جیهان
"یونسێف" بڵاویکردۆتەوە، نزیکەی ٢ ملیۆن منداڵی ئۆکراینی لەگەڵ کەسوکاریان پەنایان بردۆتە وڵاتانی دراوسێ و زیاتر لە ٢ ملیۆن و ٥٠٠ ھەزاری تریش لەناوخۆی وڵاتەکەیەن ئاوارەن، ئەو ژمارەیەش نزیکەی نیوەی تەواوی ئاوارەکانی ئۆکراین پێکدەھێنێت.
ھەر بەپێی ئامارەکەی "یونسێف"، زیاتر لە یەک ملیۆن و ١٠٠ ھەزار منداڵ چوونەتە پۆڵەندا و سەدان ھەزاری تریش روویان کردۆتە رۆمانیا و مۆڵدۆڤا و ھەنگاریا و سلۆڤاکیا و چیک.
بەپێی ئامارێکی کۆمسیۆنی مافەکانی مرۆڤی سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکانیش، زیاتر لە ١٠٠ منداڵ لە ئۆکراین کوژراون و ١٣٤ی تریش برینداربوون.
"زیلینسکی" لە وتارێکدا لە درەنگانی شەوی رابردوو رایگەیاند، ئاماژەکان سەبارەت بە دانوستانەکانی ئاشتی لەگەڵ روسیا ئەرێنین، بەڵام بۆمباران و تەقینەوەکانی رانەگرتووە، تا ئەو کاتەشی ئەنجامی دانوستانەکان نەبینن، ناتوانن متمانەی تەواو بە قسەکان بکەن.
"زیلینسکی" باسی لەوەش کرد، ھەر رێککەوتنێک بکرێت، دەبێت کشانەوەی ھێزەکانی روسیای تێدا بێت و سەروەری خاکی وڵاتەکەشی جێی دانوستان نییە، داواشی کرد سزای توندتر دژی روسیا رابگەیەندرێت، چونکە ھێشتا توانای ئەنجامدانی بۆردوومان و ھێرشیان ھەیە
ھێرشەکان لەلایەن گەنجێکی فەلەستینی تەمەن ٢٧ ساڵەوە لە گەڕەکی بەنی بەراک لە تەلئەبیب ئەنجامدراون و دوای روبەروبونەوەی لەگەڵ ھێزە ئەمنییەکان خۆشی کوژراوە .
سەبارەت بە ھێرشەکەش نەفتالی بینیت سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل رایگەیاند ، وڵاتەکەی روبەروی شەپۆلێکی نوێی تیرۆر دەبێتەوە و دوپاتیکردەوە کە ھێزەکانی ئیسرائیل بە ھەموو توانایانەوە روبەروی ھەڕەشەکان دەبنەوە .
(تورکی مالکی) وتەبێژی ھاوپەیمانی عەرەبی ڕایگەیاند، بڕیاری ڕاگرتنی شەڕ لە مانگی ڕەمەزاندا، لە دوای داوایەکی ئەنجومەنی ھاریکاری کەنداو بووە، کە داوای ڕاگرتنی ھێرشەکانی کردووە لە یەمەن لەو مانگەدا.
وتیشی، بڕیاری ڕاگرتنی شەڕ لە چوار شەممەوە دەچێتە بواری جێبەجێکردنەوە، بۆ پیشتوانی لەو ھەوڵانەی کە دەدرێت بۆ چارەسەرێکی سیاسی ھەمە لایەنە لە یەمەن.
ڕاگەیاندنی ئاگربەستی سعودیە لە یەمەن لە وڵاتانی عەرەبی و ئەمریکا و ئەوروپاوە پێشوازی لێکرا.
بودجەی پێشنیازکراوی ئەمریکا بۆ ساڵی داھاتوو، بڕەکەی ٥.٨ ترلیۆن دۆلارە، کە ١.١٥ ترلیۆن دۆلار کورتھێنانی ھەیە، لە بودجەکەدا ٧٩٥ ملیار دۆلار بۆ بودجەی بەرگریی وڵاتەکە تەرخانکراوە.
لە چوارچێوەی ئەو بودجەیەشدا، سەرۆکی ئەمریکا داوای کردووە، ٥٤١ ملیۆن دۆلار بۆ ھاوکاریکردنی ھێزە ئەمنییەکانی عێراق و پێشمەرگە و ھێزەکانی سوریای دیموکرات "ھەسەدە"، تەرخان بکرێت، ھاوکارییەکانیش تایبەت دەبن بە مەشق و ڕاھێنان و پڕچەککردنی ئەو ھێزانەی ڕووبەڕووی داعش دەبنەوە.
(یولیا سفیریدنکۆ) وەزیری ئابوری ئۆکراین ڕایگەیاند، لە سەرەتای ھێرشەکانی ڕووسیاوە لە ٢٤ی شوباتی ڕابردوو، قەبارەی زیانە ڕاستەوخۆکان بۆ سەر ئابوری وڵاتەکەیان گەیشتووەتە ٥٦٠ ملیار دۆلار، کاریگەرییە ناڕاستەوخۆکانی جەنگیش بووەتە مایەی زیادبوونی بێکاری و دابەزینی ڕێژەی بەکاربەر و پاشەکشەی داھاتی دەوڵەت.
وتیشی، زیانەکە لەسەر ژێرخانی ئابوری زۆر گەورەترە کە بووەتە ھۆی نیمچە وێرانی یاخود وێرانکاری تەواو لە ٨ ھەزار کیلۆمەتر، جگە لەوەش فڕۆکەخانەکان و وێستگەکانی شەمەندەفەر زیانی ١٠٨.٥ ملیار دۆلار زیانیان بەرکەوتووە.
وەزیری ئابوری ڕوونیشیکردەوە، ١٠ ملیۆن مەتر چوار گۆشە لە ڕووبەری نیشتەجێبون وێران بووە و ٢٠٠ ھەزار ئۆتۆمبێلیش زیانیان بەرکەوتووە.
ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆک کۆماری تورکیا، لە وتاری دەستپێکی دانوستانەکان ڕایگەیاند، وەفدی دانوستاندکاری ڕووسیا و ئۆکراین لە بەردەم بەرپرسیاریەتییەکی مێژوویدان و جیھان چاوەڕێی مژدەی ئەوان دەکات.
وتیشی، سەرەڕای سەختی بابەتەکانی دانوستانەکان، بەڵام دڵنیایە کە ڕووسیا و ئۆکراین، دەتوانن بگەن بە چارەسەر.
وتیشی، ئاگربەست و ئاشتیی دەستبەجێ، لە سوودی ھەمووان دەبێت و دانوستانەکانی ئیستانبوڵیش سەرەتایەکن بۆ کۆبوونەوەی ھەریەکە لە سەرۆکانی ڕووسیا و ئۆکراین.
"بایدن" وتی، کاتێک لە پۆڵەندا وتوویەتی پێویستە "ڤلادمیر پوتن" سەرۆکی ڕووسیا لە دەسەڵات نەمێنێت، مەبەستی گۆڕینی دەسەڵاتی ئەو وڵاتە نەبووە، تەنھا لە توڕەیی خۆیی قسەکەی کردووە و ئیدارەی ئەمریکا سیاسەتی بەرامبەر بە "مۆسکۆ" نەگۆڕاوە.
"بایدن" وتیشی، نە پێشتر و نە ئێستا ھەوڵی گۆڕینی دەسەڵاتی ڕووسیای نەداوە و داوای لێبوردنیش لە قسەکەی ناکات و گوێ بە کاردانەوەی "پوتن"یش نادات.
لێدوانەکەی "بایدن" بەرامبەر "پوتن" کاردانەوەی توندی لێکەوتەوە و کۆشکی "کرملین"یش ڕایگەیاندبوو، ئەمریکا بڕیار نادات کێ لە دەسەڵاتدا بێت بەڵکو خەڵکی ڕووسیا خۆیان سەرۆکەکەیان ھەڵبژاردووە.
ھیواشی خواست گریفیس بە زووترین کات سەردانی مۆسکۆ و کیێڤ بکات بۆ دەستپێکردنی ھەوڵەکانی بە ئامانجی گەیشتن بە ڕێککەوتن و ڕاگەیاندنی ئاگربەستی مرۆیی لە ئۆکراین.
ماڵپەڕەکە ئاماژە بەوە دەکات کەوا کۆگاکانی چەکی ئەمریکا نزیکن لە خاڵیبوون لەو جۆرە چەکانە و وەزارەتی بەرگری ئەمریکا، پنتاگۆن دەستی کردووە بە بەرھەمھێنانەوەی زیاتری ئەو جۆرە چەکانە.
لە سەرەتای جەنگەکەوە ھەتاوەکو ٣ی ئادار ئەمریکا نزیکەی ١٧ ھەزار مووشەک ھاوێژی دژە تانک و ٢ ھەزار مووشەک ھاوێژی دژە فڕۆکەی ڕادەستی سوپای ئۆکراین کردووە. ھەرچەندە ئەم ژمارەیە زیادی کردووە بەڵام تا ئێستا پنتاگۆن ھیچ زانیاریەکی نوێی بڵاو نەکردووەتەوە.
ھاوکات لەگەڵ رووداوەکە دەسەڵاتدارانی ئیسرائیل داوایان لە دانیشتووی گەرەکەکە کردووە لە ماڵەکانیاندا بمێننەوە ئەوەشیان ئاشکرا کردووە، گەنجێکی فەلەستینی تەمەن ٢٧ ساڵ بەرپرسیاری ھێرشەکەیە
میدیاکانی ئیسرائیل وێنەیەکی تەقەکەرەکەیان بڵاوکردوەتەوە، کە لە یەکێک لە زیندانییەکانی ئیسرائیلدا وێنەی گیراوە.
بەتۆمەتی سیخوری و مەترسی بۆسەر ئاسایشی نیشتمانی وڵاتەکەیان، ھۆڵەندا ١٧ دیبلۆماتکاری روسی و بەلژیکا ٢١ دیبلۆماتکار و ئیرلەندا ٤ دیبلۆماتکاری روسی لە وڵاتەکەیان دەردەکەن، لەلایەکی دیکەوە روسیا ١٠ دیبلۆماتکاری ئیستیوانیان و لاتیڤیا و لیتوانیان دەرکرد. ئەوەش دوای ئەوەی ئەو وڵاتانە دیبلۆماتکارەکانی روسیایان لە وڵاتەکانیان دەرکردووە. لە کاردانەوەی ھێرشەکانی روسیا بۆ سەر ئۆکراین، ھەریەک لە ئەمریکا و پۆلەندا و سلۆفاکیا و بولغاریا و مۆنتینگرۆ و وڵاتانی باڵتیک باڵیۆزی روسیایان لە وڵاتەکانیان دەرکردووە.
(ئیگۆر کۆناشینکۆف) وتەبێژی وەزارەتی بەرگری ڕوسیا لە ڕاگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، بە ھیچ شێوەیەک وەزارەتی بەرگری وڵاتەکەی، لە پلانیدا نییە بانگھێشتی ھێزی یەدەگ بکات بۆ ناو ڕیزەکانی سوپا.
وتیشی، لە چەند ڕۆژی ڕابردودا بەشێک لە پیاوانی ڕوسیا لە ڕێگەی پەیوەندی تەلەفۆنیەوە پەیوەندییان پێوە کراوە، گوایە بانگھێشتی خزمەتی سەربازیی کراون.
وتەبێژی وەزارەتی بەرگری ڕوسیا ئاماژەی بەوەشکرد، سەرجەم ئەو پەیوەندییە تەلەفۆنیانە ناڕاستن و پەیامەکان لە خاکی ئۆکراینەوە و لە لایەن دەزگای ھەواڵگری ئەو وڵاتەوە سەرپەرشتی کراوە و نێردراون.
دەیڤد ئاراخامیا ئەندامی وەفدی دانوستانکاری ئۆکراین لە پەڕەی تایبەتی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی فەیسبوک بڵاویکردەوە، ئەمڕۆ خولێکی تری دانوستانی نێوان روسیا و ئۆکراین لە تورکیا دەستپێدەکات.
نوسینگەی سەرۆکایەتی تورکیاش لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆکی ئەو وڵاتە پەیوەندییەکی تەلەفۆنی لەگەڵ ڤلادمیر پوتن سەرۆکی روسیا ئەنجامداوە و سەبارەت بە قەیرانی ئۆکراین گفتوگۆیان کردووە.
ئاماژە بەوەشکراوە، پوتن و ئەردۆغان لەسەر دەستپێکردنەوەی دانوستانەکانی نێوان روسیا و ئۆکراین لە تورکیا رێککەوتوون.
گروپی تیرۆریستی داعش لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بۆ ئەوە کردوە، دوو چەکداریان گەیشتونەتە شەقامی "ھەربەرت سمۆئیڵ" لە شاری خزەیرە، ئاماژەی بۆ ئەوەشکردوە، ئەو چەکدارانە تەقەیان لە ھێزەکانی پۆلیسی ئیسرائیل کردوە و دوانیان کوژراون.
پێشتریش لێپرسراوانی ئەمنی ئیسرائیل ئاشکرایان کردبوو، دوو چەکداری عەرەب لە شاری خزەیرە کە ٥٠ کیلۆمەتر لە تەلئەبیبەوە دورە، ھێرشێکی چەکدارییان دژی ھێزەکانی پۆلیسی ئیسرائیل ئەنجامداوە و بەوھۆیەوە دوو پۆلیس کوژراون و ١٠ی تریش برینداربون.
نوسینگەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ مافەکانی مرۆڤ رایگەیاند، لەسەرەتای دەستپێکردنی جەنگی روسیاوە بۆ سەر ئۆکراین لە ٢٤ی مانگی شوباتەوە تا ئێستا، ھەزار و ١١٩ مەدەنی کوژراون و ھەزار و ٧٩٠ کەسی تریش برینداربوون، پێشبینیشی کردووە ئامارەکان زۆر لەوە زیاتر بن، چونکە ناتوانن بگەنە ئەو ناوچانەی بۆردوومان و شەڕی قورسی تێدایە.
نەتەوە یەکگرتووەکان راشیگەیاند، زۆرینەی ئەو مەدەنییانەی کوژراون بەھۆی بۆمب و بۆردوومان بە چەکی قورس و بۆردوومانە مووشەکییەکانەوە بووە، کە روسیا بە ھەڕەمەکییانە دەیکاتە سەر شارەکانی ئۆکراین.