عێراق
کۆشکی سپیی ئەمریکا ڕایگەیاند، ھەفتەی داھاتوو لە چوارچێوەی پڕۆگرامی کۆڤاکس بۆ ھاوبەشیکردنی ڤاکسین، زیاتر لە ٥٠٣ ھەزار دۆزی ڤاکسینی فایزەر - بایۆنتێک، ڕەوانەی عێراق دەکەن.
ڕاشیگەیاند، زیاتر لە ٥٠٠ ملیۆن دۆز لە ھەمان ڤاکسین، ڕەوانەی وڵاتانی یەکێتیی ئەفریقا و وڵاتانی ئابووری مامناوەند یان ھەژار دەکەن.
وەزارەتی تەندروستیی عێراقیش گەیشتنی کاروانێکی ڤاکسینی سینۆفارمی چینی ڕاگەیاند، کە لە ٥٠٠ ھەزار دۆز پێکھاتووە، ڤاکسینەکە سێیەم کاروانە لەلایەن چینەوە پێشکەشی عێراق دەکرێت، عێراق گرێبەستی لەگەڵ چین ھەیە بۆ وەرگرتنی دوو ملیۆن دۆزی تری ڤاکسین، بەوەش کۆی ئەو ڤاکسینانەی دەگەنە عێراق دەگاتە ٤٨ ملیۆن دۆز.
(مستەفا کازمی) سەرۆک وەزیران و (محەمەد حەلبوسی) سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە دیدارێکدا باسیان لە یەکخستنی ھەوڵەکان کردووە، بۆ پاشگەزکردنەوەی ئەو لایەنانەی بەشداری لە ھەڵبژاردن ناکەن.
سەرچاوەیەکی باڵا لە حکومەتی عێراق ڕایگەیاندووە، سەرەڕای بەردەوامی گفتوگۆکان، بەڵام ھەوڵی (سێ سەرۆکایەتییەکەی عێراق)، بۆ پاشگەزکردنەوەی ئەو لایەنانەی کە بڕیاری بەشداری نەکردنیان لە ھەڵبژاردن داوە، ئەنجامێکی نەبووە.
لە بەرامبەردا (عەلی بودێری) ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ئاشکرایکردووە، بەشێک لەو لایەنانەی بایکۆتی ھەڵبژاردنیان کردووە، دواخستنی وادەی ھەڵبژاردنیان کردووەتە مەرج بۆ گەڕانەوە بۆ پڕۆسەکە، دەشڵێت، تا ئێستا دانوستانەکان لەگەڵ (موقتەدا سەدر) لەسەر ئەو بابەتە ھیچ ئەنجامێکی نەبووە.
(عادل روکابی) وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵاتی عێراق ڕایگەیاند، بەراورد بە ساڵی ڕابردوو، ڕێژەی ئەو کەسانەی کە بەھۆی ھەژاری و لە دەستدانی کار، بیمەی کۆمەڵاتی وەردەگرن ٥٠٪ زیادیکردووە و ژمارەیان لە ٢٥٠ ھەزارەوە بۆ ٦١٠ ھەزار کەس زیادیکردووە.
وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵاتی عێراق ئەنجوومەنی وەزیران بە گشتی و وەزارەتی نەوت و پلاندانانی بە تایبەتی بە کەمتەرخەم ناوبردووە و دەڵێت، بە ھەزاران کرێکاری بیانی بە نایاسایی ھاتوونەتە عێراق و بەشێکیان لە کەرتی نەوت و وەبەرھێنان بەگەڕخراون.
راشیگەیاند، بەردەوامی کردنە ئامانجی پێگە ھەستیارەکانی دامەزراوەی نیشتمانی، بەڵگەی ھەوڵدانە بۆ لەناوبردنی ژیان لە عێراق و تێوەگلاندنی لە تیرۆر و کاری تێکدەرانە.
حەکیم داواشی لە موقتەدا سەدر و ھەموو ئەو ھێزانە کرد کە بایکۆتی ھەڵبژاردنیان کردووە لە بڕیارەکەیان پاشگەزببنەوە و بەشداری کار لە ھەڵبژاردن بکەن.
وەزارەتی کارەبای عێراق رایگەیاند، ھێڵی کارەبای ١٣٢ کەیڤی لە قەزای سامەڕای باشوری شاری تکریتی سەبە پارێزگای سەڵاحەدین لەلایەن گروپێکی چەکداری نەناسراو کراوەتەوە ئامانج ، بەوھۆیەشەوە دوو تاوەری کارەبا لە کار کەوتوون و کارەبای قەزاکە بەتەواوی پچڕاوە.
وەزارەتی کارەبای عێراق راشیگەیاندووە، دوو تاوەری تری کارەبا لە باکور و خۆرئاوای پارێزگای کەربەلا بە بۆمبی چێنراو تەقێنراونەتەوە، ئەوەش گرفتی لە پێدانی کارەبا دروست کردووە، تیمەکانی وەزارەتی کارەباش لە ھەوڵی چاککردنەوەی تاوەرەکاندان.
ھێڵی فڕۆکەوانی عێراق بڵاویکردەوە، شەوی رابردوو ٢٤٠ ھاوڵاتی عێراقی کە لەسەر سنووری بیلاڕوس و لیتوانیا گیریانخواردبوو گەڕێندرانەوە بۆ بەغداد، ئاماژەی بەوەشکرد، لەگەڵ گەڕانەوەی ئەو کۆچبەرانە تەرمی ئەو ھاوڵاتییە عێراقیەشیان گەڕاندۆتەوە، کە ھەفتەی رابردوو لەسەر سنووری بیلاڕوس و لیتوانیا گیانی لە دەستدا،
ئەوە یەکەم کاروانی گەڕانەوەی کۆچبەرانی عێراقییە لە بیلاڕوسەوە بۆ عێراق، بەپێی ئامارەکانی کۆمسیۆنی عێراق بۆ کاروباری کۆچبەران، زیاتر لە ھەزار و ٥٠٠ عێراقی لەسەر سنوورەکانی نێوان بیلاڕوس و لیتوانیا گیریانخواردووە و لە کەمپەکاندا لە رەوشێکی خراپیدا دەژین.
رۆژی سێشەممە سەرۆك شارەوانی كەربەلا سەردانی ناو بازاڕی شارەكەی كرد تاكو زیادەڕەوییەكان لاببرێن، بەڵام لەلایەن یەكێك لەو كەسانەی زیادەڕەوی كردبوو تەقەی لێكرا و كوژرا.
ھەرچەندە لە کۆتاییەکانی ساڵی ٢٠١٧وە، بە رەسمی تێکشکانی داعش لە عێراق راگەیەندراوە، بەڵام جموجوڵەکانی ئەو گروپە، زیادکردووە.
وتەبێژی فەرماندەی گشتی ھێزە چەکدارەکانی عێراق ڕایگەیاند، پێش چەند ڕۆژێک یەکەم کاروانی ھێزەکانی ئەمریکا بەرەو کوەیت کشاونەتەوە، ئەو کشانەوەیەش لە ئەنجامی لێکتێگەیشتنەکانی دیالۆگی ستراتیژی ئەمریکا و عێراقە.
وتیشی، ئەو ھێزەی کشاونەتەوە ھێزی شەڕکەر نەبوون، بەڵکو ئەرکیان پاسەوانی ھێزەکانی ئەمریکا بووە لە چوارچێوەی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش.
وتیشی، ھێزە ئەمنییەکانی عێراق لەسەر زەوی پێویستیان بە ھێزی شەڕکەری بیانی نیە، بەڵکو پێویستیان بە ڕاوێژکار و ڕاھێنەرەکانە و توانای بەرەنگاربوونەوەی ھەر ھەڕەشەیەکی دەرەکیشیان ھەیە.
لە بارەی فڕۆکەی ئێف ١٦ی ئەمریکیشەوە ئاماژەی بەوەکرد، فڕۆکە ئێف ١٦کان، ساڵانە پێویستیان بە ٣٠٠ ملیۆن دۆلارە بۆ چاککردنەوەیان.
مستەفا ڕەجەبی مەشھەدی بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمپانیای بەڕێوەبردنی کارەبای ئێران ڕایگەیاند لەم قۆناغەدا پێویستیان بەوەیە پێداویستی ناوخۆی وڵاتەکەیان پر بکەنەوە ھەر بۆیە ھەناردەکردنی کارەبایان بۆ عێراق ڕاگرتووە.
ئاشکراشیکرد، ساڵی ڕابردوو نزیکەی ٢ ھەزار مێگاوات کارەبایان ھەناردە کردووە، بەڵام ئەمساڵ بەھۆی زیادبوونی پێداویستی ناوخۆوە، ھەناردەی کارەبای ئێران بۆ ١٥٠ مێگاوات کەمیکردووە.
لە مانگی حوزەیرانی ئەمساڵیشدا ئێران ھەناردەی کارەبای بۆ عێراق ڕاگرت بەو ئامانجەی فشار لەسەر عێراق دروست بکات بۆ دانەوەی قەرزەکانی ئێران کە بەھۆی ھاوردەکردنی بەردەوامی غاز و کارەباوە کەڵەکە بووە و گەیشتووەتە ٤ ملیار دۆلار.
ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەو حزبانەی دەیانەوێت ھاوکاری دارایی لە دەرەوە وەربگرن دەبێت داواکاری ڕەسمی بۆ نوسینگەی حزبەکانیان لە کۆمسیۆنی ھەڵبژاردن پێشکەش بکرێت و بە ڕەتکردنەوە یاخود قبوڵ کردن وەڵام بدرێنەوە، بەڵام تا ئێستاش کۆمسیۆنەکە ھیچ داوایەکی لەو شێوەیەی لێنەکراوە.
ھەروەھا کۆمسیۆنی ھەڵبژاردنەکانی عێراق کار دەکات بۆ یەکخستنی شوێنی بانگەشەکردن بە ھەماھەنگی لەگەڵ شارۆچکە و پارێزگاکان، بە شێوەیەک کاریگەری لەسەر ھاتوچۆ و دروستبوونی قەرەباڵغی نەبێت.
بەپێی راگەیەندراوێکی ئەمیندارێتی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق، لە کۆبونەوەیەکی نێوان حەمید نەعیم غەزی ئەمینداری گشتی ئەنجومەنی وەزیران و ئیرەج مەسجدی باڵیۆزی ئێران لە بەغداد، پەیوەندییەکانی نێوان بەغداد و تاران و رێگەکانی فراوانکردنی پەیوەندییەکان تاوتوێکراوە.
ھەردولاش دوپاتیانکردووەتەوە پێویستە ئەو گرفتانەی بەھۆی سەرچاوەکانی ئاوەوە دروستبوە لەلایەن عێراق و ئێرانیشەوە چارەسەر بکرێت و ھەردوولا پەیوەندییەکانیان لە بواری سەرچاوەکانی ئاودا پتەو بکەن، باڵیۆزی ئێران رایگەیاندوە، وڵاتەکەی ئامادەکارییەکانی بۆ دروستکردنی پرۆژەی ھێڵی ئاسنین لە نێوان عێراق و ئێران تەواوکردوە.