وەزارەتی بەرگری ئەمریکا (پنتاگۆن) رایگەیاند، لە چوارچێوەی ھاوکارییە سەربازییەکانیان بۆ ئۆکراین، بە بەھای دوو ملیار و ٢٠٠ ملیۆن دۆلاری ھاوکاری تری سەربازیی بۆ ئەو وڵاتە دەنێرن و سەرەتاش جۆ بایدن لە چوارچێوەی دەسەڵاتەکانیدا کە پێویستی بە رەزامەندی کۆنگرێس نییە، بە بەھای ٤٢٥ ملیۆن دۆلار رەوانەکردنی ھاوکارییە سەربازییەکانی بۆ ئۆکراین ئیمزا کردووە و ملیارێک و ٧٥ ملیۆن دۆلاریش تەرخانکراوە بە مەبەستی دروستکردنی چەکی نوێ بۆئەوەی بدرێتە ئۆکراین.

ئاماژەی بەوەشکردووە، ھاوکارییە سەربازییەکانی ئەمریکا بۆ ئۆکراین لەسەرەتای دەستپێکردنی ھێرشەکانی روسیاوە تائێستا گەیشتووەتە ٢٩ ملیار و ٣٠٠ ملیۆن دۆلار.

لە بەرامبەریشدا پەرلەمانی روسیا کە بە ئەنجومەنی دۆما ناسراوە رایگەیاندووە، ئەمریکا بەو ھەنگاوەی بۆ ھاوکاریکردنی ئۆکراین لە رووی سەربازییەوە، قۆناغێکی نوێی بۆ روبەڕوبوونەوەی روسیا دەستپێکردووە.

جیۆرجیا میلۆنی سەرۆک وەزیرانی ئیتاڵیا رایگەیاند، لەچوارچێوەی گفتوگۆکانیدا لەگەڵ ڤۆلۆدیمیر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکراین لەسەر رەوشی ئەو وڵاتە و بەردەوامی ھێرشەکانی روسیا، زیلینسکی باسی لەوە کردووە کە بەدوای پلانێکدا دەگەڕێت بۆئەوەی گفتوگۆ دانوستان لەگەڵ روسیا دەستپێبکات بە مەبەستی کۆتایی ھێنان بە شەڕ.

لە بەرامبەریشدا ماریا زاخارۆفا وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی روسیا رایگەیاند، لێدوانەکانی جۆزیپ بۆرێل رێکخەری سیاسەتی دەرەوەی یەکێتی ئەوروپا دوورن لە راستییەوە کە وتویەتی روسیا دەیەوێت شەڕ بەردەوام بێت و بەردەوام گفتوگۆ و دانوستان رەتدەکاتەوە، چونکە ھەموو کاتێک روسیا ئامادەی گفتوگۆ و دانوستانی بێمەرجە.

عەبدوڵاھیان لەکۆبوونەوەکەی لەگەڵ دانیاڵ ئۆرتێگا سەرۆکی نیکاراگوا ، لە بارەی بەرنامە ئەتۆمییەکەی وڵاتەکەیەوە رایگەیاند، ئەوەی ھەیانە بۆ بواری ئاشتی بەکاری دەھێنن.

لە بەرامبەردا سەرۆکی نیکاراگوا رایگەیاند، بە توندی بەرگری لە مافی ئێران و کۆریای باکوور دەکەن بۆ پەرەپێدانی چەکی ئەتۆمی و وتی، ئەمریکا و وڵاتانی ئەوروپا مافی ئەوەیان نییە رێگریی لە پرۆگرامی ئەتۆمی وڵاتانی تر بگرن. لە کۆتایی دیدارەکەشیاندا لێکتێگەیشتنێکیان بۆ ھاوکاری نێوانیان ئیمزا کرد.

سەردانەکەی وەزیری دەرەوەی ئێران لە کاتێکدایە کە ئەمریکا سزاکانی سەر ڤەنزوێلای سووکردوە و پێدەچێت لێکنزیکبوونەوە لە نێوانیاندا دروست ببێت.

بات رایدەر وتەبێژی وەزارەتی بەرگری ئەمریکا لە راگەیەنراوێکدا ئاشکرای کرد، ئەو باڵۆنەی بەسەر ئاسمانی ئەمریکای لاتینییەوە بینراوە پەیوەندی بەو باڵۆنەوە ھەیە، کە لە ئاسمانی وڵاتەکایدابینراوە. بەبێ ئەوەی بە وردی شوێنەکەی دیاریی بکات.

لە بەرامبەردا وەزارەتی دەرەوەی چین ڕایگەیاندووە، باڵۆنەکە لە ڕێڕەوی دیاریکراوی خۆی لایداوە،   دووپاتیشی کردوەتەوە کە بۆ لێکۆڵینەوەی زانستی بەکارھێنراوە.

بەھۆی دەرکەوتنی باڵۆنەکان، ئەنتۆنی بلینکن وەزیری دەرەوەی ئەمریکا سەردانە چاوەڕوانکراوەکەی بۆ پەکین دواخست.

بەپێی رێککەوتنەکە، بەھای یەک بەرمیل خاوی گرانبەھای گازوایل بە ١٠٠ دۆلار دانراوە و بەھای یەک بەرمیلی بەرھەمە کواڵتی نزمەکانیشی بە ٤٥ دۆلار دیاریی کراوە.

پێشبینی دەکرێت رۆژی یەکشەممە رێککەوتنەکە لەسەر ئاستی وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا بخرێتە بواری جێبەجێکردنەوە.

یەکێتی ئەوروپا لە مانگی کانوونی یەکەمی ساڵی رابردودا قەدەغەی خستە سەر نەوتی خاوی رووسیا کە لە رێگەی دەریاوە دەگەیشە ئەوروپا، ھەروەھا  بەھای فرۆشی لە وڵاتانی جیھاندا بە ٦٠ دۆلار  دیاریکرد.

وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، سزایەکی نوێیان بەسەر ئێراندا سەپاندووە کە ھەشت ئەندامی ئەنجومەنی بەڕێوەبردنی کۆمپانیای (باراڤار پارس) تایبەت بە بەرھەمھێنانی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان دەگرێتەوە و ژمارەیەکی تری کارمەندانی کۆمپانیاکە و دوو کەشتی ئێرانیش لە لیستی سزاکەدان.

راشیگەیاندووە، بەپێی بڕیارەکە سەروەت و سامانی ئەو کەسانەی سزاکە دەیانگرێتەوە لە ئەمریکا بلۆک دەکرێن و ھیچ ھاوڵاتی و کۆمپانیایەکی ئەمریکیش بۆی نییە بازرگانی و مامەڵە لەگەڵ سزادراوەکاندا بکەن.

رۆژی چوارشەممە  ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم رایگەیاند،لە میانی پشکنینێکی رانەگەیەنراودا لە وێستگەی ئەتۆمی فۆردو لە ئێران دەرکەوتووە گۆڕانکاری ریشەیی کراوە لە بەستنەوەی دوو گروپی ئامێری سەنتەرفیوژ بۆ پیتاندنی یۆرانیۆم لە رێژەی ٦٠% بەبێ ئەوەی بەرپرسانی ئێران ئاشکرای بکەن،  لە وەڵامیشدا ئێران رایگەیاند، ئەوەی باس دەکرێت ھەڵەیەکی بێئاگایانە بووە یەکێک لە پشکنەرانی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم ئەنجامیداوە.

لەکاردانەوەیەیشکدا ئەمریکا و ئەڵمانیا و فەرەنسا و بەریتانیا لە راگەیەنراوێکی ھاوبەشدا رایگەیاند، وەڵامەکەی ئێران وەک پێویست نیە و رەفتارەکانی لەسەر بنەمای راپۆرتە بابەتی و بێلایەنەکانی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم بڕیاریان لەسەر دەدرێت نەک لەسەر نیازی گریمانەیی.

شەوی ٢٨ی مانگی رابردوو دەنگی چەند تەقینەوەیک لەناو شاری ئەسفەھان بیسترا و دواتر وەزارەتی بەرگری ئێران رایگەیاند، بە سێ درۆن ھێرشکراوەتە سەر ناوەندێکی سەربازیی سەر بە وەزارەتەکە.

ھەرچەندە وەزارەتی بەرگری ئێران رایگەیاند، ھێرشەکە ھیچ زیانێکی نەبووە و ھەر سێ درۆنەکەیان خستووەتەخوار، بەڵام بەپێی چەند وێنەیەک کە لەلایەن مانگە دەستکردەکانەوە تۆمارکراون، ھێرشەکە زیانی بە ناوەندەکە گەیاندووە.

پێشتریش سەعید ئەیرەوانی نوێنەری ئێران لە رێکخراوی نەتەوەیەکگرتووەکان لە نامەیەکدا بۆ سکرتێری گشتی نەتەوەیەکگرتووەکان و ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی ئیسرائیلی بە ئەنجامدانی ھێرشەکە تۆمەتبار کرد و ھەڕەشەی وەڵامدانەوەی لە کاتێکی گونجاودا کرد.

کۆشکی سپی ئەمریکا لە راگەیەنراوێکدا ئاشکرای کردوە، بایدن، پابەندبوونی ئەمریکای بەرامبەر بە عێراق لەبەرامبەر پەرەسەندەکانی ناوچەکەدا دووپاتکردوەتەوە ، هەروەک هەردوولا نەهێزکردنی سەروەریی و سەربەخۆیی خاکی عێراقیان دووپاتکردوەتەوە .

لە بارەی ھەرەشەکانی داعش و ئاسایشی ئیقلیمی و نێودەوڵەتییشەوە بایدن پاراستنی عێراقی دووپاتکردوەتەوە.

پەیوەندییە تەلەفونییەکەی نێوان لە کاتێکدا بوو کە شا عەبدوڵای دووەم شای ئوردن لە کۆشکی سپی بووە.

چەند رۆژێکە باڵۆنێکی سیخوڕی چینی لە بەرزاییەکی زۆری ئاسمانی باکوری خۆرئاوای ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا و بەتایبەت لە ئاسمانی پێگە سەربازییە ھەستیارەکان و مووشەکە ستراتیژییەکان ئاشکرا کراوە، ئەمەش ئیدارەی کۆشکی سپی نیگەران کردووەو وەزارەتی بەرگری ئەمریکا رایگەیاندوە، بەووردی چاودێری باڵۆنەکە دەکات . ھاوکات بەرپرسێکی پنتاگۆن جەختیکردۆتەوە باڵۆنەکە نابێتە ھەڕەشەیەکی ھەواڵگری مەترسیدار.

رۆژی چوارشەممەی رابردووش لەسەر داوای سەرۆکی ئەمریکا، وەزیری بەرگری و بەرپرسانی پنتاگۆن تاوتوێی خستنەخوارەوەی باڵۆنەکەیان کرد، بەڵام لەدواجاردا لە بڕیارەکە پاشگەزبوونەوەو پێیان وابوو لەوانەیە لەسەر زەوی مەترسی بۆ خەڵک دروستبکات.

ھەروەھا وەزارەتی بەرگری کەنەداش بوونی باڵۆنێکی سیخوڕی چینی لە ئاسمانی وڵاتەکەی پشتراستکردەوەو رایگەیاند، ھەموو رێکارێک دەگرنەبەر بۆ پاراستنی ئاسمانی وڵاتەکەیان.

٢٩ ئەندامی ئەنجومەنی پیران لە ھەردوو پارتی کۆماری و دیموکراتی لە نامەیەکدا بۆ بایدن ئاماژەیان بەوەکردووە، سوید و فینلەندا ھەموو ھەوڵێکیان داوە بۆ جێبەجێکردنی مەرجەکانی تورکیا بەڵام تورکیاپێی وایە دەبێت سوید کاری زیاتر بکات.

راشیانگەیاندوە، تەنھا دوای ئیمزاکردنی پرۆتۆکۆلی بەئەندامبوونی سوید و فینلەندا لە ناتۆ، کۆنگرێس دەتوانێت بیر لەوە بکاتەوە فرۆکەی ئێف ١٦ بە تورکیا بفرۆشێت. 

ئەوەش جاری یەکەمە کۆنگرێسی ئەمریکا بە شێوەیەکی ئاشکرا، گرێبەستی فرۆشتنی فرۆکەی ئێف ١٦ بە تورکیا دەبەستێتەوە بە بەئەندامبوونی سوید و فینلەندا لە ناتۆ.

زیلیسنسکی لە میانەی وتووێژێکیدا لەگەڵ ئۆرسولا فون دیر لاین سەرۆکی کۆمسیۆنی یەکێتی ئەوروپا رایگەیاند، تێکەڵبوونی ئۆکراین بە یەکێتی ئەوروپا ئەو مافە بۆ ئۆکراینییەکان زامن دەکات کە لە بەرامبەر جەنگی رووسیادا پارێزگاری لە خۆیان بکەن.

سەرۆکی ئۆکراین ئەوەشی راگەیاندووە ، کە ھەردوولا لەو رووەوە لێکتێگەیشتنیان ھەیە. لەگەڵ ئەوەی کە وەرگتنی ئۆکراین لە یەکێتی ئەوروپا کاتێکی زۆری دەوێت بەڵام سەرۆکی ئەو وڵاتە گەشبینە بەوەی بە چوونە ناو یەکێتی ئەوروپا ھەرەشەکانی رووسیا دوور بخاتەوە.

 

وەزیری دەرەوەی تورکیا لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا لەگەڵ ھاوتا ئەرژەنتینیەکەی لەبارەی بڕیاری چەند وڵاتێک بۆ داخستنی باڵیۆزخانەکانیان لە تورکیا رایگەیاند، ئەو وڵاتانە دەڵێن مەترسی تیرۆریستی ھەیە ، ئەگەر مەترسی تیرۆر ھەیە بۆچی پێیان ناڵێن مەترسییەکان لەکوێوە سەرچاوەی گرتووە.

وتیشی، ئەگەر مەترسییەکی لەو جۆرە ھەبێت پێویستە نەھێڵرێت پێش ئەوەی بگۆڕێت بۆ ھێرش ، بەڵام پێیان وایە روونکردنەوەکانیان لە جێی خۆی نیە و داخستنی باڵیۆزخانەکان بە ئەنقەستە.

لە چەند رۆژی رابردوودا ژمارەیەک لە وڵاتانی ئەوروپا بە پاساوی بوونی مەتری تیرۆر باڵیۆزخانەکانیان لە تورکیا داخست.

رۆژنامەی تایمزی بەریتانی ئاشکرایکردوە، دوای نیگەرانییەکانی وەزارەتی دەرەوەی بەریتانیا لەبارەی مانەوەی کەناڵەکانی پەیوەندی لەگەڵ حکومەتی ئێران، پلانی حکومەتی لەندەن بۆ ناساندنی سوپای پاسدارانی ئێران وەک گروپێکی تیرۆریستی راگیراوە، سەرەڕای رەزامەندی وەزارەتی ناوخۆ و ئاسایش شانشینی یەکگرتوو لەسەر پلانەکە.

لەکاردانەوەی سەرکوتکردنی خۆپیشاندانەکانی ناوخۆی ئێران، رۆژی ١٣ی کانونی دووەم پەرلەمانی بەریتانیا بە زۆرینەی دەنگ  رەزامەندی لەسەر پلانێکی حکومەت بۆ دانانی سوپای پاسداران لە لیستی گروپە تیرۆریستییەکان پەسەندکرد، بەڵام بە پێی زانیارییەکانی رۆژنامەی تایمز، حکومەتی بەریتانیا پلانەکەی راگرتووەو ترسی ھەیە لە چۆنیەتی ناساندنی سوپای پاسداران وەک گروپێکی تیرۆریستی ، کە بە پێچەوانەی گروپەکانی تر سوپای پاسداران دامەزراوەیەکی حکومییە لە ئێران.

دوای ئەوەی جەعفەر پەناھی دەرھێنەری دیاری ئێران لە زیندان مانگرتنی لە خواردن راگەیاند، دەسەڵاتدارانی ئێران بڕیاریاندا بەھۆی خراپی دۆخی تەندروستییەوە بە کەفالەت ئازادی بکەن.

ناوەندی مافی مرۆڤی ئێران کە ناوەندەکەی لە ئەمریکایە بڵاویکردەوە، دوای دوو رۆژ لە مانگرتنی پەناھی دەسەڵاتدارانی ئێران بڕیاری ئازادکردنی پەناھییان داوە.

جەعفەر پەناھی ٦٢ ساڵ، دەرھێنەری دیاری ئێران لە ١١ی تەموزی ساڵی رابردوو  دەستگیرکراوە، دوێنێش بۆ ئازادکردنی مانگرتنی لە خواردن راگەیاند.