لە بڕگەی لە رەمەزاندا هەر رۆژە و بابەتێک پەیوەست بە مانگی رەمەزان و رۆژوو باسدەکەین، ئەمڕۆش باس لەو رێنامییە گرنگانە دەکەین کە بۆ دابەزاندنی کێش لە مانگی رەمەزاندا دەبێت جێبەجێ بکرێن.

بچۆ سەر بەشی تەندروستیی سایتی کوردسات نیوز بۆ بینینی سەرجەم بڕگەکانی "لە رەمەزاندا"

مانگی رەمەزان جگە لە رووە ئایینییەکەی، سودی تەندروستی زۆر بە جەستەش دەگەیەنێت، زۆرن ئەو کەسانەشی دەیانەوێت لەم مانگەدا کێشی جەستەیان داببەزێنن.

دکۆر ئیسرا کەمال شا پزیشکی گشتیی و پسپۆڕی زانستی خۆراک 10 رێنمایی تایبەت بە دابەزاندنی کێش لە رەمەزاندا بڵاوکردووەتەوە.

 

دەقی رێنماییەکان:

1.پێویستە ئاو خواردنەوە لەبیر نەکرێت و لەدوای بەربانگەوە بە رێژەیەکی گونجاو ئاو بخورێتەوە، کە لەنێوان یەک لیتر و نیو بۆ دوو لیتر و نیودا بێت.

2.دوورکەوتنەوە لە خواردنەوەی شەربەت، بە تایبەت شەربەتە دەستکردەکان. هەروەها دوورکەوتنەوە لە خواردنی شیرینی و ئیشی هەویر و ساردەمەنییەکانی وەک ئایسکرێم.

3.یەک کاتژمێر پێش بەربانگ کاتێکی ئاڵتونییە بۆ وەرزشکردن، چونکە لەو کاتەدا جەستە زۆرترین چەوری دەسووتێنێت، بەڵام پێویستە ئەو وەرزشەی ئەنجام دەدرێت وەرزشێکی قورس و خێرا نەبێت.

4.پێویستە خواردن لەکاتی بەربانگدا قۆناغ بە قۆناغ بێت و هەموو خواردنەکان لە یەک کاتدا نەخرێنە سەر مێزی نانخواردن، گرنگە کاتی نانخواردن یەک کاتژمێری پێ بچێت و بە لەسەرخۆیی نان بخورێت، بۆ نموونە سەرەتا دەنکێک خورما و ئاو رۆژووی پێ بشکێنرێت، دواتر نوێژ بکرێت و شۆربایەک بخورێت، پاشان زەڵاتە و ژەمی سەرەکی، کە گرنگە لە نێوان هەریەک لەو خواردنانەدا ماوەیەک لەنێوانیاندا هەبێت و بەسەر یەکەوە نەخورێن.

5.ئەنجمامدانی چالاکی لەدوای خواردن زۆر گرنگە، پێویستە دوو سەعات دوای بەربانگ چالاکییەک ئەنجام بدرێت، وەک رۆیشتن بە پێ یان راکردن یان وەرزشکردن.

6.دوای بەربانگ تاوەکو کاتی پارشێو نابێت بەردەوام شت بخورێت.

7.ئەگەر زۆر پێویستت بەوە بوو سوکە ژەمێک بخۆی لەنێوان ژەمی ئێوارە تاوەکو پارشێو، وا باشترە تەندروست بێت و بڕێکی دیاری کراو بێت، ئەگەر میوە بێت ئەوا هەر رۆژە و یەک جۆری میوە، لەگەڵیدا کاهوو یان خەیار بخورێت، ئەگەر میوەش نەبوو کەمێک چەرەسات یان بەقەدەر قاپی ماست زەڵاتەی میوە.

8.نەخەوتن تاوەک پارشێو هەڵەیەکی زۆر باوە، پێویستە کەسەکان لەکاتی خۆیدا بخەون و بۆ پارشێو هەڵبستنەوە. ئەگەر ئەو کەسانەشی جۆری جەستەیان بەو شیوەیەیە کە هەست دەکەن بە خواردنی ژەمی پارشێو لە رۆژدا زیاتر برسییان دەبێت، ئەوا تەنها ئاو بخۆنەوە.

9.پێویستە لە پارشێودا خواردنێکی سوک بخورێت، خواردنی قورس و چەور، شیرینی و ئیشی هەویر، خواردنی سوێر و سورکراوە و لە قوتونراو، یان ئەو ژەمەی بۆ بەربانگ ئامادە کراوە، ئەو خواردنانەن زیان بە جەستە دەگەیەنن.

10.باشترین خواردنەکان بریتین لە: پەنیر، هێلکە، زەیتون، ماست بە تۆوی شیا یان کەتان لە هەڵبژاردە باشەکانن. پێویستە ئەو خواردنانە بخورێت کە رێژەی پرۆتین و چەوری سودبەخشیان تێدایە، کە ئەوانە وادەکەن رۆژووەوانان زوو برسییان نەبێتەوە.

 

لە بڕگەی لە رەمەزاندا هەر رۆژە و بابەتێک پەیوەست بە مانگی رەمەزان و رۆژوو باسدەکەین، ئەم جارەش باس لە باشترین کات دەکەین کە گونجاوە بۆ ئەوەی لە مانگی رەمەزاندا وەرزشی تێدا ئەنجام بدەیت و سوود بە جەستە بگەیەنێت.

بچۆ سەر بەشی تەندروستیی سایتی کوردسات نیوز بۆ بینینی سەرجەم بڕگەکانی "لە رەمەزاندا"

پزیشکەکان باس لەوەدەکەن، باشترین هەڵبژاردە ئەوەیە پێش بەربانگ وەرزش بکرێت، چونکە لەوکاتەدا جەستە ئامادەیی تەواوی تێدایە بۆ تواندنەوەی چەوری.

سوودەکانی وەرزشکردن پێش بەربانگ زۆرن، لەوانەش، یارمەتی تواندنەوەی چەوری و دابەزاندنی کێش دەدات و جەستە بە چالاکی و پڕ وزەیی دەهێڵێتەوە، هەروەها کرداری هەرس باشتر دەکات و کارەکانی جگەر رێکدەخاتەوە.

وەزرشکردن بەر لە شکاندنی رۆژوو، سوڕی خوێن و گەیاندنی ئۆکسجین بە خانەکانی جەستە چالاکتر دەکات.

دکتۆر هەڤین کەمال شا پسپۆڕ له‌ زانستی ئازار و به‌نج و شاره‌زا له‌ چاره‌سه‌ری فه‌قه‌رات و نه‌خۆشی جومگه‌کان بێ نه‌شته‌رگه‌ری ئاماژەی بەوەکردووە، رۆشتن بە پێ لە بەیانیان زوودا بۆ ماوەی ٣٥ - ٤٥ خولەک چانسێکی باشە بۆ ئەوانەی دەیانەوێت پارێزگاری کێشیان بکەن و پارێزگاری لە جومگە و ماسولکەکان بکەن لە ئازار.

دەشڵێت، ئەنجامدانی وەرزش سەعاتێک پێش بەربانگ، چانسێکی باشە بۆ ئەوانەی دەیانەوێت کێشیان دابەزێنن، چونکە بەپێی توێژینەوەکان ئەنجامدانی وەرزش لە دوای ھەشت سەعات بەرۆژووبوون چەوری سووتاندن زیاد دەکات.

ئەوەشێ خستووەتە روو، ئەوانەی دەیانەوێت دوای بەربانگ وەرزش بکەن، دەبێت 3 سەعات دوای بەربانگ وەرزش ئەنجام بدەن و دەشتوانن ماوەیەکی درێژتر بەردەوام بن لە وەرزشکردن، هەروەها پێویستە خواردنی گونجاو و تەواوکەری خۆراکی بخۆن.

لە بڕگەی لە رەمەزاندا هەر رۆژە و بابەتێک پەیوەست بە مانگی رەمەزان و رۆژوو باسدەکەین، ئەم جارەش باس لەو کەسانە دەکەین کە شەقیقەیان هەیە، کە ئایا دەتوانن بەرۆژوو ببن یان نا، یان ئەگەر بەرۆژوو ببن دەبێت چی بکەن.

بچۆ سەر بەشی تەندروستیی سایتی کوردسات نیوز بۆ بینینی سەرجەم بڕگەکانی "لە رەمەزاندا"

سەرەتا بەوە دەست پێدەکەین کە ئایا ئەو کەسانەی شەقیقەیان هەیە دەکرێت بەرۆژوو ببن یان نا؟، لەوبارەیەوە پزیشکەکان ئاماژە بەوەدەکەن، ئەگەر کەسێک رێژەی سەرئێشەکەی کەم بێت لە مانگێکدا و سێ بۆ چوار جار توش ببێت، هەروەها تاڕادەیەک هۆکارەکانی توشبوونی کۆنتڕۆڵکراون و لە حاڵەتی دەگمەندا سەرئێشە دەگرێت و زوو کۆنتڕۆڵ دەکرێت، دەتوانن بە رۆژوو ببن.

دکتۆر هەڤین کەمال شا پسپۆڕ له‌ زانستی ئازار و به‌نج و شاره‌زا له‌ چاره‌سه‌ری فه‌قه‌رات و نه‌خۆشی جومگه‌کان بێ نه‌شته‌رگه‌ری رایگەیاندووە، ئەو کەسانەی لە دەجار زیاتر لە مانگێکدا تووشی سەرئێشە دەبن و بەشێوەیەکی ناڕێک تووش دەبن، هەروەها سەرئێشەی ھێشوویی  (cluster headache)یان لەگەڵدایە، ناتوانن بە رۆژوو ببن.

کە سەرئێشەی هێشوویی لەدوای شەقیقەوە یەکێکە لە بەئازارترین جۆرەکانی سەرئێشە و هۆکارێکی دیاریکراوی نییە، نیشانەکانی توندن و دەکرێنت لە 15 خولەک بۆ 3 سەعات بخایەنن.

 

چ کاتێک دەبێت رۆژوو بوەستێنرێت؟

دکتۆر هەڤین باس لەوەدەکات، هەرکاتێک نەخۆشانی شەقیقە نەوبەی سەرئێشەکەیان زیادیکرد، یان جاری توشبوونیان زیادیکرد و بە ئاسانی کۆنتڕۆڵ نەکرا، هەروەها سەرئێشەکە نیشانەی دیکەی وەک سکچوون و تا و رشانەوەی لەگەڵدا بێت.

ئەو پزیشکە دەڵێت، لە رووی زانستییەوە ئازاری شەقیقە لەکاتی بەرۆژووبووندا زیاد دەکات.

هۆکارەکانی زیادبوونی سەرئێشە لەکاتی بەرۆژووبووندا:

١- وشکبوونەوەی لەش بەھۆی  کەمخواردنەوەی ئاو .

٢- بەرزبوونەوەی فشاری خوێن.

٣-  کەمخەوی و تێکچوونی کاتی خەو لە ڕەمەزاندا

٤- دابەزینی رێژەی شەکر لە لەشدا .

٥- گۆڕانکاری لە کاتی خواردنی چارەسەرەکاندا.

ئەو رێنماییانەی پێویستە ئەو کەسانەی شەقیقەیان هەیە و دەتوانن بەرۆژوو دەبن، جێبەجێی بکەن:

1.خواردنوەی رێژەیەکی زۆری ئاو دوای بەربانگ بە شێوەیەکی رێکخراو، کە لەنێوان 8 بۆ 12 پەرداخ ئاودا بێت بە لایەنی کەمەوە.

2.دوورکەوتنەوە لەو خواردنانەی کە لەوانەیە سەرئێشەکە دروست بکەن، وەک: ئایس کریم و مۆتا، پەنیر، ساردەمەنیەکان ...ھتد.

3.رێکخستنی کاتی ژەمەکان و رێکخستنی کاتی خەو لە رەمەزاندا.

4.کەمکردنەوەی بەکارھێنانی بەھارات و خوێ و بۆنخۆشکەرەکان بۆناو خۆراک.

5.کەمکردنەوەی شیرینیەکان و ئیشی ھەویر و خواردنە چەورەکان کە رێژەی چەورییان بەرزە.

6.کەمکردنەوەی ئەو خواردن و خواردنەوانەی رێژەیەکی زۆر کافاینیان تیادایە، وەکو خواردنەوە گازییەکان، نەستەلە، چا و قاوە ... ھتد.

7.نەچوونە بەر خۆر و وەرزشکردن لەکاتی رۆژدا، هەروەها وەرزشکردن دوای بەربانگ بەشێوەیەکی رێکخراو.

8.دوورکەوتنەوە لە جگەرە کێشان و نێرگە لەدوای بەربانگ.

 

ئەو رێنماییانەی پێویستە لەکاتی پارشێودا جێبەجێی بکەن:

1.خواردنەوەی رێژەیەکی گونجاو لە ئاو.

2.دواخستنی ژەمی پارشێو بۆ نزیک کاتی بانگی بەیانی .

3.ئەو چارەسەرانەی بۆت نووسراوە پێش بانگی بەیانی بیانخۆ.

4.دوور بکەوە لە خواردنی سوێر و شیرینی زۆر.

5.دوور بکەوە لەھەر خواردنێک کە دەزانیت لەوانەیە سەرئێشەکەت زیادبکات وەک: پەنیر، مۆز، شوکوڵاتە ...ھتد.

6.دووربکەوە لە خواردنی خێرا و ئامادەکراو و سوورکراوەکان. 

7.ئەو خواردنانە بخۆ کە کاربۆھیدراتە ئاڵۆزەکانی تیادایە و ھەستی تێربوون دەبەخشن وەک: دانەوێڵە تەواوەکانی وەکو؛ ئاردی بۆر و برنجی بۆر. ھەندێک سەوزەی وەک: پەتاتە، بەزالیای سەوز، بروکلی، سپێناغ، پیاز و سیر. ھەندێک میوەی وەک: توو، کیوی، ھەنار.

8.ئەو خواردنانە بخۆ کە رێژەیەکی زۆر پۆتاسیۆم و مەگنیسیۆم و ڤیتامین (بی)یان تیادایە وەک: خورما، چەرەزاتەکان بەتایبەت ناوکە کولەکە و شۆفان ...ھتد .