کوردسات نیوز
١٦ی کانونی یەکەمی ٢٠٢٣
٢٢٠
دەستەکە لە بەیاننامەیەکدا دەڵێت، لەسەرەتای دەستپێکردنی بانگەشەی ھەڵبژاردن تا رۆژی ھەینی ڕابردوو، پێشێلکاری لەنێو دەزگاکانی ڕاگەیاندن بەراورد بە دوایین بانگەشە لە ھەڵبژاردنەکانی ٢٠٢١ بەڕێژەی ٢٠٪ کەمیکردووە.
بەپێی راپۆرتی دەستەکە، لەکۆی ١٢٤ کەناڵ کە چاودێرییان کردووە، ١٧ کەناڵ سەرپێچییان لەڕۆژی ڕاوەستانی بانگەشەدا بۆ ماوەی پێنج خوولەک ئەنجامداوە کە ھەندێکیان لاوەکی بوون.
نوێترین هەواڵەکانتەنها لە یەك مانگدا نزیكەی ٥٠ ژن لە توركیا كوژراون، لە ئێرانیش لەماوەی ٦ مانگدا نزیكەی ٨٠ ژن كوژراون.
"پلاتفۆرمی كوشتنی ژنان رادەگرین" لە نوێترین ئاماریدا ئاشكرای دەكات كە تەنها لە مانگی رابردودا ٤٨ ژن لە توركیا كوژراون و لە ماوەی ١٦ ساڵیشدا لانیكەم پێنج هەزار و ٥١ ژن كوژراون.
ئەو دامەزراوەیە ئاماژەی بەوە كردوە لە ئەمساڵدا ٤٠٦ حاڵەتی ژن كوشتن لە توركیا تۆمار كراوە و بەهۆی ئەوەی سزاكان دژی كوشتنی ژنان جێبەجێ ناكرێن یان كاریگەرییان نییە، كوژرانی ژنان لە وڵاتەكەدا زیادی كردوە.
لە لایەكی دیكەوە رۆژنامەی ئیعتیمادی ئێرانی بڵاوی كردوەتەوە كە لە شەش مانگی ئەمساڵدا ٧٨ ژن لە وڵاتەكەدا كوژران كە زۆربەیان لە لایەن كەسوكاری خۆیانەوە بوە.
رۆژنامەكە ئاماژەی بەوەشكردوە لە ماوەی سێ مانگدا ١٥ هەزار و ٧٦٤ حاڵەتی ئازاردانی جەستەیی ژنان لە ئێران تۆمار كراوە.
فراكسیۆنە كوردستانییەكان و سەرۆكی دادگای فیدراڵی بۆ تاوتوێكردنی كێشەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم كۆبوونەوە و بریاردرا هەفتەی داهاتوو هەرێم و عێراق و دادگای فیدراڵی بۆ چارەسەركردنی كێشەكە كۆبنەوە.
هەرێم كەمال ئاغا، سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی بە كوردسات نیوزی راگەیاند، وەكو سەرۆكی فراكسیۆنە كوردستانییەكان لەگەڵ سەرۆكی دادگای فیدراڵی تایبەت بە كێشەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم كۆبوونەوەتەوە.
ئەوەشی خستەڕو، لە كۆبوونەوەكەدا ئاماژەیان بەوەكردووە، وەزیری دارایی فیدراڵ پابەندی بڕیارەكانی دادگای فیدراڵی نابێت تایبەت بە ناردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم و ناردنی موچەی پەیوەستكردووە، بە رادەستكردنی داهاتی نەوت و نانەوتی هەرێم و ململانێ سیاسییەكانی نێوان هەولێر و بەغداد، لە بەرامبەریشدا سەرۆكی دادگای فیدراڵی جەختیلەوەكردووەتەوە، كە پێویستە مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم تێكەڵی هیچ بابەتێكی دیكە نەكرێت و لەكاتی خۆیدا بنێردرێت.
هەرێم كەمال ئاغا وتیشی، لە كۆبوونەوەكەدا بڕیاردراوە هەفتەی داهاتوو بە سەرپەرشتی سەرۆكی دادگای فیدراڵی لەسەر ئاستی باڵا كۆبوونەوەیەكی بەپەلە لەنێوان حكومەتی هەرێم و حكومەتی فیدراڵ ئەنجامبدرێت و تێیدا كێشەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم یەكلایی بكرێتەوە.
هاوكات، شاخەوان عەبدوڵا، جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران كە یەكێك لە بەشداربووانی كۆبوونەوەكە وتی، سەرۆكی دادگای فیدراڵی جەختیلەوەكردووەتەوە، كە ناوەڕۆكی بڕیارەكانیان لەبارەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم بەشێوەیەكە، نابێت لە ژێر هیچ پاساوێكدا دەست بۆ مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم ببرێت.
بەلەمێكی كۆچبەران لە دەریای ئیجە ژێرئاوكەوت و بەهۆیەوە هەشت كۆچبەر خنكان، كە شەشیان منداڵ و دووانیان ژنن.
پاسەوانی كەناراوەكانی یۆنان رایگەیاند، لەئەنجامی نوقومبوونی بەلەمێك لە دەریای ئیجە لە باكوری دورگەی سامۆس، هەشت كۆچبەر خنكان، كە دووانیان ژن و شەشیشیان منداڵ بوون و نزیكەی ٤٠ كۆچبەریش رزگاركراون و گەڕان بەدوای چارەنووسی كۆچبەرانی تریش بەردەوامە و بۆ ئەو مەبەستەش ئۆپەراسیۆنێكیان دەستپێكردووە، چونكە بەلەمەكە ژمارەیەكی زۆری كۆچبەرانی هەڵگرتبوو، بەڵام تائێستا بە تەواوی نازانرێت چەند كەسی تێدا بووە.
پاسەوانی كەناراوەكانی یۆنان ئاماژەی بەوەشكرد، تا ئێستا ناسنامەی كۆچبەرەكان ئاشكرا نەكراوە و كۆچبەرە رزگاربووەكانیش گواستراونەتەوە بۆ دوورگەی سامۆس .
زۆرترین بینراووەزارەتی تەندروستی ھەرێم رایگەیاند، لەماوەی ٢٤ سەعاتی رابردوو بەھۆی ڤایرۆسی کۆۆنا ژمارەیەکی زۆری مردن و بۆیەکەمین جار بەرزترین رێژەی توشبوون لە سەرەتای سەرھەڵدانی کۆرۆنا تا ئێستا لەکوردستان تۆمارکرا.
راشیگەیاند، بەھۆی ھەڵسوکەوت و بێباکی ئێستا بەرامبەر کۆرۆنا کارەساتی دڵتەزێن بەڕێوەیە.
ئەو سەرچاوەیەی وەزارەتی دارایی و ئابوری حکومەتی ھەرێمی کوردستان بە کوردسات نیوزی راگەیاند، ئەم مانگە بەھۆی ئەوەی وادەی دابەشکردنی مووچە دەکەوێتە رۆژی ھەینی لە رۆژی یەک شەممەوە دەست بەدابەشکردنی مووچە دەکرێت و لە وادەیەکی کەمدا مووچەی سەرجەم وەزارەتەکان دابەشدەکرێت.
ھاوکات سەرچاوەیەکی دیکەی وەزارەتی دارایی جەختی لەوەکردەوە، بۆ ئەم مانگەش ھاوشێوەی مانگەکانی پێشوو مووچە بە لێبڕینی ٢١% بۆ فەرمانبەران و ٥٠% پلە تایبەتەکان دابەشدەکرێت.
سەرچاوەیەک بە کوردسات نیوزی راگەیاند، پارەی پێویست بۆ دابەشکردنی مووچەی مانگی ٥ی فەرمانبەرانی ھەرێم گەیشتووە و ئەو کێشەیەی دروست ببوو چارەسەر کراوە.
سەرچاوەکە راشیگەیاند، ھەفتەی داھاتوو مووچەی سەرجەم وەزارەتەکان دابەش دەکرێت.
دوێنێ مووچەی وەزارەتی تەندروستی و ئەمڕۆ مووچەی دیوانی وەزارەتی پێشمەرگە و لیواکان دابەشکرا و رۆژی یەکشەممەی داھاتووش مووچەی یەکەکانی ٧٠ و ٨٠ و وەزارەتی دارایی و ئابوری دابەش دەکرێت، دواتریش مووچەی سەرجەم وەزارەتەکانی تر خەرج دەکرێت.
