باسم عەوادی، وتەبێژی حکومەتی عێراق لە راگەیەندراوێکدا رایگەیاند، حکومەتی عێراق بە توندی ئیدانی سوتاندنی کتێبی قورئانی پیرۆز دەکات، کە لەلایەن ھەندێک کەسی دەروون نەخۆش و توندڕەوەوە.

ئاماژەی بەوەشکرد، ئەم کارە قێزەونە، کە ھەستی ملیۆنان موسڵمانی ئازارداوە، ڕەنگدانەوەی ڕۆحێکی شەڕانگێزی ڕقاوین کە پەیوەندی بە ئازادی ڕادەربڕینەوە نییە، بەڵکو کردەوەیەکی ڕەگەزپەرستی و ھاندانی توندوتیژی و ڕق و کینەیە، رێگەدانیش بەم کردەوە توندڕەوییە، دووبارە جیھان دەگەڕێنێتەوە بۆ ناو تاڵاوی تیرۆر و توندڕەویی.

لە یەکەم رۆژی جەژنی قوربانی پیرۆز، پەنابەرێکی عێراقی بە ناوی سەلوان مۆمیکا لە بەردەم مزگەوتی گەورەی ستۆکھۆڵم لە سوید، قورئانی پیرۆزی سوتاند و ئەمەش ناڕەزایەتییەکی زۆری موسوڵمانانی بەدوای خۆیدا ھێنا.

موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدڕ لە تویتێکدا داوا لە موسوڵمانان و شوێنکەوتووانی دەکات لە عێراق خۆپیشاندانێکی فراوان دژی سوتاندنی قورئانی پیرۆز لە وڵاتی سوید ئەنجامبدەن و داوا لە حکومەتی عێراق بکەن، باڵیۆزی سوید لە عێراق دەربکات و سەرجەم پەیوەندییەکانیشی لەگەڵ ئەو وڵاتەدا بپچڕێنێت.

سەدر لە تویتەکەیدا داوا لە حکومەتی عێراق دەکات، رەگەزنامەی عێراقی لەو پەنابەرە عێراقییەی وڵاتی سوید وەربگرێتەوە، کە لە شاری ستۆکھۆڵم قورئانی پیرۆزی سوتاند و رێککاری توندی یاسایی بەرامبەری بگرێتەبەر.

ئەنجومەنی باڵای دادوەری لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بۆ ئەوەکردوە، بە فەرمانی فایەق زێدان سەرۆکی ئەنجوومەنەکە بەپێی بڕگەکانی ماددەی ١٤ لە یاسایی سزادانی عێراقی، رێکاری یاسایی بەرامبەر ئەو کەسە دەگیرێتەبەر کە لە سوید قورئانی سووتاندووە.

ھەر بەپێی راگەیەنراوەکە، فایەق زێدان داواکاری گشتی راسپاردووە، بە ھەماھەنگی لەگەڵ دادگای لێکۆڵینەوەی یەکەمی کەرخ رێوشوێنە یاساییەکان بگرنەبەر، تا ئەو پەنابەرە عێراقییەی لە سوید قورئانی پیرۆزی سوتاند رادەستی عێراق بکرێتەوە و بەپێی یاسا دادگایی بکرێت.

لە یەکەم رۆژی جەژنی قوربانی پیرۆز، پەنابەرێکی عێراقی بە ناوی سەلوان مۆمیکا لە بەردەم مزگەوتی گەورەی ستۆکھۆڵم لە سوید، قورئانی پیرۆزی سوتاند و ئەوەش ناڕەزایەتییەکی زۆری موسوڵمانانی بەدوای خۆیدا ھێنا.

موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدڕ، لە تویتێکدا داوای لە موسوڵمانان و شوێنکەوتووانی کرد لە عێراق خۆپیشاندانێکی فراوان دژی سوتاندنی قورئانی پیرۆز لە وڵاتی سوید ئەنجامبدەن، داوا لە حکومەتی عێراق بکەن، باڵیۆزی سوید لە عێراق دەربکات و سەرجەم پەیوەندییەکانیشی لەگەڵ ئەو وڵاتەدا بپچڕێنێت.

دوای بانگەوازەکەی سەدر، ژمارەیەک لەلایەنگرانی رەوتی سەدر لەبەردەم باڵیۆزخانەی سوید لەبەغداد گردبوونەوە و داوایانکرد باڵیۆزی سوید دەربکرێت.

لای خۆیەوە، لیژنەی ناوەندی رەوتی سەدر رایگەیاند، ئێوارەی ھەینی خۆپیشاندانی ملیۆنی لەبەردەم باڵیۆزخانەی سوید لە بەغداد بەڕێوەدەچێت.

نەجمەدین محەمەد، ئەندامی دەستەی داکۆکیکار لە مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، لە سکاڵاکەدا داوایانکردووە حکومەتی فیدڕاڵ ھاوشێوەی پارێزگاکانی دیکەی عێراق بەنزین، نەوت و گاز بە نرخی پاڵپشتیکراو بۆ ھاووڵاتیانی ھەرێم دابینبکات.

ئاماژەی بەوەشکرد، سکاڵاکە چەند مانگێکە کاری تێدا دەکرێت و دوای رادەستکردنی نەوتی ھەرێمی کوردستانیش بە بەغداد، لەئێستادا ئەرکی دەستوری حکومەتی فیدڕاڵە، سوتەمەنی بە نرخی پاڵپشتی دابینبکات، ئومێدیشیان ھەیە کە سکاڵاکە بەھێزە و دەیبەنەوە.

لە پارێزگاکانی دیکەی عێراق جگە لە ھەرێمی کوردستان، نرخی لیترێک بەنزین بە ٤٥٠ دینارە، لیترێک نەوت بە ١٥٠ دینار و لیترێک گازیش بە ٤٠٠ دینارە، بەڵام لە ھەرێمی کوردستان نرخی سوتەمەنی نزیکەی دوو بەرامبەری ئەو نرخانەیە.

عەبدولزەھرە ھنداوی، وتەبێژی وەزارەتی پلاندانانی عێراق رایگەیاند، رێژەی بێکاری بەپێی ئاماری ساڵی ٢٠٢١، گەیشتووەتە ١٦.٥%، ئەوەش بەھۆی کاریگەرییەکانی ڤایرۆسی کۆرۆنا لە ماوەی ساڵانی ٢٠٢٠ و ٢٠٢١.

عەبدولزەھرە ھنداوی، باسی لە سەرژمێریی دانیشتووان کرد و رایگەیاند، بەڕێوەچوونی ھەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاکان لە کۆتاییەکانی ئەمساڵ، ھۆکارە بۆ بەڕێوەنەچوونی سەرژمێریی دانیشتووان، بەڵام ١٠٠% ساڵی داھاتوو ئەو پڕۆسەیە بەڕێوەدەچێت.

ئەو لێدوانەی وتەبێژی وەزارەتی پلاندانانی عێراق لەکاتێکدایە، رۆژی دووشەممە مەھدی عەلاق راوێژکاری سندووقی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ دانیشتووان رایگەیاند، بۆ یەکەمجار دوای پێنج ساڵ، گەشەی دانیشتووانی عێراق لە ٣%وە بۆ ٢.٥% کەمیکردووە و ئێستا تێکڕای لەدایکبوون کەمیکردووە بۆ ٣ یان ٤ منداڵ.

ھەروەھا بەپێی ئامارەکان، ژمارەی دانیشتووانی عێراق ٤٢ ملیۆن کەسی تێپەڕاندووە و رەنگە تاکو کۆتایی ئەمساڵ بگاتە ٤٣ ملیۆن کەس.

موعین کازمی، ئەندامی لیژنەی دارایی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند، لەسەر ئاستی ناوخۆ ناسەقامگیری بەھای دراو بۆ چەند ھۆکارێک دەگەڕێتەوە، لەوانە ژمارەیەکی زۆر لە مافیاکان فێڵ لە بانکی ناوەندی و بانکەکانی تر دەکەن و بڕێکی زۆر دۆلار بە ١٣٠ ھەزار دینار وەردەگرن و لە بازاڕیشدا بە زیاتر لە ١٤٥ ھەزار دەیفرۆشنەوە، جگە لەوەش تا ئەو کاتەی بردنەدەرەوەی دۆلار بە قاچاخ و رێگەی نایاسایی بەردەوام بێت بەھای دراویش جێگیر لە عێراق نابێت.

وتیشی، لەسەر ئاستی دەرەکیش ھۆکاری سەرەکی ناسەقامگیری بەھای دراو لە عێراق، بانکی فیدراڵی ئەمریکایە، چونکە بە بیانووی رێگرتن لە بردنەدەرەوەی دۆلار، رێگە نادات بازرگانان حەواڵەکان راستەوخۆ لە بانکی ناوەندی وەربگرن، بۆیە ناچار دەبن لە بازاڕدا دۆلار دابین بکەن و ئەوەش ھۆکارێکی سەرەکی جێگر نەبوونی بەھای دینارە بەو نرخەی بانکی ناوەندی و یاسای بودجە دیارییانکردووە.

زرغام مالیکی ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند، یاسای نەوت و غاز لە یاسا گرنگەکانە و مافەکانی عێراق بە شێوەیەکی گشتی، بە ھەرێمی کوردستان و ھەموو پارێزگاکانی ناوەڕاست و باشوورەوە دەپارێزێت.

وتیشی، حکومەتی فیدڕاڵی عێراق و ھەرێمی کوردستان چاوەڕوانی کۆتاییھاتنی پشووی ئەنجومەنی نوێنەران دەکەن، بۆ کارکردن لەسەر ناردنی پڕۆژە یاسای نەوت و غاز دوای ئامادەکردنی بڕگە و ماددەکانی. 

ھاوکات زەینەب مووسەوی ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند، یاسای نەوت و غاز، نەخشەی نەوت لە عێراق دەکێشێت و کێشەکانی حکومەتی فیدڕاڵی و حکومەتی ھەرێمی کوردستان چارەسەر دەکات.

وتیشی، لیژنەی نەوت و غازی ئەنجومەنی نوێنەران، کار لەسەر رەخساندنی زەمینەیەکی لەبار بۆ پەسەندکردنی یاسا لە نزیکترین کاتدا دەکات، بەڵام دەستوەردانی سیاسی ھەیە و ھەندێک لایەن نایانەوێت کێشەی ئابووریی عێراق چارەسەر بکرێت.

سەرۆکایەتی کۆماری عێراق ئاماژەی بەوەکرد، بەپێی فەرمانی سەرۆککۆمار و بەدواداچوونی لەگەڵ ئەنجومەنی باڵای دادوەری و وەزارەتەکانی ناوخۆ و داد، وەزارەتی داد دەستی کردووە بە ئازادکردنی تاوانبار و دەستگیرکراوان بە شێوەیەکی بەردەوام.

دەشڵێت، بە بۆنەی جەژنی پیرۆزی قوربانەوە رایدەگەیەنن، لە ١/١ی ئەمساڵەوە تا١/٦، ژمارەی ئەو کەسانەی ئازادکراون گەیشتووەتە سێ ھەزار و ٤٦٩ کەس، ھەروەھا ژمارەی ئەو مێردمنداڵانەی لەو ماوەیەدا ئازادکراون گەیشتووەتە ٣١٣ سزادراو و ٤١٤ راگیراو. 

سەرۆکایەتی کۆمار ئاماژەی بەوەکردووە، ئەو بڕیارە بە سەرپەرشتی و رێنمایی د. لەتیف رەشید سەرۆککۆمار و دوای  زنجیرەیەک کۆبوونەوە لەگەڵ "فایەق زەیدان" سەرۆکی ئەنجومەنی باڵای دادوەری و وەزارەتەکانی داد و ناوخۆ و راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی دراون.

ئەوەشی خستەڕوو، رێککەوتن کراوە لەسەر پێکھێنانی سیستمێکی ئەلیکترۆنی ھاوبەش لە نێوان دەسەڵاتە پەیوەندیدارەکان بۆ بەدواداچوونی دۆسیەکانی تاوانباران، لەگەڵ ماوەی  کۆتایی سزاکانیان، بۆ دڵنیابوون لە ئازادکردنیان لە کاتی دیاریکراودا  بەبێ دواکەوتن. 

دەستەی گشتی کەشناسی عێراق رایگەیاند، لە رۆژانی جەژنی قورباندا، کەش و ھەوا جیگیردەبێت، بەپێی پێشبینییەکانیش لە ھەفتەی داھاتوو پلەکانی گەرما لە ھەرێمی کوردستان نزم دەبنەوە، بەڵام لە پارێزگاکانی ناوەڕاست و باشوری عێراق پلەکانی گەرما وەک خۆیان دەمێننەوە.

ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، بەشی پێشبینییەکان تا ناوەڕاستی ئەم ھەفتەیە ھیچ جیاوازییەکەی بەرچاوی لە پەلەکانی گەرما تۆمار نەکردووە.

باسم عەوادی، وتەبێژی حکومەتی عێراق رایگەیاند، لە چوارچێوەی رێکارەکانی حکومەت لە لێکۆڵینەوە لە گەندەڵی و خراپی بەڕێوەبردن، لیژنەیەکی لێکۆڵینەوەیان پێکھێناوە، کە ژمارەیەک پێشنیازی ئاڕاستەی محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عێراق کردووە.

راشیگەیاند، لە چوارچێوەی ئەو پێشنیازانەدا کۆتاییان ھێناوە بە راسپاردنی محەمەد ھاشم لە بەڕێوەبردنی سندووقی ئاوەدانکردنەوەی ناوچە زیانلێکەوتووەکانی شەڕی داعش و سەعد فەیسەڵ ئەمین جبووری جێگەی دەگرێتەوە.

بە وتەی باسم عەوادی، حکومەتی عێراق بەرنامەیەکی گشتگیریی بۆ چاکسازیی لە بەڕێوەبردنی سندووقی ئاوەدانکردنەوەی ناوچە زیانلێکەوتووەکان ھەیە و فەرمانبەر و کاربەدەستە کەمتەرخەکان، بەھۆی بەھەدەردانی سامانی گشتی لە پۆستەکانیان دووردەخاتەوە.

سابت محەمەد، وەزیری بەرگریی عێراق رایگەیاند، لەسەر راسپاردەی سەرۆک وەزیرانی عێراق، نەخشەڕێگەیەک بۆ دەستبەکاربوونەوەی گرێبەستە ھەڵوەشاوەکان بۆ ریزەکانی سوپا رادەگەیەنن.

وتیشی، لەو چوارچێوەیەدا زیاتر لە ٣٧ ھەزار کەس، کە پێشتر گرێبەستەکانیان ھەڵوەشابووەوە بە دوو گرووپ دەگەڕێنەوە بۆ ریزەکانی سوپا.

گرێبەستی زۆربەی ئەم کەسانە لە نێوان ساڵانی ٢٠١٥ بۆ ٢٠١٨ بە ھۆکاری جیاواز، لەوانە ئامادەنەبوون و پابەندنەبوون بە کارکردن لە ریزەکانی سوپا ھەڵوەشاوەتەوە.

وەزارەتی کاروکاروباری کۆمەڵایەتی عێراق لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، بە فەرمانی "ئەحمەد ئەسەدی" وەزیری کاروکاروباری کۆمەڵایەتی، مووچە بۆ رزگاربووانی ژێر دەستی تیرۆریستانی داعش تەرخان دەکرێت.

سەراب ئلیاس، بەڕێوەبەری گشتی رزگاربووانیش رایگەیاند، بڕینەوەی ئەو مووچەیە دوای تەواوبوونی رێکارە تەکنیکی و ئیدارییەکان بووە لە ماوەی دوو رۆژی رابردوودا و بەھۆی جەژنی قوربانەوە.

پێشتر ئەحمەد ئەسەدی، کاروکاروباری کۆمەڵایەتی رایگەیاندبوو، حکومەت نزیکەی ٢٥ ملیار دیناری بۆ بەڕێوەبەرایەتی رزگاربووان وەک مووچە تەرخان کردووە، کە مانگانە بڕی ٨٠٠ ھەزار دیناریان پێدەدرێت.

ئاماژەی بەوەشکردبوو، ھەزار و ٦٧٠ داواکارییان پێشکەش کراوە، بڕیارەکەش ٤٨٥ ژن و ٣٥٣ منداڵ دەگرێتەوە و ئەوانەی دیکەش لە جێبەجێکردندان. 

 

عەبدولزەھرە ھنداوی وتەبێژی وەزارەتی پلاندانانی عێراق رایگەیاندووە، کاری لە پێشینەی ئێستای حکومەتی عێراق و دامەزراوەکانی لە چوارچێوەی پرۆژەکانی وەبەرھێناندا ئەوەیە کە ھاوبەشییەکی بەھێز لە نێوانی ھەردوو کەرتی تایبەت و گشتی دروستبکرێت، بەشێوەیەک ھەردوولا بەشداربن لەسەرجەم ئەو پرۆژانەی حکومەتی عێراق بە مەبەستی جێبەجێکردن رایاندەگەیەنێت.

وتیشی، بودجەی وەبەرھێنان لە چوارچێوەی یاسای بودجەدا ٤٨ ترلیۆن دینارە و بەھۆیەوە کارکردن لە زیاتر لە ھەزار پرۆژەی راگیراو دەستپێدەکاتەوە، بەردەوامی کارکردنیش لە پرۆژە نوێیەکان گرەنتی دەکات کە ژمارەیان دەگاتە زیاتر لە حەوت ھەزار پرۆژە، کە ئەمەش دەبێتە ھۆی رەخساندنی ژمارەیەکی یەکجار زۆری ھەلی کار بۆ عێراقییەکان.

مەزھەر محەمەد ساڵح راوێژکاری سەرۆکوەزیرانی عێراق بۆ کاروباری دارایی رایگەیاند، بانکی ناوەندیی عێراق لە چوارچێوەی ستراتیژی گەشەپێدانی کەرتی دارایی و بانکیی لە پێناو بەھێزکردنی ئابووری عێراق، ناوەندی دارایی و کارەکانی دامەزراندوە کە ئامانجی سەرەکی ئەو ناوەندە کۆنترۆڵکردن و رێکخستنی فرۆشتن و ئاڵوگۆڕی کاغەزی دارایی حکومی و کەرتی تایبەت و چالاکییە دارایی و بانکییەکانە.

وتیشی، دامەزراندنی ئەو ناوەندی کاریگەری زۆر باشی تایبەت لەسەر رێکخستنەوەی ئاڵوگۆڕە دارییەکان، کۆنترۆڵکردن، رێکخستنی کەرتی باجی حکومیش دەگرێتەوە بۆئەوەی بانکی ناوەندیی ئاگاداری ھەموو کاروبار و چالاکییە داراییەکان بێت لە عێراقدا.