لاڤە
٧ی کانونی یەکەمی ٢٠٢٣
٣٦٨
عەبدولزەھرە ھنداوی، وتەبێژی وەزارەتی پلاندانانی عێراق رایگەیاند، پڕۆسەکە تەواوی دانیشتووان دەگرێتەوە، لە تەمەنی یەک رۆژەوە تا پیرترین کەس، ھیچ پرسیارێکیش سەبارەت بە رەچەڵەک و مەزھەب لەخۆناگرێت.
وتیشی، بەھۆی چەندین ھۆکارەوە نەتوانراوە چەند ساڵە سەرژمێری بکرێت، بۆیە گەیشتن بە داتای رەسمی قورس بووە.
دوایین سەرژمێری کە لە عێراق ئەنجامدرا لە ساڵی ١٩٩٧ بوو، بەبێ پارێزگاکانی ھەرێمی کوردستان.
نوێترین هەواڵەکانباڵیۆزی ئەمریكا لە عیراق دەڵێت، گفتوگۆكانی نێوان هەولێر و بەغداد و گەیشتن بە بڕیاری یەكلاكەرەوە لەبارەی دارایی و وزە پێویستی بە پێكهێنانی حكومەتێكی بەهێزە و هانی لایەنەكانی هەرێم دەدات، بەزووترین كات حكومەت پێكبهێنن.
ئەلینا رۆمانۆسكی، باڵیۆزی ئەمریكا لە عیراق ئاماژەی بەوەدا، بەرپرسیارێتی پێكهێنانی حكومەتی نوێی هەرێم لە ئەستۆی لایەنە سیاسییەكانە، بەڵام بەهۆی بێ متمانەیی نێوان لایەنە سیاسییەكانەوە لەنێویاندا یەكێتی و پارتی ئەم قۆناغە سەخت دەبێت.
ئەوەشی خستەڕوو، گفتوگۆكانی نێوان هەولێر و بەغداد بەتایبەتی لە رووی دارایی و وزەوە و گەیشتن بە بڕیاری یەكلاكەرەوە و راستكردنەوەی رێڕەوی پەیوەندییەكانیان، پێویستی بە حكومەتێكی بەهێزە، بۆ ئەمەش داوا لە لایەنە سیاسییەكانی هەرێم كوردستان دەكەن، بەزووترین كات حكومەتی نوێی هەرێم پێكبهێنن بۆ خزمەتی بەرژەوەندی گشتی و گەلی كورد بە تایبەتی.
رۆمانۆسكی دەشڵێت، پێكهێنانی حكومەتی نوێی هەرێم بە زووترین كات و بەبێ دواكەوتن گرنگە و بەهێزی هەرێمی كوردستان یارمەتیدەر دەبێت بۆ بەهێزكردنی پێگەی حكومەتی فیدراڵ كە لەبەردەم هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەراندایە لەساڵی داهاتوودا.
گروپە چەكدارەكانی نزیك لە ئێران ژمارەیەك بارەگای نوێیان لە سنوری دێرەزوور لە رۆژهەڵاتی سوریا دروستكردووە.
ئاژانسی نۆرس پرێس بڵاویكردەوە، گروپە چەكدارەكانی نزیك لە ئێران چوار بارەگای نوێیان لە دەوروبەری پارێزگای دێرەزوور دروستكردووە، كە سەرجەمیان دەكەونە سەر رووباری فورات و لە گوندی دوێڕە و مەیادیین و سەبیخان و قوریە.
هاوكات، سەرچاوەیەك لە سوپای پاسداران دەڵێت، گروپی چەكداری لیوای باقڕ، دوو بارەگای نوێیان لە شارۆچكەی عەشاڕەی رۆژهەڵاتی دێرەزوور دامەزراندووە، هەروەها گروپی چەكداری "لیوای فاتمیون"ـی بارەگایان لە بیابانی مەیادین دامەزراندووە.
دەشڵێت، لەئێستادا سەرقاڵی یەكخستنەوەی هێزەكانیانن لە دێرەزوور، دوای ئەوەی بەهۆی بۆردومانەكانی ئەم دواییانەی ئیسرائیلەوە بۆ سەر دێرەزوور لە ناوچەكە لاوازبوون.
لە چەند مانگی رابردوودا، بەهۆی چڕبوونەوەی شەڕی نێوان حزبوڵا و ئیسرائیل، گروپە چەكدارەكانی نزیك لە ئێران بەشێكی زۆری بارەگانیان چۆڵكرد و بەشێكیشیان كشانەوە سەر سنووری نێوان سوریا و لوبنان بۆ پشتیوانیكردنی حزبوڵا دژی ئیسرائیل.
بەهۆی بارینی بەفرەوە ئاستەنگی هاتوچۆ لە باكوری كوردستان دروستبووە و و رێگای زیاتر لە ١٥٠ ناوچەش داخرا.
بارینی بەفر لە زۆربەی ناوچەكانی باكوری كوردستان بەردەوامە و رێگاكانی ١٥٤ گوند و ناوچەی پارێزگاكانی موش و بەدلیس داخران.
لە شارەكانی باكوری كوردستان زیاتر لە ١٠ سانتیمەتر بەفر باریوە و لە گوندەكانیش دو بۆ سێ هێندە بەفر باریوە، ئەوەش وایكردووە هاتوچۆی نێوان شار و گوندەكان روبەڕووی ئاستەنگی ببێتەوە.
بەفر پارێزگای جۆلەمێرگ-یشی سپی پۆش كردوە و لەو پارێزگایە هاتوچۆی ئۆتۆمبێل روبەڕوی كێشە بوەتەوە، هەروەها بەفرێكی زۆر سێواش و ئەرزڕۆمی گرتوەتەوە.
زۆرترین بینراووەزارەتی تەندروستی ھەرێم رایگەیاند، لەماوەی ٢٤ سەعاتی رابردوو بەھۆی ڤایرۆسی کۆۆنا ژمارەیەکی زۆری مردن و بۆیەکەمین جار بەرزترین رێژەی توشبوون لە سەرەتای سەرھەڵدانی کۆرۆنا تا ئێستا لەکوردستان تۆمارکرا.
راشیگەیاند، بەھۆی ھەڵسوکەوت و بێباکی ئێستا بەرامبەر کۆرۆنا کارەساتی دڵتەزێن بەڕێوەیە.
ئەو سەرچاوەیەی وەزارەتی دارایی و ئابوری حکومەتی ھەرێمی کوردستان بە کوردسات نیوزی راگەیاند، ئەم مانگە بەھۆی ئەوەی وادەی دابەشکردنی مووچە دەکەوێتە رۆژی ھەینی لە رۆژی یەک شەممەوە دەست بەدابەشکردنی مووچە دەکرێت و لە وادەیەکی کەمدا مووچەی سەرجەم وەزارەتەکان دابەشدەکرێت.
ھاوکات سەرچاوەیەکی دیکەی وەزارەتی دارایی جەختی لەوەکردەوە، بۆ ئەم مانگەش ھاوشێوەی مانگەکانی پێشوو مووچە بە لێبڕینی ٢١% بۆ فەرمانبەران و ٥٠% پلە تایبەتەکان دابەشدەکرێت.
سەرچاوەیەک بە کوردسات نیوزی راگەیاند، پارەی پێویست بۆ دابەشکردنی مووچەی مانگی ٥ی فەرمانبەرانی ھەرێم گەیشتووە و ئەو کێشەیەی دروست ببوو چارەسەر کراوە.
سەرچاوەکە راشیگەیاند، ھەفتەی داھاتوو مووچەی سەرجەم وەزارەتەکان دابەش دەکرێت.
دوێنێ مووچەی وەزارەتی تەندروستی و ئەمڕۆ مووچەی دیوانی وەزارەتی پێشمەرگە و لیواکان دابەشکرا و رۆژی یەکشەممەی داھاتووش مووچەی یەکەکانی ٧٠ و ٨٠ و وەزارەتی دارایی و ئابوری دابەش دەکرێت، دواتریش مووچەی سەرجەم وەزارەتەکانی تر خەرج دەکرێت.
