ناوچەی ھەورامان لە کوردستانی خۆرھەڵات یەکێکە لە ناوچە کەلەپورییەکان و چەندین ناوچەی گرنگی شوێنەواری مێژووی تێدایە و خاوەنی فەرھەنگ و کلتورێکی دەوڵەمەندە، لە ماوەی ڕابردووشدا وەفدێکی ڕێکخراوی یونسکۆ سەردانی ھەورامانی کرد و ئەمڕۆش لە ٤٤مین کۆبوونەوەی لیژنەی کەلەپوری ڕێکخراوەکە، ھەڵسەنگاندن بۆ ھەموو ئەو بەڵگەنامانە کرا کە لەلایەن وەفدی ئێرانەوە پێشکەشکرابوون و بە زۆرینەی دەنگ ڕەزامەندی درا لەسەر ئەوەی ھەورامان بخرێتە ناو لیستی ناوچە شوێنەوارییە جیھانییەکانی یونسکۆ.


لە ھەورامان ٧٠٠ گوندی بە ناوچەی شوێنەواری دەستنیشانکراون و کە سەدان ساڵە وەک خۆیان ماون و گۆڕانکاری لە سروشت و پێکھاتەکانیان نەکراوە و وەک ناوچەیەکی شوێنەواری ماونەتەوە.