سەرچاوەیەکی ئەمنی رایگەیاندوە، ئاگرێکی گەورە لە دارستانەکانی شاری موسڵ کە دەکەوێتە لای چەپی شارەکە کەوتووەتەوەو ١٣ تیمی بەرگری شارستانی و کارمەندانی چەند فەرمانگەیەکی تر چوونەتە شوێنەکەو ھەوڵی کۆنترۆڵکردنی ئاگرەکە دەدەن.

وتیشی، تا ئێستا ھۆکاری ئاگرەکە و زیانەکانی نەزانراوەو لایەنە پەیوەندیدارەکانیش باری لەناکاویان راگەیاندووە.

نوێنەری بانکی نێودەوڵەتی ڕایگەیاند، عێراق ھەنگاو بە ھەنگاو لەو پاشەکشە قووڵە دەردەچێت کە لە ساڵی ٢٠٢٠ بەھۆی پەتای کۆرۆناوە دووچاری ھات.

ئاماژەی بەوەش کرد، گەشەی ئابوری عێراق لە ساڵی ٢٠٢١ بە ڕێژەی ١١٪ پاشەکشەی کردبوو، بەڵام لەمساڵدا و بەھۆی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت، عێراق دەرفەتێکی ناوازەی ھەیە بۆ دەستپێکردنی چاکسازییەکی خێرا و ئاڕاستەکردنی خەرجیەکانی حکومەت بەرەو گەشە.

نوێنەری بانکی نێودەوڵەتی ئاشکراشیکرد، لەگەڵ ئەوەی کارگە بچوک و مامناوەندەکان زۆرینەی دەستی کار لەخۆدەگرێت، بەڵام دەناڵێنێت بەدەست کەمی خزمەتگوزاری داراییەوە، ئەوەش وایکردووە بچووکترین کەرت بێت لە عێراق و ناوچەکەدا.

لە ڕاگەیەندراوێکدا وەزارەتی بازرگانی عێراق بڵاویکردووەتەوە، بڕی گەنمی بازاڕکراو لەم وەرزەدا دوو ملیۆن تۆن تێپەڕیوە و پڕۆسەی بە بازاڕکردنیش لە پارێزگاکانی نەینەوا و کەرکوک و پارێزگاکانی ھەرێم ھێشتا بەردەوامن.

ڕوونیشیکردووەتەوە، لەسەر ئاستی عێراق و ھەرێمی کوردستان پڕۆسەی بە بازاڕکردنی گەنم لە کەرکوک زۆر بەخێرایی بەڕێوەدەچێت.

وەزارەتی بازرگانی عێراق ڕاشیگەیاندووە، خەرجکردنی شایستەی دارایی جوتیاران بە میکانیزمێکی نوێیە و جیاوازە لە ھەموو ساڵەکانی پێشووتر.

وەزارەتی پلاندانانی عێراق ڕایگەیاند، لە مانگی ئایار ڕێژەی ھەڵاوسان بەراورد بە ھەمان ماوەی ساڵی ڕابردوو، ٥.٤٪ زیادی کردووە.

ئاماژەی بەوەش کرد، خەرجیەکان بۆ خۆراک ٣٠٪ی داھاتی مانگانەی خێزانەکان پێکدەھێنێت. وەزارەتی پلاندانان وتووشیەتی، ئەو کاڵایانەی زۆرترین نرخیان بەرزبووەتەوە بریتین لە پێداویستی خۆراک و کەلوپەلی ناوماڵ، کە بە ڕێژەی ١.٩٪ نرخەکانیان بەرزبووەتەوە، تێچووی گەشتەکانیش بە ڕێژەی لە ١.٥٪ نرخیان بەرزبووەتەوە.

چوارچێوەی ھەماھەنگی ئاماژەی بەوەکردووە، ئەوان لەگەڵ بەشداری ھەموو ھێزە سیاسییەکانن لە حکومەتی داھاتوودا، بەر لە کشانەوەی ھاوپەیمانی سەدریش بە چەند مانگێک کاریان لەسەر ئەو بابەتە کردووە.

ڕوونیشیکردووەتەوە، چوارچێوەی ھەماھەنگی دەرگای گفتوگۆی کراوەیە لەگەڵ ھەموو ھێزە سیاسییەکاندا، بۆ ئەوەی پەلە بکرێت لە پێکھێنانی حکومەتی داھاتوو.

لە لایەکی دیکەوە سەرکردەیەکی چوارچێوەی ھەماھەنگی بە ئاژانسی ھەواڵی عێراقی ڕاگەیاندووە، لەگەڵ ھاوپەیمانی سەروەریی و ھاوپەیمانی عەزم کۆدەبنەوە، لە پێناو پێکھێنانی حکومەتی نوێ.

ئاماژەی بەوەشکردووە، لە ئێستادا ئەرکی پێکھێنانی حکومەت کەوتووەتە ئەستۆی چوارچێوەی ھەماھەنگی و گفتوگۆکانیش لەگەڵ لایەنەکان بە ئامانجی پێکھێنانی حکومەتێکی بەھێزە، کە بتوانێت عێراق بگەیەنێتە کەناری ئارامی.

ئەوەش لە کاتێکدایە لە ھەڵبژاردنی ڕابردوو ھاووڵاتیانی عێراقی لە دەرەوەی وڵات نەیانتوانی بەشداری ھەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران بکەن.

ئیخڵاس دلێمی ئەندامی لیژنەی دارایی ڕایگەیاند، سەرجەم ئاماژەکان بۆ ئەوەن ئەنجومەنی نوێنەران ناتوانێت پڕۆژە یاسای بودجەی ٢٠٢٢ تێپەڕێنێت، بەو پێیەی شەش مانگی ئەمساڵ تێپەڕیوە، لەگەڵ ئەوەشدا حکومەت کاربەڕێکەرە و بە پێی یاسا وادەی ڕادەستکردنی پڕۆژە یاسای ساڵی داھاتوو نزیکبووەتەوە.

بە وتەی ئەو پەرلەمانتارە، ئەنجومەنی نوێنەران سەرقاڵە بە پرسی پێکھێنانی حکومەتی نوێ، کە ماوەی پێکھێنانیی، سێ مانگ  دەخایەنێت، بەو جۆرە دەگەنە مانگی تشرینی یەکەم، ئەو کاتەش باشترین کاتە بۆ حکومەت پڕۆژە یاسای بودجە ئامادە بکات و ڕەوانەی ئەنجومەنی نوێنەرانی بکات.

بە پێی یاسای ئیدارەی دارایی، پێویستە حکومەت ساڵانە لە مانگی تشرینی یەکەم پڕۆژە یاسای بودجە، ڕەوانەی ئەنجومەنی نوێنەران بکات بۆ تاوتوێکردن و پەسەندکردنی.

وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی عێراق ئاماژەی بۆ ئەوە کردووە، لە ٢٤ سەعاتی ڕابردوودا ١٢ حاڵەتی تری تووشبوون بە کۆلێرا تۆمار کراوە کە لەو ژمارەیە ٨ یان لە بەغداد بوون، بەو شێوەیەش کۆی گشتی ژمارەی تووشبووانی کۆلێرا لە عێراق گەیشووەتە ٥٩ کەس.

پێشتریش لیژنەی تەندروستی و ژینگە لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، داوایکردبوو ھاوکاری دارایی بۆ وەزارەتی تەندروستی تەرخان بکرێت بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی بڵاوبوونەوەی کۆلێرا لە ھەرێمی کوردستان و عێراق.

وتەبێژی سەرۆکایەتی کۆماری عێراق ڕایگەیاند، سەرۆکایەتی کۆمار پێشتر پڕۆژەیاسای بە "تاوانناساندنی ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئیسرائیل" لەلایەن ئەنجومەنی نوێنەرانەوە پێگەیشتوە بە مەبەستی تەواوکردنی ڕێوشوێنەکانی دەرکردنی یاساکە و پەسەندکردنی لەسەر بنەمایی یاسایی و دەستووری لە سەرۆکایەتی کۆمار، ھەر بۆ ھەمان مەبەست سەرۆک کۆمار د. بەرھەم ساڵح فەرمانی کرد کە ئەم یاسایە بەو شێوازەی نێردراوە لە لایەن ئەنجومەنی نوێنەرانەوە بەبێ ھیچ تێبینییەک پەسەند بکرێت و لە رۆژنامەی عێراقی لە ٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٢دا بڵاو بکرێتەوە.

لە ڕوونکردنەوەکەدا ھاتووە، سەرۆک کۆماری عێراق ھەمیشە پشتیوانی لە پرسی فەڵەستین دەکات و لەگەڵ جێبەجێکردنی تەواوی مافە ڕەواکانی گەلی فەلەستین و ڕزگارکردنی فەلەستینە لە داگیرکەرانی ئیسرائیل.

عەلی ساعدی پەرلەمانتاری سەربەخۆ لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند، بەھۆی بەردەوامی ناکۆکی نێوان لایەنە سیاسییەکان و ناڕوونی و چەقبەستویی پرۆسەی سیاسی و نەبوونی ھیچ تروسکاییەک بۆ چارەسەر، سەرجەم پەرلەمانتارانی سەربەخۆ یەک ھەڵوێست و کۆکن لەسەر ئەوەی ھاوشێوەی پەرلەمانتارانی رەوتی سەدر دەستلەکارکێشانەوە پێشکەش بکەن، بۆئەوەی نەبنە بەشێک لە کێشەکانی ئێستای عێراق.

لەلایەکی تریشەوە حەسەن بەھادلی سەرکردە لە ھاوپەیمانی نەسر رایگەیاند، ئەو زانیارییانەی باس لەوە دەکەن چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکان قوسەی سوھەیل و بەھا ئەعرەجی بۆ پۆستی سەرۆک وەزیرانی عێراق کاندید کردووە، دوورن لە راستییەوە و ھیچ بنەمایەکیان نییە، چونکە ھێشتا گفتوگۆ و دانوستانەکان نەگەیشتوونەتە باسکردنی کاندیدی سەرۆک وەزیران و ھێشتا زووە باس لەو بابەتە بکرێت.

ھەر بەپێی زانیارییەکان بڕیارە دووای ھەڵدانەوەی گۆڕەکان روفاتەکان رەوانەی پزیشکی دادی بەغداد بکرێن بۆ ناسینەوە و دیاریکردنی ناسنامەی روفاتەکان.

دوای رزگارکردنی شەنگال لە دەستی تیرۆریستانی داعش، ٣٤ گۆڕی بە کۆمەڵ ھەڵدراونەتەوە، تائێستاش نزیکەی ٩٠ گۆڕی تری بە کۆمەڵ ماوە و ھەڵنەدراونەتەوە.

شەوی رابردوو، مستەفا کازمی بە سەردانێکی رەسمیی گەیشتە شاری جدەی سعودیە و لە لایەن محەمەد بن سەلمان شازادەی جێنشینی ئەو وڵاتەوە پێشوازی لێکرا، بەپێی راگەیاندراوی نوسینگەی راگەیاندنی سەرۆک وەزیرانی عێراق، کازمی و بن سەلمان، پەیوەندییەکانی عێراق و سعودیە و ھاریکارییە ئابوورییەکانی نێوانیان تاوتوێ کردوە و جەختیان لە رۆڵی دیاری عێراق لە لێکنزیککردنەوەی بۆچوونەکان لە ناوچەکە کردوەتەوە.

بڕیارە ئەمڕۆ مستەفا کازمی بە یاوەری وەفدێکی وزاریی، سەردانی ئێران بکات و چاوی بە لێپرسراوانی باڵای ئەو وڵاتە بکەوێت و گفتوگۆ لەبارەی پەیوەندییەکانی بەغداد و تاران و دانوستانەکانی نێوان سعودیە و ئێران، بە نێوەندگیریی عێراق بکەن.

شەوی رابردوو، مستەفا کازمی بە سەردانێکی رەسمیی گەیشتە شاری جدەی سعودیە و لەگەڵ محەمەد بن سەلمان شازادەی جێنشینی ئەو وڵاتەوە کۆبووەوە و ھاریکارییە ئابوورییەکانی نێوان عێراق و سعودیەیان تاوتوێ کرد و جەختیان لە رۆڵی عێراق لە لێکنزیککردنەوەی بۆچوونەکان لە ناوچەکە کردوەتەوە.

بڕیارەیشە مستەفا کازمی لە ئێران لەگەڵ بەرپرسانی ئەو وڵاتە، گفتوگۆ لەبارەی پەیوەندییەکانی بەغداد و تاران و دانوستانەکانی نێوان سعودیە و ئێران، بە نێوەندگیریی عێراق بکەن.

وەزارەتی تەندروستی عێراق، لە راگەیەندراوێکدا ئاشکرایکرد، بەھۆی دواین شەپۆلی خۆڵبارینەوە لە بەغداد و پارێزگاکانی تر، زیاتر لە دوو ھەزار و ٢٥٠ حاڵەتی تەنگەنەفەسییان لە دامەزراوە تەندروستییەکان تۆمارکردووە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەو کەسانە چارەسەری پێویستیان وەرگرتووە و زۆرینەیان بە تەندروستییەکەی باشەوە نەخۆشخانەیان بەجێھێشتووە.

رۆژی شەممە شەپۆلێکی خۆڵبارین عێراق و ھەرێمی کوردستانی گرتەوە، بەھۆیەوە بۆ ماوەیەکی کاتی گەشتە ئاسمانییەکان لە فڕۆکەخانەکانی ھەولێر و بەغداد و نەجەف راگیران.

ھێزەکانی عێراق لە سنوری دەسەڵاتی خۆیان ھەڵمەتێکی کێوماڵکرنیان لە سێڕێیانی نەوجول و خورماتوو و داوێ دەستپێکرد و سەرچاوەیەکیش لە ژووری ئۆپراسیۆنە ھاوبەشەکانی عێراق لە کەرکوک بە کوردسات نیوزی راگەیاند، ھەڵمەتەکە بەئامانجی کێوماڵکردنی ئەو ناوچانەیە کەکەوتونەتە سنوری دەسەڵاتی ھێزەکانی عێراق.

وتیشی لەھەڵمەتەکەدا ھێزەکانی بارەگای موسەیتەری سوپای عێراق لە دووز و ھێزی بەرپەرچدانەوەی خێرا بەشدارییان کردوە، ئەوەش دوای ئەو بۆردومانانە دێت لەچەند ڕۆژی ڕابردوودا لەو سنورانەوە کرانە سەر کێڵگەکانی غازی کۆرمۆر لەسنوری ناحیەی قادرکەرەم.

ھاوکات ئەو ناوچەیەی کێوماڵی تێدا دەکرێت نزیکترین شوێنە لەکێڵگەی غازی کۆرمۆرەوە، گومانی ئەوەدەکرێت بۆردومانەکانی بۆ سەر کێڵگەی کۆرمۆری لێوە ئەنجام درابێت.

چوارچێوەی ھەماھەنگی لە ڕاگەیەندراوێکدا ئاشکرایکردووە، بەھۆی ئەو لێتێگەیشتنانەی کە لە نێوان ھێزە سیاسییەکاندا ھاتووەتە ئاراوە، ھیچ ڕێگرییەک لەبەردەم پێکھێنانی حکومەتی نوێی عێراق نەماوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، ھەوڵەکانی پێکھێنانی حکومەتی نوێ لەسەر بنەمای بەشداری و بەشداریپێکردنی ھەموو لایەک بەڕێوە دەچێت.

چوارچێوەی ھەماھەنگی جەختیشیکردووەتەوە، پرۆسەی سیاسی لە قۆناغی چەقبەستنی سیاسی ھاتووەتە دەرەوە، بەو ھۆیەشەوە گەیشتوونەتە قۆناغی لێکتێگەیشتن و ڕێککەوتن، بۆ ئەوەی پەلە بکرێت لە پێکھێنانی حکومەتی نوێ.