عێراق.jpg&w=3840&q=75)
جومانە غەلای وتەبێژی کۆمسیۆنی ھەڵبژاردنەکانی عێراق رایگەیاند، ھەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاکانی عێراق لە وادەی دیارکراوی خۆیدا کە ١٨ی مانگی کانوونی یەکەمی ئەمساڵ بەڕێوەدەچێت و ئەنجومەنی کۆمیسیارانیش نموونەی کاغەزی دەنگدانی پەسەندکردووە.
جومانە غەلای، باسی لە ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستانی کرد و وتی، ئەنجومەنی کۆمسیاران ماوەی نوێکردنەوەی تۆماری دەنگدەرانی لە پارێزگاکانی ھەرێمی کوردستان، تاکو کۆتاییھاتنی دەوامی رەسمی لە رۆژی ٢٠ی ئەیلوول درێژکردووەتەوە.
بەپێی وادەیەک کە سەرۆکایەتیی ھەرێمی کوردستان بە راوێژ لەگەڵ لایەنە سیاسییەکان دیاریکردووە، بڕیارە رۆژی ٢٥ی مانگی شووباتی ساڵی داھاتووی ھەڵبژاردن بۆ خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان بەڕێوەبچێت.
بەڕێوەبەرایەتی گشتی زانیاری لە بەغداد سەر بە یاریدەدەرێتی ھەواڵگری و زانیاری دەستەی حەشدی شەعبی رایگەیاندووە، ھێزێکیان دەستیان بەسەر بارھەڵگرێکدا گرتووە کە چیمەنتۆی بارکردبوو و لەناویشیدا ٧٧ کرێکاری بیانی کە ٧٤یان پاکستانی و بەنگلادیشی بوون، دەستگیرکران کە ھەوڵیان دابوو بە شێوەیەکی نایاسایی لە ھەولێرەوە بەرەو بەغداد بڕۆن.
ئاماژەی بەوەشکردووە، لەگەڵ دەستگیرکردنی ئەو کرێکارانەدا سێ کەسی تریشیان لە یەکێک لە دەروازەکانی بەغداد دەستگیرکردووە کە سەرپەرشتی گواستنەوەی ئەو کرێکارانەیان کردووە لە ھەولێرەوە بۆ بەغداد و لە ناو ئۆتۆمبێلێکی جۆری پیکابدا بوون.
حسێن عەرەب، ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاندووە، لە ئەنجامی بەدواداچوون و لێکۆڵینەوەکان دەرکەوتووە ٣٧ ھەزار خێزان لە عێراق بە نایاسایی مووچەی چاودێری کۆمەڵایەتی وەردەگرن، بەپێی گرتنەبەری رێکارە یاسایی و کارگێڕییەکانیش مووچەکەیان راگیراوە.
وتیشی، بەپێی ئامارە رەسمییەکان لەئێستادا نزیکەی ٨٠٠ ھەزار کرێکاری بیانی لەعێراق کاردەکەن و مانگانەش کۆی مووچەکەیان دەگاتە ٣٢٠ ملیۆن دۆلار، ئەو ئامارەش تەنھا ئەو کرێکارانە دەگرێتەوە کە بە رەسمی و بە رێگەی یاسایی ھاتوونەتە عێراق، نەک ئەوانەی بە رێگەی قاچاخ و نایاسایی ھاتوون و تۆمارنەکراون.
پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، دوای ئەوەی بڕیاربوو ئەمڕۆ لیژنەی دارایی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بۆ ئاگاداربوون لە کێشەی مووچەی فەرمانبەرانی ھەرێمی کوردستان و گفتوگۆ لەبارەی داھاتە نەوتی و نانەوتییەکانی ھەرێم، میوانداری ئاوات جەناب وەزیری دارایی ھەرێم و تەیف سامی وەزیری دارایی عێراق بکات، بەڵام کۆبوونەوەکە بۆ کاتێکی نادیار دواخرا.
دواخستنی ئەو کۆبوونەوەیەش لەکاتێکدا کە ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاریداوە بۆ ماوەی سێ مانگ مانگانە ٧٠٠ ملیار دینار بۆ ھەرێمی کوردستان بنێرێت.
ریاز عیزەدین بەڕێوەبەری بەنداوی موسڵ لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکرد، ئەو راپۆرتە ئەمریکییە باس لە داڕووخانی بەنداوی موسڵ دەکات، نوێ نییە، بەڵکو لە ساڵی ٢٠٠٥وە دەستیپێکرد و دوایین راپۆرتیش لەبارەی بەنداوەکە بۆ ساڵی ٢٠١٥ دەگەڕێتەوە، کە ئەوکات داعش شاری موسڵی داگیر کردبوو.
بەڕێوەبەری بەنداوی موسڵ وتیشی، بە گشتیی رەوشی بەنداوەکە بۆ بەرەنگاربوونەوەی ھەر زریانێکی چاوەڕوانکراو یان ھەر کارەساتێکی تری سروشتی جێگەی دڵنیاییە.
سەرەتای ئەم ھەفتەیە، تۆڕی ناشناڵ جیۆگرافیک لە راپۆرتێکدا ھۆشداریی لەبارەی ئەگەری داڕووخانی بەنداوی موسڵدا و رایگەیاند، لە ئەگەری رووخانی ئەو بەنداوە، یەک ملیۆن و ٥٠٠ ھەزار کەس گیان لەدەستدەدەن.
کاکەڕەش سدیق سەرۆکی ئۆفیسی کەرکوکی لیژنەی جێبەجێکردنی ماددەی ١٤٠ بە کوردسات نیوزی راگەیاند، رۆژی دوو شەممە کۆبوونەوەی لیژنەی باڵای جێبەجێکردنی مادەی ١٤٠ بە سەرۆکایەتی ھادی عامری سەرۆکی لیژنەکە لە بەغداد بەڕێوەدەچێت کە تایبەت دەبێت بە ھەڵسەنگاندن بۆ دواین بڕیار و رێنماییەکانی لیژنەی باڵای جێبەجێکردنی مادەی ١٤٠.
وتیشی، لەماوەی رابردوودا لیژنەکەیان وەزارەتە پەیوەندیدارەکانی لە عێراق راسپاردوە بۆئەوەی بڕیاری ژمارە ٢٩ی ساڵی ٢٠١٢ی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق جێبەجێ بکەن کە تایبەتە بەھەڵوەشاندنەوەی کۆی ئەو بڕیارانەی لەلایەن لیژنەی کاروباری باکووری ھەڵوەشاوە بۆ تەعریبکردنی زەویوزاری کورد و تورکمان لەچەند ناوچەیەکی پارێزگای کەرکوک دەرکراون.
خەلیل دۆسکی ئەندامی لیژنەی دارایی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاندووە، بۆ ئاگاداربوون لە تەواوی وردەکارییەکان و ئەو کێشە و گرفتەی بۆ مووچەی فەرمانبەرانی ھەرێمی کوردستان دروستبووە، لە دوو رۆژی داھاتوودا لیژنەی دارایی ئەنجومەنی نوێنەران میوانداری ئاوات جەناب وەزیری دارایی ھەرێم و تەیف سامی وەزیری دارایی عێراق دەکات.
وتیشی، لیژنەی دارایی ھەردوو وەزیری دارایی و ھەرێمی بۆ میواندارییەکە ئاگادارکردووەتەوە و بەشێکی تری کۆبوونەوەکەش تایبەت دەبێت بە گفتوگۆ لەبارەی داھاتە نەوتی و نانەوتییەکانی ھەرێمی کوردستان.
ھەروەھا سەرۆککۆمار ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد کە عێراق بەھرەمەندە لە ڕوی فاکتەرە ئابوری و جوگرافی و کلتووری و شارستانییەکان کە زۆر گرنگن بۆ سەرخستنی پڕۆژەکانی بەرھەمھێنان و وەبەرھێنان، وەک بنەمایەک بۆ گرنگی یەکخستنی ھەوڵەکانی یەکێتی سەندیکا پیشەییەکان و سەربەخۆییان و سود وەرگرتن لەو ھۆکارانە بۆ زیادکردنی خێرایی بەرھەمھێنان و پاڵپشتی کردنی حکومەت لە ھەوڵەکانی بۆ دابینکردنی ژیانێکی ئازاد و شکۆمەندانە بۆ ھاوڵاتیان.
سەرۆککۆمار باسی لە گرنگی ھاندان و پاڵپشتیکردنی کەرتی تایبەت و فراوانکردنی بەشدارییەکانی بۆ پەرەپێدانی ئابووری و بەدیھێنانی گەشەسەندنی بەردەوام لە وڵاتدا کرد، و ئاماژەی بە پێویستی باشترکردنی بارودۆخی کرێکاران و پاراستنی مافەکانیان و ھەوڵدان بۆ باشترکردنی بژێویان و دەرکردنی یاسایەک کە گەرەنتی زەمینەی کارکردنی گونجاویان بۆ بکات.
لەلای خۆیانەوە ئەندامانی وەفدەکە پێداچوونەوەیان بە کارەکانی یەکێتی و سەندیکاکانی سەر بە یەکێتیەکە و ئەو گرفتانەی دێنە بەردەم کارەکانیان کرد و سوپاس و پێزانینی خۆیان بۆ سەرۆک کۆمار دەربڕی بۆ پێشنیارەکانی و پەرۆشی بەڕێزیان بۆ گرنگیدان بە چینی کرێکار بەرزنرخاند.
سەرچاوەیەکی ئەمنیی عێراقی رایگەیاند، بۆمبێک لە پارێزگای سەڵاحەدین بە چەند بەخێوکەرێکی مەڕوماڵاتدا تەقییوەتەوە بەوھۆیەوە سێ کەس گیانیان لەدەستداوە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، تا ئێستا کەس لەسەر رووداوەکە دەستگیرنەرکراو لێکۆڵینەوە لەو بارەیەوە دەستی پێکردووە.
شانەی ئەمنی عێراق لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، بە پشتن بە زانیاری وردی دەزگای ھەواڵگری عێراق و فەرماندەی ئۆپراسیۆنە ھاوبەشەکان، شەوی رابردوو ژمارەیەک چەکداری رێکخراوی تیرۆریستی داعش لە زنجیرەی چیای حەمرینی باکووری عێراق بە فڕۆکەی ئێف ١٦ کراونەتە ئامانج.
ئەوەشی خستووەتەڕوو، لە بۆردومانەکەدا ژمارەیەک چەکداری داعش کوژراون و ئۆپراسیۆنی ھێزە ئەمنییەکانی عێراق بۆ کێوماڵکردنی ناوچەکە بەردەوامی دەبێت.
د.نەرمین مەعروف ئەندامی لیژنەی دارایی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، بڕیاری پێدانی دۆلار بە نرخی رەسمی بە بازرگانە بچوکەکان بە ژمارەیەک کارئاسانی لەرێگەی سەکۆی ئەلیکترۆنییەوە، ھێشتا لە قۆناغی ئەزمونیدایە لە بەغداد و بەتەواوی نەچووەتە بواری جێبەجێکردنەوە.
وتیشی ئەگەر بڕیارەکە بەتەواوی جێبەجێ بکرێت لەسەرجەم پارێزگاکان، کاریگەری دەبێت لەسەر بەھای دۆلار، کە لە ئێستادا بەشێوەیەکی بەرچاو رووی لە بەرزبوونەوە کردووە.
د.نەرمین مەعروف باسی لەوەشکرد، ھۆکارێکی سەرەکی بەرزبوونەوەی بەھای دۆلار خواستی زۆرە لەسەر دۆلار لەلایەن بازرگانانەوە لە بازاڕەکانی ئاڵوگۆڕی دراو بۆ ھاوردەکردنی ئەو کاڵا خۆراکییانەی رۆژانە ھاوڵاتییان پێویستیانە.
ئەوەشی خستەڕو، داواکردنی دۆلار لە سەکۆی ئەلیکترۆنی و وەرگرتنی رەزامەندی رێوشوێنی خۆی ھەیە و کاتی پێویستە، بۆیە باشترین رێگەچارە ئەوەیە بڕیاری پێدانی دۆلار بە بازرگانە بچوکەکان بخرێتە بواری جێبەجێکردنەوە تا بەخێرایی بتوانن دۆلار بە نرخی رەسمی دەستبخەن.
فازیل غەراوی سەرۆکی سەنتەری ستراتیژی مافەکانی مرۆڤ لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، ئاوارەکانی سوریا لە ناوچە سنورییەکانی دھۆک و موسڵ و ئەنبارەوە نارەسمی دێنە ناو عێراق و لە ئێستادا ٢٦٠ ھەزار ئاوارەی سوری بوونیان ھەیە کە زۆرینەیان لە کەمپەکاندان و ئەوانی تریش لە شارەکاندا نیشتەجێبوون.
وتیشی، سەرەڕای ئەوەی عێراق پەیوەندی نەکردووە بە رێککەوتنی پەنابەرانی ساڵی ١٩٥١، لەگەڵ ئەوەشدا لە رووە مرۆییەکەوە مامەڵە لەگەڵ دۆسیەکەدا دەکات و بە درێژایی ٩ ساڵی رابردوو بەردەوامبووە لە پێشکەشکردنی ھاوکاری و بەرنامەی خۆراک بە ئاوارەکان.
.jpg&w=3840&q=75)
وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، چەندین جار لە گفتوگۆ و دانوستانەکانیان لەگەڵ عێراق بەتایبەتیش لێپرسراوانی بانکی ناوەندیی ئەو وڵاتە پێیان وتوون پێویستە رێکار و رێوشوێنی توند بگیرێتەبەر بەرامبەر ئەو ھەموو کەس و بانکانەی بە شێوەیەکی خراپ مامەڵە لەگەڵ دۆلار دەکەن بەتایبەت بە قاچاخبردنی بۆ دەرەوەی عێراق.
ئاماژەی بەوەشکردووە، سەرەڕای گفتوگۆ و سەپاندنی سزاش بەسەر چەند بانکێکی بازرگانی عێراقدا، بەڵام تائێستاش ھەندێک بانک بەشێوەیەکی مەترسیدار و خراپ مامەڵە لەگەڵ دۆلار دەکەن و ئەگەر بانکی ناوەندیی عێراق رێکار و رێوشوێنی توندیان لەدژ نەگرێتەبەر، سزای نوێی ئەمریکای بەدواوە دەبێت.
ئاژانسی ھەواڵی رۆیتەرز لە زاری لێپرسراوێکی وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکاوە بڵاوی کردووەتەوە، پێویستە بانکی ناوەندی عێراق چارەسەری مەترسییە بەردەوامەکانی خراپ بەکارھێنانی دۆلار لە بانکە بازرگانییەکانی عێراق بکات، بۆ ئەوەی ڕێوشوێن و سزای نوێ نەگیرێتەبەر کە کەرتی دارایی عێراق لەسەر بنەمای خۆدزینەوە لە رێکارەکان دەکاتە ئامانج.
ئەو لێپرسراوەی وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا کە نەیویستووە ناوی ئاشکرابکرێت دووپاتیکردووەتەوە ھێشتا بانکی دیکەی عێراقی ھەن کە مەترسین بۆ سەر عێراق و دەبێت چارەسەر بکرێن.
ئەوەش لە کاتێکدایە کە لە مانگی تەمموزی ڕابردوودا، ئەمریکا سزای ١٤ بانکی عێراقی دا بە تۆمەتی ئەوەی کە ئەو بانکانە بە نایاسایی مامەڵەیان بە دۆلارەوە کردبوو.
بەگوێرەی خشتەی کۆبوونەوەکانی دادگای فیدڕاڵی، رۆژی ١٠ـی تشرینی یەکەمی ئەمساڵ، دادگاکە لەبارەی سکاڵایەک کۆدەبێتەوە کە لەسەر سەرۆکی حکومەت و وەزیری دارایی ھەرێم تۆمارکراون.
سکاڵاکار لە سکاڵاکەیدا دەڵێت، رێنماییەکانی حکومەتی ھەرێم تایبەت بە شێواز و بڕی دانانی باج لەسەر نەخۆشخانە ئەھلییەکان پێچەوانەی یاسان، بۆیە داوای لە دادگای فیدڕاڵی کردووە رێنماییەکان بە نادەستوری لە قەڵەم بدات.
بەگوێرەی رێنمایەکەی حکومەتی ھەرێم، رێژەی ٥٪ باج دەچێتە سەر پسووڵەی ئەو خزمەتگوزارییانەی لە نەخۆشخانە ئەھلییەکان پێشکەشدەکرێن، ئەو باجەش ناچێتە سەر بەکاربەر و خەڵک، بەڵکو لە نەخۆشخانەکان وەردەگیرێت لە پای خزمەتگوزارییەکانی وەکو نەشتەرگەری، پشکنین و مانەوە، بەڵام ناچێتە سەر نەخۆش.
وەزارەتی ناوخۆی عێراق لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکرد، کێشەی دواکەوتنی دەرھێنانی پاسپۆرت چارەسەر دەبێت و بڕێکی زۆر لە دەفتەری پاسپۆرت گەیشتووە و دەست بە چاپکردنی دەکرێت.
راشیگەیاند، پلانیان ھەیە لە ھەفتەی داھاتووەوە، دەفتەری پاسپۆرت لە جۆری "A"، بەسەر پارێزگاکاندا دابەش بکەن و پڕۆسەکەش بەردەوامدەبێت تاکو سەرجەم ئەو پاسپۆرتانەی لە چاوەڕوانیدان چاپدەکرێن.
ھاوکات لیوا نەشئەت خەفاجی، بەڕێوەبەری گشتیی رەگەزنامە و پاسپۆرت و نشینگەی عێراق رایگەیاند، ئەمساڵ گۆڕانکاریی جۆری لە پڕۆسەی دەرھێنانی پاسپۆرتدا روودەدات، ناوەڕاستی مانگی داھاتووش کێشەی دەرھێنانی پاسپۆرت چارەسەر دەبێت.
وتیشی، نوسینگەی پاسپۆرتی ئەلیکترۆنیان لە کوەیت و ئوردن و لوبنان و قەتەر کردووەتەوە و وەفدێکیان بۆ ھەمان مەبەست چووەتە تورکیا و لەچەند رۆژی داھاتووشدا وەفدێک دەچێتە مالیزیا و ئیمارات و سعودیە.