کوردستان
کونسوڵخانەی ئەمریکا لە ھەولێر لە پۆستێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی فەیسبووک رایگەیاند، مارک سترۆ کونسوڵی ئەمریکا لەگەڵ رۆژنامەوانانی ژمارەیەک ناوەندی راگەیاندنی سەربەخۆ کۆبووەتەوە و دەستخۆشی لێکردوون لە بەرامبەر ھەوڵە بەردەوامەکانیان، بۆ رووماڵکردنی بێلایەنانەی ھەواڵە سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتییەکانی ھەرێمی کوردستان.
کونسوڵخانەی ئەمریکا دەشڵێت، نیگەرانییەکانیان لەبارەی پاشەکشەکانی ئەم دواییەی ئازادیی رۆژنامەوانی لە ھەرێمی کوردستان بەردەوامن، لە نموونەی دەستبەسەرکردنی ھەرەمەکیانە و پشکنینی نایاسایی ئامێرە ئەلیکترۆنییەکان و کەموکوڕیی لە جێبەجێکردنی یاسای کاری راگەیاندن و یاسای مافی بەدەستھێنانی زانیاری.
لە مانگی ئاداری ئەمساڵیش وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا، لە راپۆرتی ساڵانەی خۆیدا لەبارەی دۆخی ئازادی رادەربڕین و دەستگیرکردنی رۆژنامەنووسان رەخنەی لە حکومەتی ھەرێم گرت.
عەقید ئیبراھیم فەریق بەڕێوەبەری بەرگری شارستانی ئاکرێ بە کوردسات نیوزی راگەیاند، لە کامپی ئاوارەکانی رۆژئاوای کوردستان لە بەردەڕەش، خێمەیەکی ئاوارەکان ئاگری گرتووە و بەوھۆیەشەوە منداڵێکی تەمەن چوار ساڵ گیانیلەدەستداوە.
وتیشی، ئەو منداڵەی گیانیلەدەستداوە خەڵکی رۆژئاوای کوردستانە، بەڵام نیشتەجێی کامپەکە نییە و دیار نییە چۆن چووەتە کامپەکە، لێکۆڵینەوەش لە روداوەکە دەستیپێکردووە.
وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی ھەرێم رایگەیاند، بە ئامادەبوونی تیمی تایبەت بە دۆسیەی دامەزراندنی سێ یەکەمەکان و بڕوانامە باڵاکان لە وەزارەت و تیمی ئەنجومەنی راژەی گشتی لە حکومەتی عێراقی فیدراڵ کۆبونەوەیەک بەڕێوەچوو.
ئاماژەی بەوەشکرد، پرۆسەی وردبینیکردن لە دۆسیەی سێ یەکەمەکان و ھەڵگرانی بڕوانامە باڵاکانی زانکۆکانی ھەرێم کە دانیشتوی ناوچەکانی دەرەوەی ھەرێمن بەمەبەستی دامەزراندنیان دەستیپێکردوە، بڕیارە لەماوەی یەک ھەفتەدا وردبینیکردن لە کۆی پرۆسەکە کۆتایی پێبھێنرێت.
پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، بەھۆی شەڕ و دەمەقاڵێ لە گەڕەکی گوڵان لە شاری ھەولێر کەسێک لەلایەن برایەکی خۆیەوە بە چەقۆ کوژژرا.
وتیشی، بەپێی زانیارییەکان بکوژەکە نەخۆشی دەرونی ھەیە بە شەش چەقۆ براکەی کوشتووە کە تەمەنی ٥٠ ساڵە و خێزاندارە، ھێزەکانی پۆلیسی ھەولێریش لێکۆڵینەوەیان لە روداوەکە دەستپێکردووە.
رەنج پشدەری چالاکوانی بواری پەنابەران رایگەیاند، بەلەمێکی کۆچبەران کە ٨٣ کۆچبەری تێدایە ماوەی پێنج رۆژە لە ئاودایە ئێوارەی ئەمرۆ لە ئاوەکانی ئیتاڵیا پەکی کەوتووە.
وتیشی، بەلەمەکە ژن و منداڵی بچوکی تێدایە و داوای فریاگوازاری بەپەلە دەکەن.
پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، لە گوندی وڵانەی ناوچەی شارباژێڕی سەر بە پارێزگای سلێمانی بەھۆی ژەھراوی بوون بە قارچک منداڵێک گیانی لەدەستداوە و حەوت کەسی تریش ژەھراوی بوون و رەوانەی نەخۆشخانە کراون و لە ژێر چاودێری پزیشکدان و رەوشیان ناجێگیرە.
وتیشی، ئەو کەسانە سەرجەمیان لەیەک خانەوادەن و ئەو قارچکەی خواردویانە قارچکی بەرھەمھێنراوی کێڵگەکان بووە، ھێزە ئەمنییەکانیش لێکۆڵینەوەیان لەو بارەیەوە دەستپێکردووە.
ھاوکات سامان لەتیف بەڕێوەبەری راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، ئەو کەسانە بەھۆی خواردنی قارچکەوە ژەھراوی بوون، بەھۆیەوە منداڵێکی تەمەن یەک ساڵ و سێ مانگ گیانی لەدەستداوە، حەوت کەسی دیکەش ژەھراوی بوون کە سیانیان منداڵن و ئەوانەی دیکە بەتەمەن گەورەن.
سکاڵاکە تایبەت بوو بە یاسای ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان، لەلایەن زیاد جەبار سەرۆکی فراکسیۆنی یەکێتی لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان و ئامانج نەجیب شەمعون، ئەندامی فراکسیۆنی رافیدەین لە ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی تۆمارکراون، تیایدا داوایان کردبوو دادگای فیدڕاڵی ماددەکانی ١، ٩،١٥، ٢٢، ٣٦ لە یاسای ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بە نادەستوری دابنێت کە پەیوەندیدارن بە کورسی کۆتاکان و دانانی ھەرێم بە یەک بازنەی ھەڵبژاردن.
ئەوە سێیەمجارە دادگای فیدڕاڵی بڕیاردان لەسەر ئەو سکاڵایە دوادەخات کە دژی یاسای ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان تۆمارکراوە، پێشتریش لەسەر داوای یەکێک لە سکاڵاکارەکان دانیشتنەکە بۆ ٦شەشی ئاب دواخرابوو.
د. نەرمین مەعروف ئەندامی لیژنەی دارایی ئەنجومەنی نوێنەران بە کوردسات نیوزی راگەیاند، بڕیاربوو دووشەممەی رابردوو وەزیرانی دارایی حکومەتی ھەرێم و حکومەتی فیدراڵی بانگھێشتی لیژنەی دارایی بکرێن، بەڵام بەھۆی ئەوەی راپۆرتی ھەردوو وەزیر ئامادەنەبوون بۆ خستنە رووی بابەتی دارایی، بانگھێشتکردنیان دواخراوە.
وتیشی، بانگھێشتکردنی ھەردوو وەزیر بۆ بەدواداچونی جێبەجێکردنی بودجە و شایستە داراییەکانی ھەرێمە، دواتر لیژنەکە ھەڵسەنگانیان بۆ دەکات و راپۆرتێک ئامادەدەکات و ئاڕاستەی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی دەکات.
د. نەرمین مەعروف راشیگەیاند، چاوەڕوان دەکەن، ھەفتەی داھاتوو ئەو راپۆرتانەی ھەردوو وەزیر ئامادەبکرێن و بانگھێشتی لیژنەکە بکرێن.
کاوە لەتیف پارێزەری کەریم عەلی بەکوردسات نیوزی ڕاگەیاند، کەریم عەلی ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگایی سلێمانی لەسەر سکاڵای وەزارەتی دارایی و ئابوری لەبارەی جوڵاندنی دۆسیەی گەندەڵی لە دەروازەی نێودەوڵەتی پەروێزخان، چووەتە بەردەم دادگای لێکۆڵینەوەی کەلار و دواتر دەستگیرکراوە و رەوانەی ئاسایشی گەرمیان کراوە.
وتیشی، بڕیاری دەستگیرکردنەکە بەپێی ماددەی دووی لە یاسای خراپ بەکارھێنانی ئامێرەکانی پەیوەندیکردنە بۆ ماوەی ١٥ رۆژ، بەڵام سبەینێ داواکاری پێشکەش دەکەن بۆ ئەوەی بەکەفالەت ئازاد بکرێت تاوەکو رۆژی دادگایی کردنی.
ئاژانسی ھاوار نیوز بڵاویکردەوە، بەیانیی ئەمڕۆ تورکیا ھێڵی کارەبای ٦٦ کەی ڤیی لە نزیک یەکێک لە گوندەکانی رۆژئاوای ناحیەی تەلتەمر کردووەتە ئامانج و بەھۆیەوە کارەبای ئەو ناحیەیە بە تەواوەتی پچڕاوە.
ھەر لە سنووری ناحیەی تەلەتەمر، سوپای تورکیا لە رێگەی تۆپخانەکانییەوە، دەیان تۆپی ئاڕاستەی گوندێکی تر کرد و بەھۆیەوە زیانی گەورەی ماددی بەر ماڵوموڵکی دانیشتووانی گوندەکە کەوت، بەڵام زیانی گیانیی لێنەکەوتەوە.
وەزارەتی دارایی و ئابوری حکومەتی ھەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ بە وەزارەتی تەندروستی دابەشکردنی مووچەی مانگی تەمووز دەستپێدەکەن و دابەشکردنی مووچەش تا ٨ی تشرینی یەکەم بەردەوام دەبێت.
بڵاوکردنەوەی خشتەی مووچەی مانگی تەمووز دوای راگەیاندنی گەیشتنی ٢٥٠ ملیار دینار بوو بۆ سەر ھەژماری بانکی وەزارەتی داریی ھەرێم لەڕێی بانکی رافیدەینەوە.
چاوەڕوانیش دەکرێت لە رۆژانی داھاتوو تەواوی ٧٠٠ ملیار دینارەکە بۆ دابەشکردنی مووچەی فەرمانبەرانی ھەرێم بگات.
تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان، راپۆرتێکی مانگانەی پێشێلکارییەکانی رۆژانی ٢١ی ئاب بۆ ٢١ی ئەیلوولی ئەمساڵ بڵاوکردەوە و رایگەیاند، لە ماوەی ئەو مانگدا ١٦٢ ھاووڵاتی و چالاکوانی کورد لە پارێزگاکانی ئازەربایجانی خۆرئاوا، کوردستان، کرماشان، ئیلام و تاران، بە تۆمەتی سیاسی لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانەوە دەستبەسەر کراون، شەش کەسیان بۆ جێبەجێکردنی سزای بەندکردن رەوانەی زیندانکراون، ١٤ کەسیان ئازاداکراون بەڵام چارەنووسی ئەوانی تر نادیارە.
تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان، راشیگەیاند، لانی کەم چوار بەندکراوی کورد، بە تۆمەتی جیاواز، سزای لەسێدارەدانیان بەسەردا سەپێندراوە و بۆ جێبەجێکردنی سزاکانیان رەوانەی زیندانکراون، ھاوکات لانی کەم شەش کۆڵبەری کورد، بە دەستڕێژی گولەی ھێزەکانی پاسەوانیی سنوور، لە ناوچە سنوورییەکانی بانە و سەردەشت و چاڵدێران، بریندار بوون.
راکان جبوری، پارێزگاری کەرکوک لە چاوپێکەوتنێکدا ئاماژەی بەوەدا، کەرکوک دڵی عێراقە و جگە لەو دروشمە ھیچ دروشمێکی دیکە بۆ پارێزگاکە قبوڵ ناکەن.
ئەوەشی خستەڕوو، بارودۆخی ئەمنی پارێزگای کەرکوک سەقامگیرە و پێویستی بە ھێزەکانی پێشمەرگە نییە، وتیشی، پارێزگای کەرکوک سەرەڕای ئەوەی فرەپێکھاتەیە لەلایەن یەک پێکھاتەوە بەڕێوەدەبرێت، ئەوەش گومانی لەسەر بێلایەنیی و سەربەخۆی پارێزگاکە دروستکردووە.
پارێزگاری کەرکوک راشیگەیاند، تاکو ئێستا ھەندێک لایەنی سیاسی کوردی پێیانوایە کەرکوک لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانی حکومەتی فیدراڵەوە داگیرکراوە، ئەوەش دوورە لە راستییەوە.
دوو لە سکاڵاکان تایبەتن بە یاسای ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان، کە لەلایەن زیاد جەبار سەرۆکی فراکسیۆنی یەکێتی لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان و ئامانج نەجیب شەمعون، ئەندامی فراکسیۆنی رافیدەین لە ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی تۆمارکراوە، تیایدا داواکراوە دادگای فیدڕاڵی ماددەکانی ١ و ٩ و ١٥ و ٢٢ و ٣٦ لە یاسای ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بە نادەستوری دابنێت کە پەیوەندیدارن بە کورسی کۆتاکان و دانانی ھەرێم بە یەک بازنەی ھەڵبژاردن.
سکاڵای سێیەمیش لەسەر نادەستووری و ھەڵوەشاندنەوەی یاسای ژمارە ٤٢ی ساڵی ٢٠٠٤ ی پەرلەمانی کوردستان تۆمارکراوە و داوای ھەڵوەشاندنەوەی دەکرێت.
سکاڵاکەی دیکەش تایبەتە بە ماددەی دوو لە ھەمواری یاسای ھەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاکانی ھەرێم و داواکراوە دادگای فیدڕاڵی ئەو ماددەیە بە تەواوەتی ھەڵبوەشێنێتەوە.
د. خەتاب ئەحمەد بەڕێوەبەری گشتی دیوانی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، ئەمساڵ ٤٦ ھەزار و ٧٧٠ خوێندکار بە دەرچووانی ساڵانی رابردووەوە زانکۆلاینیان پڕکردووەتەوە.
ئەوەشی خستەڕوو، وەزارەتی خوێندنی باڵا بۆ ئەمساڵ ٦٣ ھەزار و ١٣ کورسی خوێندنی بۆ دەرچووانی قۆناغی ١٢ی ئامادەیی دابینکردووە و ئەو خوێندکارانەی لە زانکۆ و پەیمانگاکان ناویان نەھاتووەوە فۆڕمەکەیان بەشێوازێکی نادروست پڕکردووەتەوە، بەڵام ئەوانیش وەردەگیرێن.
بەڕێوەبەری گشتی دیوانی وەزارەتی خوێندنی باڵا جەختیشیکردەوە، بۆ ئەمساڵ تەواوی خوێندکاران لە زانکۆ و پەیمانگاکان وەردەگیرێن و لە رێکەوتی ١ی تشرینی یەکەم دەوام لە زانکۆ و پەیمانگاکان دەستپێدەکات.
دەرچووانی پۆلی ١٢ دەتوانن لە رێگەی ئەم لینکەوە ئەنجامەکان وەربگرنەوە
دادگای فیدڕاڵی لەکۆبوونەوەی ئەمڕۆیدا ماددەی ٢ی ھەمواری یەکەمی یاسای ئەنجومەنی پارێزگاکانی ھەرێمی کوردستان ھەڵوەشاندەوە و ئاماژەی بەوەشکرد، ھەموارەکە پێچەوانەی برگەی یەک و دوو و سێی ماددەی دوو و برگەکانی ماددەی شەشی دەستوری عێراقە.
ماددەی ٢ی یاسای ئەنجومەنی پارێزگاکانی ھەرێم کە ساڵی ٢٠١٩ پەرلەمانی کوردستان ھەمواری کردووەتەوە، دەڵێت، ئەم خولەی ئەنجومەنی پارێزگاکان لە پیادەکردنی دەسەڵاتەکانی تا ھەڵبژاردنێکی دیکەی ئەنجومەنی پارێزگاکان، بەردەوام دەبن.