چەند رۆژێک پێش ئێستا ئاژانسەکانی ھەواڵ بڵاویانکردەوە، ئیدارەی بایدن دەرکردنی سوپای پاسداران لە لیستی تیرۆری ئەمریکا تاوتوێ دەکات، دوابەدوای بڵاوبونەوەی ھەواڵەکەش نەفتالی بینێت سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل و یائیر لاپید وەزیری دەرەوەی ئەو وڵاتە لە راگەیەندراوێکی ھاوبەشدا رایانگەیاند، لەو بڕوایەدا نین واشنتۆن لەپێناو ھەندێک بەڵێنی بێ بنەما، ھاوپەیمانەکانی بێھیوا بکات. 

ئاماژەیان بەوەشکرد، سوپای پاسدارانی ئێران دەستی لە کوژرانی ھەزاران کەسی بێتاوان لەناویشیاندا ھاوڵاتیانی ئەمریکا لە عێراق و سوریا و لوبنان و یەمەن ھەیە، بۆیە لە بەرژەوەندی واشنتۆندا نییە ئەو ھێزە لە لیستی تیرۆر دەربکات.

جین ساکی وتەبێژی کۆشکی سپی وەک یەکەم لێپرسراوی ئەمریکا کە لەوبارەیەوە لە کۆنفڕانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، تاوتوێکردنی ئەو پرسە لەناو ئیدارەی واشنتۆن لەئارادیە بەڵام ، تا ئێستا ئەو بابەتە نەبووتە بڕیار و بە ڕەسمی یەکلانەبووەتەوە.

بەپێی ھەندێک لە راپۆرتەکان، جگە لە ناڕەزایەتی لێپرسراوانی ئیسرائیل، ئەو پرسە لە ناو ئەنجومەنی پیرانی ئەمریکاش روبەڕوی رەخنەی توند بووەتەوە.

ساڵی ٢٠١٩ دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی پێشووی ئەمریکا بڕیاریدا سوپای پاسدارانی ئێران بخاتە لیستی تیرۆری وڵاتەکەیەوە، ئەوەش دوای ئەوەھات کە ساڵێک پێشتر بڕیاری کشانەوەی ئەمریکای لە رێککەوتنی ئەتۆمی دابوو.

ئێستاش کە ئەمریکا و ئێران لە گەیشتن بە رێککەوتن بۆ گەڕانەوەیان بۆ رێککەوتننامەی ئەتۆمی نزیکبوونەتەوە، پێشبینی دەکرێت، لە بەرامبەر سنورداکردنی چالاکییەکانی ئێران و پشتیوانیکردن لە گروپە چەکدارەکان لە ناوچەکە، ئەمریکا سوپای پاسداران کە لیستی تیرۆر دەربکات، ئەوەش لەکاتێکدایە بەشێک لە چاودێرانی سیاسیی پێیانوایە، ئەو بڕیارە کاریگەری ئەوتۆ لە پێگە و دۆخی سوپای پاسداران دروست ناکات، بەو پێیەی زۆربەی فەرماندە باڵاکان و ناوەندە پەیوەندیدارەکان بەو ھێزە لە لیستی گەمارۆکانی ئەمریکادان و لە ئەگەری کاراکردنەوەی ریککەوتنی ئەتۆمیش، ئەو سزایانە بە ئاسانی ھەڵناگیرێن.

بەپێی سەرچاوە دیپلۆماسییەکان بڕیارە ھەفتەی داھاتوو جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا و رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆک کۆماری تورکیا لە پەراوێزی کۆبوونەوەی لوتکەی ناتۆ دەربارەی جەنگی ئۆکراین کۆببنەوە، چاوەڕوانیش دەکرێت باشبوونی رێژەیی پەیوەندییەکانی ئەمریکا و تورکیا کاریگەری لەسەر کێشەی فڕۆکەی ئێف ١٦ و سیستمی بەرگریی ئێس ٤٠٠ ھەبێت کە چەند ساڵێکە پەیوەندییەکانی ھەردوو وڵاتی ئاڵۆز کردووە.

پێگەی جیۆسیاسیی تورکیا و پەیوەندییە بەھێزەکانی لەگەڵ روسیا، دوو ھۆکاری سەرەکین بۆ بەھێزی ئەو رۆڵەی کە ئێستا تورکیا وەک دەوڵەتێکی ناتۆ لەم جەنگەدا دەیبینێت و ئەمەش بۆ ناتۆ کە پەیوەندییەکانی لە خراپترین ئاستدایە لەگەڵ مۆسکۆ پێویست و گرنگە.

لە سێ ھەفتەی رابردوودا لەناو وڵاتانی ناتۆ و ئەمریکاش بە چوار جۆر باس لە رۆڵی تورکیا لە جەنگی ئۆکراین کراوە.

یەکەم؛ لەگەڵ ئەوەی تورکیا پەیوەندی ئابووری و بازرگانی زۆر قوڵی لەگەڵ روسیا ھەیە، بەڵام بە توندی سەرکۆنەی ھێرشی روسیای کرد و بە بەڵێش دەنگی بە پڕۆژە بڕیاری سەرکۆنەکردنی روسیا لە ئەنجومەنی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان دا.

دووەم؛ پشتیوانیکردنی تورکیا لە یەکێتی ئۆکراین و رەتکردنەوەی داگیرکردنی کریما و پێدانی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی بایراکتار بە ئۆکراین، لەلایەن ئەمریکا و ناتۆوە پێشوازیی گەرمی لێکراوە.
سێیەم؛ داخستنی گەروەکانی ئیستەنبوڵ و چاناکالە بە رووی کەشتییەکانی روسیا تاکو نەتوانن لە دەریای سپی ناوەڕاستەوە بگەنە دەریای رەش، بەشێک لەو گرێکوێرانەی شل کردەوە لە چەند ساڵی رابردوو لەنێوان تورکیا و ھاوپەیمانە ناتۆییەکانیدا دروستببوو.

ھەوڵە دیپلۆماسییەکانی تورکیا بۆ چارەسەری قەیرانەکە چوارەم ھۆکارە بۆ نزیکبوونەوەی زیاتری ناتۆ و ئەمریکا لە تورکیا و کردنەوەی دەرگا بە رووی ئەنقەرەدا.

ئەگەر پەیوەندییەکانی ھەردوو وڵات بەرەوپێشچوونی زیاتر بەخۆیەوە ببینن، چاوەڕوان دەکرێت فرۆشتنی ئێف ١٦ بە تورکیا و نوێکردنەوەی ئەوانەی ئێستا ھەیەتی کە چەند ساڵێکە لەلایەن ئەمریکاوە رەتدەکرێتەوە پەسەند بکرێت. 

باشبوونەوەی پەیوەندییەکان دەرگاش بە رووی چارەسەری قەیرانی سیستمی بەرگری ئێس ٤٠٠ی روسیدا دەکەنەوە، بەڵام چاوەڕوان ناکرێت بتوانن بە ئاسانی چارەسەری بکەن، تەنانەت بەشێک لە ئەندامانی کۆنگرێسی ئەمریکا دەڵێن، پێویستە بە مەرجی وازھێنان لە ئێس ٤٠٠ ئێف ١٦ی نوێ بە تورکیا بدرێت.