عێراق
کۆمیسۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەکانی عێراق ڕایگەیاند، پێشمەرگە و وەزارەتەکانی ناوخۆ و بەرگری عێراق و دەزگای ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆر و ھێزەکانی وەزارەتی ناوخۆی ھەرێمی کوردستان، و ئاوارەکان و زیندانیانی گرتووخانەکان، لە ڕۆژی ٨ی مانگ بەشداری پڕۆسەی دەنگدانی تایبەت دەکەن.
(نیبراس ئەبو سۆدە) وتەبێژی کۆمیسیۆن ڕوونیکردەوە، کۆمیسیۆن داوای لە دەستەی حەشدی شەعبی کردووە لیستی ناوەکان ئاڕاستە بکات، بۆ ئەوەی لە دەنگدانی تایبەت جێگەیان بکاتەوە بەڵام ئەوان دواکەوتوون، ھۆکاری بەشداریی نەکردنیشیان لە دەنگدانی تایبەت، گرفتی ھونەرییە نەک ھۆکاری سیاسی.
وەزارەتی دەرەوەی عێراق ڕایگەیاند: ژمارەی ئەو عێراقییەکانی لە لیتوانیا گیریانخواردووە ٢٧٥ کەسن کە ١٤ خێزانیشیان تێدایە، کە لە نێویاندا خەڵکی ھەرێمی کوردستانیشی تێدایە و لە ٢٩ کەمپدان، و دەیانەوێت خۆبەخشانە بگەڕێنەوە بۆ عێراق.
باسی لەوەشکردووە، وەزارەتی کۆچ ھەموو ئاسانکارییەک دەکات بۆ گەڕاندنەوەی ئەوانەی گیریانخواردووە لە لیتوانیا و بێلاروس.
(مستەفا کازمی) پێشنیاری دەرکردنی لێبوردنێکی تایبەتی بۆ ئەو چالاکوانە سیاسیانە کردووە، کە پێشتر و لەسەر بڵاوکردنەوەی دەنگۆی ناراست سزای یاسایی دراون.
موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر، لە تویتێکدا رایگەیاند، ھەڵبژاردنەکان پرسێکی ناوخۆیی عێراقە و پێویستە لەسەر وڵاتانی دراوسێ و وڵاتانی تریش، دەستوەردانی تێدا نەکەن، دەشڵێت، ئەگەر بە ترسان و تۆقاندن کار بکەن، لە داھاتوودا بە ھەمان شێوە دەبن بەرامبەریان.
رەوتی سەدر بۆ ھەڵبژاردنی پێشوەختی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، کە ١٠ی ئەم مانگە بەڕێوەدەچێت، چاوی لە بردنەوەی زۆرترین کورسیە، بۆ بەدەستھێنانی پۆستی سەرۆک وەزیرانی داھاتوو.
بەپێی رێککەوتنی نێوان ھێزەکانی سوریای دیموکرات و حکومەتی عێراق، نزیکەی پێنج ھەزار خێزانی عێراقی دانیشتووی کەمپی ھۆڵ، رێگەیان پێدەدرێت بگەڕێنەوە بۆ عێراق، کە بەپێی ئامارەکان کەمپی ھۆڵ زیاتر لە ٦٢ ھەزار کەسی تێدایە، کە ٣٠ ھەزار کەسیان ھاوڵاتی عێراقین.
دەستەی نەزاھەی عێراق ڕایگەیاند، بڕی ١٧ ملیۆن دۆلار لە پارەی دزراویان گەڕاندووەتەوە بۆ عێراق و بڕی ٤ ملیار دۆلاریش کە لە بانکەکانی دەرەوە دەستیان بەسەردا گیراوە، بەم نزیکانە دەگێڕنەوە بۆ بانکی ناوەندی.
دەستەی نەزاھەی عێراق ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە "دادگا بڕیاری دەرکردووە بە گێرانەوە زیاتر لە دوو ملیار دۆلار لە پارەی دزراو کە براوەتە دەرەوەی وڵات".
ڕاشیگەیاندووە، زۆرێک لە وڵاتان ئامادەیی خۆیان پێشانداوە ھاوکاری عێراق بکەن بۆ بەدەستھێنانەوەی پارە دزراوەکانی و دەستەی نەزاھەش چاودێری ھەموو دۆسیەکان دەکات.
بە پێی بڕیارێکی دەسەڵاتی فڕۆکەوانی عێراق لە سەرەتای مانگی داھاتووەوە ھەر گەشتیارێک کارتی ڤاکسینی پێ نەببێت ڕێگەی پێنادرێت لە فڕۆکەخانەکانەوە گەشت بۆ دەرەوەی وڵات بکات.
ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەو کەسانەی حاڵەتی تایبەتیان ھەیە و ناتوانن ڤاکسین وەربگرن، دەبێت پێش گەشتەکەیان پشکنینی "پی سی ئاڕ" ئەنجام بدەن و ئەنجامی پشکینەکەیان نەرێنی بێت.
کۆمسیۆن لەبارەی دەنگدانی تایبەتیشەوە ڕایگەیاندووە، کارمەندانی وەزارەتەکانی ناوخۆ و بەرگری عێراق و وەزارەتەکانی ناوخۆ و پێشمەرگەی ھەرێم و زیندانیان و ئاوارەکان لە ڕۆژی دەنگدانی تایبەت دەنگ دەدەن و ٣٠٩ وێستگەی دەنگدانیش بۆ ١٢٠ ھەزار ئاوارە ئامادە کراوە تاکو دەنگی لێبدەن.
وەزارەتی رۆشنبیری و شوێنەراو و گەشتوگوزاری عێراق رایگەیاند، بەھۆی ئەوەیسەحەر کەریم نەسیری پیشکەشکاری کۆنگرەکەی ھەفتەی رابردووی ھەولێر و فەرمانبەر بە پلەی توێژەری پێشکەوتوو لەدەستەی گشتی شوێنەواری عێراق بەپێچەوانەی یاساوە کاریکردووە و ئاراستەیەکی سیاسی ھەیە، کە زیان بەبەرژەوەندی گشتی دەگەیەنێت، لە کارەکەی دوور خراوەتەوە.
ئەوەش لە کاتێکدایە رۆژی ھەینی رابردوو ٢٤ی ئەیلولی ٢٠٢١، کۆنگرەیەک بە بەشداری نزیکەی ٣٠٠ کەسایەتی سەرۆک ھۆزی سونە و شیعەی عێراق لە شاری ھەولێر کۆنگرەیەکیان بەناونیشانی "کۆنگرەی ئاشتی و گەڕانەوە" ئەنجامدا، لە راگەیەنراوی کۆتایی کۆنگرەکەدا داوای ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکانی عێراق و ئیسرائیلیان کردبوو، ئەوەش کاردانەوەی ناوخۆیی و ناوچەیی لێکەوتەوە.
کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەکانی عێراق رایگەیاند، لەگەڵ وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق ھەماھەنگییان کردوە، لیژنەیەکیان بۆ دیاریکردنی شوێنی ئاوارەکان و کەمپەکان پێکھێناوە.
لە بەشێکی تری راگەیەنراوەکەدا ھاتووە، ٣٠٩ وێستگەی دەنگدان بۆ ئاوارەکان دیاریکراوە، کە ١٢٠ ھەزار و ١٢٦ ئاوارە لە عێراق مافی دەنگدانیان ھەیە، ھەروەھا حەوت وێستگەی دەنگدانیش بۆ زینداییەکان کراوەتەوە کە ژمارەیان ٦٠٠ زیندانییە، تەنیا ئەو زیندانیانە مافی دەنگدانیان ھەیە کە سزای پێج ساڵ کەمتر زیندانیان بەسەردا سەپێنراوە.
کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەکان سەبارەت بە دەنگدانی تایبەتیش رایگەیاندوە، زیاتر لە ملیۆنێک دەنگدەری ھێزە ئەمنییەکان ھەیە، بۆ ئەو مەبەستەش ٢ ھەزار و ٥٨٤ وێستگەی دەنگدان ئامادەکراوە.
لەلایەکی ترەوە لیژنەی باڵای ئەمنی رایگەیاند، لە رۆژی ٩ بۆ ١١ی تشرینی یەکەم فرۆکەخانەکان و دەروازە سنورییەکان دادەخرێن و لەرۆژی ھەڵبژاردنیشدا ھاتووچۆی نێوان پارێزگاکان سنوردار دەکرێت.
بانکی ناوەندیی عێراق لە ڕاگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، لەسەر داوای حکومەتی عێراق بانکی نێودەوڵەتی ١٠٠ ملیۆن دۆلاری پێشکەش بە عێراقکردووە تا کەمپینی وەرگرتنی ڤاکسین بە شێوەیەکی ئارەزوومەندانە لەناو ھاوڵاتیاندا خێراتر بکرێت و زۆرترین ھاوڵاتی بەشداری ھەڵمەتەکە بکەن.
بەپێ ئامارەکانی وەزارەتی تەندروستی عێراق لەماوەی شەش مانگی ڕابردوو حەوت ملیۆن ھاوڵاتی ڤاکسینیان وەرگرتووە، و گرێبەستێکیش لەگەڵ کۆمپانیای دەرمانی ئەسترازینکا ئیمزاکردووە، بۆ کڕینی ٤٠٠ ھەزار دۆزی تری ئەو ڤاکسینە.
عەدنان خەلەف سەرۆکی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەکان لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند ، ئەوانەی کارتی دەنگدان دەکڕن، ناتوانن بەو کارتانە دەنگ بدەن کە کڕیویانە، ھەربۆیە ناتوانرێت بە کڕینی کارتی دەنگدان ساختەکاری ئەنجام بدرێت.
وتیشی تا ئێستا ١٧ ملیۆن کارتی دەنگدانیان دابەشکردووە .
سەرۆکی کۆمسیۆنی ھەڵبژاردنەکان راشیگەیاند، تا ئێستا ٢٠ کاندید دورخراونەتەوە و لەو ژمارەیە نیوەیان بەڵگەنامە رەسمییەکانیان تەواو نەکردوە.
داواشی لە عێراقییەکان کرد ھەڵبژاردن بایکۆت نەکەن، چونکە لە رێی بایکۆتکردنی پرۆسەکەوە دەنگەکان دەرۆن بۆ لایەنی تر و ھیچ کاریگەرییەک لەسەر شەرعیەتی ھەڵبژاردن دروست نابێت.
سەرباری مەترسییەکانی ڤایرۆسی کۆرۆنا، رێورەسمەکانی چلەی ئیمام حسێن لە شارەکانی کەربەلا و نەجەف بەڕێوەچوو، جگەلە ناوخۆی عێراق، دەیان ھەزار زیارەتکاری شیعە بەشداری یادەکەیانکرد.
ئاژانسی ھەواڵی عێراقیە بڵاویکردەوە، دادگای فیدڕاڵیی عێراق تانەکانی عەلی عەلاوی وەزیری دارایی و ئابووری عێراقی لەشەش بڕگەی یاسای بودجە پەسەند کرد، لە نێویاندا ھەڵوەشاندنەوەی ئەو بڕگەیەی کە تایبەتە بە قەرەبووکردنەوەی مووچەی فەرمانبەر، کە لەلایەن لیژنەی دارایی ئەنجومەنی نوێنەرانەوە بۆ یاسای بودجە زیادکرا بوو.
یەکێکی تر لەو تانانەی دادگای فیدڕاڵی پەسەندیکرد، رەتکردنەوەی دانانی باجە بە رێژەی ١٥% لەسەر سووتەمەنی و بەرھەمە نەوتییەکان، ئەو تانانەی تریش کە دادگای فیدِراڵی پەسەندیکردن، تایبەتن بە پڕۆژەکانی پەرەپێدانی پارێزگاکان و زیادکردنی نرخی گەنم و جۆ.