عێراق
لەسەر داوای هاوپەیمانی بەڕێوەبردنی دەوڵەت، ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق بۆ ماوەی مانگێك وەرزی یاسادانانی درێژكردەوە.
سەرۆكایەتی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، بڕیاردراوە وەرزی یاسادانان بۆ ماوەی مانگێك درێژبكرێتەوە و لە ٩ـی ئەم مانگەوە درێژكردنەوەكە دەستپێدەكات.
دەشڵێت، لەسەر داواكاری هاوپەیمانی بەڕێوەبردنی دەوڵەت ئەنجومەنی نوێنەران ئەو بڕیارە دراوە.
رۆژی شەشی ئەم مانگە كۆبونەوەی بە ئامادەبوونی محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق و مەحمود مەشهەدانی سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران، كۆبوونەوەی هاوپەیمانی بەڕێوەبردنی دەوڵەت بەڕێوەچوو، لە كۆبوونەوەكەدا جەخت لەسەر گرنگی درێژكردنەوەی خولی دووەمی یاسادانانی ئەنجومەنی نوێنەران و پاڵپشتیكردنی هەنگاوی هەمواركردنەوەی یەكێك لە ماددەكانی بودجەی گشتی فیدراڵی تایبەت بە نەوت كرایەوە.
محەمەد شیاع سودانی رایدەگەیەنێت، عیراق كۆڵەكەیەكی سەرەكی ئابووری جیهانە و بەشێكی مێژوویی و رێڕەوێكی گرنگە بۆ ئاڵوگۆڕی بازرگانی.
محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق سەرپەرشتی رێوڕەسمی كردنەوەی پرۆژەی بەندەری فاوی لە پارێزگای بەسرە كرد كە یەكەمین كەشتی جیهانی لەو بەندەرە لەنگەری گرت.
سودانی رایگەیاند، ئەو پڕۆژەیە چووەتە ناو رێڕەوەكانی بازرگانی جیهانی و رێگاكانی گواستنەوەوە كە بە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا تێدەپەڕێت و گرنگییەكی ستراتیژی گەورەی هەیە بۆ بازرگانی جیهانی و نێودەوڵەتی.
وتیشی، پڕۆژەكە چالاكییەكانی وزە و بازرگانی و پەیوەندییەكان و ئاڵوگۆڕی تێدا چڕبووەتەوە، هەروەها بەشدار دەبێت بۆ گۆڕینی عیراق و دەیكاتە وڵاتێكی كراوە بە رووی وڵاتانی جیهان و كەنداودا.
دەشڵێت، عیراق كۆڵەكەیەكی سەرەكی ئابووری جیهانە و رێگای گەشەپێدان كە لە بەندەری گەورەی فاوەوە دەستپێدەكات، ئابووری زۆربەی وڵاتانی ناوچەكە بەیەكەوە دەبەستێتەوە.
هاوپەیمانی ئیدارەی دەوڵەت بەكارهێنانی خاكی عیراق لەلایەن وڵاتانەوە بۆ هێرشكردنە سەر یەكتر رەتدەكاتەوە و داوای كاری هاوبەشدەكات بۆ دوورخستنەوەی عیراق لەو جەنگەی لە ناوچەكە دروستبووە.
بە ئامادەبوونی محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق و مەحمود مەشهەدانی سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران، كۆبوونەوەی هاوپەیمانی ئیدارەی دەوڵەت بەڕێوەچوو، لە كۆبوونەوەكەدا پێشوازی لە یەكلاكردنەوەی پۆستی سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران كرا و وەك شایستەیەكی دەستوری ناوبرا كە كاری نیشتمانی هاوبەش پتەوتر دەكات.
هەروەها جەخت لەسەر گرنگی درێژكردنەوەی خولی دووەمی یاسادانانی ئەنجومەنی نوێنەران و پاڵپشتیكردنی هەنگاوی هەمواركردنەوەی یەكێك لە ماددەكانی بودجەی گشتی فیدراڵی تایبەت بە نەوت كرایەوە، هاوپەیمانیەكە پابەندبوونیشی بەو پرەنسیپانە دووپاتكردەوە كە مەرجەعی باڵای شیعەكان لە دوایین راگەیەندراودا جەختی لەسەر كردووەتەوە، چونكە ئەو پرەنسیپانە رۆڵی دەبێت لە بنیادنانی دەوڵەتێك كە دەوڵەتی دامەزراوەكان بێت و زەمینەش خۆشدەكات بۆ گەیشتن بە داهاتوویەكی باشتر بۆ عیراق.
هەر لە كۆبوونەوەكەدا ئیدارەی دەوڵەت هەڵوێستی عیراقی لە پشتگیریكردنی گەلانی فەلەستین و لوبنان دووپاتكردەوە و بەكارهێنانی خاكی عیراقیشی بۆ ئەنجامدانی هێرشەكان بە هەموو شێوەیەك رەتكردەوە، جەختیشی كردەوە لەسەر كاری هاوبەش بۆ بەرژەوەندی باڵای وڵات و دوورخستنەوەی عیراق لەو جەنگەی ناوچەكەی گرتووەتەوە.
ئەمڕۆ دادگای باڵای فیدراڵی عیراق ئەو پێنج سكاڵایەی كە لەدژی هەڵبژاردنی پارێزگار و سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك تۆماركرابوون رەتكردەوە.
كاروان عوسمان، سەرۆكی بەشی سكاڵاكان لە ئەنجومەنی پاریزگای كەركوك به كوردسات نیوزی راگەیاند، ئەمڕۆ دادگای باڵای فیدراڵی لە دانیشتنەكەیدا ئەو پێنج سكاڵایەی كە دژ بە ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك تۆماركرابوون رەتكردووەتەوە كە لەلایەن راكان جبوری پارێزگاری پێشووی كەركوك و حەسەن تۆران سەرۆكی بەرەی توركمانی و سەوسەن جەدوعی ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك لەسەر پارێزگار و سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك و سەرۆكایەتی كۆمار تۆماركرابوون.
وتیشی، پێش بڕیارەكەی دادگا ، بەرەی توركمانی سكاڵاكەی خۆی كشاندووەتەوە.
ئامانجی تۆماركردنی سكاڵاكانیش بۆ هەڵوەشاندنەوەی كۆبوونەوەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك بوو كە لە رۆژی 10 ی ئابی ئەمساڵ لە بەغداد بەڕێوەچوو و تێیدا پارێزگار و سەرۆكی ئەنجومەنەكە هەڵبژێردران، بەڵام رەتكرانەوە.
بەهۆی نەبوونی بەڵگەی پێویست و ساغنەبوونەوەی ئەو تۆمەتانەی ئاڕاستەیان كرابوو، دادگای تێهەڵچوونەوەی رەسافە ئەو سێ كەسەی ئازادكرد، كە بە تۆمەتی سووتاندنی بازاڕی قەیسەری كەركوك دەستگیركرابوون.
بەگوێرەی بڕیارێكی دادگای تێهەڵچوونەوەی رەسافە، بەهۆی نەبوونی بەڵگەی پێویست و ساغنەبوونەوەی ئەو تۆمەتانەی ئاڕاستەیان كراوە، دادگای ناوبراو بڕیارداوە بە ئازادكردنی ئەو سێ كەسەی بە تۆمەتی سوتاندنی بازاڕی قەیسەری كەركوك دەستگیركرابوون.
هەر بە گوێرەی بڕیارەكە، ئەو ئۆتۆمبێل و مۆبایلانەی لەكاتی دەستگیركردنی ئەو كەسانەی دەستیبەسەرداگیراوە، رۆژی 23ـی ئەم مانگە رادەستی ناوبراون دەكرێنەوە.
ئەوەش لەدوای ئەوەدێت، رۆژی 19ـی مانگی ئادار ئاگرێكی گەورە لە بازاڕی قەیسەری كەركوك كەوتەوە و بەهۆیەوە زیاتر لە 100 دوكان سووتان، دواتریش هێزە ئەمنییەكانی كەركوك لێكۆڵینەوەیان لە روداوەكە دەستپێكرد و ژمارەیەك كەسیان دەستگیركرد.
لەپێناو پەلكێشنەكردنی عیراق لە جەنگی ئیسرائیل لەگەڵ غەززە و لوبنان، وەفدێكی ئەمنی عیراق سەردانی ئێرانی كرد.
وەزارەتی ناوخۆی عیراق لە راگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە، بە سەرۆكایەتی عەبدولئەمیر شمەری وەزیری ناوخۆ وەفدێكی ئەمنی سەردانی ئێرانیان كردووە و پاراستنی سنورە هاوبەشەكان و كاراكردنی یاداشتەكان و مەشق و راهێنان و ئاڵوگۆڕی زانیاری و بواری ئەمنی و خوێندن و زیارەتكارانی چلە و چەندین بابەتی دیكە تاوتوێ كراون.
بەڵام سەرچاوەیەكی ئاگادار لەو سەردانە بە میدیا عیراقییەكانی راگەیاندووە، وەزیری ناوخۆ لەو سەردانەدا لەلایەن سەرۆك وەزیرانی عیراقەوە راسپێردرابوو كە هانی ئێران بدات عیراق لە تێوەگلان لە جەنگی ئیسرائیل لەگەڵ غەززە و لوبنان دوور بخاتەوە، بە تایبەت كە باس لەوە دەكرێت ئێران بە نیازە خاكی عیراق بۆ هێرشكردنە سەر ئیسرائیل بەكاربهێنێت.
سەرچاوەیەكیش لە رۆژنامەی "شەرقلئەوسەت"ەوە رایگەیاندووە، كەسایەتییە دیارەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی رۆژانە كۆبوونەوە دەكەن بۆ دوورخستنەوەی مەترسی لە عیراق، هەروەها هەوڵەكانی محەمەد شیاع سودانیش لەوبارەیەوە بەردەوامە.
حكومەتی بەریتانیا بەمنزیكانە ئەفسەر رەوانەی عیراق و هەرێمی كوردستان دەكات، بۆ رێگریكردن لە كۆچی نایاسایی و روبەڕوبوونەوەی قاچاخچییەكان.
رۆژنامەی زە ناشناڵ بڵاویكردووەتەوە لە هەوڵێكدا بۆ چارەسەركردنی تۆڕەكانی قاچاخچی كە لە كەناڵی ئینگلیز كاردەكەن، بەمنزیكانە بەریتانیا ئەفسەر رەوانەی عیراق و هەرێمی كوردستان دەكات، چونكە عیراقییەكان ژمارەیەكی زۆری ئەو كۆچبەرانە پێكدەهێنن كە پارە دەدەن بۆ تێپەڕاندنی كەناڵی ئینگلیز بە بەلەمی بچوك بۆ گەیشتن بە بەریتانیا، ئەوەش لەچوارچێوەی رێكارەكانی كەیر ستارمەر سەرۆك وەزیرانی بەریتانیا بۆ رێگریكردن لە كۆچی نایاسایی.
بەپێی رۆژنامەكە، ئەو ئەفسەرانە بە سیفەتی نێودەوڵەتی كاردەكەن بۆ چارەسەركردنی ئەو كێشەیە لە بنەڕەتەوە.
رۆژنامەكە راشیگەیاندووە، قاچاخچییەكانی هەرێمی كوردستان و عیراق لەم چەند ساڵەی كۆتاییدا زۆرترین كۆچبەریان گواستووەتەوە، یەكێك لە كەسە سەرەكییەكانیش لەمساڵدا دەستگیركرا كە ناوی بەرزان مەجید بووە و بە دووپشك ناسرابوو، لەلایەن دادگای بەلژیكاوە سزای زیندانی ١٠ ساڵی بەسەردا سەپێندرا.
بەپێی ئامارەكانی وەزارەتی ناوخۆی بەریتانیا، ئەمساڵ ٣١ هەزار و ٩٤ كۆچبەری نایاسایی بە بەلەمی بچووك كەناڵی ئینگلیزیان تێپەڕاندووە، كە ئەو ژمارەیە ١٦% زیاترە لە ساڵی رابردوو، كە لەو ساڵەدا ٢٦ هەزار و ٦٩٩ كۆچبەر ئەو رێگەیەیان تێپەڕاندبوو.
ئەمڕۆ ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق كۆدەبێتەوە و داواكارییەكانی حكومەتی هەرێم لەبارەی پرسی ئەنجامدانی سەرژمێری گشتی دانیشتووان تاوتوێدەكات.
بڕیارە ئەمڕۆ ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق كۆببێتەوە و یەكێك لە تەوەری كۆبوونەوەكەش تاوتوێكردنی داواكارییەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستانە سەبارەت بە ئەنجامدانی سەرژمێری گشتی دانیشتووان كە بڕیارە لە ٢٠ و ٢١ی ئەم مانگە لە عیراق و هەرێمی كوردستان بەڕێوەبچێت.
پەیامنێری كوردسات نیوز رایگەیاند، داواكارییەكانی كورد پێكهاتوون لەوەی كە لە سەرژمێری دانیشتواندا هاووڵاتیان لەسەر شارەكانی خۆیان تۆماربكرێن، لەبەر روونەدانی گۆڕانی دیموگرافی بەتایبەت لە ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم، هەروەها نوێنەری حكومەتی هەرێم لە سەنتەری داغڵكردنی داتاكان لە بەغداد ئامادەیی هەبێت.
ئەو كۆبوونەوەیەش دوای ئەوەدێت كە رۆژی پێنجشەممەی رابردوو وەفدی هەرێم لەگەڵ د. لەتیف رەشید سەرۆككۆمار و محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق كۆبوونەوە و ئەو دوو داواكارییەیان خستەڕوو، لەبەرانبەر سودانیش وەفدەكەی هەرێمی دڵنیاكردەوە كە لە كۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیران داواكارییەكان دەكەنە بڕیار.
چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان بۆ تاوتوێكردنی دوایین پێشهاتەكانی ناوخۆی عیراق و ناوچەكە كۆبووەوە و داواش لە ئەنجومەنی نوێنەران دەكات، تەمەنی ئەم وەرزەی یاسادانان درێژبكاتەوە.
نوسینگەی راگەیاندنی چوارچێوەی هەماهەنگی بڵاویكردەوە، شەوی دووشەممە، سەركردەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی لە نوسینگەی د.حەیدەر عەبادی سەرۆكی هاوپەیمانی فەتح كۆبوونەوەتەوە، بۆ تاوتوێكردنی دوایین پێشهاتەكانی ناوخۆی وڵات و ناوچەكە.
لە كۆبوونەوەكەدا، چوارچێوە پاڵپشتی خۆی بۆ بەیاننامەكەی سیستانی لەبارەی دۆخی عیراق دووپاتكردەوە و بە نەخشەرێگایەك بۆ گەشەپێدان و ئاسایشی عیراقی ناویبردووە.
هەر لە كۆبوونەوەكەدا، چوارچێوە داوای لە ئەنجومەنی نوێنەران كردووە ئەم وەرزەی یاسادانان درێژبكاتەوە، بەجۆرێك لەگەڵ پێشهاتەكانی ناوخۆی وڵات بگونجێت. جەختیشیكردەوە، لە پێویستی راگرتنی دەستدرێژییەكانی ئیسرائیل بۆ سەر لوبنان و گەلی فەڵەستین لە غەززە.
لیژنەی یاسایی رایگەیاند، لە ئەنجومەنی نوێنەران هەوڵێك هەیە بۆ درێژكردنەوەی تەمەنی ئەم وەرزەی یاسادانان لە رۆژی ٩ـی ئەم مانگەوە بۆ رۆژی ٩ـی مانگی داهاتوو.
محەمەد خەفاجی ئەندامی لیژنەی یاسایی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق لە لێدوانێكی رۆژنامەوانیدا ئاماژەی بەوەدا، رۆژی ٩ـی ئەم مانگە، ئەم وەرزەی یاسادانان كۆتاییدێت، هەوڵێكیش هەیە بۆ درێژكردنەوەی تەمەنی ئەم وەرزەی یاسادانان بۆ ماوەی یەك مانگ.
ئەوەشی خستەڕوو، بەگوێرەی ماددەی ٥٨ـی دەستوور، درێژكردنەوەی تەمەنی وەرزی یاسادانان دەكرێت لەسەر داواكاری هەریەك لە سەرۆك كۆمار، سەرۆك وەزیران، سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران بێت، یاخود بەكۆی دەنگی ئەندامانی ئەنجومەن بێت.
ئەو پەرلەمانتارە وتیشی، درێژكردنەوەی ئەم وەرزەی یاسادانان، دەرفەتە بۆ پەسەندكردنی ئەو پڕۆژەیاسایانەی ناكۆكییان لەسەرە، هاوكات دەرفەتێكە بۆ ئەنجومەنی وەزیران بەر لە كۆتایی ئەمساڵ، خشتەی بودجەی ٢٠٢٥ رەوانەی ئەنجومەنی نوێنەران بكات.
سودانی رێنمایی دەركرد بۆ بە بانكیكردنی موچەی فەرمانبەرانی كەرتی تایبەت و سەرجەم وەزارەت و فەرمانگە حكومییەكانیشی راسپارد، دەستبەرداری مامەڵەكردن بە پارەی نەختینە بن و رووبكەنە بەكارهێنانی سیستمی پارەدانی ئەلیكترۆنی.
نوسینگەی سەرۆك وەزیرانی عیراق بڵاویكردەوە، لەچوارچێوەی چاكسازییە دارایی و ئابورییەكانی كارنامەی حكومەت، محەمەد شیاع سودانی، رێنمایی دەركردووە بۆ بەبانكیكردنی موچەی فەرمانبەرانی كەرتی تایبەت و بۆ ئەو مەبەستەش، وەزارەتی كار و كاروباری كۆمەڵایەتی و بانكی ناوەندی و چەند دامەزراوەیەكی كەرتی تایبەتی راسپاردووە، میكانیزمێك بۆ بەبانكیكردنی موچەی فەرمانبەرانی كەرتی تایبەت ئامادەبكەن.
ئەوەشی خستووەتەڕوو، سودانی سەرجەم وەزارەت و فەرمانگە حكومییەكانی راسپاردووە، لەڕێی پلانێكی تۆكمەوە دەستبەرداری مامەڵەكردن بە پارەی نەختینە بن و رووبكەنە بەكارهێنانی سیستمی پارەدانی ئەلیكترۆنی، دوایین وادەش بۆ جێبەجێكردنی ئەو راسپاردەیە، رۆژی ١ـی تەمموزی ٢٠٢٥ـە.
بەمەبەستی بەشداربوون لە پڕۆسەی سەرژمێری گشتی وەك بژمێر، دەستەی ئاماری هەرێم ماڵپەڕی پێشكەشكردنی فۆڕمی ئەلیكترۆنی رادەگەیەنێت.
وەزارەتی پلاندانانی هەرێم رایگەیاند، ماڵپەڕەكە لە ڕۆژانی 6،7،8ی ئەم مانگە كارا دەكرێت و تیایدا ڕێنمایی و مەرجی پێشكەشكردن خراوەتەڕوو بۆ هەموو دەرچوویەكی زانكۆ و پەیمانگا كە بە ویستی خۆیان فۆڕم پێشكەش بكەن.
وتیشی ئەو هەنگاوە ئەوەش لە چوارچێوەی ئامادەكارییەكانە بۆ ئەنجامدانی كاری مەیدانی پڕۆسەی سەرژمێری گشتی دانیشتوان كە لە ڕۆژانی 16-17-18-19 ئەم مانگە دەسپێدەكات.
بەپێی رێنماییەكان، پێشكەشكار دەبێت لە سنوری نیشتەجێبوونی خۆی و تەنها یەك جار فۆڕم پێشكەش بكات لەگەڵ ئەوەشدا مەرج نییە هەموو پێشكەشكارێك ناوی بگەرێتەوە وەك بژمێر، چونكە بەپێی پێداویستی و ژمارەی دیاریكراو لەسەر ئاستی گەڕەك و گوند دەستنیشانی پێشكەشكاران دەكرێت.
شیكەرەوەیەكی ئەمریكی دەڵێت، ئەگەر كامالا هاریس ببێتە سەرۆكی ئەمریكا ئەستەمە هێزەكانی وڵاتەكەی لە عیراق بكشێنێتەوە كە ژمارەیان دوو هەزار و 500 سەربازە.
ریچارد چازدی مامۆستای زانستە سیاسییەكان لە زانكۆی جۆرج واشنتۆن لە ئەمریكا رایگەیاند، كامالا هاریس كاندیدی دیموكراتەكان بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی ئەمریكا بەردەوام پشتیوانی لە بەخشینی عیراق كردووە لەو سزایانەی ئەمریكا كە بەسەر ئێراندا سەپاندویەتی بە مەبەستی سودمەندبوونی لە كەرتی وزەی ئەو وڵاتە.
وتیشی، هاریس هەوڵەكانی بۆ رێگریكردن لە سپیكردنەوەی پارە و نەهێشتنی سەرچاوە دارییەكانی تیرۆر چڕدەكاتەوە و دەیەوێت پارێزگاری لە پێگەی ئەمریكاش بكات لە عیراق و سوریا بە مەبەستی بەردەوامی لەسەر ئۆپراسیۆنەكانی دژی گرووپی تیرۆریستی داعش، بۆیە ئەگەر كامالا هاریس ببێتە سەرۆكی ئەمریكا ئەستەمە هێزەكانی وڵاتەكەی لە عیراق بكشێنێتەوە كە ژمارەیان دوو هەزار و 500 سەربازە.
كەشناسیی عیراق پێشبینی دەكات بارانبارینی بەخۆڕ لە هەرێمی كوردستان و ناوەڕاستی عیراق تا كۆتایی ئەم هەفتەیە بەردەوام بێت.
كەشناسیی عیراق لە راگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، ئەمڕۆ لە پارێزگاكانی باكوور و ناوەڕاست و هەرێمی كوردستان، بارانی مامناوەند و بەخوڕ دەبارێت لەگەڵ دروستبوونی هەورەبروسكە، هەروەها خێرایی با زیاد دەكات و دەگاتە ٥٠ كیلۆمەتر لە سەعاتێكدا، تا كۆتایی هەفتەیەش بارانبارینی بەخوڕ بەردەوام دەبێت و رەوشی كەشوهەوا بە ناجێگیریی دەمێنێتەوە.
سەبارەت بە پارێزگاكانی رۆژئاوا و باشووری عیراق، كەشناسی دەڵێت، تاڕادەیەک كەشوهەوا بەرەو سەقامگیری دەگەڕێتەوە، بەڵام ناوبەناو بارانبارین بەردەوام دەبێت.
وەزیری سەرچاوەكانی ئاوی عیراق دەڵێت بارانبارینی دوو رۆژی رابردوو كاریگەری زۆری لەسەر وەرزی كشتوكاڵی ئەمساڵ دەبێت و ئاوی رووبارەكانیش زیاد دەكات.
عەون زیاب وەزیری سەرچاوەكانی ئاوی عیراق رایگەیاند، لەماوەی دوو رۆژی رابردوودا بڕێكی زۆر باشی باران لە پارێزگاكانی ناوەڕاست و باكور و باكوری رۆژهەڵات باریووە و لە هەندێك شوێنیش لافاو دروستبووە، كەئەوەش دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی ئاستی ئاوی روبارەكان، چونكە سەرجەم رێڕەوەكانی ئاو كە بۆ بارانبارین دروستكراون دەچنەوە سەر روبارەكان.
وتیشی، ئەو بارانبارین و لافاوەی كە دوو رۆژە زۆربەی ناوچەكانی عیراقی گرتووەتەوە كاریگەری زۆری باشی لەسەر وەرزی كشتوكاڵی ئەمساڵ دەبێت كە ئێستادا سەرەتای وەرزی كشتوكاڵییە بەتایبەتیش بۆ بەرهەمی گەنم و سەرجەم جۆرەكانی تری دانەوێڵە.
حكومەتی عیراق بۆ چارەسەركردنی یەكجاری و كۆتایی هێنان بە كێشەی نیشتەجێبوون دوو پلانی نوێ جێبەجێ دەكات.
مەزهەر محەمەد ساڵح راوێژكاری سەرۆك وەزیرانی عیراق بۆ كاروباری دارایی رایگەیاند، لە چوارچێوەی كارنامەی حكومەتی عیراق بۆ چارەسەركردنی كێشەی نیشتەجێبوون، دوو پلانی نوێ جێبەجێ دەكەن، یەكەمیان زەوی دەدرێت بە وەبەرهێنەر و بەڵێندەران بۆئەوەی پرۆژەی نیشتەجێبوون دروست بكەن و دوای تەوابوونیان رادەستی حكومەتی دەكەنەوە و دواتر حكومەت بە قیست و نرخی گونجاو بە هاووڵاتیانی دفرۆشێتەوە و ئەم پلانەشیان لەئێستادا لە زۆربەی یەكەكانی نیشتەجێبوون جێبەجێ دەكرێت.
وتیشی، پلانی دووەم ئەوەیە كە حكومەت زەوی بە هاوڵاتیان بدات و بەڵێندەران و وەبەرهێنانەرانیش سەرجەم تۆڕەكانی ئاو و ئاوەڕۆ و كارەبا و نەخۆشخانە و شەقام و كۆڵان بۆ ئەو شوێنانە دروست بكەن، بۆئەوەی هاووڵاتیان بتوانن زەوییەكانیان بكەن بە خانوو.
مەزهەر محەمەد ساڵح جەختیشیكردەوە، بانكی خانووبەرە سندوقی نیشتەجێكردن و بانكە حكومییەكانی تر لە رێگەی پێدانی قەرز بە هاووڵاتیان پشتیوانی جێبەجێكردنی هەردوو پلانەكە دەكەن، كە ئەو دوو پلانەش بە یەكجاری كێشەی نیشتەجێبوون چارەسەر دەكات.