عێراق
نوسینگەی سەرۆک وەزیرانی عێراق بڵاویکردەوە، کازمی لیژنەیەکی لە راوێژکارانی ئاسایشی نەتەوەیی و ژمارەیەک لە بەرپرسە ئەمنییەکان ڕاسپاردووە، ڕاپۆرتێک سەبارەت ھێرشە موشەکییەکەی سەر ھەولێر پێشکەش بکەن.
ھەروەھا کازمی لە کۆبوونەوەکاندا لە ھەولێر، ھێرشە مووشەکییەکەی رەتکردۆتەوە کە بووەتە ھۆی ترسان و تۆقاندنی ھاوڵاتیان و ھێرشەکان سنوری یاسا و پەیڕەوە نێودەوڵەتییەکانی تێپەڕاندووە.
جەختیشیکردۆتەوە لە پێویستی ڕێزگرتن لە سەروەریی عێراق لە لایەن ھەموو لایەنەکانەوە و بەشێوازی دیپلۆماتی بابەتەکە گەیەندراوەتە لایەنی بەرامبەر.
سەرۆک وەزیرانی عێراق داوای لە ھێزە سیاسییەکانیش کردووە، ھەڵوێستەکانیان یەکبخەن سەبارەت بە سەروەریی عێراق، ئەوەش کە ڕوویدا ببێتە مایەی چارەسەرکردنی ناکۆکییەکان و یەکخستنی ڕیزەکان بۆ بەرپەرچدانەوەی ئەو مەترسییانەی کە ڕووبەڕووی عێراق دەبێتەوە.
مەسجیدی لە وتەیەکدا لە پارێزگای کەربەلا ڕایگەیاند، ئەمریکییەکان بنکەیەکیان بۆ ئیسرائیلییەکان لە ھەرێمی کردستان بنیات ناوە، بۆ ئەوەی بکرێتە پێگەیەک بۆ جێبەجێکردنی ئۆپراسیۆن لە دژی ئاسایشی کۆماری ئیسلامی ئێران.
ئاماژەی بەوەشکردووە، ئێران بە ھیچ شێوەیەک سازش لەسەر ئاسایشی خۆی ناکات و پێشتر چەند جارێک لێپرسراوانی ھەرێمی کوردستانیان لەوە ئاگادارکردووەتەوە، بەڵام بە داخەوە ئەو بنکەیە تێوەگلاوە لە کردەوەی پێشێلکاری ئەمنی، ھەر لەبەر ئەوەشە ئێران وەڵامی داوەتەوە.
باڵیۆزی ئێران لە عێراق جەختیکردەوە، ھێرشەکە نە سەروەریی عێراق و نە ئەمریکییەکانیشی نەکردووەتە ئامانج.
باسی لەوەشکرد ململانێیی نێوان ئەمریکا و ئێران ٤٠ ساڵە بەردەوامە، بەڵام ئەم کردەوەیە ھیچ پەیوەندییەکی نییە بە ئەمریکییەکان و باڵیۆزخانە و کونسوڵگەریەکانییەوە.
عارف حەمامی پەرلەمانتاری ھاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا ئاشکرایکرد، لەو ٢٥ لیژنەیەی کەلە ناو ئەنجومەنی نوێنەران ھەیە، نیوەی بەر ماڵی شیعەکان دەکەوێت،ئەوانیش بە یەکسانی لە نێوان چوارچێوەی ھەماھەنگی و کوتلەی سەدر دابەشی دەکەن.
ئاماژەی بەوەشکرد، دابەشکردنی لیژنەکان لەناو ھێزەکانی ناو چوارچێوەی ھەماھەنگی بە گوێرەی ژمارەی کورسییەکانی ئەو ھێزە دەبێت لەناو ئەنجومەنی نوێنەراندا.
بڕیاریشە لە دانیشتنەکانی داھاتوودا، ئەنجومەنی نوێنەران دەنگ بدات لەسەر پێکھێنانی ھەر ٢٥ لیژنەکەی ناو ئەنجومەنەکە و دابەشکردنەکەش بە گوێرەی پسپۆڕی بواری خوێندنی ئەندام و سەرۆکەکانی دەبێت.
وەزارەتی دەرەوە لە ڕاگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، سەرۆکی فەرمانگەی ئەوروپا لە وەزارەتی دەرەوە لەگەڵ باڵیۆزی ڕۆمانیا لە عێراق کۆبۆتەوەو و ستایشی ھەڵویستی حکومەتی ڕۆمانیا کردوە، بۆ پێشوازیکردن لەو عێراقیانەی کە بەھۆی جەنگی ئۆکراینەوە ئاوارەی ئەو وڵاتە بوون.
بە پێی ڕاگەیەندراوەکە، باڵیۆزی ڕۆمانیا ڕایگەیاندووە، عێراقییەکان دەتوانن ماوەی ٩٠ ڕۆژ لە وڵاتەکەی بمێننەوە، تا ئەو کاتەی دۆخی خۆیان ڕێکدەخەنەوە و دڵنیایی دەدرێت لە گەڕانەوەیان بۆ عێراق.
ھاوکات باس لە ھەماھەنگی وەزارەتی دەرەوەی عێراق و وەزارەتی کۆچی رٍۆمانیا کراوە، بۆ کارکردن پێناو گواستنەوەی ئەو ئاوارە وپەنابەرانەی لە ئۆکراینن.
لە بەرامبەریشدا باڵیۆزی ڕۆمانیا ئامادەیی وڵاتەکەی دەربڕیوە بۆ ھاوکاریکردنی عێراق و وڵاتانی دیکەش، بۆ گواستنەوەی ھاوڵاتییەکانیان لەناوخۆی ئۆکراین.
"فادی شەمەری" ئەندامی مەکتەبی سیاسی رەوتی حیکمەی نیشتمانی رایگەیاندووە، ئەنجامی ھەڵبژاردن ناڕێک بووە و ھاوکێشەی سیاسیش نا رێکە ، ئەمەش بە مانای لە دەستدانی سەقامگیری دێت لە عێراقدا ، ھەربۆیە رەوتی حیکمە بریاریداوە، بەشداری حکومەتی داھاتوو نەکات، ھاوکات ناشبێتە ئۆپۆزسیۆن ، بەڵکو بێلایەن بونێکی ئەرێنی ھەڵدەبژێرێت.
نوێنەرایەتی نەتەوەیەکگرتووەکان لە عێراق لە راگەیەندراوێکدا دووپاتی کردووەتەوە، عێراقییەکان ھەموان یەکڕیزن بۆ رووبەرووبوونەوەی ھەر کارێک کە سەروەریی و یەکپارچەیی خاکی عێراق پێشێل بکات، یان ھەوڵی پشێوی و نائارامی بدات. ھەر لە راگەیەنراوەکەدا یونامی ھێرشەکەی بە ترسنۆکانە ناو بردوە وجەختیکردووەتەوە لەوەی دەبێت لێپرسینەوە لە ئەنجامدەرانی عێرشەکە بکرێت
سەرچاوەیەک بە میدیاکانی عێراقی راگەیاندووە، جەعفەر سەدر کاندیدی پێشنیازکراوی موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر، بۆ وەرگرتن پۆستی سەرۆک وەزیرانی عێراق، تائێستا بە شێوەیەکی رەسمی کاندیدبوونی بۆ ئەو پۆستە رەتنەکردووەتەوە و ئەو دەنگۆیانەی باس لە رەتکردنەوەی وەرگرتنی پۆستی سەرۆک وەزیران لە لایەن جەعفەر سەدرەوە دەکەن، دوورن لە راستیەوە.
سەرچاوەکە راشیگەیاند، جەعفەر سەدر تائێستا ھەڵوێستی خۆی بۆ ھیچ لایەنێک ئاشکرا نەکردووە، لەبارەی کاندیدکردنیشی بۆ پۆستی سەرۆک وەزیران، لەگەڵ موقتەدا سەدری ئامۆزای لە گفتوگۆدایە و لە چەند سەعاتی داھاتوودا ھەڵوێستی رەسمی خۆی رادەگەیەنێت.
تارق ساعدی، پەرلەمانتاری ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا، رایگەیاند، رۆژی دووشەممە نوری مالکی و موقتەدا سەدر، لە ماڵی مالکی کۆدەبنەوە و بڕیاروایە ھەریەکە لە ھادی عامری سەرۆکی ھاوپەیمانیی فەتح و قەیس خەزعەلی ئەمینداری گشتیی عەسائیبی ئەھلی حەق و فالح فەیاز سەرۆکی دەستەی حەشدی شەعبی، لە کۆبوونەوەکەدا بەشداربن.
ساعدی، راشیگەیاند، کۆبوونەوەکە بۆ یەکخستنی بیروراکانە و چاوەڕوان دەکەن ئەنجامی ئەرێنی بۆ کۆتاییھێنان بە چەقبەستوویی سیاسی ھەبێت.
رۆژانی پێنجشەممە و ھەینیی ھەفتەی رابردوو، نوری مالکی و موقتەدا سەدر، دووجار پەیوەندی تەلەفۆنیان ئەنجامدا و رۆژی شەممەش چەند سەرکردەیەکی چوارچێوەی ھەماھەنگیی شیعە، لە حەننانە لەگەڵ موقتەدا سەدر کۆبوونەوە.
ڕاشیگەیاند ، دەبێت بەھەموو جۆرێک دژی ئەو ھەوڵانە بوەستینەوە کە دەیەوێت وڵات بخاتە نێو گێژاوەوە .
وتیشی ، ھەروەھا گرنگە کار بکەین بەئاڕاستەی یەکڕیزی بۆ پشتیوانی لەھێزە ئەمنییەکان و چەسپاندنی دەسەڵاتی دەوڵەت و بەرەنگاربوونەوەی تیرۆریستان و لەیاسا دەرچووان.
نوسینگەی مافەکانی مرۆڤ لە موسەنا رایگەیاند، تیمی تایبەتی سەر بە دامەزراوەی شەھیدان دەستیانکردووە بە ھەڵدانەوەی گۆڕێکی بە کۆمەڵ کە لە قەزای "سەلمان" دۆزراوەتەوە و تەرمی دەیان ژن و منداڵی کوردی تێدایە و قوربانی ئەنفالن بە دەستی رژێمی بەعسی پێشوو.
نوسینگەکە راشیگەیاند، چاوەڕێی تیمە تایبەتەکان بۆ پێشکەش کردنی راپۆرتی کۆتایی سەبارەت بە ژمارەی قوربانیان و وەرگرتنی دی ئێن ئەی روفاتەکان و دواتر رادەستکردنەوەیان بە کەسوکاریان.
سەدرلە تویتێکدا نوسیویەتی ، نابێت رێگە بدرێت خاکی عێراق وەک گۆرەپانی ململانێی سیاسی و ئەمنی و سەربازیی بەکار بھێنرێت و بە توندی ئیدانەی دەستوەردانی دەرەکی و بۆردومانکردنی خاکی عێراقی کردوە کە خاوەن سەروەری تەواوەتیە . ئیدانەی ھەموو ئەو پەلامارانەشی کردوە کە لە ناوخۆی عێراقەوە وڵاتانی دراوسێ دەکەنە ئامانج.
سەدر لەو تویتەدا داوای کردوە کە گرەنتی دوبارە نەبونەوەی ئەو جۆرە ھێرشانە بکرێت کە شەوی رابردوو لە ھەولێر ئەنجامدرا و بە پێویستیشی زانیوە یاشتێکی نارەزایی ئاراستەی ئێران و نەتەوەیەکگرتوەکان بکرێت.
داواشی کردوە، لێکۆڵینەوەی خێرا لەو دەنگۆیانە بکرێت کە باس لە بونی بنکەی ئیسرائیل دەکەن لەناو خاکی عێراق و دوپاتیکردووەتەوە کە نابێت دەنگۆی ھەبوونی بنکەی ئیسرائیل بکرێتە پاساو بۆ تێکدانی ئاسایشی عێراق و گەلەکەی .
ماسیو تولەر باڵیۆزی ئەمریکا لە عێراق بەیاننامەیەکی لەبارەی ھێرشە موشەکییەکەی سەر ھەولێر بڵاوکردەوە و رایگەیاند، ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا ئیدانەی ئەو ھێرشە تاوانکاریە دەکات کە بۆ سەر ئامانجی مەدەنی لە ھەولێر ئەنجامدرا.
وتیشی، پێکھاتەکانی سەر بە ڕژێمی ئێران بەرپرسیارێتی ئەنجامدانی ئەم ھێرشەیان گرتووەتە ئەستۆ و دەبێت ڕوبەڕوی بەرپرسیارێتی بکرێنەوە لەبەرامبەر ئەم پێشێلکاریە زەقەی سەروەریی عێراق و ھەروەھا لە بەرامبەر ھێرشی تیرۆرستی بۆ سەر موڵک و ماڵی کەسانی مەدەنیی بێتاوان.
لە ڕاگەیەندراوێکدا دەستەی دەستپاکی عێراق بڵاویکردەوە، لە ماوەی ٣/١/٢٠٢٢ بۆ ٢٨/٢/٢٠٢٢ ڕێژەی وەڵامدانەوەی سەرۆکایەتییەکانی کۆمار و ئەنجومەنی وەزیران و ئەنجومەنی نوێنەران بۆ ئەستۆپاکی و ئاشکراکردنی سەروەت و سامانی خۆیان لە ١٠٠% بووە.
سەبارەت بە دەسەڵاتی دادوەریش، دەستەکە ئاشکرایکردووە، سەرۆکی دادگای باڵای فیدراڵی و جێگر و ئەندامانی دادگاکە و سەرۆکی ئەنجومەنی باڵای دادوەر و سەرۆکی دادگای تەمیزیش، بە ھەمان شێوە ڕێژەی وەڵامدانەوەیان بۆ ئاشکراکردنی ئەستۆپاکی خۆیان لە ١٠٠%، بەڵام دادوەران لە ٩٠% بووە.
دەستەی دەستپاکی ئاشکرایکردووە، ڕێژەی پابەندبوون و وەڵامدانەوەی وەزیرەکانی حکومەت بۆ دیاریکردین ئەستۆپاکی خۆیان ٣٧.٥% بووە، ھەردوو جێگرانی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران، پابەندبوونی ئەستۆپاکیان بە ڕێژەی لە ٥٠% بووە، لە کاتێکدا ڕێژەی پابەندبوونی ئەستۆپاکی ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەران ٢٥.٢% بووە.
سەبارەت بە پابەندبوونی پارێزگارەکان بە دەرخستنی ئەستۆپاکی و ئاشکراکردنی سەروەت و سامانی خۆیان لە ٤٠% بووە.
دوای کۆبوونەوەکە ئەنجومەنەکە ڕاگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و دەڵێت، ئەو دەستدرێژیەی کە بە موشەک لە خاکی ئێرانەوە شاری ھەولێری عێراقی کردە ئامانج، دەستدرێژییە بۆ سەر بنەماکانی ھاوسێیەتی نێوان عێراق و ئێران و ئەو پەیوەندییە مێژووییەی کە گەلی ھەردوو وڵاتی ھاوسێ پێکەوە دەبەستێتەوە.
ئەنجومەنەکە ئاماژەی بەوەشکردووە، ھێرشەکە پێشێلکاری یاسا و پەیڕەوە نێودەوڵەتییەکانە.
ڕوونیشیکردووەتەوە، پێشتر عێراق چەندجارێک ڕەتیکردووەتەوە سەروەریی خاکەکەی پێشێل بکرێت بۆ بەکلایکردنەوەی کێشەی نێوان وڵات و لایەنەکان.
دووپاتیشیکردەوە، عێراق ڕەتیدەکاتەوە خاکی وڵاتەکەی بەکار بھێنرێت بۆ دەستدرێژی کردنە سەر وڵاتانی ھاوسێ.
لە ڕاگەیەندراوەکەدا جەختکراوەتەوە ، عێراق لە ڕێگەی دیپلۆماتییەوە داوای ڕوونکردنەوەی ڕوون و ئاشکرای لە لایەنی ئێران کردووە و لە ئێستاشدا چاوەڕوانی سەرکردایەتی سیاسی ئێرانە بۆ ڕەتکردنەوەی ئەو دەستدرێژییە.
سەرچاوەیەک بە میدیاکانی عێراقی ڕاگەیاند، بڕیارە ئەمڕۆ ھادی عامری سەرۆکی ھاوپەیمانیی فەتح و فالح فەیاز سەرۆکی دەستەی حەشدی شەعبی، سەردانی حەننانە لە پارێزگای نەجەف بکەن و لەگەڵ موقتەدا سەدر ڕێبەری ڕەوتی سەدر کۆدەبنەوە و پێکھێنانی حکومەتی نوێی عێراق تاوتوێ دەکەن.
سەرچاوەکە ڕاشیگەیاند، ھەر ئەمڕۆ کوتلەی سەدر کۆبوونەوەیەکی ناوخۆیی لە بارەی دواین پێشھاتەکانی تایبەت بە پڕۆسەی سیاسی و لێکنزیکبوونەوەکانی ناو ماڵی شیعە لە پرسی پێکھێنانی حکوومەتی نوێ تاوتوێ دەکەن.
پەیامنێری کوردسات نیوز لە بەغداد ڕایگەیاند ڕووداوی ئاگرکەوتنەوەکە سەعات ٩:٤٠ دەقەی شەو لە گەڕەکی حوڕییەی بەغداد ڕوویداوە و بەھۆی شۆرتی کارەبا بووە.
پەیامنێری کوردسات نیوز ڕاشیگەیاند ژنەکە دووگیان بووە و ھەر شەش ئەندامی خێزانەکە بەھۆی دووکەڵی ئاگرەکەوە خنکاون.
سەرۆکی خێزانەکە سەربازە و لە کاتی دەوامی فەرمیدا بووە، بەھۆی باری خراپی داراییان خێزانەکە لە خانوویەکی زێدەڕۆی گەڕەکی حوڕییەی بەغدا ژیاون.
برای ژنەکەش بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند "خوشکەکەم لەدایکبووی ساڵی ١٩٩٢ بوو، ھاوسەرەکەی فەرمانبەرە لە ھێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ و لە سامەڕا دەوام دەکات".