ڕاپۆرت
شارەزایانی ژینگەش ئاماژە بۆ ئەوە دەکەن، تا ئێستا نزیکەی ١٨ ملیۆن مەتر چوارگۆشە ئاو لە بەنداوەکەدا ماوەتەوە، لەبەرئەوە مەترسی قەیرانی ئاو دروست نابێت.
قایمقامی قەزای خورماتووش دەڵێت، ١٠ ساڵە پڕۆژەی ئاوەڕۆی شارەکە تەواونەکراوە و کۆمپانیای جێبەجێکاری پڕۆژەی ئاوەڕۆی خورماتووش ڕایدەگەیەنێت، بەھۆی خەرجنەکردنی شایستە دارییەکانەوە پڕۆژەکەیان ڕاگیراوە.
ڕێکخراوی کۆچی نێودەوڵەتی، کە بارەگاکەی لە شاری ژنێڤی سویسرایە و ١٥١ وڵاتی جیھان تێیدا ئەندامن، لە ڕاپۆرتێکدا ئاماژەی بەوەکرد، ئەمساڵ ئاماری گیان لە دەستدانی کۆچبەران لە ڕێگەی گەیشتن بە وڵاتانی ئەوروپا زیادیکردووە و دوو ھێندەی ساڵی ڕابردووە، بە جۆرێک لە شەش مانگی سەرەتای ئەمساڵدا ھەزار و ١٤٦ کۆچبەر لە کاتی ھەوڵی گەیشتن بە وڵاتانی ئەوروپا لە دەریادا خنکاون، لە کاتێکدا لە ھەمان ماوەی ساڵی ڕابردوو ٥١٣ کۆچبەر خنکاون، ژمارەکە لە نیوەی یەکەمی ساڵی ٢٠١٩شدا ٦٧٤ کەس بووە.
ڕێکخراوی کۆچی نێودەوڵەتی، نیگەرانی خۆی لە زیادبوونی ئامارەکان دەربڕیووە و ئاماژەی بەوەکردووە، زیادبوونی خنکانی کۆچبەران لە کاتێکدایە ھێزی پاسەوانی سنوورە ئاوییەکان چالاکییەکانیان زیادکردووە بە تایبەت لە سنوورە ئاوییەکانی لیبیا، چونکە ئەو وڵاتە دەروازەیەکی سەرەکیە بۆ چوونی کۆچبەران لە وڵاتانی ئەفریقاوە بۆ ئەوروپا.
ڕێکخراوەکە داواشی لە کۆمەڵەی نێودەوڵەتی کردووە، ڕێکاری بە پەلە بگرنەبەر بۆ کەمکردنەوەی تراژیدیای کۆچ.
دوای تێکچوونی پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئەوروپا، حکومەتی بیلاروس ڕێوشوێنەکانی بەرامبەر کۆچبەران کەمکردووەتەوە و کارئاسانییان بۆ دەکات بۆ دەربازبوون لە سنوورەکانی و گەیشتن بە ئەوروپا، ئەوەش قەیرانێکی نوێی لە نێوان ئەوروپا و بیلاروس دروستکردووە.
کۆچبەرانیش ڕەخنەیان لە خراپیی ڕەوشی کەمپەکان ھەیە و نیگەرانن لە مامەڵەی ھێزە ئەمنییەکانی حکومەتی لیتوانیا بەرامبەریان، کەمپەکانیش بە زیندانێک ناودەبەن، کە ھیچ جۆرە خزمەتگوزارییەکی تێدانییە.
ڕووبەڕووبوونەوەی کۆرۆنا و گۆڕانکاری کەش و ھەوا و ئابوری جیھان ئەو تەوەرانە دەبن کە "مێرکڵ و بایدن" تاوتوێی دەکەن، بڕیاریشە ناکۆکییەکانیان لەسەر گواستنەوەی غازی ڕووسی بۆ ئەوروپا چارەسەر بکەن.
ئەم سەردانەی "مێرکڵ" پێدەچێت دوایین سەردانی بێت بۆ وڵاتان وەک ڕاوێژکاری ئەڵمانیا، بە تایبەت کە بە نیازە دەستبەرداری پۆستەکەی بێت و لە مانگی ئەیلولی داھاتوو کۆتایی بە دەسەڵاتی دێت.
"مێرکڵ" کە ڕۆژی شەممە تەمەنی دەبێتە ٦٧ ساڵ، ١٦ ساڵە ڕاوێژکاری ئەڵمانیایە و لە دووەمین خولی سەرۆکایەتی "جۆرج بۆش" ھاتووەتە سەر دەسەڵات و ھەر زوو پەیوەندییەکی باشی لە سەردەمی ئەو سەرۆکە لەگەڵ "واشنتۆن" دروست کرد، ھەردووکیشیان لە ئەڵمانیا و ئەمریکا چەندین جار یەکیان بینیوە.
لە سەردەمی دەسەڵاتی "باراک ئۆباما"دا، پەیوەندییەکانی ئەڵمانیا و ئەمریکا لە باشترین ئاستدا بوون، بەڵام دوای سەرھەڵدانی دۆسیەی سیخوڕیکردنی ئەمریکا بەسەر مۆبایلەکەیەوە، "مێرکڵ" لە پەیوەندییەکدا بە "ئۆباما"ی ڕاگەیاندبوو سیخوڕیکردن بەسەر پەیوەندییە تەلەفۆنییەکانییەوە لەلایەن ھاوڕێکانییەوە بە ھەموو شێوەیەک ڕەتدەکاتەوە، لەگەڵ ئەوەشدا ئەو بابەتە نەبووە ھۆکارێک بۆ تێکدانی پەیوەندی نێوان ئەو دوو وڵاتە.
بەڵام ئەو پەیوەندییە لەگەڵ ھاتنی "دۆناڵد تڕەمپ" بۆ سەر کورسی دەسەڵات لە ساڵی ٢٠١٦، ئاڵۆزی زۆری تێکەوت. یەکەم بینینی "مێرکڵ" و "تڕەمپ"یش لە کۆشکی سپی لە مانگی ئاداری ساڵی ٢٠١٧ چەندین ڕووداوی نەخوازراو ڕوویدا و "تڕەمپ" ڕەتیکردەوە تەوقە لەگەڵ "مێرکڵ" بکات. ھاوکات "تڕەمپ" لە ٤ ساڵی دەسەڵاتیدا نەچووەتە "ئەڵمانیا".
"مێرکڵ" لە ساڵانی ڕابردوودا چەندین جار چاوی بە "بایدن" وەک جێگری سەرۆک کەوتووە، بەڵام ئەم سەردانەی سەرەتایەک دەبێت بۆ بنیاتنانەوەی پەیوەندییەکانیان دوای دەسەڵاتی "تڕەمپ"، بڕیاریشە لەلایەن زانکۆی "جۆنز ھۆبکنز"ەوە بڕوانامەی دکتۆرای فەخری پێببەخشرێت.
بڕیاربوو خولی حەوتەمی دانوستانەکانی "ڤییەنا" ئەم مانگە بەڕێوەبچێت، بەڵام بوونی چەندین ناکۆکی لە بارەی پرسە سەرەکییەکان، ئاستەنگی بۆ دانوستانەکە دروستکرد.
بە پێی نوێترین لێدوانی "میخائیل ئۆلیانۆڤ" نوێنەری ھەمیشەیی ڕووسیا لە ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان، دانوستان لە بارەی ڕێککەوتنی ئەتۆمی ئێران لە ماوەی ١٠ ڕۆژدا دەستپێدەکاتەوە و ٩٠٪ی بوژانەوەی ئەو ڕێککەوتنەش کۆتایی ھاتووە، ئەوەی ماوەتەوە چەند وردەکارییەکە تایبەت بە پابەندبوونی ئەمریکا بە ڕێککەوتنەکەوە.
"ئۆلیانۆڤ" پێشبینیشی کردووە لە مانگی ئابی داھاتوودا سزاکانی سەر "ئێران" ھەڵبگیرێن، تەنانەت بەو سزایەشەوە کە خراوەتە سەر کەرتی نەوت.
ڕووسیا لەو دانوستانەدا ھێندەی پشتیوانی ئێرانە ئەوەندە پشتیوانی ھەوڵ و لێدوانەکانی ئەمریکا ناکات و "ئۆلیانۆڤ"یش دەڵێت، ئێرانییەکان لە دوای کشانەوەی ئەمریکا زۆر خۆڕاگر بوون و تا ساڵێکیش پابەندی ڕێککەوتنەکە بوون، بەڵام فشارەکانی "واشنتۆن" وایکرد "تاران" ڕێککەوتنی ئەتۆمی پێشێل بکات، لەگەڵ ئەوەشدا نیگەرانی دەربڕیوە لە ڕەوشی ئێستا و وتی، "ئێران" تاکە وڵاتە کە خاوەنی چەکی ئەتۆمی نییە و دەیەوێت بگاتە ئاستی ٦٠٪ی پیتاندنی یۆرانیۆم، بۆ ڕوونەدانی ئەوەش دەبێت گەیشتن بە ڕێککەوتن خێرا بکرێت.
لە لایەکی ترەوە، "فیتز برویل" وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا ڕایگەیاندووە، لە ئێستادا دانوستانەکان ڕاگیراون و بەر لە دەستپێکردنەوەی گفتوگۆکان، "تاران" داوای کردووە مشتومڕێکی ناوخۆیی ئەنجام بدەن، ئەوەش شتێکی ئاساییە.
دانوستانە ئەتۆمییەکان لە "ڤییەنا"ی پایتەختی "نەمسا" لە مانگی نیسانی ڕابردووەوە دەستی پێکردووە، دوای ٦ خولیش لە نێوان وڵاتانی خۆرئاوا و ئێران بە چاودێری یەکێتی ئەوروپا و بەشداری ناڕاستەوخۆی ئەمریکا، ھێشتا ڕێککەوتنێک نەھاتووەتە ئاراوە، چاوەڕوانییەکانیش لەسەر ئەم خولەی دانوستانەکەیە کە ئەمریکا بگەڕێتەوە و ڕێککەوتنی ئەتۆمی ببوژێتەوە.
داواش لە حكومەتی هەرێم و هێزە ئەمنییەكان دەكەن بە زووترین كات چارەسەری ئەو كێشەیە بكەن.
