کوردسات نیوز
٩ی ئازاری ٢٠٢٤
١١٤
رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆماری تورکیا کە لە ساڵی ٢٠٠٣ ەوە لەدەسەڵاتدایە و پۆستی جیاجیای وەرگرتووە، لە ئیستەنبوڵ لە وتارێکدا وتی بەپێی ئەو دەسەڵاتەی یاسا بۆی دیاریکردووە، ھەڵبژاردنی شارەوانییەکان دوایین ھەڵبژاردنە بۆ ئەو، ئەو ئەنجامەی بەدەستدێت دەبێتە گواستنەوەی ئەمانەتێک بۆ ئەوانەی دوای ئەو دێن.
ئەوە لە کاتێکدایە بڕیارە ٣١ی ئەم مانگە ھەڵبژاردنی شارەوانییەکانی تورکیا بەرێوەبچێت.
نوێترین هەواڵەکانسەرۆكی ئێران رایگەیاند، تاران هەوڵی بەدەستهێنانی چەكی ئەتۆمی نادات و هەنگاوەكانی بەو ئاراستەیە نییە.
مەسعود پزیشیكیان سەرۆك كۆماری ئێران لە میانی پێشوازیكردن لە رافایێل گرۆسی بەڕێوەبەری گشتی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم رایگەیاند، تاران هەوڵی بەدەستهێنانی چەكی ئەتۆمی نادات و چەند جارێكیش ئەو بابەتەیان بە ئاشكرا باسكردووە، لەسەر فەتوای عەلی خامنەیی رابەری شۆرشی ئێران بەهیچ شێوەیەك هەنگاو نانێن بۆ دروستكردنی چەكی ئەتۆمی.
وتیشی، جیهان لەوە تێگەیشتووە ئێران ئاشتی و ئاسایشی دەوێت و بەرنامەی ئەتۆمی ئێران بەپێی یاسا و رێنماییەكانی ئاژانسی وزەی ئەتۆمی كاردەكات كە بۆ بەمەبەستی ئاشتییە و لە بنەڕەتەوە هەوڵی دروستكردنی چەكی ئەتۆمیان نەداوە.
رۆژنامەیەكی ئەمریكی ئاشكرایكرد دۆناڵد ترەمپ پلانێكی بۆ چارەسەركردنی ئاڵۆزییەكانی ئێستای لە لوبنان پەسەند كردووە و بەپێی پلانەكە رێگە نادرێت حزبوڵا بگەرێتەوە باشوری لوبنان.
رۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵ ئەوەشیخستوەتەڕوو، بەپێی پلانەكەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی هەڵبژێردراوی ئەمریكا، حزبوڵا هێز و چەكەكانی دەگوازێتەوە بۆ باكوری روباری لیتانی، هاوكات سوپای لوبنان و یونیفیل بەپێی پلانەكە كاردەكەن بۆ رێگریكردن لە گەرانەوەی حزبوڵا بۆ باشوری لوبنان.
بەپێی میدیا ئەمریكییەكە، ترەمپ هیوای خواستووە پێش دەستبەكاربوونی لە كۆشكی سپی لەمانگی یەكی ساڵی داهاتوو، رێككەوتنی نیشتەجێبوون لە لوبنان جێبەجێبكرێت.
وۆڵ ستریت جۆرناڵ دەشڵێت، گرنگترین خاڵی پلانەكەی ترەمپ ئەوەیە، ئیسرائیل بتوانێت رێككەوتنی ئاگربەست جێبەجێبكات ئەگەر نەتەوە یەكگرتووەكان و هێزە چەكدارەكانی لوبنان ئەو كارە نەكەن.
سەرۆكی گەورەترین پارتی مەسیحی لوبنان رایگەیاند، پێویستە حزبوڵای لوبنان كە لەلایەن ئێرانەوە پاڵپشتی دەكرێت، بە زوترینكات دەستبەرداری چەكەكانی بێت.
سەمیر جەعجەع سەرۆكی پارتی مەسیحی لوبنان ئەوەشیخستەڕوو، لەگەڵ وێرانبوونی هەموو ژێرخانی حزبوڵا و كۆگای چەكەكانی، بەشێكی گەورەی لوبنانیش لەناو دەچێت.
وتیشی، پێویستە حزبوڵا دەستبەرداری چەك بێت ئەمەش كورتترین رێگایە بۆ كۆتاییهێنان بە شەڕ و كەمترین تێچووی بۆ لوبنان و گەلەكەی هەیە.
داوای لە حزبوڵا و حكومەتی لوبنانیش كرد، بە خێرایی رێككەوتنە ناوخۆییەكان و بڕیارنامە نێودەوڵەتییەكان جێبەجێبكەن بۆ هەڵوەشاندنەوەی كوتلە چەكدارەكان و گەڕاندنەوەی دۆخێكی ئاسایی.
زۆرترین بینراووەزارەتی تەندروستی ھەرێم رایگەیاند، لەماوەی ٢٤ سەعاتی رابردوو بەھۆی ڤایرۆسی کۆۆنا ژمارەیەکی زۆری مردن و بۆیەکەمین جار بەرزترین رێژەی توشبوون لە سەرەتای سەرھەڵدانی کۆرۆنا تا ئێستا لەکوردستان تۆمارکرا.
راشیگەیاند، بەھۆی ھەڵسوکەوت و بێباکی ئێستا بەرامبەر کۆرۆنا کارەساتی دڵتەزێن بەڕێوەیە.
ئەو سەرچاوەیەی وەزارەتی دارایی و ئابوری حکومەتی ھەرێمی کوردستان بە کوردسات نیوزی راگەیاند، ئەم مانگە بەھۆی ئەوەی وادەی دابەشکردنی مووچە دەکەوێتە رۆژی ھەینی لە رۆژی یەک شەممەوە دەست بەدابەشکردنی مووچە دەکرێت و لە وادەیەکی کەمدا مووچەی سەرجەم وەزارەتەکان دابەشدەکرێت.
ھاوکات سەرچاوەیەکی دیکەی وەزارەتی دارایی جەختی لەوەکردەوە، بۆ ئەم مانگەش ھاوشێوەی مانگەکانی پێشوو مووچە بە لێبڕینی ٢١% بۆ فەرمانبەران و ٥٠% پلە تایبەتەکان دابەشدەکرێت.
سەرچاوەیەک بە کوردسات نیوزی راگەیاند، پارەی پێویست بۆ دابەشکردنی مووچەی مانگی ٥ی فەرمانبەرانی ھەرێم گەیشتووە و ئەو کێشەیەی دروست ببوو چارەسەر کراوە.
سەرچاوەکە راشیگەیاند، ھەفتەی داھاتوو مووچەی سەرجەم وەزارەتەکان دابەش دەکرێت.
دوێنێ مووچەی وەزارەتی تەندروستی و ئەمڕۆ مووچەی دیوانی وەزارەتی پێشمەرگە و لیواکان دابەشکرا و رۆژی یەکشەممەی داھاتووش مووچەی یەکەکانی ٧٠ و ٨٠ و وەزارەتی دارایی و ئابوری دابەش دەکرێت، دواتریش مووچەی سەرجەم وەزارەتەکانی تر خەرج دەکرێت.
