گۆران
٣ی ئازاری ٢٠٢٣
١٣٢
جۆن کێربی، وتەبێژی کۆشکی سپی رایگەیاند، ھەرھەوڵێکی چین بۆ پێشکەشکردنی چەک بە رووسیا، لە بەرژەوەندی نابێت و لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی لەکەداری دەکات. ھەروەھا دووپاتیکردەوە، لەو رووەوە نیگەرانییەکانیان گەیاندوەتە لێپرسراوانی چین.
لە بەرامبەردا حکومەتی بەیجین رایگەیاند، ھەموو ئەو دەنگۆیانە رەتدەکەنەوە کە سەرۆکی دەزگای ھەواڵگری ئەمریکا( سی ،ئای، ئەی) لەو بارەیەوە رایگەیاندوە، ھیچ پلانێکی لەو جۆرەیان نییە.
نوێترین هەواڵەکانلە ماوەی ئەمساڵدا توركیا ١٨٤ هێرشی كردوەتە سەر ناوچەكانی باكور و رۆژهەڵاتی سوریا و لە ئەنجامدا ٣٨ كەس كوژران و ١١٥ ی دیكەش برینداربوون.
روانگەی سوری بۆ مافەكانی مرۆڤ رایگەیاند، توركیا بە فڕۆكەی بێفڕۆكەوان بۆردومانەكانی بۆ ناوچەكانی باكور و رۆژهەڵاتی سوریا چڕتر كردوەتەوە، لە ماوەی ئەمساڵ ١٨٤ هێرشی ئەنجامداوە، بەوهۆیەشەوە ٣٨ كەس كوژراون و ٤٤ سەرباز و ٧١ هاووڵاتیش برینداربوون، لە نێو بریندارەكانیشدا شەش ژن و سێ منداڵیان تێدابووە.
راشیگەیاندوە، توركیا هێرشەكانی بۆسەر ژێرخانی ئابووری چڕكردووەتەوە و وێستگەكانی ئاو و گاز و كارەبا و نانەواخانە و سایلۆكانی دانەوێڵە و دەرمانخانەكانی كردەوەتە ئامانج، لە ٢٣ی تشرینی یەكەمیشەوە توركیا ٣٧ دامەزراوە و ناوەندی گرنگی كردۆتە ئامانج.
ئەندامێكی ئەنجومەنی نوێنەران دەڵێت، ئەگەرهەیە وەرزی یاسادانان مانگێك درێژ بكرێتەوە و لەمەودوا دەستەی سەرۆكایەتی بە رێككەوتن خشتەی دانیشتنەكان دادەنێت.
كاروان یاروەیس ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەران سەبارەت بە هەڵبژاردنی سەرۆكی ئەنجومەن بە كوردسات نیوزی راگەیاند، هیچ رێككەوتنێك لەئارادا نەبووە بۆ هەڵبژاردنی سەرۆك، بەڵكو لێكتێگەیشتن هەبوە بۆ ئەوەی نەبوونی سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران كرتایی پێبهێنرێت، لەمەودوا دەستەی سەرۆكایەتی بە رێككەوتن خشتەی كاری دانیشتنەكان دادەنێت.
وتیشی، لە نۆی ئەم مانگە وەرزی یاسادانان كۆتایی دێت پشوی ئەنجومەنی نوێنەران دەستپێدەكات تا نۆی كانوونی دووەمی ٢٠٢٥، بەڵام ئەگەر هەیە مانگێك وەرزی یاسادانان درێژبكرێتەوە، لەبەرئەوەی لەم وەرزەدا كەمترین دانیشتن ئەنجامدراوە، هەروەها بۆ ئەوەی پرۆژەیاسا گرنگەكان دەنگی لەسەر بدرێت و تێپەرێنرێن.
سودانی و ئەردۆغان لە ئیستەنبوڵ كۆبوونەوە و جەختیان لە كاراكردنی رێككەوتن و لێكتێگەیشتنەكانی هەردوو وڵات كردەوە، ئەردۆغان سوپاسی هەنگاوەكانی بەغدادی كرد بۆ بەرەنگاربوونەوەی پەكەكە.
نوسینگەی سەرۆك وەزیرانی عیراق لە راگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، سودانی بەسەردانێكی رەسمی گەیشتووەتە توركیا لە ئیستەنبوڵ لەگەڵ ئەردۆغان كۆبووەتەوە و باسیان لە پێشهاتەكانی ناوچەكە و یەكخستنی هەڵوێستەكان لەبارەی پێشهاتە مەترسیدارەكانەوە كردووە، داواشیان لە وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی و رێكخراوە نێودەوڵەتییەكان كردووە پشتیوانی ئاگربەست بكەن و پڕۆسەی گەیاندنی هاوكاری بۆ زیانلێكەوتووان ئاسان بكەن.
هەر لەكۆبوونەوەكەدا باس لە پەیوەندییە دوو قۆڵییەكانی هەردوولا و كارا كردنی یاداشتەكانی لێكتێگەیشتن و رێككەوتنە هاوبەشەكان لە بواری ئابوری و گەشەپێدان كرا.
هاوكات فەرماندەی پەیوەندییەكانی سەرۆكایەتی توركیا لە راگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، لەكۆبوونەوەكەدا ئەردۆغان سوپاسی هەنگاوە ئەرێنییەكانی بەغداد كردووە بۆ بەرەنگاربوونەوەی پەكەكە و جەختیكردووەتەوە، توركیا و عێراق دوو وڵاتی دراوسێن كە پەیوەندی مێژوویی و فەرهەنگیی قووڵیان هەیە و، پەرەسەندنی پەیوەندییەكانیان و هەلسەنگاندنی دەرفەتەكانی هاریكاریی بەتایبەتی پرۆژەی ڕێگای گەشەپێدان بۆ هەردوو وڵات سوودی ئێجگار زۆری هەیە، لەبەرئەوە بەردەوامدەبن لە گرتنەبەری هەنگاوی پێویست لەو بارەیەوە.
زۆرترین بینراووەزارەتی تەندروستی ھەرێم رایگەیاند، لەماوەی ٢٤ سەعاتی رابردوو بەھۆی ڤایرۆسی کۆۆنا ژمارەیەکی زۆری مردن و بۆیەکەمین جار بەرزترین رێژەی توشبوون لە سەرەتای سەرھەڵدانی کۆرۆنا تا ئێستا لەکوردستان تۆمارکرا.
راشیگەیاند، بەھۆی ھەڵسوکەوت و بێباکی ئێستا بەرامبەر کۆرۆنا کارەساتی دڵتەزێن بەڕێوەیە.
ئەو سەرچاوەیەی وەزارەتی دارایی و ئابوری حکومەتی ھەرێمی کوردستان بە کوردسات نیوزی راگەیاند، ئەم مانگە بەھۆی ئەوەی وادەی دابەشکردنی مووچە دەکەوێتە رۆژی ھەینی لە رۆژی یەک شەممەوە دەست بەدابەشکردنی مووچە دەکرێت و لە وادەیەکی کەمدا مووچەی سەرجەم وەزارەتەکان دابەشدەکرێت.
ھاوکات سەرچاوەیەکی دیکەی وەزارەتی دارایی جەختی لەوەکردەوە، بۆ ئەم مانگەش ھاوشێوەی مانگەکانی پێشوو مووچە بە لێبڕینی ٢١% بۆ فەرمانبەران و ٥٠% پلە تایبەتەکان دابەشدەکرێت.
سەرچاوەیەک بە کوردسات نیوزی راگەیاند، پارەی پێویست بۆ دابەشکردنی مووچەی مانگی ٥ی فەرمانبەرانی ھەرێم گەیشتووە و ئەو کێشەیەی دروست ببوو چارەسەر کراوە.
سەرچاوەکە راشیگەیاند، ھەفتەی داھاتوو مووچەی سەرجەم وەزارەتەکان دابەش دەکرێت.
دوێنێ مووچەی وەزارەتی تەندروستی و ئەمڕۆ مووچەی دیوانی وەزارەتی پێشمەرگە و لیواکان دابەشکرا و رۆژی یەکشەممەی داھاتووش مووچەی یەکەکانی ٧٠ و ٨٠ و وەزارەتی دارایی و ئابوری دابەش دەکرێت، دواتریش مووچەی سەرجەم وەزارەتەکانی تر خەرج دەکرێت.
