ئەنتۆنی بلینکن وەزیری دەرەوەی ئەمریکا لە میانی سەردانەکەی بۆ تورکیا و لە کۆنفڕانسێکی رۆژنامەوانی ھاوبەشدا لەگەڵ مەولود چاوشئۆغڵو ھاوتا تورکەکەی رایگەیاند، واشنتۆن و ئەنقەرە ھەماھەنگی سەربازی و ئابووریان ھەیە و ئەو ھەماھەنگیانەش بەردەوام دەبن.

ئاماژەی بەوەشکرد، لە بەرژەوەندی ئیدارەی بایدندایە پەرە بە پیشەسازی فڕۆکەی ئێف ١٦ بدات و جۆری نوێی ئەو فڕۆکەیەش رادەستی تورکیا بکات.

بلینکن راشیگەیاند، ئەمریکا نیگەرانییە ئەمنییەکانی تورکیا لەسەر سنورەکانی لە باشوری وڵاتەکە بە رەسمی دەناسێنێت و بەڵێنیدا بە ھاوکاری و لەنزیکەوە کار بۆ چارەسەرکردنی ئەو نیگەرانیانە بکەن.

ھاوکات مەولود چاوشئۆغلۆ وەزیری دەرەوەی تورکیا رایگەیاند، وڵاتەکەی لەوبڕوایە دایە، ھاوکاریکردنی ھەر گروپێک دژی گروپێکی تر ھەڵەیەکی کوشندەیە، داواشی لە ئەمریکا کرد پابەندی رێککەوتنەکەی ساڵی ٢٠١٩ بێت.

چاوشئۆغلۆ بە جەختکردنەوە لەسەر لابردنی گەمارۆکانی سەر پیشەسازی بەرگرییانەی تورکیا رایگەیاند، پەیوەندی بازرگانی نێوان تورکیا و ئەمریکا بەردوامە و ھەوڵ بۆ بەرەوپێشچوونی ئەو پەیوەندیانە دەدەن.

میدیاکانی حکومەتی کۆریای باکور بڵاویانکردەوە، تاقیکردنەوەکە بە سەرکەوتوویی ئەنجامدراوە و مووشەکەکان دوو ئامانجیان لە مەودای ٣٩٥ کیلۆمەتری و ٣٣٧ کیلۆمەتری بەباشی پێکاوە.

وەزارەتی بەرگری ژاپۆنیش ھەواڵەکەی پشتڕاستکردووەتەوە و رایگەیاندووە، بە ھاوکاری ئەمریکا سەرقاڵی کۆکردنەوەی بەڵگە و زانیاری وردن لەسەر تاقیکردنەوەی ئەو مووشەکانە.

ئەوەش دوای ئەوە دێت کە رۆژی یەکشەممە کۆریای باکور رایگەیاند، مووشەکێکی بالیستیی کیشوەربڕی لە جۆری (ھواسۆنگ ١٥) تاقیکردووەتەوە.

بەپێی دوایین ئاماری بومەلەرزەکە، ٤٠ ھەزار و ٦٤٢ کەس لە باکوری کوردستان و تورکیا گیانیان لەدەستداوە و زیاتر لە ١٠٨ ھەزارکەسیش برینداربوون. ھەروەھا ژمارەی گیانلەدەستدان لە رۆژئاوای کوردستان و سوریا بۆ نزیکەی ٦ ھەزار کەس بەرزبۆتەوە کە ٤ ھەزار و ٤٠٠ کەسیان لە ناوچە کوردنشینەکانن.

تا ئێستا چارەنوسی ھەزاران کەس لەژێر داروپەردووی باڵەخانە رووخاوەکاندا نادیارە، بەڵام یونس سێزەر سەرۆکی دەزگای بەڕێوەبردنی کارەسات و دۆخی لەناکاوی تورکیا (ئافاد) ڕایگەیاند، پرۆسەی گەڕان و رزگارکردن لە زۆربەی پارێزگاکان کۆتایی ھاتووە، و پێدەچێت ئێوارەی ئەمڕۆش پرۆسەی گەڕان و ڕزگارکردن لە سەرانسەری باکوری کوردستان و تورکیا کۆتایی بێت.

شەوی رابردووش ئافاد رایگەیاند، سەعات ١٠:٣١ خولەک بوومەلەرزەیەک بە گوڕی ٥.١ پلەی رێختەر لە پارێزگای مەرەشی باکوری کوردستان و ناوچەکانی دەوروبەری روویدا، بەڵام زیانەکانی ئاشکرا نەکرد.

بەپێی سەرچاوەکانی ھەواڵ پۆلیسی بولگاریا بە دووری ٢٠ کیلۆمەتر لە سۆفیای پایتەخت، بارھەڵگرێکی جێھێڵراویان پشکنیوە، کە تەرمی ١٨ کۆچبەری لە نێودا بوە کە دوانیان منداڵ بوون.

وەزارەتی ناوخۆی بولگاریاش لە راگەیەنراوێکدا ئاشکرایکردوە، بارھەڵگرەکە کاری گواستنەوەی داری کردوە و کۆچبەری نایاسایی لە نێودا شاردوەتەوە، وەزیری تەندروستی بولگاریاش رایگەیاندوە، ٣٤ کۆچبەر کە ٥یان منداڵبوون لە بەر خراپی تەندروستییان رەوانەی نەخۆشخانە کراون. ھاوکات پۆلیس بەشوێن سێ شۆفێردا دەگەڕێت کە لە دۆسیەکە تێوەگلاون.

بەپێی ئەو گرتە ڤیدیۆییەی بڵاوکراوەتەوە، تیمەکانی تایبەت بە رزگارکردنی ئەو کەسانەی بەھۆی بومەلەرزەکەوە کوتوونەتە ژێر داروپەردووی باڵەخانە و خانووە رووخاوەکانەوە، لەشاری ئەنتاکیا سەر بەپارێزگای ھاتای کە دەکەوێتە باشووری تورکیا، دوای ٢٩٦ سەعات کە دەکاتە نزیکەی ١٣ رۆژ ٣ کەس بە زیندوویی رزگاکراون کە یەکێکیان منداڵە.

جۆن کێربی وتەبێژی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیی لە کۆشکی سپی لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانییدا ئاماژەی بە ئۆپراسیۆنی ھاوبەشی ھێزەکانی وڵاتەکەی و ھەسەدەکرد لە رۆژھەڵاتی سوریا و رایگەیاند، لە ئۆپراسیۆنەکەدا سەرکردەیەکی داعش کوژراوە کە سەرپەرشتی گروپێکی تیرۆریسی کردوە لە رۆژھەڵاتی سوریا، وتیشی، لەکاتی ئۆپراسیۆنەکەدا تەقینەوەیەک روویداوەو چوار سەربازی ئەمریکا برینداربوون.

فەرماندەی پۆلیسی کەرتی تیت براد لانس رایگەیاند، لە شارۆچکەی ئەرکابوتلا کە دەکەوێتە باکوری ویلایەتی مسیسبی کەسێک بە چەکەوە ھەڵیکوتاوەتە سەر مارکێتێک و پیاوێکی کوشتوەو دواتریش چۆتە ماڵێکی نزیک و ژنێکی کوشتوە.

وتیشی، دواتر بکوژەکە رووی کردۆتە ماڵێک کە پێ دەچێت تێدا نیشتەجێبووبێت ، لەوێش دوو کەسی تری کوشتوە.

فەرماندەکەی پۆلیس راشیگەیاند، دوای ئاگادارکردنەوەی ھێزەکانی پۆلیس ، بکوژەکە لە ماڵێکدا دەستگیرکراوەو دواتریش تەرمی دوو کەسی تر دۆزراونەتەوە کە یەکێکیان لەناو ئۆتۆمبێلێکدا بووەو ئەویتریشیان لەسەر شەقامێک کەوتووە.

لەکاردانەوەیەکیشدا جۆبایدن سەرۆکی ئەمریکا بەکارھێنانی چەکی لە وڵاتەکەی بە پەتا ناوبرد و داوای لە کۆنگرێس کرد لە ئێستاوە رێوشوێن بۆ بەرەنگاربوونەوەی بگرێتەبەر.

سلێمان سۆیلۆ وەزیری ناوخۆی تورکیا لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا دواین ئاماری قوربانیانی بومەلەرزەکەی شەشی مانگی بڵاوکردەوەو رایگەیاند، ٣٩ ھەزارو ٦٧٢ کەس گیانیان لەدەستداوەو زیاتر لە ١٠٨ کەسیش برینداربوون.

وتیشی، نزیکەی ٨٢ ھەزار بیناو باڵەخانە بەھۆی بومەلەرزەکەوە ھەرەسیانھێناوە، یاخود زیانیان بەرکەوتووە.

ھاوکات رێکخراوی نەتەوەیەکگرتوەکان رایگەیاند، ژمارەی گیانلەدەستدان لە سوریا بۆ نزیکەی ٦ ھەزار کەس بەرزبۆتەوە کە ٤ ھەزارو ٤٠٠ کەسیان لە باکوری رۆژئاوای سوریان.
چەند خۆبەخشێکیش کەلەگەڵ تیمەکانی فریاکەوتن کاردەکەن ئاماژەیان بەوەداوە، دوای ١٢ رۆژ لە بومەلەرزەکە ھێشتا چارەنوسی ھەزاران کەس لە ناوچە کارەساتبارەکانی تورکیا و سوریا نادیارەو بەمنزیکانەش کۆتایی ھاتنی پرۆسەی رزگارکردن رادەگەیەنرێت.

لەلایەکی تریشەوە رۆژی ھەینی تەرمی ١٥٩٠ سوری کەبەھۆی بومەلەرزەکەوە لە تورکیا گیانیان لەدەستداوە رەوانەی سوریا کرانەوە تاکو لەلایەن کەسوکارەکانیانەوە بەخاک بسپێردرێن.

میدیاکانی سوریا بڵاویانکردەوە، گروپی تیرۆریستی داعش پەلاماری ژمارەیەک ھاووڵاتی داوە کە سەرقاڵی کۆکردنەوەی  بەرھەمی دومەڵان بوون لە دەشتەکانی سەخنە لە ریفی حمسی رۆژھەڵات و لە ئاکامدا ٥٣ کەس کوژراون.

ئاماژەیان بەوەشداوە، تیرۆریستانی داعش لە ناوچەیەکی نزیکەوە راستەوخۆ دەستدرێژی گوللەیان لە مەدەنییەکان کردووە، ھاوکات چەند سەرچاوەیەکیش دەڵێن، ھەندێک لە مەدەنییەکان گوللە باران کراون.

میدیاکانی سوریا دووپاتیانکردووەتەوە، لەنێو کوژراوەکاندا ئەفسەرێک و دوو کارمەندی پاراستنی رێگە نێودەوڵەتییەکانی سەر بە وەزارەتی ناوخۆی سوریا ھەیە و ئەگەری بەرزبوونەوەی ژمارەی کوژراوەکانیش ھەیە بەو پێیەی نەتوانراوە پەیوەندی  بە ھەندێک لەو کەسانەوە بکرێت کە لە ناوچەکەدا بوون و بێسەروشوێنبوون.

 کەمپینەکە ٢١٣ کەناڵی تەلەڤیزیۆنی و ٥٦٢ رادیۆ لە ناوخۆ و دەرەوەی تورکیا، راستەوخۆ کەمپینەکەیان گواستەوە و ئەوەش کاریگەریی گەورەی ھەبوو لە بەشداریکردنی خەڵکی ئەو وڵاتە لەو کەمپەینەدا.

بەر لە راگەیاندنی ئەو کەمپینە لە ھەرێمی کوردستان و عێراق و زۆرینەی وڵاتانی جیھان کەمپین راگەیەنرا، لە سەرەتای رووداوەکەدا، دەزگای میدیایی کوردسات کەمپەینی ھاوخەمتانینی راگەیاند و لە ماوەی پێنج رۆژدا کۆمەکەکانی کۆکردەوە رەوانەی ناوچە کارەساتبارەکانی کرد.

ئەحمەد عیسا سەرۆکی لیژنەی دەرمانخانەکان لە تەندروتی عەفرین رایگەیاند، تائێستا نزیکەی ٥٠٠ کەس لەژێر داروپەردووی باڵەخانە رووخاوەکاندا ماون. 

ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، تائێستا لە عەفرین و دەوروبەری ١٣٨ کەس بەھۆی بومەلەرزەکەو گیانیانلەدەستداوە و زیاتر لە ٣٠٠٠ کەسیش برینداربوون. 

سەرۆکی لیژنەی دەرمانخانەکان لە تەندروتی عەفرین راشیگەیاندووە، لە جەندریسیش نزیکەی ھەزار و ١٢ کەس گیانیانلەدەستداوە و زیاتر لە دوو ھەزار کەسیش برینداربوون.
  

لە راگەیەندراوێکدا سەرۆکایەتی کارەساتی لەناکاو و فریاگوزاریی تورکیا - ئافاد ڕایگەیاند، ژمارەی گیانلەدەستدان بە بوومەلەرزەکەی باکوری کوردستان و تورکیا بۆ ٣٩ ھەزار و ٦٧٢ کەس بەرزبووەتەوە، ژمارەی بریندارانیش گەیشتووەتە ١٠٨ ھەزار و ٦٨ کەس.

راشیگەیاندووە، ٢١٦ ھەزار و ٣٤٧ کەس لە ناوچە زیانلێکەوتووەکانی بوومەلەرزەکە چۆڵکراون.

ئافاد ئاماژەی بەوەشکردووە، لە دوای بومەلەرزەکەی ٦ی ئەم مانگەوە، چوار ھەزار و ٧٣٤ پاشلەرزە ڕوویانداوە.

لەبەشێکی دیکەی راگەیەندراوەکەدا ئافاد ئەوەشی خستووەڕوو، ٢٩ ھەزار و ٩٤٤ کارمەندی فریاگوزاری لە ناوچە زیانلێکەوتووەکاندا کاردەکەن، لەنێویاندا تیمە نێودەوڵەتییەکان و ژمارەی تیمەکانی گەڕان و فریاگوزاریش کە لە وڵاتانی دیکەوە ھاتوون گەیشتووەتە ١١ ھەزار و ٤٨٨ تیم.

 

میدیاکانی تورکیا بڵاویانکردەوە، تیمەکانی فریاگوزاری توانیوویانە لە شاری غازی عەنتابی ناوەندی پارێزگای ھاتای، دوای ٢٦١ سەعات مانەوە لە ژێر داروپەردووەکاندا محەمەد عەلی تەمەن ٢٦ ساڵ و مستەفا ئۆجی تەمەن ٣٤ ساڵ بە زیندووی رزگار بکەن.

ئاماژەیان بەوەشکردووە، تیمی فریاگوزاری بە خێرایی ئەو دوو کەس رزگاربووەیان گواستووەتەوە بۆ نەخۆشخانە.

ھاوکات بە یەک سەعات بەر لە رزگارکردنی ئەو دوو گەنجە، منداڵێکی تەمەن ١٤ ساڵیش لە پارێزگای ھاتای دوای رزگار کراوە.

لەدوای بوومەلەرزەکەی ٦ی ئەم مانگە گەڕان بە دوای بیًسەروشوێنبووەکاندا بەردەوامە و رۆژانە لەلایەن تیمە فریاگوزارییەکانەوە ھاووڵاتیان لەژێر داروپەردووی باڵەخانە رووخاوەکاندا رزگاردەکرێن و تائێستا پڕۆسەکەش بەردەوامە.

وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، بریارە رۆژی یەکشەممەی داھاتوو ئەنتۆنی بلینکن سەردانی بنکەی سەربازی ئەنجەرلیک بکات لە باشوری رۆژھەڵاتی تورکیا، کە لەئێستادا بووەتە جێگای گەیاندنی ھاوکارییەکان بە زیانلێکەوتووانی بومەلەرزەکەی تورکیا.

ئەم سەردانەی بلینکین بە یەکەم سەردانی دادەنرێت بۆ تورکیا  لە دوای دەستبەکاربوونی وەک وەزیری دەرەوەی ئەمریکا و بڕیاریشە لەسەردانەنەکەیدا  لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆکی تورکیا کۆببێتەوە.

ئەنتۆنی بلینکن بەسەردانێک ئەمرۆ گەیشتە ئەڵمانیان و بریارە رۆژی ھەینی و شەممە بەشداری کۆنگرەی میوشن بۆ ئاسایش لەو وڵاتەدا بکات.

لە دوای بومەلەرزەکەوە، ئەمریکا زیاتر لە ٢٠٠ کەسی رەوانەی تورکیا کردەوە و بڕی ٨٥ ملیۆن دۆلاریشی وەک بەشی یەکەمی ھاوکاریەکان گەیاندووەتە ئەو وڵاتە.

لە تورکیا کەمپینێک بەناوی تورکیا یەک دڵە بۆ کۆکردنەوەی ھاوکاری بۆ زیانلێکەوتوانی بومەلەرزەکە راگەیەنرا، رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرکۆماری تورکیا سەبارەت بە کەمپینەکە رایگەیاند، لەگەڵ ھەموو ئەو ھاوکاریانەی لە کەمپینەکەدا کۆدەکرێتەوە، ھەر بڕە پارەیەک کە لە ناوەوە و دەرەوەی وڵاتەوە دەخرێتە سەر ھەژمارەکانی ئافاد، بۆ زیانلێکەوتووانی بوومەلەرزەکە بەکاردەھێندرێت.

ئاماژەی بەوەشکرد، لە ماوەیەکی کورتدا بەشێوەیەکی بەرچاو کەموکوڕی و بەربەستەکانی یەکەم رۆژیان تێپەڕاندووە و بە ھەوڵ و کاری ٢٥٠ ھەزار کارمەند و تەواوی گەلەکەیان کارەکان خێرا کراوە.

 وتیشی، سەرەتا کاری گەڕان و رزگارکردن تەواو دەکەن، یەک کەس لەژێر داروپەردوودا ناھێڵن و لەگەڵئەوەشدا بە شێوەیەک بەڕێوەیدەبەین کە ھیچ کەسێک لە خزمەتگوزارییەکانی خۆراک و شوێنی نیشتەجێبوون بێبەشنەبێت.

ئەردۆغان راشیگەیاند، لە سەرەتای مانگی ئادارەوە لەو شوێنانەی کە کارە سەرەتاییەکانی تێدا کۆتاییھاتووە بناغەی ٣٠ ھەزار یەکەی نیشتەجێبوون دادەنێن و دەست بە درووستکردنی دەکەن، دوپاتیشیکردەوە، ئامانجیانە لەبری ھەر بینایەکی رووخاو، دەستبکەن بە درووستکردنی یەکەکان کە لە ماوەی یەکساڵدا خەڵک بتوانێت بە متمانەوە تیایدا بژین. 

روبرت گۆمیز وتەبیژی پۆلیسی تەکساس رایگەیاند، لە رووداوێکی تەقەکردندا لە مۆڵێک لە ئیل باسوی ولایەتی تەکساسی ئەمریکا کەسێک کوژراوە سێ کەسی دیکەش برینداربوون. 

راشیگەیاند، لەسەر ئەو رووداوە کەسێکیان دەستگیرکردووە، بەڵام گوماندەکەن کەسێکی دیکەشی لەگەڵدابووبێت، بۆیە گەڕان بەدوایدا دەستیپێکردووە.

ئەو رووداوەش لە کاتێکدایە کە رۆژی سێشەممە لە رووداوێکی تەقەکردندا لە زانکۆیەکی ویلایەتی "میشیگن" لە ئەمریکا  سێ کەس کوژران و پێنج کەسی دیکەش برینداربوون و تەقەکەرەکەش خۆی کوشت.