ڕاپۆرت
لە موسڵ زیاتر لە شەش سەد کۆمپانیای ناوخۆیی ھەیە و دوای پەسندکردنی بودجەی ٢٠٢١ خۆیان ئامادەکردبوو بەشداری لە پرۆسەی ئاوەدانکردنەوەی شارەکەدا بکەن، بەڵام وەک خاوەن کۆمپانیاکان دەڵێن، زۆربەی پرۆژەکان دراون بە کۆمپانیا تورکییەکان.
نوسینگەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ کاروباری مرۆیی دەڵێت، بۆردمانەکانی ئیسڕائیل بۆ سەر کەرتی غەززە، تا ئێستا زیاتر لە ٥٢ ھەزار فەلەستینی ئاوارە کردووە و زیانی بە ٤٥٠ بیناش گەیاندووە کە ژمارەیەکیان نەخۆشخانە و ناوەندی تەندروستین.
"ینس لارکێ" وتەبێژی نوسینگەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ کاروباری مرۆیی باس لەوە دەکات کە تا ئێستا نزیکەی ٤٧ ھەزار ئاوارەی فەلەستینی، چوونەتە ٥٨ خوێندنگا لە کەرتی غەززە، ئەو خوێندنگایانە سەرجەمیان لەلایەن نەتەوە یەکگرتووەکانەوە بەرێوەدەبرێن.
ھەروەھا دەلێت بۆردومانەکانی ئیسڕائیل بوونەتە ھۆی ڕوخانی ١٣٢ بینا، ٣١٦ بیناش زیانی گەورەیان بەرکەوتووە کە ٦یان نەخۆشخانە و ٩یان ناوەندی چاودێری تەندروستین، ھەروەھا وێزگەیەکی پاککردنەوەی ئاویش کە ئاوی خواردنەوە بۆ نزیکەی ٢٥٠ ھەزار کەس دابین دەکات، بەھۆی بۆردومانەکانی ئیسڕائیلەوە لە کەرتی غەززە زیانی گەورەی بەرکەوتووە، ئەمەش نەھامەتی فەلەستینییەکان زیاتر دەکات.
مارگریت ھاریس وتەبێژی ڕێکخراوی تەندروستی جیھانیی دەڵێت کەموکورتییەکی زۆر ھەیە لە کەرەستە پزیشکییەکاندا لە غەززە، ھەروەھا مەترسییەکی زۆری بڵاوبوونەوەی نەخۆشی ھەیە بەھۆی پیسبوونی ئاوەوە، بڵاوبوونەوەی کۆرۆناش ھێندەی تر ڕەوشەکە مەترسیدار دەکات.
ڕێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتیش داوا دەکات لێکۆڵینەوە لەو بۆردومانانە بکرێت کە بۆ سەر بیناکانی نیشتەجێبون لە غەززە ئەنجام دراون، ئەو بۆردومانانەشی بە تاوانی جەنگ و تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی ناوبردووە.
بە پێی ئامارەکانی وەزارەتی تەندروستی فەلەستین، لە ١٠ی ئایارەوە تا ئێستا ٢١٩ کەس لە غەززە بەھۆی بۆردومانەکانی ئیسڕائیلەوە کوژراون کە ٦٣یان منداڵ و ٣٦یان ژنن، ھەروەھا ھەزار و ٥٣٠ کەسیش بریندارن.
ئەمساڵ بەرھەمی گەنم و جۆ بە ھۆی وشکەساڵیەوە بە ڕێژەی لە ٢٠٪ کەمیکردووە، کۆی بەرھەمیش بە نزیکەی ٤٠٠ ھەزار تۆن دەخەمڵێنرێت و بڕیارە ھەفتەی داھاتوو دەرگای سایلۆکان بە ڕووی جوتیاراندا بکرێتەوە.
لە پانێڵی "یەکڕیزی و دەستوور" لە ھەولێر، سەرکردەی پێنج لایەنە سەرەکییەکەی ھەرێم، سەرنجی خۆیان لەسەر پرسی دەستوور خستەڕوو، سەرجەمیان جەختیانکردەوە لە یەکڕیزیی نیشتمانیی بۆ زامنکردنی دەستوور.
بافڵ تاڵەبانی ھاوسەرۆکی یەکێتیش ڕایگەیاند، دەستور پێویستی بە گۆڕینی پڕۆسەی سیاسییە و دەبێت دەستور زامنی مافەکانی ھاوڵاتیان بکات.
ئەکادیمیان و مامۆستایانی زانکۆ ھەڵوەستەیان لەسەر کۆسپەکانی بەردەم پێشخستنی کەرتی نەوت لە ھەرێمی کوردستان کرد و بە پێویستیان زانی ئەو کەرتە لە ڕێی پلانی ستراتیژییەوە پێشبخرێت.
حکومەتی ھەرێمیش بۆ ھەر جوتیارێک یەک لیتر قڕکەری بۆ دابینکردوون جوتیارانیش دەڵێن ھەڕەشەکانی مێرووی سن لەوە گەورەترە بەو دەرمانە قەڵاچۆبکرێت.
ئەو کۆچبەرانە کە ژمارەیان نزیکەی ٨ ھەزار کەسە، لە ڕێی ئاوی و وشکانییەوە، پەرژین و بەربەستەکانی سنورەکە بە بەرزی ١٠ مەتر تێدەپەڕێنن بەرەو ئیسپانیا و لەوێوە بەرەو وڵاتانی تری ئەوروپی.
لە سەروبەندی قەیرانی دیبلۆماسی نێوان "ئیسپانیا و مەغریب"، ئەو کۆچبەرانە پەیوەندییەکانی نێوان ئەو دوو وڵاتەیان ئاڵۆزتر کردووە و ھەردوولا باڵیۆزەکانیان بانگھێشت کردووەتەوە.
"پیدرۆ سانچێز" سەرۆک وەزیرانی ئیسپانیاش زمانێکی توندی بەرامبەر بە "مەغریب" بەکارھێناوە و بەڵێنیداوە بە ڕێکخستنەوەی ڕەوشەکە و وتی نزیکەی نیوەی ئەو کۆچبەرانەیان گەڕاندووەتەوە بۆ "مەغریب".
ئەو ڕەوشە دەسەڵاتدارانی ئیسپانیای ناچارکرد پەنا بباتە بەر بەکارھێنانی ھێزی سەربازی و بە وتەی وەزیری ناوخۆی ئیسپانیا، ٢٠٠ ئەندامی ھێزەکانی سەر بە سوپا و ٢٠٠ ئەندامی تری پۆلیس و ھەزار و ١٠٠ ئەندامی ھێزەکانی سنور خرانە حاڵەتی ئامادە باشییەوە، ھاوکات ھێزە ئەمنییەکانی مەغریب بۆمبی گازییان بڵاوکردەوە بۆ بڵاوەپێکردنی کۆچبەران.
لەسەر ئاستی ئەوروپاش، "شارل میشال" سەرۆکی ئەنجومەنی ئەوروپی لەسەر ئەو ڕەوشە ھاتووەتە دەنگ و لە تویتەر نووسی، سنوری ئیسپانیا سنوری یەکێتی ئەوروپایە.
لە دوای کەمکردنەوەی ڕێکارە ئەمنییەکان شاری "سەبتە"ی سەر بە ئیسپانیا بووەتە ئامانجی کۆچبەرانی ئەفریقا بۆ گەیشتن بە ئەوروپا، ژمارەی دانیشتووانەکەی نزیکەی ٨٠ ھەزار کەسە و لە ساڵی ١٩٩٥ەوە مافی خۆبەڕێوەبردنی ھەیە.
گۆڤاری "نیوزویک"ی ئەمریکی لە ڕاپۆرتێکدا، پەردەی لەسەر بابەتێکی نھێنی و ھەستیاری وڵاتەکەی ھەڵدایەوە و ئاماژەی بەوەکرد، وەزارەتی بەرگری ئەمریکا ناسراو بە "پنتاگۆن"، لە ١٠ ساڵی ڕابردوودا گەورەترین ھێزی نھێنی دروستکردووە، کە تا ئێستا جیھان بە خۆیەوە بینیوویەتی، ھێزەکە لە ٦٠ ھەزار کەس پێکھاتووە و زۆرینەیان بە ناسنامەی شاراوەوە کاری تێدا دەکەن.
بە پێی ڕاپۆرتەکە ئەم ھێزە نھێنییە بەسەر سێ گروپدا دابەشبوون، بەشێکیان کە نزیکەی ٣٠ ھەزار کەسن، ئەرکی نھێنی جۆراوجۆر لە سەرتاسەری جیھاندا بەجێدەھێنن و بەشێکی تریان پسپۆڕی ھەواڵگرین و بەشی سێیەمیش ئەو پسپۆڕە ئەلکترۆنیانەن، کە شارەزای ھێرشی ئەلکترۆنی و وەڵامدانەوەی ھێرشی ئەلکترۆنین و زۆرینەیان لە ناوخۆی ئەمریکا کار دەکەن.
گۆڤارەکە نوسیوویەتی، پنتاگۆن کار لەسەر پەرەپێدانی یەکە سەربازییە نھێنییەکان دەکات، بە ئامانجی کەمکردنەوەی چالاکییەکانی لە ئاستی نێودەوڵەتی، ئەم ھێزە نھێنییە ١٠ ھێندە لە دامەزراوەی ھەواڵگری ناوەندی "سی ئای ئەی" گەورەترە، خەرجی ساڵانەیان دەگاتە نزیکەی ٩٠٠ ملیۆن دۆلار و ئەرکەکانیان لە ناوەوە و دەرەوەی سنوورەکانی ئەمریکایە و لە بەرگی کەسانی سەربازیی و مەدەنی و لەسەر تۆڕەکانی ئینتەرنێت سەرقاڵی چالاکیین.
بە پێی ڕیزبەندییەکانی ماڵپەڕی "گڵۆباڵ فایەر پاوەر"ی ئەمریکی، سوپای ئەمریکا بەھێزترین سوپایە لە جیھاندا و لە ١٣ بەش پێکدێت و بە ھەموویان ژمارەیان دەگاتە یەک ملیۆن و ٣٠٠ ھەزار کەس، لە ساڵی ١٧٧٥ەوە دامەزراوە.
گۆڤاری فۆربسی ئەمریکی لە نوێترین ڕاگەیەندراویدا ئاماژەی بە دابەزینی سامانی (ئیلۆن مەسک)ی سەرۆکی کۆمپانیای تسێلا کردووە بۆ ١٤٥ ملیار و ٥٠٠ ملیۆن دۆلار، ئەمەش دوای ئەوەی ئیلۆن مەسک تەنھا لەم ھەفتەیە بەھۆی بیتکۆینەوە بڕی ٢٠ ملیار و ٥٠٠ ملیۆن دۆلار زەرەری کرد و پێگەی ئەم گەورە ملیاردێرەی ھێنایە ڕیزبەندی سێھەمی دەوڵەمەندەکانی جیھانەوە.
لە نوێترین پێشھاتیشدا، ئیلۆن مەسک بڕیاریدا فرۆشتنی ئۆتۆمبیلی کارەبایی تسێلا بە بەتکۆین بوەستێنێت کە گومان دەکرا بە ئامانجی ساغکردنەوەی بتکۆینەکانی بێت.
ھاوکات دەنگۆی فرۆشتنی بیتکۆینەکانی کۆمپانیای تسێلا ھێندەی تر نرخی بیتکۆینی لە بازاڕەکانی جیھاندا نابوت تر کرد، کار گەیشتە ئەوەی ئیلۆن مەسک لە بڵاوکراوەیەکی تویتەرەکەیدا دەنگۆی فرۆشتنی بیتکۆینەکانی تسێلا ڕەتبکاتەوە کە بەھایان زیاتر لە ١ ملیار و ٥٠٠ ملیۆن دۆلارە.
بەڵام ئەم پەیامەی سەرۆکی کۆمپانیای تسێلا بەری نەگرت بە دابەزینی نرخی بیتکۆین و جارێکی دیکە بە ڕێژەی ٨٪ نرخەکەی دابەزی و لە ٤٥ ھەزار و ٥٠٠ دۆلار لەنگەری گرت.
دراوی گریمانەیی بیتکۆین لە ساڵی ٢٠٠٨ لەلایەن (ساتوشی ناکامۆتۆ)ەوە خرایەڕوو، لە سەرەتادا بیتکۆینێک تەنھا بە ٧ سەنت بوو، بەڵام سەرەتای ئەمساڵ بەھۆی پشتگیری ئیلۆن مەسک خاوەنی کۆمپانیای تسێلا نرخی یەک بیتکۆین سەر و ٦٢ ھەزار و ٥٠٠ دۆلاری تۆمار کرد، بەڵام لە ئێستا نرخی یەک بیتکۆین لەچاو دوو مانگی ڕابردووەوە زیاتر لە ٢٢ ھەزار دۆلار دابەزیوە.