ئەمڕۆ 80ساڵ بەسەر هۆڵۆکۆستدا تێدەپەڕێت... لەوێ چی رویدا؟
٢٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٥
ئەمڕۆ یادی 80 ساڵەی ئازادکردنی بە ناوبانگترین ئۆردوگای مەرگی نازییەکان، ئاوشڤیتزمە، ئەو کامپەی نازییەکان لەماوەی ساڵانی جەنگی جیهانی دووەمدا كردیانە گەورەترین زیندانی کوشتن و لەناوبردنی جولەکەکان.
رۆژی جیهانی هۆڵۆکۆست لە لایەن نەتەوە یەکگرتووەکانەوە دیاریکراوە بۆ بەرزڕاگرتنی قوربانیان و رزگاربووانی هۆڵۆکۆست و لە چەندین وڵاتانی جیهان یادی ئەو کارەساتە دەکرێتەوە. هۆڵۆکۆست جینۆسایدی جولەکەکان بوو لە سایەی رژێمی نازیدا بە سەرکردایەتی ئەدۆڵف هیتلەر لە ئەڵمانیا لە نێوان ساڵانی 1941 و 1945دا.
ئاوشڤیتز چیبوو؟
کامپەکانی ئاوشڤیتز هێمایەكی ترسناکی جینۆساید و قڕکردن بوون، کە لە ساڵی 1940دا لەلایەن ئەڵمانییەکانەوە دامەزراو دەکەوێتە شاری ئۆسڤیسیم، لە پۆڵەندا.
هۆکاری راستەوخۆی دامەزراندنی کامپەکە ئەو زیندانییە جووانەبوون کە هەتا دەهات زیاتر دەبوون و زیندانەکان نەیاندەگرتن، بۆیە بیر لەکامپێک کرایەوە کە تیایاندا کۆبکرێنەوە.
یەکەم کاروانی جووە پۆڵەندییەکان لە زیندانی تارنۆڤەوە لە 14ی حوزەیرانی 1940دا گەیشتە کەی ئێڵ ئاوشڤیتز.
ئاوشڤیتز لە چەند کامپێک پێکهاتبوو:
کامپی زیندان، کامپی قڕکردن و کامپی کاری زۆرەملێ و کۆیلایەتی. ئەو کامپانە بوون کە دواتر نزیکەی یەك ملیۆن و 500 هەزار کەسیان تیادا بە دڕندانەترین شێوە کوشت.
هەروەها لەنێو کوژراوەکاندا نزیکەی 19 هەزار رۆمانی و نزیکەی 83 هەزار پۆڵەندی هەبوون.
شێوازەکانی کوشتن لەناو کامپەکەدا
ئەو ملیۆن کەسەی لە چەند هەڵمەتێکی جیاوازدا لە ماوەی جەنگی جیهانیدا لەو کامپە بە چەندین شێواز کوژران لەلایەن نازییەکانەوە ، لەوانە خستنە ناو کوورەی ئاگر، یان دەرزی لێدان بۆ ئەوەی بە نەخۆشیەوە بمرن، یان لەبرسا کوشتن و چەند جۆری دیکەی کوشتن. ئەوانەشی کە رزگارکران، تەنها چەند هەزار کەسێک بوون کە زۆربەیان نەخۆش و پەککەوتە بوون.
لە ئێستادا لە تەواوی جیهان تەنها 220 هەزار ڕزگاربووی هۆڵۆکۆست لە ژیاندا ماون، ئەمەش بەپێی کۆنفرانسی جیویش ماتێریاڵ کلەیمس دژی ئەڵمانیا، زیاتر لە سەدا 20 ی ڕزگاربووەکانیش تەمەنییان لە سەروو 90 ساڵەوەیە.