی دیکە بەناوەکانی (سەعیدە شەفیعی) و (مێلیکا ھاشمی) و (مێھرنوش زارعی) دەستگیر کراون و ژمارەی رۆژنامەنوسە دەستگیرکراوەکان لە ئێران بۆ ٧٩ کەس بەرزبووەتەوە کە تا ئێستا لانیکەم ٣٠ کەسیان لە زیندان ماون و ئازاد نەکراون.
پێشتریش ئاژانسەکە لە زاری دوو سەرچاوەی ئاگادار بڵاویکردەوە، لە کۆبوونەوەی وەزیرانی دەرەوەی وڵاتانی ئەندام لە یەکێتی ئەوروپا لە برۆکسڵ ، پرسی بە تیرۆریست ناساندنی سوپای پاسداران و سەپاندنی سزا بەسەر ٣٧ کەسایەتی و قەوارەی ئێران تاوتوێ دەکرێت.
١٩ی ئەم مانگە پەرلەمانی ئەوروپا داوای لە یەکێتی ئەوروپا کرد، سوپای پاسداران بخاتە ناو لیستی تیرۆرەوە، ئەوەش ناڕەزایەتی لێپرسراوانی ئێرانی لێکەوتەوە و رایانگەیاند، لە ئەگەری جێبەجێکردنی ئەو بڕیارە وەڵامی گونجاو و یەکلاکەرەوەیان دەبێت و لە پەیاننامەی رێگری لە بڵاوکردنەوەی چەکە ئەتۆمییەکان دەکشێنەوە.
ناسر کەنعانی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران لە کۆنفرانسی رۆژنامەنوسی ھەفتانەیدا و لە وەڵامی پرسیارێکی پەیامنێری کوردسات نیوز لەبارەی ئەو راپۆرتانەی کە نزمبوونەوەی بەھای دیناری عێراقی بەرانبەر دۆلار دەبەستنەوە بە بەقاچاخبردنی ئەو دراوە بۆ ئێران رایگەیاند، پەیوەندی نێوان ئێران و عێراق بە پێی بەرژەوەندی و سوودی ھاوبەش و دوولایەنە بووە.
وتیشی ئێران بەردەوام یارمەتی حکومەتی عێراقی داوە بەتایبەت لە بواری دابینکردنی وزەو سەقامگیری سیاسی و گەشەی ئابووری عێراق، دەستوەردان لەو پەیوەندییانەش لە سیاسەتی ئەمریکادا شتیکی نوێ نییە و ئاساییە.
وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران جەختیکردەوە، ئەوان بەردەوامن لە گەشەپێدان بە پەیوەندییەکانیان لەگەڵ عێراق.
ئاژانسی ھەواڵی رۆیتەرز لەزاری دوو سەرچاوەی ئاگادار بڵاویکردووەتەوە، لە کۆبوونەوەی ئەمڕۆی وەزیرانی دەرەوەی وڵاتانی ئەندام لە یەکێتی ئەوروپا کە لە برۆکسڵ بەڕێودەچێت، پرسی بە تیرۆریست ناساندنی سوپای پاسداران و سەپاندنی سزا بەسەر ٣٧ کەسایەتی و قەوارەی ئێران تاوتوێ دەکرێت.
ئاماژە بەوەشکراوە، بڕیارە یەکێتی ئەوروپا تاوتوێی ئەوە بکات کە سەرجەم پارە بلۆکە کراوەکانی روسیا لە بانکە نێودەوڵەتییەکان بداتە ئۆکراین.
١٩ی ئەم مانگە پەرلەمانی ئەوروپا داوای لە یەکێتی ئەوروپا کرد، سوپای پاسداران بخاتە ناو لیستی تیرۆرەوە، ئەوەش ناڕەزایەتی لێپرسراوانی ئێرانی لێکەوتەوە و رایانگەیاند، لە ئەگەری جێبەجێکردنی ئەو بڕیارە وەڵامی گونجاو و یەکلاکەرەوەیان دەبێت و لە پەیاننامەی رێگری لە بڵاوکردنەوەی چەکە ئەتۆمییەکان دەکشێنەوە.
جۆزێپ بۆرێل لێپرسراوی سیاسەتی دەرەوەی یەکێتی ئەوروپاش رایگەیاند، بۆ ئەوەی سوپای پاسداران بخرێتە لیستی تیرۆرەوە، پێویستە یەکێک لە ئەندامانی یەکێتی ئەوروپا سکاڵا لە دادگای نێودەوڵەتی دژی سوپای پاسداران تۆمار بکات.
ئاماژەی بەوەشکردووە، جگە لە (تاریق نامیق) چوار ئەندامی دیکەی باندەکە دەستگیر کراون و سەرجەمیان لە دادگا دانیان بە تاوانەکەیاندا ناوە،.
ئەو چوار کەسە بەپێی ئاستی تاوانەکەیان، لە نێوان ١٦ مانگ بۆ نزیکەی پێنج ساڵ زیندانی سزا دراون.
ئاژانسی نیشتمانی تاوانەکان (NCA) لە بەریتانیا دەڵێت، (تاریق نامیق) سەرۆکایەتی باندێکی تاوانکاری کردووە کە بە قاچاخ و لە پشتی بارھەڵگرەکانەوە کۆچبەرە عێراقی و ئێرانییەکانیان بۆ بەریتانیا گوازتۆتەوە، (نامیق) لە کاتی گەڕانەوەی لە ئەستەنبوڵەوە بۆ بەریتانیا، لە فڕۆکەخانەی مانچێستەر دەستگیر کراوە.
ئاژانسەکانی ھەواڵ بڵاویانکردەوە، کریس ھیبکینزی تەمەن ٤٤ ساڵ پێویستە رۆژی یەکشەممە وەک رێکارێکی رۆتینی متمانەی پەرلەمانتارانی فراکسیۆنی پارتی کار بەدەستبھێنێت.
جاسیندا ئەردیرن رۆژی پێنج شەممەی رابردوو لە میانەی کۆبوونەوەی نارەسمی ساڵانەی پارتی کاری دەسەڵاتدار بڕیاری دەستلەکارکێشانەوەی ئاشکراکردوو رایگەیاند، چیتر لەتوانایدا نیە سەرکردایەتی وڵات بکات .
ئەردیرن راشیگەیاند، دوای زیاتر لە پێنج ساڵ و نیو لە پۆستی سەرۆک وەزیران ٧ی مانگی داھاتوو دەستلەکارکێشانەوەکەی دەچێتە بواری جێبەجێکردنەوەو تا ٢٢ی مانگ سەرکردەیەکی نوێ ھەڵدەبژێردرێت .