بەپێی راپرسییەکەی تۆڕی ئێن بی سی نیوزی ئەمریکی، دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی پێشووی ئەمریکا لە بواری سیاسەت و ھەڵسەنگاندنە کەسییەکان و مامەڵەکردن لەگەڵ دۆسێی ئابووری  زیاتر لە ٢٠ خاڵ لە پێش جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکاوەیە و لە بواری مامەڵکردنیش لەگەڵ دۆسێی کۆچبەران ترەمپ ٣٠ خاڵ لە پێش بایدنەوەیە و لە بورای چالاکی و توانای کەسیشەوە بایدن ١٦ خاڵ لە دوای ترەمپە، ھاوکات ئاستی جەماوەری بایدن بە رێژەی ٣٧٪ کەمبووەتەوە بەتایبەتیش بەھۆی سیاسەتەکانی لە بەرامبەر شەڕی غەززە و ھاوکاریکردنی ئیسرائیل.

ئاماژەی بەوەشکردووە، بەپێی ئەنجامی راپرسییەکان دەرکەوتووە ترەمپ پێنج خاڵ لە پێش بایدنەوەیە بەشێوەیەک لە سەرجەم بوارەکاندا ٤٧٪ی ئەمریکییەکان پشتیوانی ترەمپ دەکەن و ٤٢٪ش پشتیوانی بایدن دەکەن.

روانگەی ئۆرۆمتەوەستی بۆ مافەکانی مرۆڤ کە رێکخراوێکی نێودەوڵەتییە و بارەگاکەی لە شاری جنێفە لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، لەکاتێکدا رەوشی کەرتی غەززە سات لە دوای سات بەھۆی ھێرش و بۆردومانەکانی ئیسرائیلەوە بەرەو خراپتر دەچێت، ژمارەیەک لە وڵاتان ھاوکارییە داراییەکانی تایبەت بە ئاژانسی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ کاروباری پەنابەرانی فەڵەستین کە بە ئۆنروا ناسراوە راگرتووە، ئەوەش پێشێلکردنێکی مەترسیداری پابەندبوونە نێودەوڵەتییەکانە لەلایەن ئەو وڵاتانەوە بەتایبەتیش بۆ پاراستنی گەلی فەڵەستین لە کۆمەڵکوژی.

راشیگەیاندووە، بەردەوامبوونی ئەو وڵاتانە لە راگرتنی ھاوکارییە داراییەکان بۆ ئۆنراوا سەماندنی پیلانگێڕی و بەشداربوونە لەو کۆمەڵکوژییانەی ئیسرائیل لە کەرتی غەززە ئەنجامی دەدات.

رێکخراوی مافی مرۆڤی ھەنگاو بڵاویکردەوە، چوار کۆڵبەر بە ناوەکانی خالق ئەبوبەکری تەمەن ٣٧ ساڵ و عەلی ئەبوبەکری تەمەن ٣٠ ساڵ و ناسر بەری تەمەن ٤٣ ساڵ و کۆڵبەرێکیش بە ناوی ھێمن بە تەقەی راستەوخۆی ھێزە ئەمنییەکانی ئێران لە سنووری ھەنگەژاڵی شاری بانە برینداربوون.

ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، بە مەبەستی وەرگرتنی چارەسەر کۆڵبەرە بریندارەکان رەوانەی ناوەندە تەندروستییەکانی شاری بانە کراون.

ھاوکات بەپێی ئاماری تۆمارکراو لە ناوەندی ئامار و بەڵگەنامەکانی رێکخراوی مافی مرۆڤی ھەنگاو، لە مانگی کانوونی دووەمی رابردوو ٥٠ کۆڵبەر لە سنوورەکانی رۆژھەڵاتی کوردستان بوونە قوربانی، لەو ژمارەیەش ٦ کەسیان گیانیانلەدەستداوە.

لە دوای ھەڵگیرسانی شەڕی حەماس و ئیسرائیل لە ٧ی تشرینی یەکەمی ڕابردوو، بلینکن پێنجەم جارە سەردانی رۆژھەڵاتی ناوەڕاست دەکات، یەکەم وێستگەی سەردانەکەشی لە سعودیەوە دەستیپێکرد، بە ئامانجی دەستەبەرکردنی ئاگربەست لە شەڕی نێوان ئیسرائیل و حەماس و خستنەڕووی پێشنیازی ئەمریکا بۆ دروستکردنی دەوڵەت بۆ فەڵەستینییەکان.

پێش سەردانەکە، بلینکن جەختی لەسەر پێویستی وەڵامدانەوەی بەپەلە بۆ پێداویستییە مرۆییەکان لە کەرتی غەززە کردەوە و رایگەیاند، دەبێت ڕێگرییەکان بۆ گەیاندنی ھاوکارییەکان نەمێنن.

لای خۆیەوە، بنیامین ناتانیاھۆ سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل رایگەیاند، حەماس سەبارەت بە ئازادکردنی بارمتە ئیسرائیلیەکان داواکارییەکی پێشکەشکردووە و ئەوانیش بەھیچ شێوەیەک قبوڵی ناکەن.

نەتانیاھۆ بەبێ ئەوەی داواکارییەکەی حەماس ئاشکرابکات، جەختی لەوەکردەوە کە دەبێت مەرجەکان ھاوشێوەی ڕێککەوتنی ئاگربەستی پێشوو بن.

ناتانیاھۆ ئاماژەی بەوەشکرد، سەرکەوتنی سوپای ئیسرائیل لە غەززە، زەبرێکی کوشندە لە حەماس و حزبوڵا و حوسیەکان دەدات لە رۆژھەڵاتی ناوەڕاست.

ھێزەکانی ئاسایشی ناوخۆی باکور و رۆژھەڵات سوریا، بە ھاوکاری و ھێزەکانی سوریای دیموکرات"ھەسەدە" و یەکینەکانی پاراستنی ژنان"یەپەژە" لە کەمپی ھۆل بەردەوامن لە گەڕان بە دوای شانەنوستوەکان و پاشماوەکانی داعش.

بەپێی راگەیەنراوێکی ھێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ، لە دەیەمین رۆژی ئۆپراسیۆنەکەدا تونراوە دوو پەناگەی داعش بدۆزنەوە، کە تیرۆریستانی داعش خۆیان تێدا شاردووەتەوە.

ئۆپراسیۆنی مرۆیی و ئەمنی لە ٢٧ی مانگی رابردوو لە کامپی ھۆل دەستیپێکردووە و تائێستاش زیاتر لە ٤٠ چەکداری داعش دەستگیرکراون، دەستیش بەسەر بڕێک چەک و تەقەمەنیدا گیراوە.

یواف گالاند، وەزیری بەرگری ئیسرائیل رایگەیاند، بەردەوام دەبن لە ئۆپراسیۆنەکانیان لە کەرتی غەززە و دەشڵێت، تا ئازادکردنی بارمتەکان، ھێرشی زەمین تاکە رێگایە.

راشیگەیاند، سوپای ئیسرائیل لەوە زیاتر ناتوانێت شەڕ بکات و ئەوەی ئێستا دەیکات باشترینە و سوپا دووچاری ئاڵنگاری دەبنەوە لەغەززە.

ھەروەھا وەزیری بەرگری ئیسرائیل ئاماژەی بەوەشکرد، حەماس جگە لە توندوتیژی ھیچی تر تێناگات و سەرۆکی بزوتنەوەکەش بەردەوام ھەڵدێت و خۆی دەشارێتەوە.

کۆشکی بەکینگھام رایگەیاند، شا چارلزی سێیەم شای بەریتانیا دووچاری شێرپەنجە بووە، بەڵام ئاماژەی بە جۆرەکەی نەداوە. 

ئاماژەی بەوەشکردووە، شا چارلز دوای ئەوەی کە گرفتی گەورەبوونی پرۆستاتی بۆ دروستبووە و پشکنینی بۆ کراوە، نەخۆشی شێرپەنجە دەستنیشانکراوە.

دەشڵێت، لەئێستادا چارەسەری پێویست وەردەگرێت و لەلایەن پزیشکانەوە ئامۆژگاری کراوە کە پشوو بدات و دووربکەوێتەوە لە ئەنجامدانی چەند ئەرکێک.

بەکینگھام وتیشی، شا چارلز بە گەشبینییەوە لە نەخۆشییە دەڕوانێت و چارەسەر وەردەگرێت و تێگەیشتنی بۆ دۆخەکە ھەیە و ھیوادارە بە زووترین کات بگەڕێتەوە سەر ئەرکەکەی.

شا چارلز تەمەنی ٧٥ ساڵە و نزیکەی ساڵێک و پێنج مانگە دەسەڵاتی گرتووەتە دەست لە دوای مردنی شاژنە ئەلیزابێسی دووەمی دایکی لە مانگی ئەیلولی ٢٠٢٢.

ناسر کەنعانی، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند، ئێران دوودڵ نابێت لە وەڵامدانەوەی ھەر ھێرشێکی ئەمریکا بۆ سەر خاکەکەی و بەشێوەیەک وەڵامی دەداتەوە پەشیمان دەبێتەوە لەو کارەی ئەنجامی داوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، بەشێک لە وڵاتان ھەستیان بە توانای ئێران کردووە و پێش ئەوەی ھیچ کارێک بکەن چەند جارێک بیردەکەنەوە.

کەنعانی ئیدانەی ھێرشی ئەمریکای بۆ سەر عێراق و یەمەن و سوریا کرد و ئەو کارەی بە نمایش و نایاسایی ناوبرد و وتوشیەتی، ئەمریکا لەپێناو ئیسرائیل ئەو کارەی کردووە.

ئەو ھۆشداریەی ئێران لەکاتێکدایە کە کۆمارییەکان لە کۆنگرێسی ئەمریکا فشار لە ئیدارەی بایدن دەکەن کە ھێرشی راستەخۆ بکاتە سەر ئێران و لێپرسراوێکی باڵای ئەمریکاش بە رۆژنامەی پۆلەتیکۆی راگەیاندبوو، ئەگەر بایدن ھیچ بژاردەیەکی لەبەردەم نەما بۆ وەستاندنی ھێرشەکان بۆ سەر بنکە سەربازییەکانی لە رۆژھەڵاتی ناوەڕاست، ئەوا راستەوخۆ ھێرش دەکاتە سەر ئێران.

ئاژانسی ھەواڵی جیھانی عەرەبی نزیک لە حوسییەکان رایگەیاند، ئەمریکا و بەریتانیا ھێرشیانکردووەتە سەر چەند پێگەیەکی حوسییەکان لە پارێزگای حودەیدیە لە رۆژھەڵاتی یەمەن.

بەپێی زانیاری چەند سەرچاوەیەکی یەمەنی، لە ماوەی ٤٨ سەعاتدا ٤٠ حوسی لە بۆردومانەکانی ئەمریکا و بەریتانیا کوژراون و زۆربەی قوربانییەکانییش لە سەنعای پایتەخت و حودەیدیە بوون.

فەرماندەی ناوەندی ھێزەکانی ئەمریکا رایگەیاند، ھێرشیانکردوەتەسەر چەند پێگەیەکی سەر بە حوسییەکان لە یەمەن و چەند موشەکێکی کروزی حوسیەکانیان تێکشکاندووە. 

ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەمە سێیەمین ھێرشی ئەمریکا و بەریتانیایە دژی حوسییەکان لە یەمەن ئەنجامدەدرێت و پێیانوایە حوسییەکان ھەڕەشەن بۆ سەر بازرگانی جیھانی و رێڕەوی ئاوی لە دەریای سوردا.

ڤیدانت پاتێل جێگری وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، لە دووی ئەم مانگە ھێرشکراوەتە سەر ٨٥ پێگە لە عێراق و سوریا کە لەو شوێنانەوە ھێرشدەکرێتە سەر سوپای ئەمریکا.

وتیشی، پێش بۆردومانەکە ھەماھەنگی لەگەڵ عێراق نەکراوە، بەڵکو دوای ھێرشەکان راستەوخۆ عێراقیان لە ھێرشەکان ئاگادارکراوەتەوە.

پاتریک رایدەر وتەبێژی وەزارەتی بەرگری ئەمریکا پنتاگۆن رایگەیاند، ئەو ٨٥ پێگەیەی بۆردومانکراون بەکارھێندرابوون بۆ ھێرشکردنە سەر سوپای ئەمریکا، دەشڵێت، ئەمریکا ھێرش ناکاتە سەر سوپا و ھێزە ئەمنییەکانی عێراق و بە ھاوبەشی خۆیان دەزانن و ئاسایش و سەقامگیری عێراق بۆ ناوچەکە گرنگە.

راشیگەیاند، لە ھێرشەکەی سەر سوریا و عێراق قوربانی ھەبووە و ھەڵسەنگاندن بۆ دۆخەکە بەردەوامە و لەکاتی بوونی ھەر ھێرشێکدا بێ وەڵام نابن، بەڵام نایانەوێت ئاڵۆزی لە رۆژھەڵاتی ناوەڕاست فراوان بێت و وەڵامی کوژرانی سێ سەربازەکەیان لە ئوردن ھێشتا کۆتایی نەھاتووە.

وتەبێژی پنتاگۆن وتیشی، پێش ئەنجامدانی ھێرشەکە عێراق ئاگادارنەکراوەتەوە و دوای ھێرشەکەی پەیوەندییان بە حکومەتی عێراقەوە کردووە.

ھەسەدە لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردووەتەوە، ئۆپراسیۆنەکە بەبەشداری ھێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ و ھەسەدە و یەپەژە بەرێوەدەچێت و ئامانجیان پاککردنەوەی کەمپی ھۆڵە لە شانە نوستوەکانی داعش.

ئۆپراسیۆنی مرۆیی و ئەمنی لە کەمپی ھۆڵ ماوەی ٨ رۆژە بەردەوامیی ھەیە، بەپێی زانیارییەکانیش تا ئێستا زیاتر لە ٤٠ تیرۆریستی داعش دەستگیرکراون و بڕێکی زۆر لە چەک و تەقەمەنی و بۆمب و ئاڵای داعش دەستیان بەسەردا گیراوە.

سوپای ئیسرائیل لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، سەربازێکیان لە کەتیبەی ئەندازیاری لە شەڕەکانی باشوری کەرتی غەززە کوژراوە کە تەمەنی ٢٤ ساڵە و سەربازی یەدەگ بووە.

راشیگەیاندووە، بە کوژرانی ئەو سەربازە، کۆی گشتی ئەو سەربازە ئیسرائیلیانەی لە ٧ ی ئۆکتۆبەرەوە بەھۆی جەنگی غەززەوە کوژراون گەیشتۆتە ٥٦٢ سەرباز .

ئەمریکا و بەریتانیا رایانگەیاند، ھێرشیان کردوەتەسەر ٣٦ پێگەی حوسیەکان لە ١٣ ناوچەی یەمەن ئەوەش وەکو کاردانەوەیەک بووە بۆ حوسییەکان لە بەرامبەر ھێرشەکانیان بۆ سەر کەشتیە بازرگانیەکان لە دەریای سور.

ئاماژەیان بەوەشکردووە، ئەو بۆردومانانە بە وردی ئەنجامدراون و ئامانج لێیان پەکخستن و لاوازکردنی توانای حوسیەکانە کە بەکاریدەھێنن بۆ ھەڕەشە لەسەر بازرگانی نێودەوڵەتی.

دەشڵێن، لە بۆردومانەکاندا دامەزراوەی کۆگای چەک و تەقەمەنی و موشەک و سەکۆی ئاڕاستەکردنی موشەک و سیستمی بەرگری ئاسمانی و راداری حوسییەکانیان کردوەتە ئامانج.

لای خۆشیەوە یەحیا سەریع وتەبێژی حوسیەکان رایگەیاند، ئەمریکا و بەریتانیا لە ماوەی یەک سەعاتدا ٤٨ بۆردومانیان ئەنجامداوە و ئەو ھێرشانەش بیرکردنەوە و ھەڵوێستیان ناگۆڕێت لە بەرامبەر دۆزی فەڵەستین و بەبێ سزا و وەڵامدانەوە نابن.

وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بڵاویکردەوە، سزای نوێیان بەسەر ئەو کۆمپانیایانە سەپاندووە کە پشتیوانی دروستکردنی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و مووشەکی ئێرانی دەکەن، چونکە روسیا لە جەنگەکەیدا دژی ئۆکراین و گروپە چەکدارەکانی نزیک لە ئێرانیش لە ھێرشەکانیاندا بۆ سەر ھێزەکانی ئەمریکا لە رۆژھەڵاتی ناوەڕاست بەکاریاندەھێنن. 

ماتیۆمیلەر وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکاش دەڵێت، سزاکان خراونەتە سەر چوار قەوارە کە پێداویستی و تەکنەلۆژیای ھەستیاریان داوەتە پڕۆگرامی مووشەکی بالیستی و درۆنی ئێرانی. 

وتیشی، ئەمریکا ھەموو رێگەکان بەکاردەھێنێت بۆ سزادان و سنوردارکردنی ئەو لایەنانەی زیان بە ئەمریکییەکان دەگەیەنن لە ناوچەکە و ناسەقامگیری لە رۆژھەڵاتی ناوەڕاست دروست دەکەن و جەنگی روسیا دژی ئۆکراین فراوان دەکەن.

حسێن ئەمیرعەبدوڵاھیان وەزیری دەرەوەی ئێران لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس رایگەیاند، بە توندی ئیدانەی ھێرشە سەربازییەکەی ئەمریکا و بەریتانیا دەکەن، بۆ سەر عێراق و سوریا  و یەمەن.

ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، لە دیدارێکدا لەگەڵ دەیڤید کامیرون وەزیری دەرەوەی بەریتانیا بە روونی رایگەیاندوە، درێژەپێدان و بەردەوامی شەڕ، رێگە چارە نییە و توڕەیی ناوچەکە تاقی مەکەنەوە، چونکە ئاسایش و سەقامگیری ئەو وڵاتانە بە ئاسایش و سەقامگیری ناوچەکە دەزانن.