دوای تێپەڕینی زیاتر لە یەک مانگ بەسەر دابەشکردنی موچەی مانگی یەکی موچەخۆران، ئەمڕۆ دەست بە دابەشکردنی موچەی مانگی دوو دەکرێت.

ئەمڕۆ پێنجشەممە، 13ی 3، دەست بە دابەشکردنی موچەی مانگی دووی موچەخۆرانی هەرێم دەکرێت و یەکەم شوێنیش موچەی 'خانەنشینان، خاوەن پێداویستییە تایبەتەکان، زیندانییە سیاسییەکان و بەرکەوتووانی چەکی کیمیایی' دابەشدەکرێت.

بەپێی خشتەی موچەی مانگی 3، لەماوەی پێنج رۆژدا موچەی سەرجەم دەستە و وەزارەتەکان دابەشدەکرێت.

دوێنێ چوارشەممە، دوای ئەوەی بەغداد پارەی موچەی مانگی دووی خستە سەر هەژماریی بانکی وەزارەتی دارایی هەرێم، خشتەی موچە راگەیەنرا.

لەلایەکی دیکەوە حکومەتی هەرێم رایگەیاند، هەوڵدەدەن بەر لە جەژن موچەی مانگی سێ'ش دابەش بکەن.

رۆژی 4ی مانگی رابردوو، موچەی مانگی 1ی موچەخۆرانی هەرێم دابەشکرا، لەکاتێکدا موچەخۆران دەبوو موچەی مانگی 12ی ساڵی رابردوو وەربگرن، لەئێستاشدا چارەنووسی موچەی مانگی 12 یەکلا نەکراوەتەوە.

حکومەتی هەرێم رایگەیاند، هەفتەی داهاتوو لیستی موچەی مانگی سێ رەوانەی بەغدا دەکەن و هەوڵدەدەن پێش جەژنی رەمەزان موچەی مانگی سێ دابەش بکەن.

حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، سەرجەم وەزیرەکان راسپێردراون بەپەلە لیستی موچەی مانگی سێ ئامادە بکەن و لە رۆژانی پشوودا دەوام بکەن.

ئاماژەی بەوەشکردووە، بەپەلە ئامادەکردنی لیستی موچە و ناردنی بۆ بەغدا بۆئەویەە، هەوڵبدرێت پێش جەژنی رەمەزان موچەی مانگی سێی موچەخۆرانیش دابەش بکەن.

ئەوەش دوای ئەوە دێت، ئەمڕۆ وەزارەتی دارایی عیراق پارەی موچەی مانگی دووی خستە سەر هەژماری بانکیی وەزارەتی دارایی هەرێم و بڕیارە سبەینێ پێنجشەممە، دەست بە دابەشکردنی موچەی مانگی شوبات بکرێت.

وەزارەتی دارایی هەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ پارەی موچەی مانگی شوبات خرایە سەر هەژماری بانکیی وەزارەتەکەیان و سبەینێش دەست بە دابەشکردنی موچەی موچەخۆرانی هەرێم دەکەن.

وەزارەتی دارایی و ئابووری حکومەتی هەرێم رایگەیاند، بڕی 957 ملیار و 925 ملیۆن و 880 هەزار و 78 دینار بۆ موچەی مانگی شوبات خرایە سەر هەژماریی بانکی وەزارەتی دارایی هەرێم.

ئاماژەی بەوەشکردووە، سبەینێ پێنجشەممە، 13ی ئازار، دەست بە دابەشکردنی موچەی مانگی شوباتی موچەخۆران دەکەن و هەموو هەوڵێکیش دەدەن کە هەفتەی داهاتوو لیستی موچەی مانگی ئازار رەوانەی بەغدا بکەن.

وەزارەتی دارایی هەرێم ئەوەشی خستووەتە روو، لەدوای 10ی هەموو مانگێک راپۆرتی تەرازووی پێداچوونەوەی مانگانە ئامادە دەکرێت، لەسەر ئەو بنەمایەش لەم رۆژانەدا راپۆرتی تەرازووی پێداچوونەوەی مانگی شوبات ئامادە دەکرێت، ئەوەش بەمەبەستی دیاریکردنی پشکی گەنجینەی فیدراڵی لە داهاتی نانەوتی هەرێمی کوردستان و ناردنی بۆ وەزارەتی دارایی حکومەتی فیدراڵ لەنزیکترین کاتدا.

موچەخۆرانی هەرێم بە ریزبەندی لە ساڵی رابردووەوە دوو مانگ موچەکانیان دواکەوتووە، لەکاتێکدا دەبوو مانگی یەکی ئەمساڵ موچەی مانگی 12ی ساڵی رابردوو وەربگرن، بەڵام موچەی مانگی 1یان پێدرا و هێشتا چارەنووسی موچەی مانگی 12 دیاری نەکراوە. ئێستاش کە لە مانگی 3 دان، موچەی مانگی 2 وەردەگرن.

 

سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی عیراق بە کوردسات نیوزی راگەیاند، بڕیارە پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ موچەی مانگی شوبات رەوانەی هەرێم بکرێت.

سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی عیراقەوە بە کوردسات نیوزی راگەیاند، بەڕێوەبەری بەشی موچە لە وەزارەتی دارایی عیراق ئیمزای لەسەر خەرجکردنی پارەی موچەی موچەخۆرانی هەرێم کردووە.

باسی لەوەشکرد، بڕیارە پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ پارەکە بخرێتە سەر هەژماری بانکیی وەزارەتی دارایی هەرێم و پارەکە رەوانەی هەرێم بکرێت.

 

ئەمریکا بڕیاری ئەو لێخۆشبوونەی هەڵوەشاندەوە كە رێگەی بە عیراق دەدا غاز بۆ بەرهەمهێنانی كارەبا لە ئێران بكڕێت.

تامی بروس وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا رایگەیاند، ئیدارەی دۆناڵد ترەمپ لێخۆشبوونەكەی عیراقی بۆ كڕینی غاز لە ئێران نوێ نەكردەوە كە بۆ بەرهەمهێنانی كارەبا بەكاریدەهێنێت، داواشی لە حكومەتی عێراق كرد بە زووترین كات كۆتایی بە پشتبەستن بە سەرچاوەی وزە ئێران بهێنێت.

بروس، هۆكاری نوێنەكردنەوەی ئەو لێخۆشبونەوەی بۆ عیراق گەڕاندەوە بۆ ئەوەی كە ئیدارەی واشنتۆن رێگە بە تاران نادات بە ئاسانی یارمەتی ئابوری و دارایی پێبگات.

جەختیشیكردەوە كە هەڵمەتی زۆرترین فشاری ئەمریكا بۆ سەر ئێران بە ئامانجی ئەوەیە كۆتایی بە هەڕەشە ئەتۆمییەكانی ئێران بهێنێت و توانای موشەكی بالیستی لاواز بكات، لەگەڵ رێگریكردن لە تاران بۆ یارمەتیدانی گروپە چەكدارەكانی ناوچەكە.

رۆژی شەممە باسم عەوادی وتەبێژی حكومەتی عێراق رایگەیاند، بەغداد بەرەسمی ئاگادار نەكراوەتەوە لە كۆتاییهاتنی ماوەی لێخۆشبوون بۆ كڕینی  غازی ئێران، وتیشی حكومەت خۆی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی هەر پێشهاتێكی پەیوەست بە هاوردەكردنی غازی ئێران ئامادە كردووە.

بۆ چارەسەركردنی كێشەی موچەی مانگی شوباتی موچەخۆرانی هەرێم و وەڵامدانەوەی پرسیارەكان، وەفدێكی وەزارەتی دارایی هەرێم گەیشتە بەغداد .

پەیامنێری كوردسات نیوز رایگەیاند، وەفدەكە پێكهاتوون لە بەرێوەبەری ژمێریاری وەزارەتی دارایی و بەرێوەبەری نوسینگەی وەزیری دارایی هەرێم و ژمارەیەكی تر لە فەرمانبەرانی وەزارەتەكە و ئامانجی سەردانەكەشیان وەڵامدانەوەی پرسیارەكانی بەغدادە سەبارەت بە خانەنشینان و  لیستی موچەی مانگی شوباتی موچەخۆرانی هەرێم.

هاوكات وەفدێكی تری وەزارەتی دارایی هەرێم كە لیستی موچەیان گەیاندووە، زیاتر لە 10 رۆژە لە بەغدادن .

پێشتریش سروە محەمەد، پەرلەمانتاری فراكسیۆنی یەكێتی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق بە كوردسات نیوزی راگەیاند، لە پەراوێزی كۆبوونەوەیەكیاندا لەگەڵ محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق، لەسەر چارەنووسی موچەی مانگی 2ی موچەخۆرانی هەرێم پرسیاری لە سودانی كردووە و ناوبراویش وەڵامی داوەتەوە، كە لەم هەفتەیەدا موچەی مانگی 2ـی موچەخۆرانی هەرێم دەنێرن.

ئەمڕۆ ئەو لێخۆشبوونەی ئەمریكا كۆتایی دێت كە رێگە بە عیراق دەدات بۆ كڕینی غاز و كارەبا لە ئێران.

لەگەڵ وادەی تەواوبوونی ئەو رێگەپێدانە، وەزارەتی گەنجینەی ئەمریكا دەیەوێت پێداچوونەوە بە بڕیارەكەدا بكات، بەو پێیەی عێراق ترسی هەیە لە وەرزی هاویندا قەیرانی بەرهەمهێنانی كارەبای بەهۆی نەبوونی غازەوە زیاتر لەسەر قورس ببێت.

تامی بروس وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا لەو بارەوە ڕایگەیاندووە، پێداچوونەوە بۆ هەموو ئەو لێخۆشبونانە دەكرێت كە پاڵپشتی بۆ ئابووری ئێران دەكەن، داواش لە حكومەتی عیراق دەكات بە زووترین كات كۆتایی بە پشتبەستن بە سەرچاوەی وزەی ئێران بهێنێت، هاوكات ستایشی پابەندبوونی سەرۆك وەزیرانی عیراقی كرد بۆ هەوڵدان بە گەیشتن بە سەربەخۆیی وزە.

بەپێی دوو سەرچاوەی ئاگادار، ئەمریكا لێخۆشبوونەكان نوێ ناكاتەوە بە ئامانجی زیادكردنی فشارەكان لەسەر بەغداد بۆ ئەوەی سیاسەتی زۆرترین فشار لەسەر كەرتی نەوت و وزەی ئێران جێبەجێ بكات و لەو چوارچێوەیەشدا رێگری لە فرۆشتنی نەوتی ئێران بكات، لە پێناو رێگری لە بەرزبوونەوەی نرخی نەوتیش لە بازاڕەكانی جیهان، بەغداد نەوتی هەرێم وەكو جێگرەوەیەك بۆ نەوتی ئێران هەناردە دەكات.

توركیا بە عیراقی وتووە، بۆری نەوتی هەرێمی كوردستان ئامادەیە بە مەبەستی وەرگرتنی نەوت بۆ بەندەری جەیهان و پشكنینی بۆ كراوە.

باسم محەمەد خزەیر بریكاری وەزارەتی نەوتی عیراق بۆ كاروباری نەوت رایگەیاند، توركیا ئاگاداری كردوونەتەوە بۆری نەوت بۆ بەندەری جەیهان ئامادەیە بۆ گواستنەوەی نەوتی هەرێمی كوردستان و پشكنین بۆ هەناردەكردنی نەوت كراوە و تەواو بووە.

وتیشی، وەزارەتی نەوت هەموو ئەركەكانی جێبەجێ كردووە، چاوەڕێی هەرێمیش دەكەن گڵۆپی سەوز بۆ دیاریكردنی وادەیەك بەمەبەستی هەناردەكردنی 185 هەزار بەرمیل نەوت لە رۆژێكدا، بۆئەوەی بگاتە ئەو بڕەی لە بودجەی فیدراڵیدا دیاریكراوە.

راشیگەیاند، هەمواركردنی یاسای بودجە حكومەتی هەرێمی كوردستانیش پابەند دەكات بە رادەستكردنی بەرهەمی نەوتی خۆی بە كۆمپانیای  سۆمۆ.

 

دۆناڵد تڕەمپ لێکۆڵینەوە دەکات بۆ دانانی پێنج دراوی ئەلیکترۆنی وەک "یەدەگی ستراتیجی" ئەمریکا، کە بەهۆیەوە ئێستا نرخی هەریەک لەو دراوانە بەشێوەیەکی بەرچاو بەرز بوونەتەوە.

دوای ئەوەی دۆناڵد تڕەمپ لە تۆڕی کۆمەڵایەتی truth ئاماژەی بەوە کرد دەیانەوێت ئەو دراوانە وەک یەدەگی ستراتیجی وڵاتەکەی بەکاربهێنن، کە هەریەک لە دراوە ئەلیکترۆنییەکانی "ئێکس ئاڕ پی و سۆلانا و کاردانۆ"ی تێدایە، نرخەکانیان بەشێوەیەکی بەرچاو بەرزبوونەوە.

لە ئێستادا نرخی ئێکس ئاڕ تی بەرێژەی 34٪ و سۆلانا بەرێژەی 22٪ و کاردانۆش بەرێژەی 63٪ زیادیان کردووە.

لەلایەکی دیکەوە تڕەمپ باسی لەوەکرد، دوو دراو وەک گەوهەری یەدەگی ستراتیجی وڵاتەکەی وان کە ئەوانیش "بیتکۆین و ئیسریۆم"م. کە دوابەدوای ئەوەش نرخی ئەو دوو دراوە بەرزبوونەوە.

لە ئێستادا بیتکۆین بەرێژەی 10٪ و ئیسریۆمیش بەرێژەی 12٪ بەرزبووەوە.

ئەوەش لەکاتێکدایە، دوای کشانەوەی چەند وەبەرهێنەرێکی گەورەی ئەمریکا لە مامەڵەی دراوە ئەلیکترۆنییەکان نرخی ئەو دراوانە گۆڕانکاریی بەرچاویان بەخۆیانەوە بینی، بەتایبەت نرخی بیتکۆین بەشێوەیەکی بەرچاو دابەزی.

دۆناڵد تڕەمپ بەو سەرۆکە دەناسرێت کە پشتگیرییەکی زۆری دراوە ئەلیکترۆنییەکان دەکات، لە هەڵمەتی هەڵبژاردنەکانیشدا پشتگیری بەرچاوی خۆی بۆ ئەو دراوانە راگەیاند.

بەهۆی نزمبوونەوەی بەرچاوی نرخی تمەنەوە، پەرلەمانی ئێران متمانەی لە وەزیری دارایی و ئابووری وڵاتەکەی سەندەوە.

تەلەفزیۆنی رەسمی ئێران رایگەیاندووە، بەهۆی ئەو نزمبوونەوە بەرچاوەی تمەن بەرانبەر بە نرخی دۆلار دیویەتی، پەرلەمانی ئێران عەبدولناسڕ هیممەتی وەزیری دارایی و ئابووری ئێران لەسەر کار لابرد.

لە 19ی مانگی رابردوودا، ئەحمەد نادری پەرلەمانتار ئەوەی خستە روو، پەرلەمان داواکاری پێگەیشتووە بۆ لێپرسینەوە لە وەزیری دارایی و ئابووری، کە رەنگە دانیشتنەکان بە لێسەندنەوەی متمانە لەو وەزیرە کۆتایی پێبێت.

بەپێی یاسای ئێران، ئەو وەزیرەی سکاڵای لەسەرە و داوادەکرێت لێپرسینەوەی لێبکرێت، مۆڵەتی 10 رۆژی لەبەردەمدایە بۆ ئامادەبوون لە پەرلەمان و وەڵامدانەوەی پرسیاری پەرلەمانتارەکان، بۆ وەزیری داراییش، پێویست بوو روونکردنەوەی تەواو بدات لەسەر دۆخی ئابووری وڵات، بەر لەوەی دەستبکرێت بە دەنگدان بۆ لێسەندنەوەی متمانە لێی.

پێشتریش ئەو وەزیرە لە پۆستی پارێزگاری بانکی ناوەندی ئێراندا بووە و بەهەمان شێوە متمانەی لێسەندراوەتەوە.

دوای ئەوەی ساڵی 2018 دۆناڵد تڕەمپ لە رێککەوتنی ئەتۆمی ئێران کشایەوە، چەندین سزای بەسەر ئەو وڵاتەدا سەپاند و ئێران کەوتە ناو قەیرانێکی ئابووری قوڵەوە، بەهۆی سزاکانی ئەمریکاشەوە، ماوەی چەند ساڵێکە نرخی تمەن بەشێوەیەکی بەرچاو دابەزیوە، لەدوای رووخانی رژێمی بەشار ئەسەدیشەوە لە سوریا لە مانگی 12ی ساڵی رابردوودا، نرخی تمەن زیاتر رووی لە دابەزین کرد.

لە ئێستادا لە بازاڕەکانی هەرێم 100 دۆلار بەرانبەر بە نۆ ملیۆن و 210 هەزار تمەنە.

 

 

راوێژكاری دارایی سودانی دەڵێت، بانكی ناوەندی عیراق بەرەو ئەوە هەنگاو دەنێت دراوێكی ئەلیكترۆنی دەربكات و جگە لە ئاسانكاری بۆ هاووڵاتیانیش سودی بۆ شەفافیەت و رێگریكردن لە قاچاخچێتی دراو بۆ دەرەوەی وڵات هەیە.

مەزهەر محەمەد ساڵح راوێژكاری دارایی محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق رایگەیاند، بانكی ناوەندیی هەنگاو دەنێت بۆ دەركردنی دراوێكی ئەلیكترۆنی وەك جێگرەوە بۆ دراوی كاغەزی.

دەشڵێت، ئەو هەنگاوە سودی زۆرە، لەوانەش كەمكردنەوەی تێچووی دەرهێنانی دراوی كاغەزی و سنورداركردنی جوڵەی پارە لە بانكەكان و بەرزكردنەوەی شەفافیەت و كۆنترۆڵكردنی دراوەكان و رێگریكردن لە قاچاخچێتی دراو بۆ دەرەوەی وڵات و ئاسانكاری بۆ پاشەكەوتكردن.

وتیشی، بۆ دراوە ئەلیكترۆنییەكە سیستمێكی گونجاو دادەنرێت كە لە رووی ئەمنییەوە پارێزراو دەبێت و هاووڵاتیان لە رێگەی مۆبایلە زیرەكەكانەوە مامەڵە بكەن.

حكومەتی چین رایگەیاند، هەموو رێوشوێنێك دەگرنەبەر دژی ئەو باجەی كە بڕیار وایە ترەمپ بەسەر كاڵای چینیدا بیسەپێنێت.

وەزارەتی بازرگانی چین لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، چین بە مافی خۆی دەزانێت هەموو رێكارێك بگرێتەبەر ئەگەر ئەمریكا باج بەسەر كاڵای چینیدا بسەپێنێت و ئەو بابەتە قبوڵ نەكراوە.

دەشڵێت، ترەمپ فشار دەخاتە سەر وڵاتان و دەیەوێت جەنگی ئابووری هەڵبگیرسێنێت و ئەمەش دەبێتە داتەپاندنی ئابووری جیهان و پاشەكشە لە گەشەی ئابووریدا روودەدات.

بەرەبەیانی ئەمڕۆ دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا رایگەیاند، سەرەتای هەفتەی داهاتوو بڕی لە 10٪ باج دەخاتە سەر كاڵای چینی و لە 25٪یش دەخاتەسەر كاڵای كەنەدی و مەكسیكی.

وتیشی، رێگە نادات كاڵای ئەو وڵاتانە شكست بە ئەمریكا بهێنێت و پێویستە هاوردەی كاڵای بیانی سنووردار بكرێت.

بەهای بتكۆین لە ماوەی چوار رۆژدا نزیكەی 20% دابەزی، ئەوەش كەمترین ئاستییەتی لە ماوەی سێ مانگی رابردوودا.

لە ئێستادا یەك بتكۆین لە دەوروبەری 78 هەزار دۆلار مامەڵەی پێوەدەكرێت و لە مانگی 11ـی ساڵی رابردوو كەمترین ئاستییەتی و بەرزترین ئاستیشی لەو سێ مانگەدا 109 هەزار دۆلار بوو.

جیف مەی شارەزای ئابووری و مامەڵەی دراوی ئەلیكترۆنی رایگەیاند، زیادبوونی هەڵئاوسانی ئابووری و كەمكردنەوەی رێژەی سود لەلایەن بانكی فیدراڵی ئەمریكا و هەڕەشەكانی ترەمپ بۆ سەپاندنی باج لەسەر كاڵای مەكسیكی و كەنەدی، كاریگەرییان لەسەر دراوە ئەلیكترۆنییەكان هەبووە.

ئەوەش لەكاتێكدایە، دوا بەدوای دەستبەكاربوونی ترەمپ بەهای بتكۆین بەشێوەیەكی بەرچاو بەرزبوەوە و بانگەشەی ئەوەی كرد، بتكۆین دەكاتە دراوێكی رەسمی.

بەپێی دوایین نرخەکانی بازاڕی جیهانی، ئەمڕۆ هەینی نرخی زێڕ دابەزینێکی بەرچاوی تۆمارکرد و ئۆنسەیەک زێڕ بە 2874 دۆلار مامەڵەی پێوەدەکرێت، کە ئەمەش یەکەمجارە لەدوای مانگی ١١ـی ساڵی رابردوەوە نرخی زێڕ بەو شێوەیە دابەزینی تۆمارکردبێت.

زانیارییەکان ئاماژە بەوە دەکەن، لەگەڵ کردنەوەی بازاڕە داراییەکان نرخی زێڕ بەڕێژەی لە 0.1٪ دابەزینی تۆمارکرد و ئۆنسەیەک بە 2874.69 دۆلار مامەڵەی پێوەدەکرێت.

سەرچاوە بڕواپێکراوەکان ئاشکرایان کردووە کە لەماوەی ئەم هەفتەیەدا، نرخی زێڕ بەڕێژەی لە ٪2 دابەزیوە، ئەمەش گەورەترین دابەزینی هەفتانەیە لە مانگی تشرینی دوەمی2024ەوە. هەروەها دوای هەشت هەفتە بەرزبوونەوەی لەسەریەک، ئێستا زێڕ بەرەو یەکەم دابەزینی هەفتانەی خۆی دەڕوات.

بەپێی داتا بڵاوکراوەکانی ئاژانسی رۆیتەرز، نرخی ئایندەی زێڕی ئەمریکا بە رێژەی ٪0.3 دابەزیوە و گەیشتوەتە 2886.80 دۆلار.

 شایەنی باسە، شارەزایانی بواری دارایی و وەبەرهێنان پێشبینی دەکەن کە ئەم دابەزینە کاتییە و لە هەفتەکانی داهاتوودا نرخی زێڕ جارێکی دیکە بەرز ببێتەوە

كۆمپانیای دانەغاز رایگەیاند قازانجی ساڵانەی نزیكەی 40% زیادیكردووە.

بە پێی ئەو ئامارانەی كۆمپانیای دانەغاز بڵاوی كردوەتەوە ،  داهاتی كۆمپانیاكە لە ساڵی 2024ی بەراورد بە ساڵی 2023 بە رێژەی 37 زیادی كردوە و گەیشتووەتە 326 ملیۆن دۆلار , هۆكاری ئەو زیادبوونەشی بۆ ئەو رێكارە داراییانە گەراندووەتەوە كە لە هەرێمی كوردستان  و میسر جێبەجێی كردووە.

دەستەی بەڕێوەبەری كۆمپانیای دانەغاز رونی كردوەتەوە كە پێشكەوتن هەیە لە جێبەجێكردنی پرۆژەی فراوانكردنی كۆمۆر 250 لە هەرێمی كوردستان و پێشبینی دەكرێت لە چارەكی دووەمی ساڵی 2026 دەستبەكارەكانی بكات.

پرۆژەی كۆرمۆر 250 پرۆژەیەكی كۆمپانیای دانەغازە كە دەیەوێت بەرهەمهێنانی غاز لە كێڵگەی كۆرمۆر بۆ 750 ملیۆن پێ‌ سێجا بەرزبكاتەوە.