دەزگای ھەواڵگری عێراق لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردووەتەوە، لە چوارچێوەی ھەوڵەکانی وەزارەتی ناوخۆ بۆ رێگریکردن لە بردنە دەرەوەی پارە لە عێراق و دەستگیرکردنی ئەو کەسانەی بوونەتە ھۆی ناسەقامگیری بازاڕەکانی دراو، دەزگای ھەواڵگری لە ئۆپراسیۆنێکدا ھەوڵێکی بە قاچاخ بردنە دەرەوەی پارەی لە پارێزگای دیالە شکستپێھێنا.

ئەوەشی خستووەتەڕوو، لە ئۆپراسیۆنەکەدا، باندێکی سێ کەسی دەستگیرکراون، کە ھەوڵیانداوە بڕی ١٢٨ ھەزار و ٥٠٠ دۆلار بە قاچاخ لە رێگەی ھەرێمی کوردستانەوە ببەنە دەرەوە.
دەزگای ھەواڵگری عێراقی ئاماژەی بەوەشداوە، رێککاری یاسای بەرامبەر ئەندامانی باندەکە گیراوەتەبەر و رەوانەی لایەنی پەیوەندیدار کراون.

وەزارەتی ناوخۆی عێراق رایگەیاندووە، لەسەر رێگای نێوان ھەردوو قەزای مەیمونە و مەجەڕی گەورە لەسنوری پارێزگای میسان، شەڕە تەقە لە نێوان ھێزێکی سەر بە بەڕێوەبەرایەتی نەھێشتنی ماددەی ھۆشبەر و بازرگانێکی مەترسیداری ھۆشبەر کە بە (ئابیش) ناسراوە دروستبووە، لە ئەنجامدا ئەو داواکراوە کوژراوە و نزیکەی کیلۆیەک و ٥٠٠ گرام ماددەی ھۆشبەر و چەک و تەقەمەنیشی پێبووە.

بەڕێوەبەرایەتی گشتی کاروباری ماددە ھۆشبەرەکانیش رایگەیاندووە، لە بەغداد دوو بازرگانی ماددەی ھۆشبەر لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانەوە دەستگیرکراون کەدوو کیلۆ ماددەی ھۆشبەریشیان لە جۆری کریساڵیان پێبووە.

وەزارەتی تەندروستی عێراقیش ئاماژەی بەوە کردووە، لە فەرمانگەی پزیشکی دادی لە بەغداد، بڕی ٦٠٠ کلیۆ ماددەی ھۆشبەر لە جۆری کپتاگۆن بە سێ قۆناغ لەناوبراوە.

ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کارنامەی کۆبونەوەی رۆژی دووشەممەی داھاتوی بڵاوکردەوە، بەپێی کارنامەکە دەنگ لەسەر دوو پڕۆژەیاسا دەدرێت، ھەروەھا خوێندنەوەی یەکەم بۆ پڕۆژەیاسای ھەمواری یاسای دەستبەسەرداگرتنی موڵک و ماڵی گواستراوە و نەگواستراوەی بەرپرسانی پێشووی حزبی بەعس دەکرێت، ھەر بە پێی کارنامەکەش سێ پرۆژەیاساش گفتوگۆیان لەسەر دەکرێت.

دوای تێپەڕبوونی دوو ساڵیش بەسەر ئەم خولەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقدا، تائێستا شەش لیژنەی پەرلەمانی سەرۆکایەتییان یەکلایی نەکراوەتەوە، کە پێکھاتوون لە لیژنەکانی"ئەوقاف، ھۆزەکان، راگەیاندن و رۆشنبیری، شەھیدان و زیندانیانی سیاسی، گەنجان وەرزش".

سۆزان مەنسور ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەران بە کوردسات نیوزی راگەیاند، یەکێک لەو لیژنانە، لیژنەی کۆچ و کۆچبەرانە کە سەرۆکی لیژنەکە مافی فراکسیۆنی یەکێتییە و تائێستا دەستنیشان نەکراوە.

ئاماژەی بەوەشکرد، یەکلایی کردنەوەی بەشێکی تری لیژنەکان پێویستی بە رێککەوتنی نێوان کوتلە سیاسییەکان ھەیە.

کازمی لە چاوپێکەوتنێکی تەلەفزیۆنیدا ئاماژەی بەوەکرد، حکومەتی ھەرێمی کوردستان پابەندی رێککەوتنی سیاسی سەبارەت بە ھەناردەکردنی نەوت بووە، ئەگەر حکومەتی ناوەندیش ئامادەیە بۆ وەرگرتنی ٤٠٠ ھەزار بەرمیل، دەبێت ھەرێم تەنھا پابەندی بەرھەمھێنان بێت و رادەستی حکومەتی ناوەندی بکات. 

وتیشی، تا ئێستا نەتوانراوە کۆنترۆڵی بەقاچاغبردنی نەوت بکرێت لەڕێی تەنکەرەوە و ئەو بە قاچاغبردنە لەلایەن ھەرێمەوە بەردەوامە، ئەوەشی رێککەوتن کراوە لەسەری بە تەواوی جێبەجێ نەکراوە.

موعین کازمی جەختیکردەوە، دەبێت حکومەتی عێراق شایستەکانی سەرجەم پارێزگاکان بە پارێزگاکانی ھەرێمی کوردستانەوە بدات، بەو مەرجەی ھەمووان پابەند بن بەو رێککەوتنانەی کە کراوە. 

سەبارەت بە ئابوری عێراقیش ئەو ئەندامەی لیژنەی دارایی ووتی، گرفتی ئابوری تەنھا بە ھەمەجۆرکردنی سەرچاوە و داھات و پشت بەستن بە پیشەسازییە ناوخۆییەکان چارەسەر دەبێت.

وەزارەتی ناوخۆی عێراق بڵاویکردەوە، ئەو ئۆتۆمبێلانەی جامەکانیان بەڕێژەی ٥٠٪ رەش دەکرێت دەبێت پێنج ملیۆن دینار بدەن، ئەو ئۆتۆمبێلانەشی جامەکانیان بەڕێژەی ٤٠٪ رەش دەکەن پارەکەی دەگاتە سێ ملیۆن و ٥٠٠ ھەزار دینار و رێژەی ٣٠٪ش پارەکەی دەگاتە دوو ملیۆن و ٥٠٠ ھەزار دینار. 

وەزارەتی ناوخۆی عێراق راشیگەیاند، ئەو بڕیارە ئۆتۆمبێلی سەرۆکایەتی کۆمار و ئەنجومەنی نوێنەران و ئەندامەکانیان و وەزیر و بریکارەکان و ھەروەھا سەرۆکی دەستەکان و نێردە دیپلۆماسییەکان و سەرۆکی ئەنجومەنی پارێزگاکان و راوێژکاران دەگرێتەوە

د. نەرمین مەعروف ئەندامی لیژنەی دارایی لە ئەنجومەنی نوێنەران بە کوردسات نیوزی راگەیاند، لە ئێستادا بەشێکی باج و رسوماتەکان لە ھەرێم، بەبەراوورد بە عێراق زیاترە، بەپێی یاسایی بودجە و رێککارەکانیش دەبێت باج و رسوماتەکانیش ھاوتای عێراق بکرێنەوە.

وتیشی، ئەگەر باج و رسوماتەکان لە ھەرێم زیاتربێت، ئەوا توێژەکان مافی خۆیانە لە دادگای فیدراڵی سکاڵا بکەن بۆ ئەوەی ھاوتای عێراق بکرێن.

د. نەرمین مەعروف جەختی لەوەشکردەوە، زیادکردنی باج و رسومات دەبێت بە یاسا لە پەرلەمانەوە بکرێت، ئەوەی لە ھەرێم کراوە بە یاسا نەبووە، بە رێنمایی کراوە، ئەوەش نایاساییە و دەکرێت لە دادگای فیدراڵی ھەڵبوەشێنرێتەوە.

دەقی بەیاننامەکەی سەرۆک کۆماری عێراق:

ئەمڕۆ گەلەکەمان یادی ڕێوڕەسمی شەهیدبوونی ئیمام حوسێن، سەلامی خوای لەسەر بێت، و ژمارەک ئەستێرەی پاک داوێنی ئال بەیت و پەیڕەوانی دەکاتەوە، لە دەهەمی موحەڕەمدا.
ئەم یادەوەرییە بە ئازارە مانای قوربانیدان و قارەمانێتی و بەرگریکردن لە بنەماکانی دادپەروەری و ئیمان لە ڕووبەڕووبوونەوەی ستەمکاریمان وەبیردێنێەوە، بیرەوەرییەک کە بەها گەورەکانمان پێ دەبەخشێ و بۆ نەوەکانیش سوربون و بەردەوامی لەسەر پابەندبوون بەو بەهایانەوە نوێ دەکاتەوە کە ڕەگ و ریشەیان بە شەهیدبوون و ئازادی و شکۆمەندی مرۆڤ بەرجەستە بوو.
لە یادەوەری قارەمانێتی عاشورادا ، شانازی و شکۆمەندی بە هەڵوێستە پڕ بەهاکانمان وەبیر دێنیتەوە و لەناخماندا دوپاتی کارکردن و بونیادنانی عێراقێکی دادپەروەر و دیموکراسی دەکاتەوە، عێراقێک کە هەمووان بە یەکسانی تێیدا بژین، سود لە خێرو بێری ببینن و  شکۆمەندی و سەروەری بەرز ڕابگرین .
سڵاو  لەو  گیانە بەرزەفڕانەی کە بەشەهادەت بۆندار بوون.
سڵاو  لە ئەوانەی لە پێناوی دادپەروەری قوربانیان دا.
با کاربکەین و سەربکەوین لە پێناو بەهاکانی دادپەروەری و شکۆمەندی ئەویش بە پتەوکردنی یەکێتی ریزەکانمان بۆ بونیادنانی عێراق و خۆشگوزەرانی و سەلامەتی بۆ عێراقییەکان.

لەتیف جەمال ڕەشید
    سەرۆک کۆمار

خالید ئیسماعیل نەداوی بەڕێوەبەری گشتی لە وەزارەتی بازرگانی عێراق ئاماژەی بەوەکرد، پێویستی راستەقینەی وڵات بە دانەوێڵە بۆ ئەمساڵ ٤.٦ ملیۆن تۆنە، لەکاتێکدا بەرھەمی دانەوێڵەی وەرزی ئێستا گەیشتووەتە ٥.٢ ملیۆن تۆن، ئەو بڕە عەمبارکراوەش بەشی پێویستیی تا کۆتایی مانگی تەممووزی ساڵی ٢٠٢٤ دەکات.

وتیشی، گەنمی عەمبارکراو لە سەرەتای ئەمساڵدا ١٠٠ ھەزار تۆن بووە، لەبەرئەوە گرێبەست کرا بۆ ھاوردەکردنی یەک ملیۆن تۆن دانەوێڵە گەرەنتیکردنی بەشە ئارد.

رونیشیکردەوە، گەنمە ھاوردەکراوەکە تێکەڵ بە گەنمی ناوخۆیی دەکرێت بۆ باشکردنی کوالێتی ئارد و ئاسان بەکارھێنانی لە دروستکردنی ناندا.

نوسینگەی سەرۆکوەزیرانی عێراق بڵاویکردەوە، محەمەد شیاع سودانی سەرپەرشتی کۆبوونەوەیەکی تایبەت بە بەرەنگاربوونەوەی تاوانی ئابووریی کرد کە بەرپرس و نوێنەرانی لایەنە پەیوەندیدارەکانی حکومەت و دەزگا ئەمنییەکان تێیدا بەشداربوون.

لە کۆبوونەوەکەدا تاوتوێی ھەوڵەکانی بەرەنگاربوونەوەی قاچاغچێتی دراو و تۆڕە تاوانکارییەکان کرا و سەرۆکوەزیران جەختیکردووە، ئەو پرسە جێگەی گرنگیی تایبەتی حکومەتە، چونکە پایەیەکی چاکسازیی ئابووری و بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵییە.

سودانی لایەنە پەیوەندیدارەکانی راسپارد، کاربکەن بۆ بەرەنگاربوونەوەی بەقاچاغبردنی دراو و ئەوانەشی کە لە باج و گومرک ھەڵدێن، ھەروەھا دانانی خاڵی پشکنینی جوڵاو و نەگۆڕ، لەسەر ئەو رێگە سەرەکیانەی بە دەروازە سنوورییەکانەوە دەبەسترێنەوە، ئەوەش بۆ رێگریکردن لە گواستنەوە و بە قاچاغبردنی ئەو کاڵایانەی باجیان نەداوە یان بە نایاسایی ھێندراونەتە ناو عێراق.

لە میانی دیدارەکەدا، سەرۆک کۆمار دوپاتیکردەوە لە گرنگی پتەوکردنی پەیوەندییەکان و کاری ھاوبەشی نێوان ھەردوو وڵات بۆ پەرەپێدانی ھاریکاری لە بوارە جیاجیاکاندا بەتایبەتی بواری ئابووری و بازرگانی و دۆسیەی ئاو، بەشێوەیەک کە زامنی بەدیھێنانی بەرژەوەندییە ھاوبەشەکان بکات لەڕێگەی ڕێککەوتنی دووقۆڵی و یاداشتنامەی لێکتێگەیشتن لەم بارەیەوە.

لای خۆیەوە باڵیۆز تورکیا، پاڵپشتی تورکیای بۆ ئاسایش و سەقامگیری عێراق و خۆشگوزەرانی گەلەکەی دوپاتکردەوە، ھەروەھا جەختی لەخواستی وڵاتەکەی بۆ پەرەپێدانی پەیوەندییەکان لە بوارە جیاجیاکاندا کردەوە.

عەلی عەلاق پارێزگاری بانکی ناوەندی رایگەیاند، بانکی ناوەندی بەدواداچوون بۆ دۆسیەی ئەو بانکانە دەکات کە دۆلاریان وەرنەگرتووە و پێداچوونەوە بە دۆسیەکانیان دەکەن، ئەوەشی ئاشکرا کرد کە چەند پێشنیازێک ھەن لە بارەی دیارییکردنی پرۆسەی بازرگانی لەگەڵ ئێران و دیارییکدرنی رێکارێک بۆ خەرجکردنی پارەی مامەڵەکان بە دراوی عێراقی و ئامادەکردنی کارتێکی تایبەت بۆ ئەو مەبەستە.

 پارێزگاری بانکی ناوەندی لە بارەی بەرزبوونەوەی بەردەوامی بەھای دۆلار رایگەیاندووە، بەرزبوونەوەی بەھای دۆلار کاتییە و بەشێک لەو بازرگانانەی کە بە ناشەرعی کاردەکەن لە پشت ناجێگیری بەھای دینارەوەن لە بازارەکانی عێراقدا.

لیژنەکانی ئەوقاف، ھۆزەکان، راگەیاندن و رۆشنبیری، شەھیدان و زیندانیانی سیاسی، گەنجان وەرزش، لەو لیژنانەن کە لە پۆلێنی ( جیم)ن و تائێستا سەرۆکایەتی کاتییان ھەیە و جێی بایەخی فراکسیۆنەکان نین.

(کازمی تۆکی) ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاندووە، سەرەڕای نەبوونی سەرۆکایەتی ئەو لیژنانە کارەکانیان بە باشی و بەپێی تەوافوقی دەکەن رۆڵیان ھەبووە لە پەسەندکردنی ژمارەیەک پڕۆژەیاسا.

بە وتەی ئەو پەرلەمانتارە ھەڵنەبژاردنی سەرۆکایەتی ئەو لیژنانە ھۆکارەکەی بێبایەخیان نییە، بەڵکو دوای دابەشکردنی لیژنە گرنگەکان ھەندێک فراکسیۆن ھەوڵیاندا وەک قەرەبوو سەرۆکایەتی ئەو لیژنانە وەربگرن، بەڵام دوای ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ١٨ لیژنە لە کۆی ٢٥ لیژنەی پەرلەمانی لە کانوونی دووەمی ئەمساڵ، بڕیاری چۆنیەتی دابەشکردنی پەرلەمانتاران لە لیژنەکاندا ھەڵوەشایەوە.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەکانی عێراق لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، لە رۆژی ٢٧ی ئەم مانگەوە، دەرگای دامەزراندن بۆ کارمەندانی سەر سندوقەکان بۆ رۆژی دەنگدان دەکرێتەوە. 

راشیگەیاند، پێشکەشکردن بۆ دامەزراندن لەڕێی لینکێکەوە دەبێت و فەرمانبەرانی سەرجەم فەرمانگەکانی حکومەت دەگرێتەوە، بێجگە لە کارمەندانی ھێزی ئەمنی و سەربازی و خوێندکارانی زانکۆ و پەیمانگەکان و ئەو دەرچووانەی کە بڕوانامەیان خوار دبلۆمە.

 

وەزارەتی نەوتی عێراق لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، لە مانگی حوزەیرانی رابردوودا ١٠٠ ملیۆن و ٥٩ ھەزار و ٥٢ بەرمیل نەوتی ھەناردەکردووە، تێکڕا ھەر بەرمیلێک نەوتیش بە ٧١ دۆلار و ٧٥ سەنت فرۆشراوە و کۆی داھاتی نەوتیش لە مانگی رابردوودا حەوت ملیار و ١٧٩ ملیۆن و ٦٧٠ ھەزار دۆلار بووە.

راشیگەیاندووە، مانگی رابردوو لە کێڵەگە نەوتییەکانی ناوەڕاست و باشووری عێراقەوە ٩٨ ملیۆن و ٧٢٥ ھەزار و ٦٢٠ بەرمیل نەوت ھەناردە کراوە و ٣٣ کۆمپانیای جیھانیش لەمانگی رابردوودانەوتی عێراقیان کڕیووە.

ھێزەکانی پاراستنی کەناراوەکانی عێراق سەر بە فەرماندەیی پاسەوانی سنوور رایگەیاندووە، لە ئاوی شەتولعەرەب لە سنوری پارێزگای بەسرە کەسێک لە رێگەی بەلەمێکەوە کە لە  ئێرانەوە ھاتبوو، ھەوڵیدا بڕێک ماددەی ھۆشبەر بگەیەنێتە عێراق، بەڵام لەلایەن ھێزەکانی پاسەوانی کەناراوەکانەوە تەقەی لێکراوە بۆئەوەی دەستگیری بکەن، بەڵام ھەڵاتووە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، دوای ھەڵاتنی ئەو کەسە، دەستبەسەر بەلەمەکەدا گیرا و ١٠ کیلۆگرام ماددەی ھۆشبەر لە جۆری کریستاڵی تێدابوو و رادەستی لایەنە پەیوەندیدارەکان کراوە.